1/15 B en W. nr. 13.1170 d.d. 17-12-2013 Onderwerp Scenariokeuze voor afbouw chemische onkruidbestrijding Besluiten:Behoudens advies van de commissie 1. per 1 januari 2014 de chemische onkruidbestrijding gebiedsgericht geleidelijk af te bouwen en hierbij het voornemen uit te spreken om te kiezen voor scenario 3 (Situatie Specifieke Aanpak) zoals beschreven in Memo scenario s afbouw chemische onkruidbestrijding op verhardingen; 2. voornemens te zijn per 1 januari 2016 volledig te stoppen met de chemische onkruidbestrijding; 3. Stedelijk Beheer, in samenwerking met DZB en de afdeling Werk en Inkomen, op te dragen een business case op te stellen en hierin scenario 3 verder uit te werken voor wat betreft financiële consequenties en uitvoerbaarheid. De business case zal half april 2014 gereed zijn waarna definitieve besluitvorming plaatsvindt over de wijze van onkruidbestrijding zonder inzet van chemische middelen. Perssamenvatting: Naar aanleiding van het voorgenomen landelijk verbod op het professioneel gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen op verhardingen in 2018 en de motie van de raad met de vraag te stoppen met chemische onkruidbestrijding heeft de gemeente een onderzoek gedaan naar alternatieve methoden van niet-chemische onkruidbestrijdingen en de financiële consequenties. De gemeente zal het gebruik van chemische onkruidbestrijding geleidelijk afbouwen. Per 1 januari 2014 zal als eerste gestopt worden met Roundup in de binnenstad en als alternatief zal een combinatie van (machinaal) vegen, borstelen en bosmaaiers worden ingezet. De gemeente zal uiterlijk 2016 stoppen met chemische onkruidbestrijding.
2/15 Aan Van Doorkiesnummer De raadscommissie L&B Frank de Wit Onderwerp Datum Scenario s afbouw chemische onkruidbestrijding op verhardingen 10-09-2013 Achtergrond In juni jl. heeft het College de Raad per brief geïnformeerd over onderzoek dat is gedaan naar alternatieven voor chemische onkruidbestrijding op verhardingen en de vervolgstappen voor Leiden. Het College wil het gebruik van chemische onkruidbestrijding op verhardingen beëindigen omdat er onduidelijkheid bestaat over de risico s van dit gebruik en wil zoeken naar alternatieven. Daarbij geldt als voorwaarde dat eventuele nieuwe onkruidbestrijdingstechnieken budgettair neutraal zijn en het huidige beeldkwaliteit/ niveauaanduiding CROW B behalen. (Deze niveauaanduiding staat voor: er groeit een kleine hoeveelheid laag onkruid, er is een matige algengroei en/of natuurlijk afval. Rondom obstakels is gemaaid). De Raad heeft in een motie (11 juli/ M130064) aan het College verzocht in principe in 2014 te stoppen met chemisch onkruidbestrijding en daartoe uiterlijk 1 november de alternatieven en financiële consequenties aan de commissie Leefbaarheid en Bereikbaarheid voor te leggen. Landelijke ontwikkelingen In een motie van de Tweede Kamer van 13 september 2011 (Grashoff) wordt de regering verzocht een verbod in te stellen voor gebruik van glyfosaat voor niet-commerciële doeleinden. Beoogd doel is bescherming van de volksgezondheid en van het oppervlaktewater waaruit drinkwater wordt bereid. De staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu heeft in november 2012 de Tweede Kamer meegedeeld eerst te laten onderzoeken of een eventueel verbod van chemische technieken technisch haalbaar en financieel betaalbaar is. Zij heeft daartoe een opdracht verstrekt tot onderzoek naar alle feitelijke informatie over de diverse onkruidbestrijdingsmethoden- en technieken, de hieraan verbonden kosten, de milieueffecten van de technieken, effectiviteit op het onkruid etc. Onlangs (14 mei 2013) is het resultaat van de landelijke rapportage naar de Tweede Kamer gestuurd. De rapportage omvat de nota Gezonde Groei, Duurzame oogst. Deze nota geeft onder andere invulling aan de motie Grashoff (verbod glyfosaat). Hiervoor heeft het kabinet twee onderzoeken Laten doen: Inventarisatie onkruidbestrijding op verhardingen (Tauw) en Omstreden bestrijding, een review van IVAM s LCA-quickscan vergelijking onkruidbestrijdingsmethoden. Het voornemen is om vanaf 2018 het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen (waaronder glyfosaat) voor onkruidbestrijding op verhardingen in de openbare ruimte, behoudens enkele uitzonderingen, te verbieden.1 juli jl. is de nota besproken in de Tweede Kamer. Tijdens deze bespreking is een motie ingediend (van de leden Ouwehand en Schouw). Deze motie verzoekt de regering de ingangsdatum van het voorgenomen verbod op het professioneel gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen op verhardingen te stellen op
3/15 2015. De staatssecretaris heeft toegezegd de motie middels een brief voor 1 september te behandelen. Op dit moment is deze brief nog niet verschenen. 2 Methode Dit memo geeft een overzicht van de verschillende onkruidbestrijdingsmethoden en -technieken gericht op de situatie in de gemeente Leiden. Om te beslissen welke andere methoden/ technieken mogelijk zijn om het onkruid in Leiden te bestrijden is naast literatuur onderzoek ook naar de ervaringen van andere gemeenten gevraagd. Het memo sluit af met de conclusies en aanbevelingen. 3 Gemeente Leiden: huidige manier onkruidbestrijding op verhardingen Leiden maakt gebruik van een combinatie van methoden en technieken, te weten: Borstelen, gebruik van bosmaaiers, het handmatig verwijderen en sinds 2003, chemische onkruidbestrijding met glyfosaat. Dit gebeurt via de DOB-richtlijnen (Duurzaam Onkruidbeheer). Binnen DOB worden verschillende bestrijdingsmethoden (mechanisch, thermisch of chemisch) gecombineerd ingezet. Alleen voor het gebruik van chemische middelen geeft DOB specifieke beperkingen: deze moeten plaatsvinden onder certificering. Om zo goed mogelijk toezicht te kunnen houden op een correcte toepassing van glyfosaat heeft Leiden zich in 2009 aangemeld voor certificering. Sinds 2009 vind er jaarlijks een audit plaats door SGS, een door de overheid aangewezen keuringsinstantie. Tot op heden voldoet Leiden aan de gestelde eisen en wordt jaarlijks de certificering verlengd. Met de standaard chemische bestrijding wordt gemiddeld een goed resultaat gehaald met 2 werkrondes per jaar. Het totaal areaal elementenverharding in Leiden is 7.160.918 m2. Voor 65% ( 4.654.597 m2) van het areaal wordt de chemische onkruidbestrijdingsmethode toegepast. Het budget (2013) voor de chemische onkruidbestrijding van de gemeente Leiden is 183.069. Dit komt overeen met ca. 0,04 cent per m2. Literatuuronderzoek Het onderzoek: Inventarisatie onkruidbestrijding op verhardingen (Tauw) en Omstreden bestrijding, is uitgevoerd aan de hand van 2 web enquêtes onder gemeenten (77 responses) en aannemers (94 responses). Daarnaast zijn interviews gehouden met verschillende gemeenten, aannemers en stakeholders. Dit onderzoek verschaft een overzicht van bestaande methoden en technieken van onkruidbestrijding; geeft aan wat de theoretisch berekende kosten zijn van de verschillende methoden en technieken en bepalingen van de effectiviteit van de verschillende methoden en technieken. Als basis voor de theoretisch berekende kosten is het rapport Kosten onkruidbeheer op verhardingen, Rapport 432, Plant research internationaal gehanteerd. Tabel 2 geeft de verschillende prijzen/kosten voor het realiseren van een beeldkwaliteit B op verhardingen voor verschillende onkruidbestrijdingstechnieken. Er bestaan verschillende methoden en technieken van onkruidbestrijding. Naast chemische onkruidbestrijdingen zijn er 7 bestaande en beproefde niet- chemische methoden en technieken van onkruidbestrijding. Zodoende zijn er minimaal 7 scenario s van methoden en
4/15 technieken onkruidbestrijding mogelijk voor de gemeente Leiden. Onderstaand volgt een opsomming van deze methodes, de voor- en nadelen en een inschatting van de kosten voor de gemeente Leiden. Chemisch Bij chemische bestrijding wordt de plant in contact gebracht met stoffen die er voor zorgen dat de plant afsterft. Er kan onderscheid worden gemaakt in de toediening. Zo zijn er wortel- of bodemherbiciden en bladherbiciden en werking zoals systemisch (het middel wordt door de plant opgenomen) en contactwerking (het middel doodt na contact met de plant of delen ervan). - Systemisch herbiciden (Roundup, alleen m.b.v. DOB) - Contact herbiciden (er is een beperkt aantal contact herbiciden op de markt/ zeer beperkte ervaringen) Volgens de algemene gebruiksvoorschriften van het college voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen (Ctgb) is het gebruik van RoundUp uitsluitend toegestaan onder certificaat volgens de criteria voor toepassing van onkruidbestrijdingsmiddelen op basis van glyfosaat op verhardingen van de Barometer duurzaam terreinbeheer. Het certificatiesysteem volgens de Barometer duurzaam terreinbeheer voorziet in criteria voor de toepassing van glyfosaat op verhardingen. Deze criteria zijn gebaseerd op de DOB-criteria (Duurzaam Onkruidbeheer). Deze criteria gaan onder meer in op registratie, plekken waar wel of niet mag worden gespoten en de hoeveelheid glyfosaat die mag worden toegepast. - Doodt de plant in zijn geheel - Geschikt voor alle beeldkwaliteitsniveaus - Kan gemakkelijk op lastig bereikbare plaatsen komen - Spuitlicentie nodig om bestrijdingsmiddelen te mogen spuiten - Certificering nodig om glyfosaat te mogen toepassen - Door afspoeling komt glyfosaat in het oppervlaktewater terecht - Er zijn nu 21 onkruidsoorten die ongevoelig lijken voor glyfosaat en dat aantal neemt toe - De oppervlakte van de te beheren verharding moet exact bekend zijn om de dosering te bepalen en te controleren - Er moet een boekhouding worden bijgehouden door zowel het toepassen als de beheerder - Risico s voor mens en milieu Frequentie voor beeldkwaliteit B: 2-3 keer per jaar Theoretisch berekende kosten voor de gemeente Leiden: 0,04 per m2 x 4.654.597 m2 (65% van het totaal areaal) = 186.184, de werkelijke kosten voor 2013 bedragen 183.069 (prijspeil 2013) Niet-chemisch Er is een verdeling gemaakt in thermische en mechanische methoden/technieken. Heet water Thermische onkruidbestrijding is gebaseerd op het overbrengen van energie op de plant, waarbij de celstructuur wordt vernietigd. Oppervlaktewater is één van de beste
5/15 energiedragers die in de natuur vrij voor handen is. Deze techniek is op alle verhardingen inzetbaar. Bij regen is deze methode minder effectief. - Onkruid wordt na verloop van tijd tot in de wortel gedood - Afhankelijk van het systeem zijn er nauwelijks emissies - Planten worden niet ongevoelig voor deze behandeling - Geen risico voor mens en milieu - Afhankelijk van het systeem een gemiddeld tot hoog energiegebruik (CO2) - Plantenresten blijven op straat achter - Doordat relatief veel water wordt meegenomen is het gewicht van de apparatuur hoog waardoor de bestrating kan beschadigen - Doodt in eerste instantie alleen de bovengrondse delen van het onkruid Frequentie beeldkwaliteit B: 3-4 keer per jaar Theoretisch berekende kosten voor gemeente Leiden: 0,22 x 4.654.597 m2 = 1.024.011 Stoom Een variant op heet water is het gebruik maken van stoom. De stoom wordt onder hoge druk en bij een temperatuur van 120 140 C op de plant gespoten, zonder dat naastliggende planten worden aangetast. Op de plant wordt de stoom omgevormd naar heet water dat de plant vernielt. De plant raakt gestrest als gevolg van beschadigde cellen, spreekt zijn wortelreserves aan en sterft zo met wortel en al uit. Bij hoge windsnelheden is deze methode minder geschikt. - Lager watergebruik mogelijk dan bij de heet water techniek - Planten worden niet ongevoelig voor deze behandeling - Doodt de plant na een aantal herhalingen van tijd tot tijd van binnen door uitputting - Geen risico voor mens en milieu - Apparatuur moet gekeurd worden - Hoog energiegebruik (CO2) - Doodt alleen de bovengrondse delen van het onkruid Frequentie voor beeldkwaliteit B: 4-6 keer per jaar Theoretisch berekende kosten voor gemeente Leiden: 0,13 x 4.654.597 m2 = 605.098 Hete lucht Hete lucht werkt door middel van hete luchtcirculatie van 370 C. Door deze te richten op ongewenste vegetatie barsten de bladcellen open, waardoor het vocht er uit treedt en eiwitten stollen. Het gevolg is dat het onkruid verwelkt, bruin wordt en afsterft. Bijkomend voordeel is dat deze hitte behandeling ook preventief werkt doordat aanwezige onkruidzaden in de luchtcirculatie worden opgenomen en hun kiemkracht verliezen. Deze methode werkt slecht bij veel wind en als het heeft geregend.
6/15 - Doodt de plant na een aantal herhalingen van binnen uit door uitputting - Planten worden niet ongevoelig voor deze behandeling - Geen risico voor mens en milieu - De plant blijft na behandeling aanwezig zodat niet direct een schoon beeld ontstaat - Doodt alleen de bovengrondse delen van het onkruid - Bepaalde planten kunnen vrij veel warmte verdragen en worden slechts weinig beschadigd Frequentie voor beeldkwaliteit B: 6-8 keer per jaar Theoretisch berekende kosten voor gemeente Leiden: 0,15 x 4.654.597 m2 = 698.190 Branden Men heeft twee soorten onkruidbranders. De stootbrander richt de vlam recht naar beneden, waardoor men met een hoge temperatuur het onkruid te lijf gaat. De infraroodbrander richt de vlam omhoog en verhit een plaat of een metalen rooster. De weerkaatste infraroodstralen en de warme lucht zorgen voor een onkruid dodend effect. Deze techniek is op alle verhardingen toepasbaar en bij een niet te grote hoeveelheid onkruid. Onkruidzaden worden eveneens gedood. - Bovengrondse delen worden direct verwijderd door verbranding - Planten worden niet ongevoelig voor deze behandeling - Geen risico voor mens en milieu - Gevaar voor smelten van straatmeubilair en of asfalt - Minder effectief bij vochtig weer - Hoog energiegebruik (CO2) - Doodt alleen de bovengrondse delen van onkruid Frequentie voor beeldkwaliteit B: 6-8 keer per jaar Theoretisch berekende kosten voor gemeente Leiden: 0,14 x 4.654.597 m2 = 651.643 Handmatig verwijderen, wieden Onkruiden kunnen handmatig worden verwijderd. Dit gebeurt met een schoffel of een voegenkrabber. Met handmatig verwijderen kan onkruid op moeilijk bereikbare plaatsen worden bestreden. Deze methode kan altijd worden ingezet. - Kan overal komen - Nauwelijks milieubelasting - Inzet mogelijk van medewerkers met afstand tot de arbeidsmarkt - Geschikt voor alle (beeld)kwaliteitsniveaus - Zeer veel menskracht (capaciteit) nodig in een beperkte periode van het jaar Frequentie voor beeldkwaliteit B: 3-4 (vooralsnog gelijk aan de methode borstelen)
7/15 Theoretisch berekende kosten voor gemeente Leiden: 0,22 x 4.654.597 m2 = 1.024.011 (dit is een grove schatting) Maaien met een bosmaaier Het onkruid wordt verwijderd met een snel ronddraaiende draad. De bosmaaier wordt meestal aangedreven door een benzinemotor. In de praktijk wordt de bosmaaier vooral ingezet om lastig te bereiken plaatsen van onkruid te ontdoen of op plaatsen waar een sterke onkruidgroet is en dit beperkt wordt bestreden. - Kan overal komen - Gering energiegebruik - Geschikt voor elk beeldkwaliteitsniveaus - Snelle hergroei van plant - Kan leiden tot geluidsoverlast - Kan leiden tot lichamelijke klachten bij gebruiker (trillen/geluid) - Veel menskracht (capaciteit) nodig in een beperkte periode van het jaar - Relatief veel uitstoot van stof - Kan steentjes en andere kleine voorwerpen uitschieten Frequentie voor beeldkwaliteit B: 3-4 keer per jaar Theoretisch berekende kosten voor gemeente Leiden: 0,22 x 4.654.597 m2 = 1.024.011 (dit is een grove schatting) Borstelen, gevolgd door vegen Borstelmachines kunnen afhankelijk van de borstel die wordt gebruikt ook onkruid verwijderen. Het onkruid wordt dan net boven de verharding afgesneden. Op vele plaatsen worden door de gemeente borstelmachines ingezet als preventieve maatregel. Door regelmatig het zand van verhardingen te verwijderen worden de kiem- en groeiplaatsen voor het onkruid weggehaald. Een onkruidborstel werkt effectief en het resultaat is onmiddellijk zichtbaar. - Grote capaciteit - Vrijwel overal toe te passen - Kan gecombineerd worden met de normale veeggangen - Na werkgang ziet het er meteen schoon uit - Geschikt voor alle beeldkwaliteitsniveaus - Uitstoot naar de lucht (stof, metaaldeeltjes) - Doodt alleen de bovengrondse delen van het onkruid - Mogelijke beschadiging van verharding en straatmeubilair en auto s Frequentie voor beeldkwaliteit B: 3-4 keer per jaar Theoretisch berekende kosten voor gemeente Leiden: 0,13 x 4.654.597 m2 = 605.098
8/15 Onkruidbestrijding in de praktijk 5.2 Bestaande situatie bij andere gemeenten Om na te gaan of bestaande methoden en technieken of een combinatie daarvan geschikt is voor Leiden is gekeken welke methoden en technieken er wordt gebruik door andere gemeenten in Nederland. De bijlage geeft een overzicht. De frequentie van de toe te passen methode/ techniek en de daarmee gepaard gaande kosten loopt sterk uiteen. De kosten worden met name veroorzaakt door: de aanschaf dure apparatuur/ machines e.d., de benodigde menskracht per ronde en het aantal rondes per jaar. Voor de bestrijding van onkruid door middel van glyfosaat zijn over het algemeen slechts twee rondes per jaar nodig. Met niet-chemische methoden en technieken is over het algemeen vier tot zes rondes per jaar nodig. Ook de jarenlange ervaring van gemeenten die niet chemisch bestrijden toont aan dat onkruid te beheersen is zonder het gebruik van glyfosaat. Doordat de frequentie van het niet-chemisch onkruidbeheer hoger is, betekent dit echter ook dat de kosten van het onkruidbeheer toenemen indien het kwaliteitsniveau B gehaald moet worden. Zoals beschreven kent elk van de bestaande methoden en technieken zijn voor- en nadelen. Alle methoden en technieken hebben eveneens negatieve milieueffecten. Een uitzondering hierop is het handmatig verwijderen van onkruid. Een inzet gebaseerd basis van slechts één methode of techniek is niet effectief en efficiënt, de oplossing ligt in het slim combineren van verschillende technieken. 5.2 Overstap naar niet-chemische onkruidbestrijding De gemeenteraad heeft een motie aangenomen (motie M130064/28) waarin de raad het college verzoekt in principe 2014 te stoppen met chemische onkruidbestrijding en daartoe de alternatieven en de financiële consequenties uiterlijk 1 november 2013 aan de Commissie Leefbaarheid en Bereikbaarheid voor te leggen. Zoals al eerder aangegeven hanteert Leiden momenteel een combinatie van bestaande methoden en technieken. Het gewenste beeldkwaliteitsniveau is met deze combinatie van methoden en technieken binnen de vastgestelde budgetten haalbaar. De motie heeft als consequentie dat één onderdeel van de huidige combinatie van technieken en methoden, te weten het toepassen van chemische onkruidbestrijding via de DOBrichtlijnen niet meer toegepast kan worden. En dat betekent dat een andere methode of techniek hiervoor in de plaats zal moeten komen wil Leiden dezelfde beeldkwaliteit halen. Tevens is een landelijk verbod te verwachten vanaf 2018. Conclusies en aanbevelingen onkruidbestrijding gemeente Leiden
9/15 Er wordt veel onderzoek gedaan naar de bestaande onkruidbestrijdingsmethoden en technieken. De resultaten en theoretisch berekende kosten lopen sterk uiteen. Een theoretische doorvertaling van bestaande kostencijfers (CROW publicatie 258, Onkruidbeheer op Verhardingen) laat zien dat voor gemeenten en bedrijven de kosten van onkruidbeheer op verhardingen als gevolg van het verbod op het gebruik van glyfosaat toenemen met ca. 100 miljoen per jaar (bron Wageningen UR, Duurzaam onkruidbeheer op verhardingen). Geconcludeerd kan worden dat de theoretisch berekende kosten substantieel stijgen als de gemeente Leiden over gaat naar een niet-chemische methode van onkruidbestrijding. De theoretisch berekende meerkosten variëren van ca. 418.914 tot 837.827 (0,4 0,8% van 100 miljoen). Hieronder worden 3 scenario s kort beschreven: 1. Nul-optie De wijze van onkruidbestrijding blijft zoals deze is. De gemeente Leiden heeft momenteel een combinatie van verschillende methoden en technieken van onkruidbestrijding: mechanische en chemische onkruidbestrijding (DOB). Aangezien het gebruik van glyfosaat in 2018 verboden zal worden, kan de gemeente doorgaan met deze methode van onkruidbestrijding en aansluiten op het landelijke verbod van 2018. Financiële consequenties: tot 2018 budgettair neutraal. 2. Afbouw Het gebruik van chemische onkruidbestrijding geleidelijk afbouwen. Voorgesteld wordt om per 1 januari 2014 te stoppen met DOB in de binnenstad en Roomburg (waterwingebied waar SB nog nauwelijks glyfosaat toepast) en als alternatief een combinatie van (machinaal) vegen, borstelen en bosmaaiers in te zetten. Door het intensieve gebruik van de binnenstad is hier relatief weinig onkruid aanwezig. Bovendien is het gebruik van glyfosaat door de dichte bebouwing en vele grachten hier minder effectief. Aan het eind van 2014 kan deze werkwijze geëvalueerd worden en op grond van de resultaten en de (meer) kosten kan besloten worden over de verdere uitrol hiervan. Parallel aan dit traject kunnen een tweetal gebieden worden aangewezen waarbij aannemers wordt gevraagd om op alternatieve wijze en met inzet van WSWmedewerkers en uitkeringsgerechtigden op basis van een beeldbestek de onkruidbestrijding uit te voeren. Onder voorwaarden staat het hun hierbij vrij om zelf te bepalen welke (combinatie van) niet-chemische methoden ze toepassen, hoe vaak en op welke manier. Eind 2014 kunnen de werkwijzen in de deze gebieden worden geëvalueerd, en in combinatie met de ervaringen in de binnenstad, kan een besluit worden genomen over de verdere invoering van alternatieve methoden en technieken in Leiden. In dit scenario zal de onkruidbestrijding vanaf 1 januari 2014 verder worden afgebouwd en stopt de gemeente uiterlijk per 2016 met chemische onkruidbestrijding. Volgens een theoretische berekening met indicatieve waarden zullen de financiële consequenties van dit scenario ca. 418.914 tot 837.827 bedragen.
10/15 3. Situatie specifieke aanpak Net als het vorige scenario wordt de chemische onkruidbestrijding in 2014 geleidelijk afgebouwd. Voorgesteld wordt om per 1 januari 2014 te stoppen met DOB in de binnenstad en Roomburg. Daarnaast is het voorstel een nieuwe methode c.q. techniek voor onkruidbestrijding te gaan ontwikkelen. Deze nieuw te ontwikkelen methode is een combinatie van een arbeidsintensieve werkwijze met moderne hulpmiddelen. Zoals al door Stedelijk Beheer is toegepast bij het verwijderen van het zwerfvuil in de binnenstad en winkelcentra. Medewerkers van SB maken hier gebruik van een elektrisch aangedreven stofzuiger (Gluton). In Nederland is nog geen bestaande methode voorhanden die aan vorenstaande wens kan voldoen. In dit scenario zou men de benodigde menskracht voor een deel willen invullen met WSW-medewerkers en uitkeringsgerechtigden die in de gemeente Leiden woonachtig zijn. Wanneer er voor dit scenario wordt gekozen zal er in samenwerking met de DZB een business case worden uitgewerkt. In dit scenario zal de onkruidbestrijding vanaf 1 januari 2014 verder worden afgebouwd en stopt de gemeente uiterlijk per 2016 met chemische onkruidbestrijding. Volgens een theoretische berekening met indicatieve waarden zullen de financiële consequenties van dit scenario ca. 418.914 tot 837.827 bedragen. Waarbij het streven zou zijn om een deel van de kosten te dekken uit bestaande middelen. Samenvattend Scenario 1 (Nul-optie) De wijze van onkruidbestrijding blijft onveranderd tot het landelijk verbod ingaat in 2018. Scenario 2 (Afbouw) De chemische onkruidbestrijding wordt per 1 januari 2014 geleidelijke afgebouwd. Binnen bepaalde gebieden en onder bepaalde voorwaarden wordt aan aannemers gevraagd om op een alternatieve manier onkruid te bestrijden, mogelijk met de inzet van WSW-medewerkers en uitkeringsgerechtigden. Scenario 3 (Situatie specifieke aanpak) De chemische onkruidbestrijding wordt per 1 januari 2014 geleidelijke afgebouwd. Er wordt een nieuwe methode voor onkruidbestrijding ontwikkeld naar het voorbeeld van het verwijderen van zwerfvuil met de Gluton (elektrisch aangedreven stofzuiger). Onderdeel van deze methode is de inzet van WSW-medewerkers en uitkeringsgerechtigden die in Leiden woonachtig zijn. Hiervoor moet een business case worden uitgewerkt in samenwerking met DZB. Vervolg De chemische onkruidbestrijding zal in 2014 verder worden afgebouwd. Uiterlijk in 2016 zal de gemeente stoppen met de chemische onkruidbestrijding. Dit is ruim voor het te verwachten landelijke verbod van 2018. Naar verwachting zal het college voor het einde van 2013 een definitief besluit nemen over de scenariokeuze.
11/15
12/15 Bijlage Andere gemeenten Alphen aan de Rijn Gemeente Alphen aan den Rijn gebruikt al sinds 1992 geen chemische bestrijdingsmiddelen voor de onkruidbeheersing in beplanting en op verharding in de openbare ruimte. De verharding wordt geborsteld, gebrand en/of behandeld met heet water, de beplanting wordt geschoffeld. De gemeente Alphen aan de Rijn laat de onkruidbestrijding via aanbesteding doen door bedrijf Groen aannemingsbedrijf Punt B.V. De gemeente Leiden heeft een verkennend gesprek gehad met dit bedrijf. Zie verkenning markt onkruidbestrijding. Zoetermeer Heeft als methode van onkruidbestrijding een combinatie van borstelen en hele lucht..de onkruidbestrijding wordt gedaan door Signa Terra. In Zoetermeer worden WSW-medewerkers ingezet bij de onkruidbestrijding. De gemeente Leiden heeft ook met Signa Terra een verkennend gesprek gevoerd. Zie verkenning markt onkruidbestrijding. Delft Delft is twee jaar geleden gestopt met Duurzaam Onkruid Beheer-methode en overgestapt op WAVE. Bij deze aanpak werd het onkruid op verharde delen chemisch en met kokend water bestreden. Later is de gemeente Delft overgestapt op bestrijding met hete lucht, wegens de hoge kosten van WAVE. Delft heeft de onkruidbestrijding uitbesteed aan het SW-bedrijf. Volgens Delft is het voordeel daarvan dat de kosten hierdoor redelijk blijven. Het nadeel is dat het type werk misschien iets te specialistisch is voor een SW-medewerker, waardoor de beeldkwaliteit niet altijd gehaald wordt. De ervaring van Delft is dat bestrijding op verharding met hete lucht gemiddeld 5 tot 6 keer per jaar uitgevoerd moet worden. Op halfverharding zijn gemiddeld 8-10 rondes nodig. Haarlem Het onkruid in Haarlem werd tot en met vorig jaar bestreden met chemische middelen. Haarlem is eind vorig jaar te gestopt met de toepassing van chemische middelen. Dit jaar heeft de gemeente ervoor gekozen het onkruid handmatig en machinaal te bestrijden door het inzetten van borstelmachines en machines die werken met hete lucht en heet water. Als gevolg van de afschaffing van de chemische bestrijding, kan op een aantal plekken in de stad meer onkruid staan dan voorheen het geval was. Het alternatief is namelijk duurder en er is onvoldoende budget beschikbaar om deze intensieve methode in de hele stad uit te voeren. Het onkruid wordt bestreden op plekken waar dit van belang is voor de (verkeers)veiligheid en bij winkelcentra, openbare gebouwen en toeristische trekpleisters. Omdat de gemeente het onkruid niet in de hele stad kan bestrijden, doet de gemeente ook een beroep op inwoners om zelf in de eigen woonomgeving bij te dragen aan het verwijderen van onkruid. Voor de manier waarop in de toekomst, vanaf 2014, het onkruid bestreden wordt, zijn momenteel plannen in de maak. Vlaardingen
13/15 In Vlaardingen wordt een proef gedaan met een combinatie van branden en vegen. De behandeling wordt met een frequentie van 5 keer per jaar uitgevoerd. Het blijkt dat de ontwikkeling van onkruid hierdoor goed wordt teruggedrongen. Na vier jaar kan de dubbele oppervlakte voor dezelfde prijs worden uitgevoerd. Terneuzen Selectspray, oftewel DOB methode. Met een infrarooddetector wordt de aanwezigheid van groen bepaald: alleen op die plek wordt gespoten (glyfosaat). Met monitoring en visuele controle wordt het aantal spuitbeurten gereduceerd. Terneuzen heeft de onkruidbestrijding uitbesteed aan de sociale werkplaats. De medewerkers zijn opgeleid door de gemeente. Baarn, Soest en Zeist Maken gebruik van de WAVE-methode. In bepaalde gemeenten werd voorheen geborsteld. Nadelen borstelen: van borstelen slijt de bestrating: bovendien gaat er geen enkele preventieve werking van uit. Van Waven wel. Als men enkele jaren bezig is met Wave zal men duidelijk merken dat de onkruidgroei fors zal verminderen, Na een jaar of drie is het resultaat goed te zien. De gemeente werkt op basis van beeldkwaliteit: bestrijding ongeveer 3 á 4 keer per jaar Als het regent kan je geen onkruid bestrijden. Het hete water (ongeveer 108 Celsius) werkt niet goed als er koude regendruppels op de ondergrond liggen. Een nadeel is bovendien is dat de machines voor Wave kostbaar zijn.
14/15 Verkenning markt onkruidbestrijding Aannemingsbedrijf Punt BV Er is een verkennend gesprek geweest met het Groen aannemingsbedrijf Punt B.V. Dit bedrijf verzorgt de onkruidbestrijding van onder andere de gemeente Alphen aan de Rijn. Als alternatief voor gif, ontwikkelde het bedrijf in de afgelopen jaren de Punt Methode die uitgaat van de juiste machine, op de juiste plek, en op de juiste tijd door de verschillende bestrijdingstechnieken (kantensteken, branden, borstelen en heet water) slim te combineren, bereiken ze hetzelfde resultaat als met herbiciden, Zodoende heeft het bedrijf zelf machines ontwikkeld en werken ze met de methodes BLUE GREEN en RED GREEN BLUE GREEN is een methode om CO2-neutraal onkruid te bestrijden met behulp van heet water. Punt verwarmt het water met afvalhout. Punt heeft twee biomassa installaties op het terrein staan. Een voor het gebouw, en een om 20.000 liter water te verwarmen tot 98 graden. Het te verwarmen water wordt uit de spoorsloot achter het bedrijf in een geïsoleerde container gepompt. De biomassa installatie brengt het water (vaak s nachts) op temperatuur. Vervolgens wordt de container met bijna kokend water per vrachtauto vervoerd naar de wijk waarin het onkruid moet worden bestreden. De trailer biedt naast de container ook plaats aan twee elektrische voertuigen. De container wordt op een locatie neergezet. De wagentjes tappen er hun water uit en brengen dit op het onkruid. Probleem van alle gangbare heetwatermachines is dat ze niet zoveel water kunnen meenemen omdat ze anders te zwaar worden voor het trottoir. Daarom zijn de ontwikkelde machines van Punt allemaal gemaakt om zo efficiënt mogelijk met water om te gaan. Het is mogelijk dat medewerkers van een SW-bedrijf kunnen de voertuigen besturen. Punt verzorgt de opleidingen. Maar de onkruidbestrijding via BLUE GREEN werkt niet afdoende: onkruid bestrijden met kokend water is met name geschikt voor obstakels en kleine oppervlakten. Daarom heeft Punt een vergelijkbare CO2- neutrale methode om onkruid te bestrijden voor de grote oppervlakten, te weten RED GREEN RED GREEN is een systeem van werken waarbij eveneens biomassa verbrand wordt. Met de daarbij vrijkomende warme verbrandingsgassen bestrijden ze het onkruid. De combinatie van BLUE GREEN en RED GREEN maakt onkruidbestrijding bijna CO2 neutraal, stil, goedkoop, simpel. De bestuurders van deze voertuigen komen uit het sociale vangnet. Een ander voordeel van dit systeem is dat de kosten van het gras steken verdwijnen: de machines doen dit namelijk al. Bovendien is er minder inzet van de veegmachines nodig omdat de machines van Punt het afval van onkruid al meenemen. Signa Terra Signa Terra gebruikt bij de onkruidbestrijding de methode hete lucht. Deze methode wordt gecombineerd met borstelen. Signa Terra verzorgt onder ander de onkruidbestrijding van Zoetermeer. Signa Terra werkt met SW-medewerkers: ze verzorgen tevens een opleiding. Wel geeft Signa Terra aan dat het aantal SW-medewerkers dat mee kan werken beperkt is omdat het bedrijf anders alleen bezig is met opleiden en niet meer toekomt tot het werk. Ongeveer 10-15% van het werk kan gedaan worden door SW-medewerkers,
15/15 Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden Aan de leden van de commissie Leefbaarheid en Bereikbaarheid Bezoekadres Postadres Telefoon E-mail Website Gemeente Leiden Stadhuis Stadhuisplein 1 Postbus 9100 2300 PC Leiden 14071 sleutel@leiden.nl www.leiden.nl/gemeente Datum 10 september 2013 Contactpersoon M.E. Timmer Ons kenmerk DIV-2013-10432 Doorkiesnummer 7793 Onderwerp scenario s afbouw chemische onkruidbestrijding op verhardingen Geachte leden van de commissie Leefbaarheid en Bereikbaarheid, Op 25 juni jl. bent u per brief geïnformeerd over de bestuurlijke wens te stoppen met de chemische onkruidbestrijding op verhardingen omdat er onduidelijkheid bestaat over de risico s van de chemische onkruidbestrijding. In de brief staat het voornemen om u in het eerste kwartaal van 2014 verschillende scenario s van alternatieve onkruidbestrijding aan te bieden waarbij eventuele combinaties van methoden en bijbehorende kosten nader worden uitgewerkt. De motie Snel einde Roundup die is aangenomen in de raadvergadering van 11 juli 2013 verzoekt om deze scenario s dit jaar nog aan uw commissie voor te leggen. Bijgevoegd memo bevat verschillende alternatieven voor chemisch onkruidbestrijding op verhardingen en de financiële consequenties van deze alternatieven op hoofdlijnen. In de commissievergadering van 12 september a.s. kunt u naar aanleiding van een korte presentatie over onkruidbestrijding indien gewenst nog nadere vragen stellen of suggesties meegeven over dit onderwerp. Hoogachtend, F.J. de Wit, Wethouder Onderwijs, Sport en Milieu