SKG jaarverslag 2015
Omslag: Oude Kerk, Katwijk aan Zee
Inhoud Organisatie 2 Profiel van de stichting 3 Meerjarenoverzicht kerngegevens 2012 2015 5 Verslag van het bestuur 6 Jaarrekening Balans per 31 december 19 Resultatenrekening 20 Kasstroomoverzicht 21 Toelichting behorende tot de jaarrekening 22 Overige gegevens 33 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 34 Jaarverslag 2015 1
Organisatie Bestuur Mr. Drs. Ing. D. Duijzer, voorzitter Drs. A.M. Mol, secretaris Mr. Drs. G.J. de Jong RA (vanaf 18 maart 2016) Mr. Drs. G. Kuipers L.J.C. Visser T.H. Copier, directeur Medewerkers Drs. D.A. Dreschler A.P. Janssen H.O. Veenstra CISM manager middelenbeheer en financieringen controller / interne controle manager automatisering A. Boer accountmanager buitendienst (regio zuid) B. Prins accountmanager buitendienst (regio noord) Mevr. C. Koppenaal Mevr. D.J. Blom Mevr. J. Buijze - van der Veen Mevr. N.J.A. de Hoop - de Jong Mevr. M.M. de Leeuw den Bouter - Honkoop Mevr. C.M. Soet - Schelling Mevr. J.C. van de Werken groepshoofd creditgelden / betalingsverkeer medewerkster creditgelden / betalingsverkeer medewerkster creditgelden / betalingsverkeer medewerkster creditgelden / betalingsverkeer medewerkster creditgelden / betalingsverkeer medewerkster creditgelden / betalingsverkeer medewerkster creditgelden / betalingsverkeer J. Aanen applicatie-ontwikkelaar Mevr. G. Versluis - Molenaar bestuurssecretaresse Mevr. H. van IJcken - Runhaar medewerkster kredietadministratie J.C. Zwaan systeembeheerder 2 Jaarverslag 2015
Profiel van de stichting Doelstelling Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) functioneert als stichting volgens de generale regelingen van de Protestantse Kerk in Nederland als bedoeld in ordinantie 11-27-3 met als doel: financiering van kerken, kerkelijke instellingen en kerkelijke arbeid in de ruimste zin des woords. SKG verkrijgt geldmiddelen binnen de doelgroep - de Protestantse Kerk in Nederland - en leent deze zoveel mogelijk weer uit aan onder andere plaatselijke gemeenten en kerken. Het motto van SKG is: Geld van de kerk, voor de kerk. Bij het aanbieden van onze financiële producten en diensten streven wij ernaar om te voldoen aan wat de klant van ons verwacht: een goede dienstverlening, optimaal gemak en concurrerende tarieven. Oude Kerk, Katwijk aan Zee dat ze nog niet aangewend behoeven te worden, tegen een goed rendement belegd worden. Kernactiviteiten 1. Sparen Veel gemeenten hebben spaargeld beschikbaar. Vaak wordt gespaard voor speciale doelen. Het is van groot belang dat de spaargelden in de periode 2. Kredietverlening: leningen en kredieten in rekening-courant De leningen en kredieten in rekening-courant, die SKG verstrekt, worden aangewend voor onder andere restauratie van kerkgebouwen en renovatie of nieuwbouw van overige kerkelijke gebouwen. Jaarverslag 2015 3
De Witte Kerk, Noordwijkerhout 3. Betalingsverkeer Er gaat veel geld om in de kerk. De kasstromen vinden enerzijds plaats door binnenkomende vrijwillige bijdragen (Actie Kerkbalans) en de collecten, anderzijds door uitgaande betalingen voor bijvoorbeeld salarissen, onderhoud gebouwen en diaconale giften. Voor het efficiënt afwikkelen van het betalingsverkeer heeft SKG diverse producten beschikbaar. Het paradepaardje is het internetprogramma SKG Online. Hiermee kan het betalingsverkeer op de rekening-courant gebruiksvriendelijk en veilig worden verricht. Daarnaast is SKG Cash de oplossing voor het stroomlijnen van het collectegeld bij de kerkelijke gemeenten, waarmee tevens de kosten van het betalingsverkeer ter plaatse aanzienlijk kunnen worden beperkt. Met het product SKG Collect kunnen gemeenteleden op elk moment bestellingen plaatsen of toezeggingen doen. Eén en ander loopt via de website van de plaatselijke gemeente en de daaraan gekoppelde webwinkel. Een bestelling van bijvoorbeeld collectebonnen of de toezegging van een gift kan online via ideal betaald worden. Veel kerkelijke gemeenten hebben het proces van toezeggingen, bestellingen, betalingen maar ook de geautomatiseerde boekingen in een ledenpakket op deze wijze gestroomlijnd. 4. Adviseren SKG adviseert de kerkelijke gemeenten met betrekking tot geldwerving, automatisering en balans- en exploitatiemanagement. Inventariseren van de plaatselijke situatie en goed luisteren naar de klant is hierbij essentieel. 4 Jaarverslag 2015
Meerjarenoverzicht kerngegevens 2012-2015 2015 2014 2013 2012 (in duizenden euro s) Algemene Reserve 24.607 22.528 20.459 18.403 Toevertrouwde middelen - Rekening-courant 29.843 28.990 29.038 20.945 - Kerkelijke- en Internetspaarrekening 117.183 113.527 100.054 98.554 - SKG Spaarcontracten 220.036 224.044 232.629 222.053 - Overige 7.412 3.827 4.209 5.077 Kredieten 59.257 52.911 47.717 46.686 Rentedragende waardepapieren - 4.723 7.223 7.676 Bankiers 335.067 330.700 324.924 305.244 Kasmiddelen 3.328 1.804 4.672 2.373 Balanstotaal 405.050 398.013 392.352 369.564 Netto rentebaten 4.159 4.168 4.267 4.000 Resultaat verkoop rentedragende waarde papieren 1.547 - - - Overige baten 424 363 299 266 Lasten 2.209 2.148 2.108 1.888 Restitutie onkosten betalingsverkeer cliënten 342 314 402 368 Netto Resultaat 3.579 2.069 2.056 2.010 Bestemmingsreserve 1.500 - - - Dotatie Algemene Reserve (na aftrek Bestemmingreserve) 2.079 2.069 2.056 2.010 Jaarverslag 2015 5
Verslag van het bestuur De Stichting Kerkelijk Geldbeheer in 2015 Jaarrekening 2015 Hierbij bieden wij u aan de opgemaakte jaarrekening 2015 van Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Conform het bepaalde in artikel 13 van de statuten is de jaarrekening door EY Accountants gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. In de bestuursvergadering van 21 april 2016 is de jaarrekening met de externe accountant besproken en door het bestuur vastgesteld. Naast het afleggen van verantwoording geeft het ons gelegenheid de klantenkring te informeren over de gang van zaken bij Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG). Het bestuur heeft in 2015 vijf keer vergaderd. Vaste punten van bespreking waren de ontwikkelingen op de financiële markten, grote financieringsaanvragen en tussentijdse interne financiële verslagleggingen. Regelmatig terugkerende onderwerpen waren het risicobeleid en -beheer van de stichting, de aanpassing van het huidige bestuursmodel evenals de ontwikkelingen in en rondom de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen De wereldeconomie heeft zich in 2015 teleurstellend ontwikkeld: de groei was lager dan verwacht. In tegenstelling tot voorgaande jaren waren het vooral de opkomende economieën waar het minder goed ging. Wat de opkomende landen parten speelde was o.a. de groeivertraging van de Chinese economie, de scherpe daling van de grondstofprijzen en de verkrapping van de financiële situatie. Het herstel van de Amerikaanse economie verloopt traag. Hoogstwaarschijnlijk komt dit door de daling van de trendmatige groei elders in de wereld, maar ook het na de crisis onvermijdelijke proces van schuldafbouw kan een rol spelen. De werkloosheid is gedaald tot het niveau dat in de buurt ligt van volledige werkgelegenheid. Omdat de beleidsrentes nog steeds liggen op het lage niveau van de crisisjaren denkt de Centrale Bank van de Verenigde Staten van Amerika (FED) reden te hebben haar monetair beleid te verkrappen. Gegeven de geringe inflatiedruk en de kracht van de dollar, die een hogere rente op de financiële markten kan veroorzaken gaat men behoedzaam te werk. De economische groei van de eurozone kwam globaal overeen met wat werd verwacht aan het begin van het jaar 2015. Dit is positief, want in de rest van de wereld viel de groei tegen terwijl in de zomer de spanningen rond Griekenland hoog opliepen. De lagere olieprijzen, de lage rente, de zwakkere euro en de beëindiging van de bezuinigingen sorteren het beoogde effect. De binnenlandse vraag nam eindelijk toe en het draagvlak onder de groei is breed. 6 Jaarverslag 2015
Dorpskerk, s-gravenzande Daarbij komt dat de Europese Centrale Bank (ECB) in tegenstelling tot de FED haar stimulerend beleid blijft opvoeren om te voorkomen dat het herstel in de eurozone in de kiem wordt gesmoord. De ECB is zich er ook terdege van bewust dat haar inflatiedoel nog ver uit zicht is en zoekt naar manieren om stappen op weg naar dit doel te zetten. Volgens De Nederlandsche Bank bevindt de Nederlandse economie zich eind 2015 in een inhaalfase. De groei van het bruto binnenlands product (bbp) komt in 2015 uit op ongeveer 1,9%. Na een krimp met 0,5% in 2013 en voorzichtig herstel met 1,0% in 2014, lijkt de recessie van 2011-2013 achter de rug. De Nederlandse economie groeit meer en meer op eigen kracht. De binnenlandse bestedingen trekken sterk aan, gesteund door de verrassend snel Jaarverslag 2015 7
Hervormde Kerk, Wateringen herstellende woningmarkt en de toenemende koopkracht van huishoudens. Bij dit laatste speelt het belastingplan voor 2016 een belangrijke rol, aldus De Bank. Gelet op de laagconjunctuur en de marktomstandigheden op de financiële markten kan SKG weer terugzien op een goed verslagjaar. In de gepresenteerde jaarcijfers 2015 komt dit goed tot uitdrukking. Bij financiële instellingen is risicobeheer een belangrijk aandachtsgebied. Cruciaal is het gevoerde uitzettingenbeleid van de toevertrouwde middelen. SKG heeft vanaf haar oprichting altijd vastgehouden aan een risicomijdend traditioneel uitzettingenbeleid. Een gezonde financieringsportefeuille binnen de kerkelijke doelgroep is hiervoor de basis. Evenals voorgaande jaren is het activiteitenvolume in 2015 bij SKG weer gestegen. Het bedienen van de besloten kring de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) maakt SKG tot een bijzondere speler op de financiële markt. Door de kosten beheersbaar te houden, maatwerk producten en concurrerende tarieven te bieden kan SKG zich duidelijk onderscheiden. De positionering van SKG in de PKN maakt de stichting tot een unieke speler met veel toegevoegde waarde voor de plaatselijke gemeenten. Als gevolg hiervan besluiten steeds meer kerkelijke gemeenten hun spaargelden en betalingsverkeer onder te brengen bij SKG. De goede gang van zaken bij SKG ten spijt; het geloof en het kerkbezoek speelt een steeds minder belangrijke rol in de Nederlandse samenleving. De belangrijkste oorzaak is de vergrijzing. Er overlijden ieder jaar meer leden dan dat er nieuwe leden bijkomen. In de gesprekken met de plaatselijke gemeenten is dit steeds vaker een gespreksondewerp 8 Jaarverslag 2015
en zorg. Het is een positieve ontwikkeling dat er de afgelopen jaren veel nieuwe gemeenten, zogenaamde pioniersplekken zijn gestart. Evenals voorgaande jaren zijn in het afgelopen jaar weer de nodige ontwikkelingen geweest betreffende nieuwe of gewijzigde wet- en regelgeving welke betrekking hebben op financiële instellingen. Voor zover van toepassing zal SKG zich hieraan conformeren en zal zij ontwikkelingen hieromtrent nauwgezet blijven volgen. geldmarkt zeer belangrijk. De economische gang van zaken in 2015 zorgde voor de nodige beweging op beide markten. De trend op de kapitaalmarkt was opwaarts, terwijl die van de geldmarkt neerwaarts gericht was. Per saldo nam de bandbreedte tussen de kapitaal- en geldmarkt toe. Zo was op de geldmarkt de driemaands euribor rente eind december 2015-0,13%. Ultimo december 2014 was deze rente 0,08%. De tienjaars rente op de kapitaalmarkt was eind december 2015 0,98%. Ultimo december 2014 was deze rente 0,82%. Renteontwikkeling Voor SKG zijn de ontwikkelingen op de kapitaal - en Onderstaand een grafiek van het verloop van de kapitaal- en geldmarktrente in 2015. 1,25 1,00 0,75 0,50 0,25 0,00 10 jaars rente (IRS) 3 maands euribor -0,25 januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Jaarverslag 2015 9
Duinzichtkerk, Den Haag Financiële uitkomsten Balans De groei van de bedrijfsactiviteiten komt onder andere tot uiting in de groei van het balanstotaal met 1,77% van 398,0 miljoen naar 405,1 miljoen (2014 +1,44%). Uit het meerjarenoverzicht kerngegevens op bladzijde 4 is op te maken dat SKG over een reeks van jaren een gezonde stabiele groei heeft gerealiseerd. De getemperde groei van de afgelopen jaren heeft te maken met de economische ontwikkelingen en de relatief lage rentevoet. 10 Jaarverslag 2015
De ontwikkeling van de toevertrouwde middelen resulteerde in een toename van 4,1 miljoen tot 374,5 miljoen. Vanwege de relatief lage rentestand, op de in de afgelopen jaren naar elkaar toegegroeide de geld- en kapitaalmarkt, was er toenemende belangstelling voor variabel rentende spaarproducten. Ondanks de lage rente op de kapitaalmarkt werden expirerende SKG Spaarcontracten grotendeels door de klanten weer vastrentend weggezet. Een ontwikkeling die verband houdt met enerzijds de goede tarieven die SKG biedt, anderzijds spreekt er vertrouwen uit dat cliënten graag een langjarige relatie met SKG aangaan. Verder is het een positieve ontwikkeling dat het investeringsvolume bij kerkelijke gemeenten en aanverwante instellingen evenals voorgaande jaren weer is toegenomen. Het totaal aan verstrekte leningen en kredieten in rekening-courant nam in 2015 met 6,3 miljoen toe naar 59,3 miljoen. De Algemene Reserve komt na toevoeging van het netto resultaat 2015 en de dotatie aan een Bestemmingsreserve uit op 24,6 miljoen. Resultatenrekening Het renteresultaat en de provisiebaten tezamen, namen toe met 1,15% en komen uit op 4,6 miljoen. De gemiddelde rentemarge laat voor 2015 een daling zien, maar kon gelet op de marktomstandig heden en de gerealiseerde groei op goed niveau vastgehouden worden. Door de lage (kapitaal)marktrente en de lage effectieve rentevergoeding op bijvoorbeeld Nederlandse staatsobligaties is het uitbreiden van de obligatieportefeuille al jaren geen optie meer voor SKG. In 2015 was sprake van een uitzonderlijke situatie. De koersen van de obligatieportefeuille, groot 4,7 miljoen, liepen namelijk dusdanig hoog op, waardoor het overgrote deel van de toekomstige rente in de koersen werd ingeprijsd. Deze uitzonderlijke situatie is voor het bestuur aanleiding geweest om, ondanks dat de obligatieportefeuille in principe geen handelsportefeuille was, tot verkoop van de portefeuille over te gaan. Na verkoop is de incidentele baat van ruim 1,5 mln. als resultaat verkoop rentedragende waardepapieren in het resultaat opgenomen. Daarmee komen de totale baten voor 2015 uit op 6,1 miljoen. Los van de incidentele baat op de verkoop van de obligaties is het operationele renteresultaat op een gelijk niveau gebleven ten opzichte van het voorgaand jaar. De totale lasten zijn in 2015 ten opzichte van 2014 met 2,84% gestegen. De personeelslasten stegen met 7,96% het meest. Een substantieel gedeelde van deze stijging heeft een incidenteel karakter. Dit heeft te maken met een tijdelijke toename van het aantal fte s vanwege de vroegtijdige vervanging van twee met pensioen gaande medewerkers. De in 2015 dalende andere beheerlasten heb- Jaarverslag 2015 11
ben voornamelijk betrekking op terugvallende advieskosten. Verder zorgen de toegenomen investeringen van de afgelopen jaren in automatisering en beveiliging voor een lichte stijging van de afschrijvingslasten in 2015. Uiteraard is het belangrijk dat de continuïteit van de werkzaam heden en het beveiligingsniveau rondom SKG Online gegarandeerd blijven. De balans opmakend is het totale kostenniveau over 2015 acceptabel te noemen. Restitutie kosten betalingsverkeer cliënten Ook in 2015 heeft SKG geen mutatiekosten van het rekening-courant betalingsverkeer bij SKG aan de cliënten doorberekend. In de praktijk is het betalingsverkeer voor SKG cliënten vrijwel gratis. Door toegenomen activiteiten nam de totale restitutie kosten betalingsverkeer aan de cliënten in 2015 verder toe. Het bedrag dat in 2015 is teruggegeven aan de cliënten komt uit op 342.000,- (2014 314.000,-). Netto resultaat Het netto exploitatieresultaat komt uit op 3.579.000,- (2014 2.069.000,-). Het netto exploitatieresultaat is toegevoegd aan de Algemene Reserve, van waaruit een Bestemmingsreserve voor de vernieuwing van SKG Online is gevormd van 1.500.000,-. Per saldo is de Algemene Reserve in 2015 gestegen met 2.079.000,-. Financiële kengetallen De solvabiliteit uitgedrukt in de capital ratio beloopt ultimo 2015 6,45% (2014 5,66%). Dit kengetal wordt berekend door het eigen vermogen te delen door 1,00% van het balanstotaal. Vanwege de kredietcrisis moeten veel financiële instellingen de komende jaren een veel grotere kapitaalbuffer aanleggen dan voor de crisis gebruikelijk was. Voor een financiële instelling als SKG, zal ondanks het van toepassing zijnde lagere risicoprofiel, op termijn ook een hogere capital ratio noodzakelijk zijn. De gerealiseerde stijging is daarom een goede ontwikkeling. Het opgelopen percentage geeft aan dat het netto resultaat over 2015 niet is achtergebleven bij de gerealiseerde groei van het balanstotaal. De ratio kosten als percentage van de inkomsten (exclusief incidentele baten en restitu- 380 375 370 365 360 355 350 345 340 335 330 2012 2013 2014 2015 Figuur 1: Toevertrouwde middelen (bedragen x 1 miljoen euro) 12 Jaarverslag 2015
tie kosten betalingsverkeer), kon op goed niveau worden gehandhaafd en komt ultimo 2015 uit op 48,2% (2014 47,4%). Bedrijfsontwikkelingen in 2015 De creditgelden Het totaal van de toevertrouwde middelen, inclusief de gelden op rekening-courant kwam uit op 374,5 miljoen (2014 370,4 miljoen). Zie figuur 1. aan leningen en kredieten bij kerkelijke gemeenten en aanverwante instellingen nam toe met 11,99%, zie figuur 2. Vanwege soepele aflossingsmogelijkheden is de omloopsnelheid van de kredietportefeuille hoog. De totale kredietportefeuille heeft ultimo 2015 een omvang van 59,3 miljoen tegen 52,9 miljoen ultimo 2014. Kwalitatief is de kredietportefeuille sterk gebleven in 2015. Vooruitzichten voor 2016 Vanwege de relatief lage rentestanden, op de in de afgelopen jaren naar elkaar toegegroeide geld- en kapitaalmarkt, bleef er belangstelling voor variabel rentende spaarproducten. De inleg op de variabel rentende Kerkelijke- en Internet-spaarrekeningen, bedroeg ultimo 2014 113,5 miljoen, en is ultimo 2015 opgelopen naar 117,2 miljoen. Het saldo op de SKG Spaarcontracten daalde bescheiden met 4,0 miljoen naar 220,0 miljoen. Dankzij de gunstige spaartarieven bij SKG, maakten veel cliënten de keuze hun geldmiddelen lang vast te zetten. Circa 85% van de in 2015 expirerende SKG Spaarcontracten werd weer lang vast gezet. De kredietportefeuille Ondanks de economische laagconjunctuur werd in 2015 door de cliënten meer geleend en lag het accent niet alleen op het aflossen van bestaande leningen en kredieten. Het uitstaande bedrag Over een reeks van jaren heeft SKG een stabiele groei laten zien in het activiteitenvolume. Het gebruik van internet is de basis van onze groei strategie. SKG Online, SKG Collect en de SKG-website bieden aantrekkelijke mogelijkheden onze cliënten optimaal te bedienen. SKG heeft 65 60 55 50 45 40 35 30 2012 2013 2014 2015 Figuur 2: Ontwikkeling kredietportefeuille (bedragen x 1 miljoen euro) Jaarverslag 2015 13
geen duur netwerk aan bijkantoren waardoor de kosten aan overhead laag kunnen blijven. Gelet op de economische ontwikkelingen en de relatief lage rentevoet verwacht SKG voor het komende boekjaar een beperkte groei in de toevertrouwde middelen. Voor 2016 verwachten wij dat het investeringsvolume bij kerkelijke gemeenten en aanverwante instellingen in lijn met 2015 verder kan toenemen. De beoogde groei in het activiteitenvolume wil SKG in principe realiseren met het huidige aantal fte. Naar verwachting zullen de rente- en provisiebaten in 2016 op goed niveau blijven, maar door marktomstandigheden in beperkte mate ten opzichte van 2015 terugvallen. Indien de nu lage rente op de geld- en kapitaalmarkten zich langjarig handhaaft, zal dit een negatieve invloed kunnen hebben op het renteresultaat bij SKG. Ondanks toenemende activiteiten, blijft als gevolg van de verder gaande automatisering de rem op de groei van het aantal fte s gehandhaafd. Mede hierdoor zal het kostenniveau in 2016 ten opzichte van 2015 vrijwel gelijk blijven. SKG verwacht dat het nettoresultaat in 2016 weliswaar op goed niveau blijft, maar ten opzichte van 2015 beperkt kan terugvallen. Cruciaal is of de rentemarge op een aanvaardbaar peil kan worden gehouden. Aangaande de getroffen voorziening kredietverliezen wordt, met de thans bekende inzichten, ervan uitgegaan dat het debiteurenrisico niet zal toenemen. Oude Kerk, Scheveningen Organisatie ICT en Operations De ICT omgeving van SKG is professioneel opgezet. Door technologische vernieuwingen is SKG in staat blijvend succesvol en veilige maatwerk dienstverlening aan te bieden aan haar klanten. Elk jaar blijken er weer investeringen nodig om dit professionele niveau van de ICT omgeving vast 14 Jaarverslag 2015
te houden. Met behulp van het CRM pakket zijn bijvoorbeeld de afgelopen jaren de interne processen waar mogelijk verder geautomatiseerd en gestroomlijnd. Bij diverse geautomatiseerde systemen werden functionele verbeteringen doorgevoerd. De beveiliging rondom SKG Online bleef door gedane investeringen op een zeer hoog niveau. De ontwikkelingen hieromtrent volgen elkaar snel op en blijven daardoor voortdurend de aandacht vragen. Ultimo 2015 heeft het bestuur besloten SKG Online te vernieuwen. De ontwikkeling zal in 2016 plaatsvinden. In het nieuwe SKG Online zullen nieuwe functionaliteiten een plek krijgen. Tevens zal onder andere door een nieuwe modulaire opbouw te gebruiken een rem gezet worden op de gestegen onderhoudskosten van de afgelopen jaren. Het nieuwe SKG Online maakt het mogelijk onderliggende processen verder te stroomlijnen waardoor het betalingsverkeer nog efficiënter afgewikkeld zal worden. Risicobeheer De groei van de financiële dienstverlening en de situatie op de financiële markten vraagt om adequaat risicobeheer. Het nemen van afgewogen risico s vormt onderdeel van de bedrijfsvoering bij SKG. Om zeker te stellen dat risico s weloverwogen worden genomen heeft SKG voor zover mogelijk de risicobeheeractiviteiten in de dagelijkse bedrijfsactiviteiten en de strategische planning geïntegreerd. Periodiek worden risico s en risicobeheermaatregelen bezien en waar noodzakelijk worden adequate maatregelen genomen. Als financiële instelling ziet SKG zich geconfronteerd met diverse risico s. Het gaat hierbij onder andere om het kredietrisico, het renterisico, het liquiditeitsrisico en het operationele risico. Kredietrisico Het kredietrisico omvat het risico dat voortvloeit uit het feit dat een specifieke tegenpartij niet in staat is aan zijn verplichtingen te voldoen. Dit risico heeft betrekking op verstrekte kredieten en uitgezette geldmiddelen aan kerken, kerkelijke instellingen en gemeenten. Geldmiddelen die niet op deze wijze kunnen worden uitgezet, worden belegd bij banken en obligaties. Het kredietrisicobeleid van SKG is behoudend en voorzichtig. Voor diverse onderverdelingen van de kredieten zie toelichting op de balans bij 2. Ten aanzien van de uitgezette geldmiddelen bij banken is een belangrijk principe dat alleen gelden worden uitgezet bij grote Nederlandse banken, die naast de beschikbare informatie van ratingbureaus continu worden gemonitord op leverage, balansgrootte en pers. Jaarverslag 2015 15
Eénmaal per jaar wordt door de kredietcommissie een kredietrevisie uitgevoerd voor alle posten in de portefeuille van SKG. Hierbij wordt onder andere kritisch gekeken naar de gestelde zekerheden en wordt een inschatting gemaakt of de toekomstige kasstromen voldoende zijn voor het betalen van rente en aflossing. Ichthuskerk, Katwijk Het proces van fiattering van kredieten aan kerken, kerkelijke instellingen en gemeenten is fijnmazig van aard. De belangrijkste principes zijn als volgt: - bekendheid met de kerkelijke instelling en/of kerkelijke gemeente ter plaatse: de medewerkers dienen optimaal geïnformeerd te zijn over de aard van de kerkelijke gemeente en haar toekomstige financiële kasstromen; - de product- en juridische kennis op het gebied van financieringen dient bekend te zijn bij de medewerkers die zich bezig houden met het verstrekken van kredieten; - het vierogenprincipe, twee bevoegde functionarissen dienen het kredietvoorstel goed te keuren; - voor de fiattering van kredieten boven de 250.000 is een kredietcommissie ingesteld. Renterisico Het renterisico omvat het risico dat de rentemarge kan fluctueren als gevolg van verandering in de marktrente. Binnen strikt geformuleerde richtlijnen wordt het renterisico beheerst. Minimaal twee maal per maand wordt het renterisico door middel van het matchingoverzicht bepaald en wordt zo nodig bijgestuurd. Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico omvat het risico dat SKG op enig moment niet kan voldoen aan haar betalingsverplichtingen. Vanwege de aanhoudende onrust op de financiële markten worden voortdurend ruime liquiditeiten aangehouden zodat SKG in extreme situaties minimaal één jaar aan haar financiële verplichtingen kan voldoen. Operationeel risico Deze risicocategorie omvat het verlies door tekortschietende interne processen, mensen en systemen of door externe gebeurtenissen. SKG beperkt de operationele risico s tot een minimum door 16 Jaarverslag 2015
het stimuleren van risicobewustzijn van de medewerkers en het treffen van adequate maatregelen. Speerpunten hierbij zijn een strikte functiescheiding in processen en een passende uitwijkmogelijkheid voor de ICT gerelateerde risico s. Bestuur De heer L. Veerman RA is per 23 april 2015 teruggetreden als lid van het bestuur. De heer Veerman heeft op betrokken wijze tien jaar deel uitgemaakt van het bestuur, waarvan de laatste zes jaar als secretaris. Wij zijn de heer Veerman zeer erkentelijk voor zijn inzet, deskundigheid en waardevolle inbreng. In zijn plaats heeft de kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland op 18 maart 2016 de heer Mr. Drs. G.J. de Jong RA benoemd als nieuw bestuurslid bij SKG. Op 26 juni 2015 heeft de kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland de heer L.J.C. Visser benoemd als nieuw bestuurslid bij SKG. De heer Visser vult hiermee de vacature op die was ontstaan na het terugtreden van de heer Mr. F.H. Kamsteeg op 26 juni 2014. Bijzonderheden na jaarafsluiting 2015 In overleg met het bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft het SKG bestuur in 2015 besloten het huidige bestuursmodel om te willen vormen tot een one-tier board. Met de one-tier board is het mogelijk naast bestuurders zonder uitvoerende taken één of meer bestuurders te benoemen met uitvoerende taken. Enerzijds heeft dit als gevolg dat korte lijnen bestaan tussen uitvoerende- en niet- uitvoerende bestuurders. Anderzijds geeft de one-tier board meer duidelijkheid in verantwoordelijkheden voor de nietuitvoerende bestuurders. In haar vergadering van 18 maart 2016 heeft de kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland goedkeuring gegeven aan de statutenwijziging met daarin verwoord het nieuwe bestuursmodel bij SKG. De huidige bestuurders zijn benoemd tot niet-uitvoerende bestuurders en de huidige directeur de heer T.H. Copier is benoemd tot uitvoerende bestuurder bij SKG. Personeel CAO De honorering van de medewerkers van de stichting vindt plaats conform de richtlijnen van de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland. Medewerkers Bij SKG streven we ernaar behalve de dienstverlening aan de klant ook de interne dienstverlening steeds te verbeteren. Voor het realiseren van haar doelstellingen is SKG in grote mate afhankelijk van Jaarverslag 2015 17
de inbreng en betrokkenheid van haar medewerkers. Vakbekwame en gemotiveerde medewerkers zijn een must voor het leveren van goede prestaties en het behalen van doelstellingen. Van SKG medewerkers wordt een grote deskundigheid verwacht. Dit betekent voor hen regelmatig bijleren en geconfronteerd worden met veranderende processen en administratieve procedures. Wij zijn als bestuur positief over de ontwikkeling bij SKG. De voorbereidingen voor het vernieuwde SKG Online zijn in volle gang en leggen in 2016 een gezonde extra druk op de organisatie waarin informatietechnologie (IT) een steeds grotere plek inneemt. SKG wil als moderne financiële instelling anticiperen op toekomstige uitdagingen met behoud van haar 45 jarige missie. Dit is mede mogelijk door onze betrokken en gemotiveerde medewerkers die wij hiervoor hartelijk danken. Daarnaast zijn wij onze klanten zeer erkentelijk voor het blijvende vertrouwen in Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Gouda, 21 april 2016. Oude Jeroenskerk, Noordwijk Namens het bestuur, Mr. Drs. Ing. D. Duijzer, voorzitter T.H. Copier, directeur 18 Jaarverslag 2015
Jaarrekening Balans per 31 december (na resultaatbestemming) (bedragen in duizenden euro s) Activa Toelichting 2015 2014 Kasmiddelen 3.328 1.804 Bankiers 1 335.067 330.700 Kredieten 2 59.257 52.911 Rentedragende waardepapieren 3-4.723 Materiële vaste activa 4 1.698 1.959 Overlopende activa en overige vorderingen 5 5.700 5.916 Totaal Activa 405.050 398.013 Passiva Toelichting 2015 2014 Toevertrouwde middelen 6 374.474 370.388 Overlopende passiva en overige schulden 7 4.468 5.096 378.942 375.484 Kapitaal 8 1 1 Bestemmingreserve 9 1.500 - Algemene Reserve 10 24.607 22.528 Eigen vermogen 26.108 22.529 Totaal Passiva 405.050 398.013 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 11 1.946 2.196 Jaarverslag 2015 19
Resultatenrekening (bedragen in duizenden euro s) Toelichting 2015 2014 Rentebaten 12 12.299 13.303 Rentelasten 13 8.140 9.135 Saldo rente 4.159 4.168 Provisie 14 424 363 Resultaat verkoop rentedragende waardepapieren 1.547 - Totaal baten 6.130 4.531 Personeelslasten 15 1.193 1.105 Andere beheerlasten 16 659 692 Afschrijvingen 4 357 351 Totaal lasten 2.209 2.148 Exploitatieresultaat 3.921 2.383 Af: restitutie kosten betalingsverkeer cliënten 17 342 314 Netto resultaat 3.579 2.069 20 Jaarverslag 2015
Kasstroomoverzicht (bedragen in duizenden euro s) 2015 2014 Mutatie: Resultaat Afschrijvingen Te ontvangen interest Te betalen interest Overige overlopende activa Overlopende passiva en overige schulden Renteruilresultaten Bankiers Kredieten Toevertrouwde middelen 3.579 357 189-316 27 51-363 -4.367-6.345 4.086 2.069 351-182 -291-51 -137-439 -5.776-5.194 4.459 Netto kasstroom uit operationele activiteiten -3.103-5.191 Verkopen en aflossingen uit beleggingsportefeuille 4.723 2.500 Investeringen in onroerende zaken en bedrijfsmiddelen -96-177 Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten 4.627 2.323 Kasstroom 1.524-2.868 Kasstroom Liquiditeiten begin van het jaar 1.524 1.804-2.868 4.672 Liquiditeiten eind van het jaar 3.328 1.804 In dit saldo zijn de volgende posten begrepen Kasgelden en banktegoeden 3.328 1.804 Liquiditeiten eind van het jaar 3.328 1.804 Jaarverslag 2015 21
Toelichting behorende tot de jaarrekening Algemeen De Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) is een kerkelijke stichting en is derhalve vrijgesteld van vennootschapsbelasting. Alle bedragen luiden in duizenden euro s tenzij anders vermeld. Algemene Reserve Ten behoeve van de continuïteit van de stichtingsactiviteiten wordt conform artikel 13.3 van de statuten een Algemene Reserve aangehouden als garantiekapitaal voor cliënten die gelden hebben toevertrouwd aan SKG. Grondslagen voor de waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat Waar nodig liggen aan de bedragen zoals vermeld in deze jaarrekening, schattingen en veronderstellingen van het management ten grondslag. De belangrijkste schatting heeft betrekking op de bepaling van de voorziening voor oninbaarheid. Waardering en resultaatbepaling Voor zover niet anders vermeld worden posten in de balans gewaardeerd tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben. Kasmiddelen De kasmiddelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde en zijn inclusief opgelopen rente. Bankiers De bankiers worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Met uitzondering van de deposito s is het saldo van de bankiers inclusief opgelopen rente. Kredieten De kredieten zijn opgenomen onder aftrek van de nodig geachte voorziening voor oninbaarheid. Het management van SKG bepaalt of er aanwijzingen zijn van bijzondere waardeverminderingen van belangrijke kredieten. In de post kredieten is een voorziening opgenomen voor een bedrag van 205.000 in verband met mogelijk lagere toekomstige kasstromen. Deze voorziening heeft betrekking op een individuele post. Rentedragende waardepapieren Rentedragende waardepapieren worden in principe duurzaam aangehouden tot de aflossingsdatum en worden gewaardeerd op nominale waarde. Verschillen tussen kostprijs en nominale waarde worden in het jaar van aankoop opgenomen in een egalisatierekening en gedurende de resterende looptijd geamortiseerd en ten laste dan wel ten gunste van het resultaat geboekt. Voor zover voorgenoemde resultaatverwerking ertoe zal lei- 22 Jaarverslag 2015
den dat per saldo meer rentelasten worden geactiveerd dan rentebaten worden gepassiveerd, zal het meerdere als rentelast in de resultatenrekening worden opgenomen. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde verminderd met op lineaire basis berekende afschrijvingen, gebaseerd op de verwachte economische levensduur. Een uitzondering hierop is de kantoorautomatisering welke een afschrijvingsschema kent van 40% in het 1 e jaar, 30% in het 2 e jaar en 30% in het 3 e jaar. Kosten in verband met de aanschaf van software worden jaarlijks voor 33,33% van de aanschafwaarde ten laste van het resultaat gebracht. De jaarlijkse afschrijving op het gebouw, de technische installaties en de grond is respectievelijk; 2%, 10% en nihil. Einde boekjaar worden geheel afgeschreven materiële vaste activa als desinvesteringen en desinvesteringen afschrijvingen opgenomen in de verloopstaat materiële vaste activa. Zie toelichting op de balans bij 4. Overlopende activa en overige vorderingen De overlopende activa en overige vorderingen zijn opgenomen tegen nominale waarde. Toevertrouwde middelen De toevertrouwde middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Overlopende passiva en overige schulden De overlopende passiva en overige schulden zijn opgenomen tegen nominale waarde. Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen kasstromen uit operationele activiteiten, investerings- en financieringsactiviteiten. Onder liquiditeiten worden de activa verantwoord die zonder beperkingen kunnen worden opgenomen. Het kasstroomoverzicht geeft inzicht in de herkomst van de liquiditeiten, die gedurende het jaar beschikbaar zijn gekomen en de wijze waarop de liquiditeiten gedurende het jaar zijn aangewend. De kasstromen worden gesplitst naar die uit operationele, investerings- en financieringsactiviteiten. Als liquiditeiten worden aangemerkt de aanwezige kasmiddelen, alsmede de per saldo direct opeisbare tegoeden bij banken in rekening-courant. De mutaties saldo bij bankiers, de kredietverlening en de toevertrouwde middelen zijn opgenomen onder kasstroom uit operationele activiteiten. Investeringsactiviteiten omvatten de aan- en verkopen en aflossingen inzake beleggingsportefeuilles, alsmede de aan- en verkopen van onroerende zaken en bedrijfsmiddelen. De opname en aflossing van lang vreemd vermogen worden als financieringsactiviteiten aangemerkt. Jaarverslag 2015 23
Toelichting op de balans Activa 1 Bankiers De samenstelling van de post bankiers luidt als volgt: 2015 2014 Deposito s Spaarrekeningen 239.256 95.811 335.067 253.079 77.621 330.700 Er zijn ten behoeve van aan SKG verstrekte kredietfaciliteiten, deposito s verpand voor een totaalbedrag van 25.000.000,-. Van deze faciliteiten is in 2015 en 2014 geen gebruik gemaakt. De resterende looptijd van de deposito s ultimo boekjaar luidt als volgt: 2015 2014 Tot 3 maanden Van 3 maanden tot 1 jaar Van 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar 10.500 22.000 98.309 108.447 239.256 2.080 36.043 90.809 124.147 253.079 De saldi op de spaarrekeningen staan ter vrije beschikking en kunnen zonder beperkingen worden opgenomen. 24 Jaarverslag 2015
2 Kredieten De samenstelling van de kredieten luidt als volgt: 2015 2014 Leningen Rekening-courant krediet 55.590 3.872 48.270 4.846 Af: voorziening voor mogelijke oninbaarheid 59.462 205 53.116 205 59.257 52.911 De resterende looptijd van de kredieten ultimo boekjaar is als volgt: 2015 2014 Tot 3 maanden Van 3 maanden tot 1 jaar Van 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar 6.271 1.999 13.193 37.794 5.997 2.801 12.400 31.713 59.257 52.911 Jaarverslag 2015 25
3 Rentedragende waardepapieren De rentedragende waardepapieren worden gerekend tot de beleggingsportefeuille. Het verloop van de portefeuille gedurende het jaar kan als volgt worden weergegeven: 2015 2014 Stand per 1 januari Afgelost / uitgelopen Verkocht 4.723 - - 4.723 7.223-2.500 - Stand per 31 december - 4.723 De portefeuille betreft rentedragende waardepapieren uitgegeven door de Staat der Nederlanden. De beurswaarde van de rentedragende waardepapieren is ultimo 2015 nihil en bedroeg per 31 december 2014 6.463.349,-. 26 Jaarverslag 2015
4 Materiële vaste activa Het verloop van de geactiveerde materiële vaste activa kan als volgt worden weergegeven: Gebouw Kantoor- Kantoor- Totaal automatisering inrichting Aanschaffingswaarde 1-1-2015 1.684 772 305 2.761 Afschrijving tot en met 1-1-2015-382 -311-109 -802 Boekwaarde per 1-1-2015 1.302 461 196 1.959 Mutaties in de boekwaarde: Investeringen 2015-76 20 96 Desinvesteringen 2015-8 -112-30 -150 Afschrijvingen 2015-38 -256-63 -357 Desinvesteringen afschrijvingen 2015 8 112 30 150-38 -180-43 -261 Aanschaffingswaarde 31-12-2015 1.676 736 295 2.707 Afschrijving tot en met 31-12-2015-412 -455-142 -1.009 Boekwaarde per 31-12-2015 1.264 281 153 1.698 Jaarverslag 2015 27
5 Overlopende activa en overige vorderingen De samenstelling van de overlopende activa en overige vorderingen is als volgt: 2015 2014 Rente alsmede te amortiseren obligaties (deel boven pari) Overige vorderingen en voorraden 5.604 96 5.793 123 5.700 5.916 Ultimo 2015 is het bedrag dat als langlopend is te beschouwen nihil. (2014 6.336,-) Passiva 6 Toevertrouwde middelen De samenstelling van de toevertrouwde middelen is: 2015 2014 SKG Spaarcontracten Spaarrekeningen Rekening-courant, dagelijks opvraagbaar Depots inzake leningen 220.036 118.885 29.843 5.710 224.044 115.142 28.990 2.212 374.474 370.388 28 Jaarverslag 2015
De resterende looptijd van de SKG Spaarcontracten ultimo boekjaar is als volgt: 2015 2014 Tot 3 maanden Van 3 maanden tot 1 jaar Van 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar 5.998 24.251 113.053 76.734 6.345 21.768 105.717 90.214 220.036 224.044 7 Overlopende passiva en overige schulden De samenstelling van de overlopende passiva en overige schulden is: 2015 2014 Rente Overige nog te betalen schulden en te amortiseren obligaties (deel onder pari) 4.081 387 4.468 4.760 336 5.096 Ultimo 2015 is het bedrag dat als langlopend is te beschouwen nihil. (2014 11.561,-) 8 Kapitaal Dit betreft het ingelegde kapitaal bij oprichting van de stichting. Jaarverslag 2015 29
9 Bestemmingsreserve De Bestemmingsreserve heeft betrekking op de vervanging van SKG Online waaraan nieuwe functionaliteiten zullen worden toegevoegd. Het bestuur heeft besloten voor de vervangingsfunctionaliteiten een Bestemmingsreserve te vormen van 1.500.000,-. 10 Algemene Reserve Het verloop van de Algemene Reserve is als volgt weer te geven: 2015 2014 Stand per 1 januari Bij: resultaat boekjaar Af: Bestemmingsreserve* 22.528 3.579-1.500 20.459 2.069 - Stand per 31 december 24.607 22.528 * Zie toelichting onder 9 Ten behoeve van de continuïteit van de stichtingsactiviteiten wordt conform artikel 13.3 van de SKG statuten een Algemene Reserve aangehouden als garantiekapitaal voor cliënten die gelden hebben toevertrouwd aan SKG. 11 Niet in de balans opgenomen verplichtingen Ultimo 2015 betreft dit afgegeven (bank)garanties voor een totaalbedrag van 1.945.697,- (2014 2.195.697,-). Hierin is begrepen een afgegeven garantie van 500.000.- aan stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland. Deze garantie kan worden aangesproken bij verliezen in deze stichting. 30 Jaarverslag 2015
Toelichting op de resultatenrekening 12 Rentebaten Deze post omvat rentebaten uit vorderingen op bankiers, verstrekte kredieten en die uit rentedragende waardepapieren, alsmede provisies die het karakter van rente hebben, boete voor vervroegde aflossing, amortisatie van agio s en disagio s en ruilresultaten. De rente uit rentedragende waardepapieren bedraagt 119.437,- (2014 308.420,-). 13 Rentelasten Deze post omvat rentelasten uit al dan niet in schuldbewijzen belichaamde schulden, alsmede provisies die het karakter van rente hebben, boetes voor vervroegde aflossing. 14 Provisie Het grootste gedeelte kan de provisie heeft een vast karakter. De toegenomen provisie in 2015 is geheel toe te schrijven aan de vermeerdering van het zakenvolume van SKG. 15 Personeelslasten 2015 2014 Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Opleidingen Overige werkgeverslasten en personeelskosten 940 74 125 24 30 900 66 92 16 31 1.193 1.105 Jaarverslag 2015 31
Het aantal fte s komt ultimo 2015 uit op 13,50 (2014 14,51). Het gemiddeld aantal fte komt voor 2015 uit op 14,97 (2014 14,51). Het bestuur van de stichting heeft over 2015 en 2014 geen bezoldiging ontvangen. 16 Andere beheerlasten 2015 2014 Administratie- en bureaukosten Beheerkosten Overige kosten 490 133 36 508 162 22 659 692 17 Restitutie kosten betalingsverkeer cliënten In 2015 is aan cliënten een restitutie op de kosten van het betalingsverkeer verleend van totaal 342.000,- (2014 314.000,-). De restitutie 2015 pakt hoger uit vanwege de in 2014 geheel vrijgevallen dotatie (van 2013) groot 25.000,-, aan nog te betalen kosten betalingsverkeer. Afgezien van een gering vast bedrag per rekening-courant is het betalingsverkeer geheel gratis voor SKG cliënten. Gouda, 21 april 2016 Het bestuur, D. Duijzer A.M. Mol G.J. de Jong G. Kuipers L.J.C Visser T.H. Copier 32 Jaarverslag 2015
Overige gegevens Resultaatbestemming Het bestuur heeft besloten van het resultaat 2015 3.579.000,- aan de Algemene Reserve toe te voegen en een Bestemmingreserve te vormen van 1.500.000,-, wat reeds in de jaarrekening is verwerkt. Derhalve wordt netto 2.079.000,- toegevoegd aan de Algemene Reserve. Controleverklaring van de onafhankelijke accountant De controleverklaring van de onafhankelijke accountant is opgenomen op de volgende bladzijde. Nieuwe Badkapel, Scheveningen Jaarverslag 2015 33
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het bestuur van Stichting Kerkelijk Geldbeheer Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening over 2015 van Stichting Kerkelijk Geldbeheer te Gouda gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2015 en de winst-en-verliesrekening over 2015 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opstellen van de jaarrekening, in overeenstemming met de door de stichting gekozen en beschreven grondslagen, zoals uiteengezet in de paragraaf Grondslagen van de waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat van de jaarrekening. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opstellen van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opstellen van de jaarrekening, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslagge- 34 Jaarverslag 2015
ving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel is de jaarrekening 2015 van Stichting Kerkelijk Geldbeheer, in alle van materieel zijnde aspecten, opgesteld in overeenstemming met de door de stichting gekozen en beschreven grondslagen, zoals uiteengezet in de paragraaf Grondslagen van de waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat van de jaarrekening. Basis voor financiële verslaggeving en beperking in gebruik en verspreidingskring Zonder afbreuk te doen aan ons oordeel vestigen wij de aandacht op de grondslagen van de jaarrekening waarin de basis voor financiële verslaggeving uiteen is gezet. De basis voor financiële verslaggeving betreft de door de stichting gekozen grondslagen. Deze jaarrekening 2015 van Stichting Kerkelijk Geldbeheer en onze controleverklaring daarbij is uitsluitend bestemd voor de verantwoording binnen de besloten kring van PKN en dient niet te worden verspreid aan of te worden gebruikt door anderen. Amsterdam, 21 april 2016 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. S.J. Hartjes RE RA Jaarverslag 2015 35
36 Jaarverslag 2015
Postbus 147 2800 AC Gouda Vossenburchkade 69 2805 PC Gouda Tel. (0182) 58 80 00 Fax (0182) 58 80 80 info@skggouda.nl www.skggouda.nl