Jaarverslag 2015 1
Inhoud Lancering Centrum voor Ambachtseconomie... 3 Bijeenkomst participanten en stakeholders... 3 Wat heeft het CvAE gedaan... 4 Evaluatie 2015: overleg participanten... 6 Baten en lasten... 6 Branchespecifieke activiteiten... 7 Bestuur... 9 Nevenfuncties bestuurders... 9 Participanten... 10 Bureau... 10
Lancering Centrum voor Ambachtseconomie De Stichting Centrum voor Ambachtseconomie is op 6 maart 2014 statutair opgericht. De oprichting vond plaats in het perspectief van de opheffing van het Hoofdbedrijfschap Ambachten en de wens van ambachtelijke branches om een structuur voor het kleinschalig ambacht te behouden. Op 1 januari 2015 is het Centrum voor Ambachtseconomie van start gegaan, met als missie: Het vergroten van het inzicht in dat onderdeel van de ambachtseconomie dat wordt gevormd door kleinschalige ambachtelijke bedrijven en het versterken van de kracht, kwaliteit en het imago van de ondernemers en vaklieden die hiertoe behoren. De focus ligt op ondernemingen met maximaal 10 ambachtslieden. De start van het CvAE is mogelijk gemaakt dankzij een subsidie van het Hoofdbedrijfschap Ambachten (HBA). Voordat tot opheffing van het HBA is overgegaan (1 januari 2015) heeft het HBA aan het CvAE een subsidie verstrekt. Hieraan is (onder meer) de voorwaarde verbonden dat het CvAE zich inspant om de producten en diensten van het HBA gedurende een periode van drie jaar te borgen. De Sociaal-Economische Raad heeft in zijn advies Handmade in Holland de overheid geadviseerd om een coördinatiestructuur voor het kleinschalig ambacht te ondersteunen. Bijeenkomst participanten en stakeholders Op 2 maart 2015 vond in de Caballero Fabriek in Den Haag een bijeenkomst (een werklunch) plaats met de organisaties die binnen het HBA actief waren, en aansluitend een apart programma waarbij ook de stakeholders in het ambacht waren uitgenodigd. Tijdens de werklunch stond de door het bestuur vastgestelde agenda voor de komende jaren centraal: - ervoor zorgen dat er voldoende kennis blijft over ambachten; een algemeen belang. Dan gaat het niet alleen over statistieken, maar ook over trends en ontwikkelingen. - ondersteunen organisaties in het ambacht bij het nastreven van het branchebelang. Dit kan door ontwikkeling van gezamenlijke activiteiten (zoals het bevorderen van instroom, voor het voetlicht brengen van activiteiten van de organisaties (ledengroei/voorkomen krimp ledenaantallen) etc.), het fungeren als neutrale partij (bijvoorbeeld in het kader van branchediplomering); - ervoor zorgen dat de kleinschalige ambachtelijke ondernemingen ondersteund worden; zij moeten zich kunnen focussen op hun werk en omringd worden door partijen die voorzien in hun behoeften. Het CvAE focust op het verstrekken van informatie en tools om alle ondernemingen en hun werknemers te ondersteunen; - ondersteunen vakbekwame ambachtelijke ondernemingen door het een platform te bieden waar consumenten hen kunnen traceren; Gezien het feit dat de Minister van OCW op 2 maart 2015 in de media bekend maakte dat zij extra geld beschikbaar zou stellen om jongeren te stimuleren voor een ambacht te kiezen, werd hieraan door het CvAE in de media het belang van vernieuwing van het ambachtelijk onderwijs gekoppeld. De aanwezigen ondersteunden dit initiatief. De informatie op de CvAE-website, die op 2 maart live ging, werd direct benut. 3
Ook is tijdens de werklunch gesproken over de financiering van het CvAE. Hiervoor werden verschillende opties genoemd. Geconcludeerd werd dat een combinatie van financiering vanuit de overheid, brancheverenigingen, sponsoring en vanuit 'de markt' voor de hand liggend zou zijn. In de middag vond onder leiding van Pieter Jan Hagens een inspiratiebijeenkomst plaats. Stakeholders in het ambacht waren hiervoor uitgenodigd. De opkomst was hoog (circa 125 aanwezigen). Trendwatcher Adjiedj Bakas schetste het springlevende ambacht. Pieter Jan Hagens sprak met Lena Dalerup, programmamanager Bureau Binnenstad van Den Haag, over de terugkeer van ambachten in winkelstraten. Schrijver Ernest van der Kwast belichtte de passie voor ambachtelijk ijs, die hij is zijn boek 'De IJsmakers' ontdekte. En innovatieve ambachtelijke ondernemers (barbiers Bertus & Leen van Schorem, goudsmid Paul de Haas en ijsbereider Carlina de Lorenzo) vertelden over hun vak. De bijeenkomst werd afgesloten met een informele borrel. Wat heeft het CvAE gedaan Kennis is een onderwerp dat hoog op de agenda staat. Geen enkele partij heeft zich bij voorbaat bereid verklaard om hiervoor te betalen. Het HBA heeft in 2014 nog opdracht gegeven aan onderzoeksinstituut ABF om structuuronderzoeken 'nieuwe stijl' uit te voeren op basis van het HBA-registratiebestand. De resultaten van deze onderzoeken zijn in concept gepresenteerd aan de brancheorganisaties en vakbonden. De resultaten weken sterk af van de structuuronderzoeken die door EIM in opdracht (en voor rekening) van het HBA werden verricht en werden door de brancheorganisaties en vakbonden niet gedragen. De onbetrouwbare data (het bestand van het HBA was verouderd en niet voor statistieke doeleinden ingericht), kan mede ten grondslag liggen aan de sterke afwijkingen. Gezien de reacties vanuit de branches is besloten de rapporten niet openbaar te maken en te zoeken naar een alternatieve manier om kennis over het ambacht te verkrijgen. Ondernemerschap is van belang voor het ambacht. Een ambachtsman of - vrouw kiest vaak vanuit passie voor een ambacht, maar blijkt voor het uitoefenen hiervan ook veelal ondernemer te moeten worden. Het CvAE ondersteunt ondernemingen hierin. Via de site worden producten en diensten aangeboden. Op termijn zal voor het gebruik hiervan moeten worden betaald. Op deze wijze wordt gerealiseerd dat wordt voldaan aan de inspanningsverplichting om zaken van het HBA te borgen en wordt tegelijkertijd bijgedragen aan continuïteit van de activiteiten. In juni gingen de eerste zes branchewebsites (onderdeel van de CvAE-website) live. Naast informatie die voor de ambachtelijke ondernemer interessant is en die binnen het HBA reeds beschikbaar was, bevatten deze websites ook tools. Eén van deze tools betreft de digitale branchecode; een branchespecifiek product waarin de relevante wet- en regelgeving en branchenormen zijn neergelegd. Brancheorganisaties hadden deze tool genoemd als belangrijke tool om snel te borgen. Dit bleek een zeer lastig en tijdsintensief traject. In september werd de campagne 'Laat je ambacht zien' gelanceerd. Ondernemers die bij het HBA waren ingeschreven, werden via een direct mail waarin een mini whiteboard was bijgesloten, geïnformeerd over de lancering van hun community. Zij werden uitgenodigd om op het bordje te schrijven wat hun ambacht voor hen betekent en dit tezamen met hun ambacht op de foto te zetten. Deze foto kon op de website worden geüpload. De drie personen die de opdracht het best vervulden, wonnen een professionele fotoshoot van hun bedrijf. Het resultaat van de campagne was veel publiciteit voor het ambacht en het CvAE (online en hardcopy) en meer dan 120 foto's die het ambacht in al zijn vormen tonen. In Nederland is het gebruik van internet enorm hoog. De kosten van onlinecommunicatie zijn zeer beperkt. Het CvAE communiceert daarom 4
vrijwel uitsluitend via de digitale weg en maakt intensief gebruik van de mogelijkheden van social media. De direct mail in het kader van de campagne 'Laat je ambacht zien!' vormde hierop een uitzondering. Dit was nodig om het CvAE voor het voetlicht te brengen bij een grote groep ambachtelijke ondernemers en op deze wijze 'online'communicatie te stimuleren. Van juli tot en met december van 2015 hebben bijna 18.000 unieke bezoekers de website bezocht en hebben 550 personen zich (gratis) geregistreerd. Vanaf eind 2015 staan 10 branchewebsites live. Gebleken is dat de branchecode - waar erg veel tijd in is geïnvesteerd vooral gebruikt wordt door personen die worden opgeleid tot pedicure (en enkele tot schoonheidsspecialist). Naast het borgen van informatie en tools, wordt ook gewerkt aan (ver)nieuw(d)e producten. Deze producten moeten aansluiten bij de behoeften van ambachtelijke ondernemers, gebruiksvriendelijk zijn en 24/7 bereikbaar. Alleen als de producten voor de ondernemer toegevoegde waarde hebben, zal hij bereid zijn hiervoor te betalen. Betaling is nodig als onderdeel van de structurele financiering van de activiteiten van het CvAE. Vakmanschap en ondernemerschap zijn van doorslaggevend belang voor een succesvolle uitoefening van het ambacht. Het onderwijs speelt hierbij een belangrijke rol. Vanuit verschillende branches wordt kritiek geuit op de wijze waarop het ambachtelijk beroepsonderwijs vorm en inhoud krijgt. Er is onvoldoende aandacht voor de behoefte van ambachtelijke ondernemingen (kwaliteit) en toegankelijkheid (waar opleiding door wie gevolgd kunnen worden, rekening houdend met zij-instroom e.d.). Ook lukt het kleine branches niet om een inhoudelijke bijdrage te leveren aan de opleiding en voldoende leerbedrijven te vinden. In relatie tot dit laatste heeft het CvAE de minister van OCW erop gewezen dat de subsidieregeling voor leerplaatsen een prachtig instrument is om te komen tot meer leerplaatsen, maar dat ambachtelijke branches - bij uitstek branches waar het vak in de praktijk geleerd wordt - hiervan weinig gebruik zullen maken omdat hier vooral zzp'ers actief zijn. Zodra de zzp'er een geringe vergoeding of onkostenvergoeding geeft aan de leerling, is sprake van een fictieve dienstbetrekking en is de ondernemer voor de fiscus werkgever, met alle administratieve rompslomp die daaruit voortvloeit. Dit willen zij niet. Vanuit het belang van waarborgen voor vakmanschap en ondernemerschap is in oktober 2015 een traject gestart om vernieuwing van het ambachtelijk onderwijs op de politieke agenda geplaatst te krijgen. Een aantal experts werkt op persoonlijke titel mee aan een manifest. Het doel hiervan is op termijn te komen tot een duurzame opleidingsstructuur die recht doet aan de kenmerken van het kleinschalig ambacht. De expertgroep bestaat uit: Liesbeth Coelen, ondernemer/creatief vakmanschap onderwijs Marc van der Meer, onafhankelijk adviseur (SBB/MBO-raad/hoogleraar onderwijs en arbeidsmarkt docenten) Max Mulders, directeur MCM Advies, onderwijskundige Paul Sars, hoogleraar Duitse taal en cultuur Lambert Teerling, onafhankelijk adviseur voor beroepsonderwijs Rob Vink, projectleider vanuit IVA Onderwijs Jos van Zwieten, adviseur onderwijs en arbeidsmarkt En vanuit het CvAE Elrie Bakker-Derks (voorzitter), Ben Wagemakers (ondernemerslid) en Yvonne de Ruijter (directeur). De expertgroep zal haar aanbevelingen in de eerste helft van 2016 naar buiten brengen. 5
Om het imago van het ambacht te verbeteren, wordt de community gebruikt. Hier kunnen ondernemers hun passie en producten/diensten delen met het brede publiek. Daarnaast wordt de haalbaarheid onderzocht om een Dag van de Ambachten te organiseren. Evaluatie 2015: overleg participanten In november 2015 werd een werklunch georganiseerd voor de participanten en overige organisaties die actief waren binnen het HBA. Het doel van de bijeenkomst was de vertegenwoordigers van deze organisaties bij te praten over de stand van zaken in de opbouw van het CvAE en ervaringen uit 2015 te delen. De directeur zette uiteen dat in 2015 veel is bereikt, maar het nog niet gelukt is om zicht te hebben op structurele inkomsten die nodig zijn voor continuïteit van de organisatie. Het bestuur deed nadrukkelijk een beroep op de organisaties om aan te geven hoe zij zouden kunnen bijdragen aan de opbouw van het CvAE en welke financieringsmogelijkheden men zag. Op basis van hetgeen naar voren is gekomen, heeft het bestuur geconcludeerd dat het belang van de activiteiten die in 2015 zijn gestart, breed wordt erkend. Het bestuur heeft daarom besloten door te gaan op de ingeslagen weg en houdt vast aan de lijn om de continuïteit van de organisatie te realiseren door een combinatie van verdienmodellen. Baten en lasten Baten Subsidie HBA 717.604 Overige baten 106.293 833.697 Lasten Projecten 196.797 Personeelskosten 510.028 Bestuurskosten 62.440 Overige lasten 64.432 833.697 6
Branchespecifieke activiteiten Op 12 december 2014 heeft het HBA aan het CvAE subsidie verleend om de taak op zich te nemen de beschikbare branchemiddelen toe te kennen aan activiteiten die passen binnen de pbo-toets en de visie en missie van het opgeheven HBA. Het bestuur van het CvAE heeft voor onderstaande activiteiten branchemiddelen toegekend. Het bestuur van het CvAE heeft de bij de branche betrokken brancheorganisatie(s) en vakbonden betrokken bij de besluitvorming. Consumptie ijsbereider IJsvakwedstijden 2016: 10.860 (looptijd: 2015/2016) Dakdekker hellende daken Opleiding / arbeidsmarkt: 5.000 (looptijd 2015) Arbeidsomstandigheden: 4.000 (looptijd 2015) Deelname aan (inter) nationale (norm) commissies: 32.500 (looptijd 2015) Voorlichting hellende daken aan branche, medewerkers en afnemers: 17.500 (looptijd 2015) Glazenwasser Glazenwassersregister 2015 en 2016: 45.111 (looptijd 2015-2016) Deelname vakbeurs 2015: 5.869 (looptijd 2015) Kapper Haarmodelijnen voorjaar/zomer en najaar/winter 2015: 113.740 (looptijd 2015) Implementatie Arbocatalogus: 250.000 (looptijd 2015) Natuursteenbewerker Arbopakket: 242.000 (looptijd 2014-2105) Promotie vakmanschap: 42.350 (looptijd 2015-2016) Bedrijvencheck en scan Arbo: 60.000 (looptijd 2015-2016) Restauratieopleiding: 25.200 (looptijd 2015-2016) NatuursteenVakdagen 2016: 48.691 (looptijd 2015-2016) Pedicure Branchediploma: 35.730 (looptijd 2015-2016) Onderzoek haalbaarheid certificeren sportpedicures: 10.335 (looptijd 2015-2016) Maatwerk medisch pedicure (kwalificeren pedicures): 75.000 (looptijd 2015-2016) Rietdekker Onderzoek en ontwikkeling: 7.527 (looptijd 2015) Profileren rietbranche en communicatie met de branche: 6.310 (looptijd 2015) Helpdesk rietdekkers / juridisch loket: 7.330 (looptijd 2015) Schoonheidsspecialist Associate Degree ANBOS Huidspecialist: 628.780 (looptijd 2015-2017) Vakdagen assessoren: 61.250 (looptijd 2015) Ondernemersvaardigheden: 46.000 (looptijd 2015) Richtsnoeren schoonheidsverzorging: 68.200 (looptijd 2015) E-learning: 17.955 (looptijd 2015-2017) Ontwikkeling beroepsethiek: 49.600 (looptijd 2015) NEN: ontwikkeling CEN norm: 15.200 (looptijd 2015) Branchediploma: 35.730 (looptijd 2015-2016) 7
FNV MOOI-dagen: 95.000 (looptijd 2015-2017) Voeger Opleidingen, Voeg- en metselwedstrijden: 7.500 (looptijd 2015) Informatieverstrekking aan de branche: 6.000 (looptijd 2015) Deelname aan adviesraden, (norm)commissies, werkgroepen & regelgevende instanties: Certificering / erkenningsregeling gevelreinigen: 7.500 (looptijd 2015) Voegvakdag 2015: 15.000 (looptijd 2015) Private kwaliteitsborging: 5.000 (looptijd 2015) 8
Bestuur Het bestuur werd in 2015 gevormd door: E.H.M. Bakker-Derks, onafhankelijk voorzitter N. Meijer (FNV), werknemerslid: vanaf 1 oktober 2015 A.A.M. Steijaert (FNV Bondgenoten), werknemerslid: tot 1 oktober 2015 B.J.M. Wagemakers (ProVoet), ondernemerslid Nevenfuncties bestuurders E.H.M. Bakker-Derks: Lid Raad van bestuur Achilles'29 Vice-voorzitter Raad van Toezicht Scholengroep Rijk van Nijmegen Voorzitter Adviescommissie Detailhandel Provincie Zuid Holland Match Delegate UEFA N. Meijer: Lid regiecommissie van de retailagenda Toegevoegd bestuurder Stidem Lid Sectorkamer Handel Bestuurslid stichting KCH Bestuurslid FHKN Bestuurslid CKO en kvgr Lid stuurgroep samenwerkende fondsen in de groothandel Lid stuurgroep PiTtig Technische groothandel Lid Pensioenplatform Detailhandel Lid stichting vut levensmiddelenbedrijf Lid werknemersfonds Boeken Lid Sociaal fonds detailhandel AGF Lid Sociaal fonds bloemendetailhandel Lid Sociaal fonds Ofed Lid Sociaal fonds Gebra Lid Sociaal fonds levensmiddelenbedrijf Lid Sociaal fonds SBD Lid Sociaal fonds Tuincentra Lid Sociaal fonds groente en fruit B.J.M. Wagemakers: Manager TUI Nederland Franchise Voorzitter ProVoet Bestuurslid ProCert Gemeenteraadslid s-hertogenbosch Bestuurslid VNO 9
Participanten Op 31 december 2015 had het bestuur de volgende organisaties op hun verzoek toegelaten als participant: Algemene Nederlandse Bond Natuursteenbedrijven Algemene Nederlandse Branche Organisatie Schoonheidsverzorging Branchevereniging Het Hellende Dak Algemene Nederlandse Bond Natuursteenbedrijven CNV Vakmensen CNV Dienstenbond FNV Zelfstandigen FNV Bouw FNV Handel FNV Mooi Nederlandse Juweliers- en Uurwerkenbranche Nederlandse Piano- en Muziekinstrumentenbond Nederlandse Schoenmakers Vereniging Nederlandse Vakgroep Keramisten Nederlandse Vereniging van Textielreinigers NVOS-Orthobanda Ondernemersorganisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten / Segment AWOG Ondernemersvereniging Bestratingsbedrijven Nederland (OBN) Ondernemersvereniging van Glazeniers ProVoet, Brancheorganisatie voor de Pedicure Vakfederatie Rietdekkers Vebidak Vereniging Dakbedekkingsbranche Nederland Vereniging Goud en Zilversmeden Vereniging Grimeurs Nederland Vereniging Nederlandse Voegbedrijven Vereniging ROMAZO Consumenten Vereniging van Orgelbouwers in Nederland Vereniging voor Pianotechnici Nederland Bureau drs. Y. de Ruijter, directeur A. Barendregt, projectmedewerker (per 16 november 2015) mr. P. Grimmon, senior medewerker N. el Jaouhari, projectcoördinator M. Kuijpers, projectcoördinator M. Mulder, office manager P. Verbeij MA, marketing- en communicatiespecialist (per 1 juni 2015) drs. H. Vergunst, projectcoördinator branchediplomering (per 16 februari 2015) 10