Projectboek BIAS. Competentiegerichte job(her)oriëntering. 1 Projectboek

Projectboek BIAS Competentiegerichte job(her)oriëntering 1 Projectboek

Wat eerste woorden Wat eerste HET PROJECT BIAS (2009) VAN RESOC MECHELEN KON REKENEN OP DE FINANCIËLE STEUN VAN DE VLAAMSE OVERHEID EN PAST IN HET KADER VAN HET GELIJKEKAN- SENBELEID VAN DE VLAAMSE MINISTER VAN MOBILITEIT, SOCIALE ECONOMIE EN GELIJKE KANSEN. HET IS EEN VERVOLG OP HET ESF-PROJECT JOBS IN (VROUWEN) HANDEN. HANDEN UIT DE MOUWEN. 1 (JIV) DAT IN 2007 WERD AFGEROND. HET PROJECT JIV SPEELDE IN OP DE HOGE WERKLOOSHEID ONDER JONGE WERK- ZOEKENDEN DIE EEN ADMINISTRATIEVE STUDIERICHTING VOLGDEN IN HET SE- CUNDAIR ONDERWIJS. OM VERSCHILLENDE REDENEN - WAARONDER STERK TOE- NEMENDE EISEN VAN WERKGEVERS, VERDRINGING OP DE ARBEIDSMARKT DOOR HOGER GESCHOOLDEN, MAAR OOK EEN BEPERKT JOBDOELWIT - BLEEK EEN AAN- ZIENLIJK DEEL VAN DEZE JONGEREN ZEER LANG WERKLOOS TE BLIJVEN. AANGEZIEN CIJFERS EN BEVRAGINGEN AANTOONDEN DAT JONGE MANNEN SNELLER HUN WEG VONDEN NAAR ALTERNATIEVE BEROEPEN EN SECTOREN, LAG DE FOCUS BINNEN JIV OP JONGE VROUWEN (VAN ALLOCHTONE AFKOMST). VOOR HEN WERD ER EEN GEN- DERNEUTRALE METHODIEK VAN COMPETENTIEGEBASEERDE JOBHERORIËNTERING ONTWIKKELD. AAN DE HAND VAN EEN INTERACTIEF TRAJECT MET VERSCHILLENDE OPDRACHTEN (HER)ONTDEKTEN DE JONGEREN ZICHZELF, HUN INTERESSES EN COMPETENTIES VANUIT EEN POSITIEVE BENADERING. ZO KREGEN ZE HANDVATEN AANGEREIKT OM TOT EEN RUIMER EN REALISTISCH JOBDOELWIT - LOS VAN DE STU- DIERICHTING DIE ZE VOLGDEN - TE KOMEN. woorden OMWILLE VAN DE POSITIEVE RESULTATEN VAN JIV ONTWIKKELDEN WE IN HET PRO- JECT BIAS EEN ANALOGE METHODIEK VOOR JONGE MANNEN. HET RESULTAAT HIER- VAN IS TERUG TE VINDEN IN DIT PROJECTBOEK DAT EEN AANVULLING WIL BIEDEN OP HET PROJECTBOEK VAN JIV. DEEL 2 KAN GEBRUIKT WORDEN ALS DRAAIBOEK OM ZELF MET DE ONTWIKKELDE INSTRUMENTEN AAN DE SLAG TE GAAN. WE HEBBEN GETRACHT DIT PROJECTBOEK ZO OP TE STELLEN DAT HET LOS VAN HET PROJECT- BOEK VAN JIV GEBRUIKT KAN WORDEN. TOCH RADEN WE AAN OM HET PROJECT- BOEK EERST DOOR TE NEMEN VOORALEER MET DEZE HANDLEIDING AAN DE SLAG TE GAAN. HIERIN WORDEN IMMERS HET ONTSTAAN EN DE ACHTERLIGGENDE IDEEËN VAN DE METHODIEK BESCHREVEN. DAARNAAST VIND JE ER HEEL WAT PRAKTISCHE TIPS IN TERUG. WE ZULLEN ER DAN OOK REGELMATIG NAAR VERWIJZEN. Via deze weg wensen we iedereen uitdrukkelijk te danken die meegewerkt heeft aan dit project: VDAB Mechelen, Evenwicht vzw, ROJM vzw, KTA Wollemarkt, Ursulinen Mechelen, CDO Spoor 5, Arktos Mechelen vzw, Prisma vzw en de deelnemers aan de testcases. 1 Voor meer informatie, zie bijhorende cd-rom Projectboek 2 3 Projectboek

Inhoudstafel DEEL 1: BIAS IN EEN NOTEDOP... p 5 PROJECTOMSCHRIJVING... p 5 Situering... p 5 Doelgroep... p 5 Doel... p 6 Werkwijze... p 6 Partners... p 6 DEEL 1 BIAS IN EEN NOTEDOP ONTWIKKELDE METHODIEK... p 7 De fundamenten... p 7 Vertaling naar mannen... p 7 Verschillen met de Holle Bolle Reis... p 8 PROJECTOMSCHRIJVING ARCHETYPES... p 9 BRUIKBAARHEID IN DE KLAS... p 9 DEEL 2: DE HOLLE BOLLE RACE...p 10 STOP 1 Voorstelling en kennismaking...p 10 STOP 2 Hal der Herkenning...p 12 STOP 3 Brug van Samenwerking...p 14 STOP 4 Hal van Lering...p 15 STOP 5 Huis van Vorm...p 17 STOP 6 Het Spiegelpaleis...p 19 STOP 7 Grot van Dromen...p 21 STOP 8 Huis van Kracht...p 23 STOP 9 Het Fabriekje van Vanalles en Co...p 24 DEEL 3: EEN TERUGBLIK OP DE CASES...p 27 RESULTATEN TESTCASES...p 27 De eerste testgroep...p 27 De tweede testgroep...p 28 NABESPREKING TESTCASES...p 29 De eerste versus de tweede testgroep...p 29 TOT SLOT...p 27 DEEL 4: BIJLAGEN...p 31 SITUERING Op verschillende tijdstippen in het leven moeten jongeren keuzes maken. Zo ook keuzes in verband met het beroep dat ze willen uitoefenen of de opleiding die hen tot een bepaald beroep kan leiden. Deze loopbaankeuzes zijn meestal niet vrij van bias of vooroordelen die je in een bepaalde richting sturen. Het maken van keuzes wordt immers beïnvloed door maatschappelijke opvattingen of opvattingen van ouders, vrienden, over wat typisch, goed en wenselijk is voor jongens en meisjes, voor jongeren van autochtone en van allochtone afkomst,. Zo gebeurt het soms dat jongeren de verkeerde keuzes maken. In plaats van na te gaan waar hun interesses en competenties liggen en op basis hiervan een keuze te maken, laten ze zich leiden door opvattingen van anderen over wat wenselijk is voor hen. Ze kunnen zo terechtkomen in een studierichting of een job die niet bij hen past. Vaak met demotivatie, vroegtijdig stoppen met school of het niet volhouden van een job als gevolg. Voorbeeld uit de testcases X. volgt op aanraden van zijn ouders de richting Kantoor. Een nette bureaujob lijkt hen immers ideaal te zijn voor hem. X. heeft echter helemaal geen interesse in zittend werk en het werken met paperassen en computerprogramma s. Hij is fysiek sterk en erg handig. Hij houdt dan ook van werken met allerlei gereedschap en materialen. Het is duidelijk dat hij niet op zijn plaats zit. Doelgroep Met dit project richten we ons zowel op jongeren die een verkeerde keuze maakten en niet weten hoe het verder moet als op diegenen die voor een keuze staan maar niet weten wat ze willen of kunnen doen, welke jobs bij hen passen, Waar het project JIV focuste op jonge vrouwen die een administratieve studierichting volgden in het secundair onderwijs, richt dit project zich op jonge mannen die uit eender welke studierichting komen. Ook jongeren uit andere dan administratieve studierichtingen kunnen immers de verkeerde studiekeuze hebben gemaakt of helemaal niet weten welke job - al dan niet aansluitend bij hun studierichting - juist bij hen past. We vinden het eveneens belangrijk om met dit project laaggeschoolde jongeren en jonge mannen van allochtone afkomst te bereiken. Slechts een minderheid van de laaggeschoolde jongeren heeft immers een duidelijk jobdoelwit 2 en uit de analyse van JIV bleek dat een groot aandeel allochtone leerlingen omwille van cultuurgebonden en genderstereotiepe keuzes en verwachtingen een minder gunstige schoolloopbaan (bv. attitudeproblemen, demotivatie, schoolmoeheid, enz.) hebben ontwikkeld. Bij allochtone jongens komt hier nog bij dat zij - vaker dan allochtone meisjes het onderwijs vroegtijdig verlaten. 3 Ze betreden de arbeidsmarkt bijgevolg vanuit een achtergestelde positie. 2 Van Hemel, L., & Darquenne, R.(2009). Een andere kijk op hardnekkige jeugdwerkloosheid: aanbevelingen en succesfactoren bij de inschakeling van laaggeschoolde jongeren. Synthese van het onderzoeksrapport. Brussel: KBS. 3 CBS (2008). Jaarrapport Integratie 2008. Den Haag/Heerlen: CBS. Projectboek 4 5 Projectboek

Doel Het doel van het project was jonge mannen (van allochtone afkomst) te helpen in hun loopbaankeuzes en zo te komen tot een duurzame instroom van deze doelgroep op de arbeidsmarkt. Werkwijze Analoog aan de methodiek van JIV (zie cd-rom) ontwikkelden we binnen BIAS een methodiek voor competentiegebaseerde (her)oriëntering en begeleiding. Deze methodiek laat toe om het eigen kennen, kunnen en willen te ontdekken en optimaal in te zetten bij het zoeken naar en vinden van een passende job. Ze stelt de jongeren in staat hun persoonlijke interesses en competenties te leren herkennen en benoemen: wat is mijn kracht, welke activiteiten in welke omgeving motiveren mij, wat wil ik, waar haal ik drive uit? Partners De promotor van dit project is de vzw ERSV-Provincie Antwerpen afdeling RESOC Mechelen. Voor dit project gingen we partnerschappen aan met VDAB en vzw Evenwicht. Daarnaast werkten we ook samen met enkele scholen en organisaties uit Mechelen. VDAB VDAB Mechelen werkte reeds mee aan het project Jobs in Vrouwenhanden. Handen uit de mouwen. Gezien hun grote interesse in de methodiek die binnen JIV ontwikkeld werd, was het vanzelfsprekend dat zij ook het project BIAS op de voet zouden volgen. Zij willen de ontwikkelde methodiek integreren in de werking van VDAB, meer concreet in het observatie- en oriëntatiecentrum (OOC). Hiertoe volgden de OOC-begeleiders een train-the-trainer in september 2009. Evenwicht vzw Evenwicht vzw ligt aan de basis van de methodiek ontwikkeld binnen het project JIV. Bij de vertaling van deze methodiek naar de mannen werkten we dan ook opnieuw nauw met hen samen. Naast de vele uurtjes die we met Myrielle Meeus van Evenwicht vzw brainstormden, begeleidde zij ook mee de methodiek bij het uittesten ervan. Zij focuste zich hierbij op het naar boven brengen van de archetypes die binnen elk van de jongeren onbewust leefden. Ze begeleidde eveneens mee de train-the-trainersessies. Onderwijs Opdat de methodiek onze doelgroep zou aanspreken, wilden we te weten komen wat jongens boeit en waar jongens hierin verschillen van meisjes. Daarvoor deden we in KTA Wollemarkt, Ursulinen Mechelen en CDO Spoor 5 een bevraging naar de interesses van de leerlingen uit de laatste graad en naar werkvormen die ze leuk vinden. Daarnaast konden we ook rekenen op de medewerking van deze scholen bij het ontwikkelen en uittesten van de methodiek. Andere organisaties Voor een goed resultaat ging het uittesten van de methodiek gepaard met een sollicitatietraining voor de testgroepen. ROJM vzw verzorgde deze training tijdens de eerste testcase. Prisma vzw en Arktos Mechelen werkten op hun beurt mee aan het ontwikkelen van de methodiek door de inbreng van hun expertise. ONTWIKKELDE METHODIEK De fundamenten De fundamenten voor de binnen BIAS ontwikkelde methodiek werden gelegd in het project JIV. In dit project werd immers een stevige basis ontwikkeld, bestaande uit zes componenten: 1. de Holle Bolle Reis (HBR), 2. het competentie-cv, 3. de competentiematrix, 4. het stappenplan, 5. de bedrijfsbezoeken en 6. de sollicitatietraining. Het spreekt voor zich dat voor een optimaal resultaat best alle zes de componenten doorlopen worden. In het project BIAS werd echter vooral gewerkt rond de vertaling van de Holle Bolle Reis naar de Holle Bolle Race: een traject op maat van mannen. In de testgroepen hebben de jonge mannen ook de andere componenten doorlopen. Voor een beschrijving van de andere componenten verwijzen wij je graag naar het projectboek van JIV (zie cd-rom). VERTALING NAAR MANNEN De Holle Bolle Reis bleek erg nuttig en leerrijk, maar is specifiek gericht op jonge vrouwen. In de meeste organisaties wordt er vandaag de dag echter met gemengde groepen gewerkt. Na het succes van JIV kwam vanuit VDAB en de meewerkende scholen dan ook de vraag naar een analoge methodiek op maat van jonge mannen. Bij deze vertaling werden meteen enkele bedenkingen geplaatst. Zouden jongens wel geïnteresseerd zijn in het werken met goden? Hebben jongens niet wat meer actie nodig om gemotiveerd te blijven? Praten ze wel zo makkelijk over zichzelf als meisjes? Als gevolg van deze bedenkingen ontstond in eerste instantie het idee om iets heel anders en iets erg actief te ontwikkelen voor de jonge mannen. Via survivalactiviteiten in de natuur bijvoorbeeld zouden de jonge mannen zichzelf kunnen ontdekken zonder al te veel praten over zichzelf. We zagen echter snel in dat we ons met deze bedenkingen lieten leiden door vooroordelen over wat jongens motiveert en wat ze leuk vinden. Dit ging in tegen ons idee om een methodiek vrij van bias te ontwikkelen waarbij seksestereotiepe vooroordelen geen sturende rol zouden spelen. Daarom besloten we om via een kleinschalige bevraging bij jongens en meisjes uit de derde graad van het secundair onderwijs na te gaan wat zij interessant, leuk en motiverend vonden. Enkel zo konden we een methodiek op maat van de doelgroep ontwikkelen. Uit deze bevraging bleek dat jonge mannen inderdaad doe-opdrachten waarin ze kunnen laten zien wie ze zijn verkozen boven het gewoon over zichzelf vertellen. Hierin verschilden ze echter niet van jonge vrouwen. Zowel jongens als meisjes gaven bovendien aan dat ze opdrachten waarbij ze kunnen samenwerken met anderen erg leuk vinden. Deze elementen namen we mee in de methodiek. Daarnaast gingen we ook na wat VDAB en de meewerkende scholen verwachten van de vertaling van de methodiek op maat van jonge mannen. Zij zaten niet te wachten op iets totaal nieuws waarvoor misschien dure infrastructuur nodig is. Eerder wensten ze een methodiek die in een gewoon lokaal kan worden uitgevoerd en die aansluit bij de Holle Bolle Reis zodat beide methodieken gecombineerd kunnen worden in gemengde groepen. Deze verwachtingen werden eveneens meegenomen in de ontwikkeling van de methodiek voor jonge mannen. Testcases Om na te gaan of beide methodieken goed te combineren waren en of het werken in gemengde groep goed zou verlopen, bestond de tweede testgroep uit een mengeling van jongens en meisjes. De meeste opdrachten voerden zij samen uit. Voor de diepgaandere besprekingen over hun eigen archetype werden de jongens en de meisjes wel apart genomen. Zo werd er een veilige omgeving gecreëerd. Hier moet je zeker voor zorgen wanneer de deelnemers elkaar niet kennen. Het gevaar is immers dat de reacties en interacties die dan plaatsvinden moeilijk te interpreteren zijn, omdat ze deels te maken hebben met de chemie tussen beide seksen. Waar je eveneens op moet letten, zijn mogelijke reserves in de omgang met het andere geslacht in sommige culturen. Projectboek 6 7 Projectboek

Verschillen met de Holle Bolle Reis De Holle Bolle Race verschilt maar in enkele opzichten van de Holle Bolle Reis. De naam zelf licht al een tipje van de sluier op. Er werd een poging gedaan om het traject net dat ietsje sneller, pittiger en actiever te maken. Uit de bevraging bleek immers dat dit zowel bij jongens als bij meisjes in smaak zou vallen. De basis van de Holle Bolle Reis bleef behouden. Hieronder worden enkele belangrijke toevoegingen en aanpassingen toegelicht. Een racebook In de Holle Bolle Reis werd alle informatie die de jonge vrouwen over zichzelf verkregen doorheen het traject in een mapje verzameld dat dienst deed als reiskoffer. In de Holle Bolle Race komt deze informatie terecht op een persoonlijk racebook (groot blad) dat aan de muur hangt. Het grote voordeel van dit racebook is dat de informatie van elke deelnemer op elk moment tijdens het traject beschikbaar is. De begeleiding heeft snel een overzicht van elke deelnemer zonder eerst een mapje open te moeten doen. Met dit racebook trachten we aan te sluiten bij de leefwereld van jongeren. Het is gebaseerd op de profielpagina s op internet waarop je allerlei uiteenlopende informatie over jezelf kwijt kan (Facebook, Netlog e.a.). Uit de bevraging in de scholen bleek dat deze erg populair waren bij de jongeren. Mannelijke archetypes In tegenstelling tot onze verwachtingen, gaven de bevraagde jonge mannen aan dat ze het interessant zouden vinden om met behulp van de verschillende goden meer over zichzelf te weten te komen. Er was dus geen reden om het werken met mannelijke archetypes niet toe te voegen aan het traject. Opdat deze archetypen de jonge mannen zeker zouden aanspreken, staken we ze in een hip jasje aan de hand van bijnamen. Deze kan je terugvinden in de Hal der Herkenning (zie p.12). Een actieve samenwerkingsopdracht Uit de bevraging werd duidelijk dat zowel jongens als meisjes hielden van actieve doe-opdrachten die ze in samenwerking met anderen konden uitvoeren. Aangezien samenwerkingsopdrachten ook erg veel informatie kunnen opleveren over iemand als persoon wilden we zeker op deze interesse inspelen. We ontwikkelden hiertoe de Brug van Samenwerking (zie p.14). Doelgroep Een laatste belangrijk verschil heeft te maken met de doelgroep waarop de Holle Bolle Race zich richt. Zo wil deze zich niet uitsluitend richten op jongeren uit administratieve studierichtingen, maar op jongeren uit allerlei studierichtingen. Dit kan een meerwaarde bieden aan het traject, aangezien jongeren uit verschillende richtingen kunnen bijdragen aan elkaars horizonverruiming. Via de verhalen van de anderen ontdekken ze welke waaier aan jobs of studies er mogelijk zijn en wat deze juist inhouden. ARCHETYPES Je zal regelmatig het woord archetypes tegenkomen in dit projectboek. In de bijlage vind je hier meer informatie over. Om het werken met de archetypes in de praktijk iets concreter te maken, geven we hieronder enkele voorbeelden uit de testgroepen. Voorbeeld 1 X. is een combinatie van drie archetypen: Dyonisus, Apollo en Hermes. Dyonisus komt het sterkst bij hem naar boven: hij is sociaal, houdt van onder de mensen zijn en plezier maken. Hij zou graag themafeestjes willen organiseren omwille van de afwisseling die deze met zich meebrengen en omwille van de plezierige sfeer die hier rond hangt. Computerspelletjes spelen is zijn grote passie. Hij is bovendien een echte teamplayer. De Apollo in X. houdt zijn Dyonisus in toom: hij is immers plichtsbewust en verantwoordelijk, ordelijk en gestructureerd. Als Hermes kan hij het dan weer goed uitleggen en mensen overtuigen. Wat betekent dit nu naar werk toe? X. zou perfect passen in een job in de vrijetijdssector. De ideale job voor hem is verkoper van games of speelgoed. Hierin kan hij immers zijn drie goden perfect aan bod laten komen: in deze job is er plaats voor plezier en kan hij mensen of kinderen vermaken (Dyonisus), zijn overtuigingskracht en verkoopstalent gebruiken (Hermes), vriendelijk zijn tegen klanten en de winkel ordelijk houden (Apollo). Voorbeeld 2 Y. is een typische Hades. Hij is stil en een beetje teruggetrokken in zijn eigen wereldje. Een job met veel sociale contacten is niets voor hem. Hij voelt zich beter als hij wat op zichzelf kan werken. Zoals vele Hadessen werkt hij erg graag met computers. De perfecte job voor hem moet dan ook met computers te maken hebben: computers uit elkaar halen en hardwareproblemen oplossen zijn helemaal zijn ding. Hij vindt het perfect als dit ergens in een werkplaats achter een winkel moet gebeuren, want hij heeft geen nood aan contact met klanten. Y. besliste aan het einde van het traject dan ook om de richting informatica te volgen om zijn diploma te behalen. Oorspronkelijk wou hij dit via middenjury doen, maar als Hades kan hij moeilijk aan iets beginnen zonder dat hij duidelijke opdrachten van iemand krijgt die hij moet uitvoeren. Hij heeft enige sturing nodig en besloot daarom zijn diploma te behalen via deeltijds onderwijs. Voorbeeld 3 Z. is duidelijk een Ares, gecombineerd met een portie Dyonisus. Hij kan niet stilzitten, is fysiek sterk, werkt graag met gereedschap en in groepsverband (Ares). Daarnaast maakt hij graag plezier en heeft hij contacten met mensen en afwisseling nodig (Dyonisus). Z. zou graag in de sector hout en bouw werken, wat perfect bij zijn archetypes past. In deze sector zal hij de actie en afwisseling terugvinden waar hij nood aan heeft en zal het hem niet ontbreken aan plezier met de collega s. BRUIKBAARHEID IN DE KLAS Binnen de vakoverschrijdende eindtermen voor de tweede en de derde graad van het secundair onderwijs 4 zijn een aantal thema s geformuleerd, waaronder leren leren met het subthema keuzebekwaamheid. Dit subthema omvat veel meer dan studiekeuze alleen en omvat vaardigheden met betrekking tot verschillende gebieden: Zelfconceptverheldering: de analyse van zichzelf, de eigen sterke en zwakke kanten op alle vlakken Horizonverruiming: het verkrijgen van objectieve informatie over keuzemogelijkheden inzake studiemogelijkheden, functies en beroepen in de maatschappij Keuzestrategieën: het kunnen afwegen, prioriteiten kunnen stellen, kunnen beslissen en de consequenties van een beslissing zien en aanvaarden Binnen de HBR wordt vooral gewerkt rond inzicht krijgen in zichzelf (zelfconceptverheldering). Daarnaast krijgen de deelnemers de kans om jobmogelijkheden te ontdekken en in de diepte te exploreren (horizonverruiming). Tot slot is het belangrijk dat zij tot een duurzame keuze komen. De verschillende keuzetaken komen dus aan bod in de HBR. Projectboek 8 9 Projectboek 4 Dienst voor Onderwijsontwikkeling (2002). Over de grenzen. Vakoverschrijdende eindtermen in de tweede en derde graad van het secundair onderwijs. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs.

DEEL 2 DE HOLLE BOLLE RACE De volgende bladzijden leiden je doorheen het volledige parcours van de Holle Bolle Race. Ze beschrijven de 9 stops die de race bevat. Per stop vind je het doel, wat praktische info en uitleg over de concrete aanpak terug. Tip Lees ook de praktische voorwaarden die opgesteld werden voor de Holle Bolle Reis in het handboek van JIV (p 47 e.v.). Deze bevatten informatie in verband met de locatie, het aantal deelnemers, het benodigde materiaal, de duur van het parcours en de vereisten naar de begeleiding ervan. Praktische info STOP 1 - VOORSTELLING EN KENNISMAKING Doel De kandidaten maken kennis met elkaar, de werkwijze en de doelen van het traject. Korte beschrijving De groep maakt kennis met elkaar, de begeleiding en de raceroute. Daarnaast worden ook afspraken gemaakt om het verloop van het parcours zo optimaal mogelijk te laten verlopen. Benodigdheden Engagementsverklaring (zie voorbeeld JIV bijlage 7) met duidelijke informatie over wat van alle partijen verwacht wordt, Racebook (groot blad) voor elke deelnemer (zie illustratie), Raceroute voor elke deelnemer (zie voorbeeld JIV bijlage 6), Afsprakenblad, Individuele evaluatiefiche per deelnemer voor de begeleiding (zie voorbeeld JIV bijlage 4), Balpennen, stiften, plakband, schaar,, Powerpointpresentatie (zie www.jobsinvrouwenhanden.be) + laptop + beamer Duur Voorzie voor de kennismaking (met elkaar, de bedoeling, afspraken) minstens 45 minuten. Aanpak Luik 1 - Voorstelling van de race De begeleiding stelt het traject en het programma uitgebreid voor. Hierin komen volgende aspecten aan bod: Waarom deze week? Toelichting van de doelstelling en het beoogde resultaat Waarom zij? Afhankelijk van de doelgroep wordt hier een situering gegeven. Wie zijn wij? Voorstelling van de begeleiding en de rol die ze zullen opnemen Wat gaan we doen? Voorstelling en situering van het programma en het natraject Tip Voor een goed verloop maak je best afspraken in samenspraak met de deelnemers rond vertrouwelijkheid, roken, pauzes, time-out, Noteer deze op een blad dat gedurende het ganse traject zichtbaar aanwezig is in het lokaal. Luik 2 - Kennismaking met de groep De begeleiding maakt kennis met de groep en voorziet als ijsbreker een kennismakingsmethode. Testcases Elke deelnemer beschikte over een eigen racebook, waarop de informatie die in de loop van de race over de persoon vergaard werd, verzameld kon worden. Dankzij het feit dat dit racebook gedurende heel het parcours bleef hangen, konden we op elk moment teruggrijpen naar de reeds verzamelde informatie. Tip Vooraleer je begint met de voorstelling van de race doe je best ook al kort een kennismakingsrondje. Stem de gebruikte kennismakingsmethode ook af op de groep waarmee gewerkt wordt. Een speeddate kan leuk zijn. Enkele andere voorbeelden van kennismakingsmethodes vind je terug in het handboek van JIV (p. 51) Luik 3 - De raceroute De raceroute wordt voorgesteld aan de hand van een routeplanner die de verschillende etappes van de race aangeeft. De begeleiding overloopt de uitgestippelde route samen met de groep en licht hier en daar een tipje van de sluier op om de nieuwsgierigheid te prikkelen. Alle informatie die in de loop van de race over een kandidaat verzameld wordt, hangt de kandidaat zelf op zijn persoonlijk racebook. Projectboek 10 11 Projectboek

Luik 4 - Voorstelling van de goden en de godinnen Met behulp van een inleidende Powerpointpresentatie maakt de groep voor het eerst kennis met de archetypen. Het is belangrijk om goed te duiden waarom er met de archetypen gewerkt wordt. Zo kan je bijvoorbeeld zeggen: Het werken met goden klinkt waarschijnlijk een beetje bizar maar zoals jullie zullen merken, heeft elke god en godin zowel positieve als minder positieve eigenschappen. Al deze eigenschappen zijn in meer of mindere mate aanwezig in ieder van ons en sturen ons in wat we doen, voelen, leuk vinden en minder leuk vinden. Ze bepalen dus ook in welke opleiding of job we ons goed zouden voelen. Daarom is het belangrijk dat we ontdekken welke god(in) het meest in jullie aanwezig is. Tip Maak deze Powerpoint levendig en breng hem op een aangename, speelse manier. Zorg ervoor dat het publiek geboeid en geprikkeld blijft door met concrete voorbeelden vanuit de leefwereld van de doelgroep te werken. Maak het herkenbaar. Praktische info Doel Nagaan welk beeld de jongere van zichzelf heeft. STOP 2 Hal der Herkenning Korte beschrijving In deze Hal verzamelt de jongere eerst fiches van archetypes waarin hij zichzelf herkent. In het tweede deel beschrijft de jongere zichzelf aan de hand van zijn persoonlijke kenmerken. Benodigdheden Fiches van de archetypes (zie bijlage 2), Markeerstiften Duur Voorzie minstens een halve dag voor de kennismaking en de Hal der Herkenning samen. Testcases De deelnemers waren erg positief over deze Hal omdat de opbouw ervan het hen makkelijker maakte om iets over zichzelf te zeggen. De fiches met de archetypes reikten hen immers eigenschappen aan die hielpen bij het verwoorden van hun eigen persoonlijke kenmerken. De bijnamen van de goden zorgden ervoor dat de deelnemers gedurende het hele traject de verschillende goden en hun bijhorende eigenschappen beter konden onthouden. Aanpak Luik 1 Zich herkennen in archetypes In het lokaal hangen verschillende fiches verspreid. Op deze fiches staat telkens een bijnaam (The Boss, De Posse, Den Des, ) en een bijhorende beschrijving van een aantal eigenschappen. De deelnemers lopen rond en lezen alle fiches. Elke fiche staat voor een archetype. De belangrijke eigenschappen van elk archetype worden groot en vetgedrukt weergegeven. De deelnemers kiezen elk individueel één of meerdere fiches uit waarin ze zich sterk herkennen. Ze duiden met een markeerstift aan omwille van welke eigenschappen ze kiezen voor deze archetypes en hangen de fiches vervolgens op hun racebook. Tip Naarmate de week vordert, leer je de kandidaten en hun typische eigenschappen beter kennen. Het is dan mogelijk dat je een kandidaat eerder herkent in een ander archetype dan in het archetype waarin hij zichzelf het best terugvond in deze oefening. In dit geval is het belangrijk dat je de kandidaat helpt in het vormen van een beter beeld over zichzelf. Te weinig of incorrecte zelfkennis staat immers goede keuzes in de weg. Luik 2 Bespreking in groep De deelnemers beschrijven zichzelf met behulp van de gekozen archetypes. Dit doen ze door hun keuze voor de archetypes toe te lichten. Welk archetype hebben ze gekozen en waarom behoren de gemarkeerde eigenschappen hen toe? Laat hen voorbeelden van situaties uit hun dagelijkse leven geven waarin de genoemde eigenschappen duidelijk bij hen tot uiting komen. Zo krijg je als begeleiding een beter zicht op de mate waarin de deelnemers bepaalde eigenschappen bezitten. Bovendien leren ze zo hun eigenschappen verwoorden, wat van pas zal komen bij het solliciteren. Luik 3 De goden Als afsluiter van de Hal der Herkenning wordt een PowerPointpresentatie gegeven over de verschillende goden. De kandidaten krijgen de opdracht uit te zoeken welke god bij hun past. Is deze god herkenbaar in de beschrijving van het type waar ze daarnet voor hebben gekozen? Welke bijnaam hoort bij welke god? Tip Het is leuk voor de jongeren om dit luik te combineren met een raadspelletje: welke bijnaam hoort bij welke god? De toevoeging van dit speelse element zorgt voor afwisseling en houdt hen wakker. Combinatie met Holle Bolle Reis Wanneer de jongens de Hal der Herkenning uitvoeren, kan je met de meisjes (in een ander lokaal) de Hal der Herinnering doorlopen (zie JIV p. 52). Voor zij die het verkiezen om in 1 groep te werken, werden tijdens het project BIAS ook fiches met afbeeldingen en beschrijvingen van de goden als kind ontwikkeld (zie bijlage 3). Zo kan je de Hal der Herinnering ook met een gemengde groep van jongens en meisjes doorlopen. Tip Indien je de Hal der Herinnering met een gemengde groep uitvoert, geef je de afsluitende presentatie toch best in gescheiden groepen. Anders duurt de presentatie erg lang, wat de aandacht van de deelnemers doet verslappen. Projectboek 12 13 Projectboek

Praktische info STOP 3 BRUG VAN SAMENWERKING Doel Nagaan welke rol de deelnemers op zich nemen wanneer ze samenwerken. Korte beschrijving De Brug van Samenwerking bestaat uit twee luiken. Eerst nemen 2 groepen het tegen elkaar op in een actieve samenwerkingsopdracht. Daarna wordt in groep besproken welke rollen de deelnemers op zich namen tijdens de opdracht. Benodigdheden Luik 1: Karton (dozen etc.), plakband en scharen, een race-autootje, Luik 2: Fiches met daarop rollen die je kan opnemen bij samenwerken (zie www.jobsinvrouwenhanden.be), een envelop die gehangen wordt op het racebook. Duur De Brug van Samenwerking neemt ongeveer 1,5 uur in beslag. Tip Gebruik een leuke manier om de deelnemers te verdelen in 2 groepen. Dit maakt de jongeren nieuwsgierig naar wat volgt. Een voorbeeld is de schoenenrace: iedereen trekt 1 schoen uit. De schoenen worden verdeeld in groepen door de begeleider. Luik 2 - Groepsbespreking Na afloop van de opdracht krijgen de deelnemers fiches waarop rollen staan die opgenomen kunnen worden tijdens de samenwerkingsopdracht (leider, ideeënleverancier, observator, afwerker, creatieveling, sfeermaker, ). Elke deelnemer vult voor elk lid van zijn groep een fiche in en duidt aan welke rol(len) dit groepslid op zich nam. De fiches worden gepost in een envelop die op ieders racebook hangt. Tip Noteer tijdens het observeren wat de groepsleden doen en zeggen. Dit maakt het gemakkelijker om tijdens de groepsbespreking de opgenomen rollen met voorbeelden te illustreren. Indien je met meerdere mensen deze opdracht begeleidt, kan je afspreken wie welke deelnemer observeert. Combinatie met Holle Bolle Reis Het is aan te raden deze stop op te nemen in trajecten met een gemengde groep van jongens en meisjes. De jongeren vinden de opdracht immers leuk, wat hen motiveert voor het verdere traject. Bovendien levert deze opdracht heel wat interessante informatie op over de persoonlijke kenmerken van de deelnemers. Testcases Het competitieve en actieve van deze opdracht zorgde ervoor dat beide testgroepen deze opdracht het leukst vonden. Zowel doeners als denkers konden zich hier helemaal in uitleven. Dit maakte dat we tijdens het observeren van deze opdracht heel wat informatie over de deelnemers konden verzamelen. De rollen die ze opnamen tijdens de opdracht waren immers te koppelen aan hun archetype. Aanpak Luik 1 - De samenwerkingsopdracht De deelnemers worden in twee groepen verdeeld. Beide groepen krijgen een heleboel karton en de opdracht hiermee een brug te maken die voldoet aan de volgende criteria: De brug is exact 3 meter lang en 1 meter hoog De brug moet het autootje kunnen dragen Het autootje moet van 1 kant van de brug kunnen rijden en zo ver mogelijk verder bollen. Ze krijgen hiervoor 45 minuten de tijd. Beide groepen maken hun brug in een andere ruimte. Na 25 minuten krijgen ze de kans om 2 minuten naar elkaars bouwwerk te gaan kijken. Tip Laat de deelnemers maximum 2 rollen voor elk groepslid aanduiden. Het groepslid zal wellicht meerdere rollen op zich genomen hebben, maar het is de bedoeling dat de meest opvallende rol duidelijk wordt. Eén per één worden de deelnemers besproken aan de hand van deze fiches en de observaties van de begeleiders. Welke rollen kreeg de deelnemer toegeschreven door de anderen en waarom? Herkent de deelnemer zichzelf hierin? Praktische info STOP 4 HAL VAN LERING Doel Nagaan hoe de studies van de deelnemer zijn verlopen en hoe hij omging met school en leren. Korte beschrijving In deze Hal gaat de jongere via een test op de computer na welk zijn overheersende archetype was tijdens de schooltijd. Daarnaast maakt hij een overzicht van zijn studieverloop. Benodigdheden Luik 1: Vragenlijst op computer + computer (zie www.jobsinvrouwenhanden.be), Luik 2: Blanco papier, schrijf- en kleurmateriaal, Luik 4: PowerPoint + laptop + beamer (zie www.jobsinvrouwenhanden.be) Duur Ga uit van een gemiddelde duur van 2,5 uur. Projectboek 14 15 Projectboek

Testcases In deze Hal viel op dat het uitwisselen van ervaringen uit de schooltijd de jongeren goed deed. Het bespreken van deze Hal maakt jongeren er immers bewust van dat zij niet de enige zijn met negatieve schoolse ervaringen. Aanpak Luik 1 Vragenlijst Aan de hand van een vragenlijst op de computer wordt nagegaan welk archetype overheersend was tijdens de schooltijd van de deelnemer. Voor het beantwoorden van de vragen moet de deelnemer terugdenken aan de laatste 3 jaren van het middelbaar onderwijs. De vragen zijn zo opgesteld dat de antwoorden van de jongeren een -2 of +2 betekenen voor de verschillende archetypes. Het resultaat van deze test wordt weergegeven in de vorm van een blokdiagram en toont aan in welke mate de jongere scoort op de verschillende archetypes. Deze test op PC laat ook toe te observeren in welke mate de deelnemer handig is met computers. Luik 2 De schoolloopbaan Dit luik bestaat uit verschillende opdrachten. Eerst tekenen de deelnemers op een tijdslijn hun studieverloop uit. Ze maken een chronologisch overzicht van hun zes middelbare schooljaren. Ze krijgen hiervoor een blanco A4 tje. Zo bekom je informatie over de studiekeuzes die de deelnemer gemaakt heeft en over eventueel gedubbelde jaren. Vervolgens gaan de deelnemers beschrijven waar ze mee bezig waren in de verschillende periodes op hun tijdslijn: welke kennis en interesses hadden ze in deze periodes? Ook niet schoolse kennis en interesses dienen hierbij aan bod te komen. Tot slot tekenen de deelnemers een emotiecurve op deze tijdslijn. Ze duiden aan welke periodes echt goede periodes waren en welke net slechte periodes en verbinden deze punten met elkaar om een curve te bekomen (zie voorbeeld op www.jobsinvrouwenhanden.be). Combinatie met Holle Bolle Reis Deze Hal is ontwikkeld binnen JIV. Tijdens het project BIAS werden hier enkele elementen aan toegevoegd. Zo krijgen de deelnemers bijvoorbeeld de opdracht hun kennis en interesses in de verschillende periodes op hun tijdslijn weer te geven. Deze opdracht vervangt de Hal van Weten die gebruikt wordt in de Holle Bolle Reis (zie JIV p. 56). Daarnaast tekenen de deelnemers ook een emotiecurve op deze tijdslijn. Deze curve kan extra informatie naar boven brengen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat iemand wel slaagde in een studiejaar in een bepaalde richting, maar zich toch echt niet goed voelde bij deze richting. Praktische info STOP 5 HUIS VAN VORM Tip Indien de deelnemer aangeeft dat hij in die periode als leerling erg veranderd is, stel dan voor met die periode te werken die het meest kenmerkend lijkt. Tip Om de deelnemer te helpen bij het maken van de emotiecurve, kunnen de volgende vragen gesteld worden: Doel Nagaan of de jongeren belang hechten aan schoonheid, creativiteit en vormgeving en zo het achterliggende archetype blootleggen. 7 6 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 7 6 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 Minding Plusdus Score Zeus Poseidon Apollo Hermes Hades Dionysos Ares Hephaestos 6 3 4 2 2 0-2 -2 Zeus Poseidon Apollo Hermes Hades Dionysos Ares Hephaestos Op welke momenten was je echt in je element (of juist niet)? Op welke momenten deed je echt waar je goed in was (of juist niet)? Op welke momenten was je echt trots over hetgeen je deed (of juist niet)? Luik 3 Groepsgesprek De deelnemers stellen de resultaten van hun vragenlijst voor en geven een toelichting bij de tijdslijn die ze hebben getekend. De begeleiders pikken hier op in en vragen door om ook hier de archetypes duidelijk te krijgen (zie begeleidingsleidraad JIV bijlage 5). Luik 4 De god als leerling Als afsluiter van de Hal der Lering wordt een PowerPointpresentatie gegeven over de verschillende goden en hoe zij zich als archetype manifesteren tijdens hun schooltijd. Korte beschrijving In dit Huis van Vorm gaan de jongeren hun ideale werkplaats inrichten. Met deze opdracht wordt duidelijkheid verkregen over de mogelijke sectoren waarin de kandidaten zouden willen werken en over wat ze belangrijk vinden in een job. Benodigdheden Groot wit blad met een imaginair huis voorzien van een kamer per deelnemer (zie foto), Tijdschriften, catalogussen en reclamefolders waarin diverse werkmaterialen en materies terug te vinden zijn, Plakband en scharen, Stiften/schrijfgerief Duur Het Huis van Vorm neemt snel een halve dag in beslag, voorzie zeker voldoende tijd. Projectboek 16 17 Projectboek

Aanpak Luik 1 Kamer behangen Er wordt een groot imaginair huis voorzien met evenveel kamers als er deelnemers zijn. Bij de start van het Huis van Vorm zijn alle kamers leeg. De deelnemers kiezen een kamer en noteren hun naam erbij. Op een tafel liggen tijdschriften, catalogussen en reclamefolders. Hieruit halen de deelnemers afbeeldingen van materialen waarmee ze graag willen werken of die ze graag in hun werkplaats willen terugzien. Ze plakken deze in hun kamer. Testcases De deelnemers vonden het Huis van Vorm heel leuk en bovendien leverde deze opdracht ook een heleboel interessante informatie op. Heel wat deelnemers beperkten zich niet enkel tot het materiaal waarmee ze graag wilden werken. Ze creëerden eveneens een bepaalde sfeer door hun kamer in te richten met bepaalde decoratieve, luxueuze of speelse elementen. Dit verduidelijkte hun archetype en dus ook wat ze belangrijk vonden in een job. Zo had één van de deelnemers ook aangename zetels, een sfeerlamp en lachende mensen aan zijn werkplaats toegevoegd, aangezien hij gezelligheid belangrijk vond in een job. Iemand anders had op zijn beurt een spelletjeskast. Hij vond voldoende ontspanning op het werk een must. Luik 2 Groepsbespreking Wanneer alle kamers ingericht zijn, wordt in een groepsbespreking stilgestaan bij de keuzes van de deelnemer: waarom heeft de deelnemer voor deze materialen gekozen? Wat zou de deelnemer met deze materialen willen doen? Voor elke kamer wordt ook nagegaan of de groep hier nog extra materiaal aan zou willen toevoegen op basis van de reeds gedane vaststellingen in de loop van het experiment. De gemaakte keuze uit de materialen kan aantonen met welk(e) archetype(s) de deelnemers de meeste gelijkenis vertonen. Deze informatie wordt hen door de begeleiding meegedeeld aan het einde van het groepsgesprek. Combinatie met Holle Bolle Reis Het Huis van Vorm is ontwikkeld binnen JIV en werd in dezelfde vorm overgenomen in de Holle Bolle Race. Praktische info STOP 6 HET SPIEGELPALEIS Doel De meest typerende kenmerken van de kandidaten ontdekken en zo het onbewuste archetype achterhalen. Korte beschrijving In het Spiegelpaleis gaan de jongeren zichzelf een spiegel voorhouden. Ze beantwoorden vragen over zichzelf en laten de andere deelnemers aan het woord over zichzelf om zo tot 5 kenmerken te komen die hen het meest typeren. Benodigdheden Grote blanco papieren, Plakband, Stiften (in allerlei mogelijke kleuren) Duur Voorzie voor het Spiegelpaleis zeker een halve dag. Aanpak Luik 1 Tekenen De jongeren gaan tijdens het Spiegelpaleis in the spotlight staan. Over het ganse lokaal hangen grote blanco papieren tegen de muur. Elke deelnemer gaat voor een papier staan. De deelnemers helpen elkaar bij het aftekenen van mekaars contouren. Op die manier kijkt elke deelnemer naar het eigen spiegelbeeld. Deze methodiek laat toe om op een veilige manier na te denken over zichzelf. Luik 2 Vragen beantwoorden De begeleiding overloopt de opgestelde vragenlijst, vooral hoe-vragen, wat-vragen, hoe reageer ik op-vragen (zie JIV bijlage 9). De deelnemers trekken pijlen naar hun spiegelbeeld en benoemen, al antwoordend op de gestelde vragen, waar ze goed in zijn, waar ze een hekel aan hebben, waar ze het moeilijk mee hebben, waar ze angst voor hebben, Ze doen dit onder de vorm van codetaal, symbolen, woorden, tekeningen, kleuren, Zo worden een aantal domeinen binnen de persoon verkend. Het spiegelbeeld van de deelnemers blijft gedurende het ganse experiment hangen zodat de deelnemers ook hier weer wijzigingen of aanvullingen en correcties op kunnen aanbrengen. Tip De vragenlijst lijkt erg lang, maar blijft de deelnemers boeien. Indien blijkt dat de groep vermoeid is, geef dan een korte pauze zodat ze terug op adem kunnen komen. Luik 3 De ander aan het woord over mezelf Als de deelnemers de volledige vragenlijst hebben doorlopen, vraagt de begeleiding aan de deelnemers om een plaats naar rechts door te schuiven en een typische eigenschap van de andere deelnemer toe te voegen aan diens spiegelbeeld. Projectboek 18 19 Projectboek

Luik 4 - De 5 centrale kenmerken De deelnemers gaan terug voor de eigen spiegel staan en krijgen de opdracht om uit alle antwoorden 5 kenmerken of eigenschappen te omcirkelen die hen het meest typeren. Luik 5 Groepsbespreking De kandidaten lichten hun eigen spiegelbeeld met in het bijzonder de 5 meest typerende kenmerken in groep toe. Hoe ziet de deelnemer zichzelf? Zien de andere deelnemers hem ook zo? Heeft de deelnemer dit altijd in zichzelf gezien of is het iets dat pas sinds kort zichtbaar is geworden? Waarom kiest de deelnemer deze kenmerken en niet de andere? Vindt de deelnemer dit goede of minder goede kenmerken van zichzelf? Welke kenmerken schrijven de andere deelnemers bijkomend toe aan elkaar? Herkent de deelnemer die bij zichzelf? Combinatie met Holle Bolle Reis Het Spiegelpaleis is ontwikkeld binnen JIV. Aangezien het Spiegelpaleis veel tijd in beslag neemt, werd tijdens het project BIAS een alternatief hiervoor ontwikkeld. In dit alternatief krijgt de jongere de kans om de informatie op zijn racebook aan te vullen met positieve en negatieve eigenschappen van zichzelf die volgens de jongere ook relevant zijn voor een job, maar nog niet aan bod kwamen tijdens de HBR. Ook de andere deelnemers krijgen de kans om een typische eigenschap van deze persoon op zijn racebook te schrijven. Tot slot omcirkelt de deelnemer 5 kenmerken of eigenschappen op zijn racebook die hem het meest typeren. Er volgt geen groepsbespreking. In plaats daarvan wordt deze informatie meegenomen naar de volgende stop: de Grot van Dromen. Dit alternatief neemt maximum een half uurtje in beslag. Praktische info STOP 7 GROT VAN DROMEN Doel De toekomstverwachtingen van de deelnemers achterhalen. Hoe denkt elke deelnemer over zijn toekomst, waarden, werk, dromen, Korte beschrijving In deze grot benoemen de deelnemers hun droomjob en de elementen die deze job tot droomjob maken. Aan de hand van deze elementen kan de begeleiding een vertaling maken naar een haalbaar alternatief. Benodigdheden Jobkaarten, Voldoende ballons van dromen (zie illustratie), Schrijfgerief, Schaar en plakband. Duur De Grot van Dromen neemt ongeveer 2 uur in beslag. Aanpak Luik 1 Keuze uit jobkaarten Op een grote tafel liggen afbeeldingen van allerlei mogelijke beroepen (jobkaarten). De deelnemers selecteren de kaarten van de jobs waarvan ze altijd gedroomd hebben. Testcases In beide testgroepen kwam er al heel wat informatie over de droomjob van de deelnemers naar boven in het Huis van Vorm. Daarom vroegen we hen bij deze opdracht om naast de kaart van hun ultieme droomjob ook minstens 2 andere kaarten van jobs te selecteren die ze heel graag zouden willen doen. Op deze manier konden we ontdekken welke arbeidscomponenten telkens terug kwamen in deze jobs, met andere woorden: welke componenten zij belangrijk vonden in een job. Projectboek 20 21 Projectboek

Luik 2 De ballon van dromen De gekozen jobkaarten krijgen een plaats in de ballon van dromen van elke kandidaat. De ballon is voorzien van vijf extra lege ruimtes waarin de kandidaat moet specificeren welke elementen de job tot de droomjob maken. Deze lege ruimtes bevatten informatie die nodig zal zijn bij de matching van de kandidaten met een alternatieve job. Wil je een positieve match bereiken, dan is het van groot belang dat de hier aangehaalde componenten in grote mate terug te vinden zijn in de job waarmee je de deelnemer uiteindelijk gaat matchen. Tip Het benoemen van belangrijke arbeidscomponenten is niet evident voor de jongeren. Deze fase vraagt dan ook een grote inzet van de begeleiding. Tracht hier richting te geven zonder te sturen. Confronteer de deelnemers indien nodig met componenten van de job die kunnen botsen met de centrale persoonlijkheidskenmerken van de persoon die uit het Spiegelpaleis naar boven kwamen. Luik 3 Groepsbespreking De benoemde elementen worden in een groepsgesprek uitgezuiverd tot belangrijke arbeidscomponenten. Het is de bedoeling dat we in deze fase van het experiment zicht krijgen op noodzakelijk ingevulde arbeidsvoorwaarden. De ballon bevat uiteindelijk alle elementen die de kandidaten uitdrukkelijk wensen terug te vinden in een job. Het spreekt voor zich dat ook de arbeidscomponenten die ze niet wensen tegen te komen in een job meegenomen worden in de bespreking. Tip Naast de jobkaarten kan je hier ook gebruik maken van de gedetailleerde beroepenfilmpjes van de VDAB. Voorzie voldoende afbeeldingen van zo divers mogelijke jobs. Selecteer niet op voorhand, want ook de niet-haalbare beroepen kunnen hier een schat aan informatie opleveren. Praktische info STOP 8 HUIS VAN KRACHT Doel Informatie verkrijgen met betrekking tot het doen, weten en de reeds opgedane ervaringen van de deelnemers om dit naderhand te kunnen koppelen aan een onbewust archetype. Korte beschrijving Met behulp van steekkaarten, velden en een thermometer verkrijgt men een beter zicht op de werkervaring, EVC, fysieke kracht, behoefte aan beweging, van elke kandidaat. Benodigdheden Blanco steekkaarten, Schrijfgerief, Thermometers (zelf te maken), Wasknijpers, Duur Voor het Huis van Kracht moet je rekening houden met een timing van ongeveer 2 tot 3 uur. Aanpak Luik 1 Blanco steekkaarten Elke deelnemer krijgt een stapeltje met blanco kaartjes. De begeleiding benoemt een aantal velden (thuis, vrije tijd, werk, stage, verenigingsleven, vrijwilligerswerk, zwartwerk, buurtwerk, familie, school, huishouden, ) en de deelnemers krijgen de opdracht om per veld neer te schrijven welke ervaringen ze hier al hebben opgedaan. De concrete vraag die hen gesteld wordt: wat heb je allemaal al gedaan, waar heb je welke ervaring mee? De deelnemers denken en werken individueel maar ze mogen hun ervaringen zeker ook luidop benoemen als inspiratiebron voor de anderen. Luik 2 Thermometer De deelnemers plaatsen hun kaartjes in volgorde van belangrijkheid en/of relevantie op hun persoonlijke thermometer zodat we zicht krijgen op hetgeen ze zelf als hun meest belangrijke ervaring naar voren schuiven. Combinatie met Holle Bolle Reis Het Huis van Kracht is ontwikkeld binnen JIV en werd overgenomen binnen de Holle Bolle Race. Combinatie met Holle Bolle Reis De Grot van Dromen is ontwikkeld binnen JIV en werd overgenomen binnen de Holle Bolle Race. Tip Wees zeer duidelijk in de velden die je als begeleiding aanhaalt, wat moeten de kandidaten hieronder verstaan? Projectboek 22 23 Projectboek

Praktische info STOP 9 HET FABRIEKJE VAN VANALLES EN CO Doel De jongere gaat op basis van de informatie uit de voorgaande fasen 3 jobs kiezen. Korte beschrijving In dit fabriekje gaat de jongere zelf aan de slag met de opgedane informatie uit de HBR. Het is de bedoeling dat de kandidaten zelf formuleren welke jobs er gezien hun HBR het best bij hen passen en waarom. Benodigdheden Competentiematrix (zie www.jobsinvrouwenhanden.be) of alternatief + computer/printer, Jobkaarten Bijkomende informatie over de archetypen (zie bijlage 1) Duur Voorzie zeker een halve dag voor het Fabriekje van Vanalles en Co. Aanpak Luik 1 Keuze uit jobkaarten Op basis van de doorheen de Holle Bolle Race verzamelde informatie kiest de deelnemer opnieuw een aantal jobs uit de jobkaarten. We kiezen bewust voor deze methodiek zodat de deelnemer alle over zichzelf verzamelde informatie naast elkaar kan leggen en hiermee een totaalbeeld gaat vormen. Tip Geef de deelnemers de kans om de beroepenfiches van de gekozen jobs op te zoeken en door te lezen (zie www.cobra.vdab.be). Aan de hand van deze objectieve informatie kunnen de deelnemers ontdekken of deze jobs al dan niet bij hen passen. Indien de mogelijkheid er is, kunnen ze ook de beroepsfilmpjes van deze jobs bekijken (www. vdab.be/beroepen). Op deze manier krijgen ze een correct beeld van de job. De VDABberoepsoriëntatietest is een interessante start voor verdere verkenning van jobs. De resultaten van deze test bevatten immers links naar de beroepenfiches en - filmpjes. Luik 2 Invullen van oriëntatie-instrument Optie 1: de competentiematrix (JIV) Binnen JIV werd een competentiematrix ontwikkeld speciaal voor jongeren uit administratieve studierichtingen. De jongere geeft zichzelf, onder begeleiding, een score op 90 competenties. De HBR is belangrijk geweest om zichzelf te kunnen inschatten op deze competenties. De kandidaat scoort zichzelf dus op een vrij objectieve manier op deze competenties. Het resultaat hiervan bestaat uit: functieclusters die het sterkst overeenkomen met de vaardigheden en interesses van de kandidaat; functieclusters die het minst overeenkomen met de vaardigheden en interesses van de kandidaat; indicatoren waarop de kandidaat heeft gezegd hier ben ik echt goed in, dit is echt mijn ding of wil dit graag leren ; indicatoren waarop de kandidaat heeft gezegd: ik doe dit helemaal niet graag, dit is echt niks voor mij. De kandidaten krijgen een overzicht met sectoren en functies waarin ze, gezien hun competenties en vaardigheden, goed en helemaal niet goed zouden passen. Deze worden vergeleken met de jobs/sectoren die de deelnemers zelf gekozen hebben op basis van hun infomap. Optie 2: Beroepsoriëntatie op basis van vaardigheden (VDAB) Aangezien we ons in het project BIAS niet uitsluitend wilden richten op jonge mannen die uit administratieve studierichtingen komen, gingen we op zoek naar een oriëntatieinstrument met een bredere scoop. VDAB ontwikkelde twee beroepsoriëntatietests met steun van ESF. Om de beroepsoriëntatietest op basis van vaardigheden in te vullen, moeten de kandidaten zich registreren voor Mijn VDAB. Ze kunnen de test terugvinden in Je sollicitatieruimte bij Beroepsoriëntatie. De test bestaat uit het aanduiden van de sleutel- en professionele vaardigheden die ze bezitten. Dankzij de HBR heeft de kandidaat een vrij objectief beeld hierover. Op basis van de antwoorden die de kandidaat geeft, stelt het instrument een lijst met beroepen op die voor hem geschikt zijn. De meest passende beroepen staan bovenaan. Luik 3 Individuele bespreking De begeleiding bespreekt eerst onderling (indien er twee begeleiders zijn), in afwezigheid van de deelnemers, de resultaten uit het oriëntatie-instrument. Om deze te kunnen interpreteren, moeten de resultaten naast de informatie uit de HBR en de aansluitende archetypes van de deelnemers worden gelegd. Nadien koppelt de begeleiding de resultaten terug aan de deelnemers in een individueel gesprek. Aan de hand van hun archetype wordt met hen besproken in welke soort job zij het best passen. Je kan de kandidaten de bijkomende informatie over de archetypen meegeven. Deze informatie kan erg nuttig zijn bij de opmaak van het competentie-cv (zie Projectboek JIV p. 69-71). Combinatie met Holle Bolle Reis Het Fabriekje van Vanalles en Co is ontwikkeld binnen JIV en werd overgenomen binnen de Holle Bolle Race. Aangezien de competentiematrix gericht is op jongeren die uit een administratieve studierichting komen, werd op zoek gegaan naar een alternatief dat bruikbaar is voor jongeren die uit eender welke studierichting komen. Daarnaast werd de groepsbespreking vervangen door een individuele bespreking. In een individueel gesprek kan immers nog wat dieper worden doorgegaan op de kenmerken van de deelnemer die belangrijk zijn in het kader van een bepaalde job. De deelnemers kunnen ook praten over bepaalde eigenschappen van zichzelf die ze liever niet aan bod lieten komen in groep. Projectboek 24 25 Projectboek