Explosieve transformatie

he t va kbl a d ov er cloud compu t ing w w w.cloudworks.nu Jaargang 4, nr.6 / 2013 Macaw over werkplekken in de cloud: Explosieve transformatie VMware-onderzoek: Nederlandse werknemer eist BYOD Digital Realty investeert in nieuwe datacenterconnectiviteit in Europa En verder Goede security absolute noodzaak voor Analytics as a Service Cloud Benchmark Reisbranche Quint ontwikkelt Cloud Readiness Assessment McAfee kiest voor whitelisting Falkplan-Andes vergroot via cloud grip op werkprocessen Huawei lanceert microdc s in Nederland EMC: software defnied storage www.cloudworks.nu

Cloud talk 48% van de Nederlandse organisaties verwacht binnen twee jaar over volledige digitale werkplekken in de cloud te beschikken. Zo blijkt uit onderzoek dat analistenbureau Pb7 Research in opdracht van Macaw heeft uitgevoerd. Wel of niet? In deze editie van CloudWorks maken we een behoorlijk uitgebreide tocht door de cloud-wereld. Praktijk, visie, analyse, assessment, marktonderzoek, technologie het komt allemaal aan de orde. Laten we er drie artikelen uitlichten die u zeker niet mag missen. Allereerst de Nationale EuroCloud Monitor. Peter Vermeulen van onderzoeksbureau Pb7 vraagt zich in dit artikel af of de klad zit in de cloud voor system integrators? Bij steeds meer system integrators begint namelijk twijfel te ontstaan over de opkomst van cloud computing, zo heeft hij vastgesteld. Ze zijn de afgelopen jaren gaan investeren in een cloudaanbod. Maar als men eenmaal aanklopt bij die grote klant, onder het mom van we moeten toch eens over de cloud praten, dan blijft het uiteindelijk toch vaak bij praten. Wordt het tijd om de ambities bij te stellen of is er iets anders aan de hand? Op pagina 22 en verder leest u het antwoord op deze en andere vragen. Zeker niet minder interessant is het artikel Huawei lanceert microdc s in Nederland. De Chinese fabrikant van telecom- en IT-apparatuur betreedt de Nederlandse datacentermarkt met een zogeheten microdc ofwel een micro-datacenter dat bedoeld is voor plaatsing in branche- en regiokantoren. Wat beheer en operatie betreft zijn deze oplossingen bedoeld om volledig zelfstandig te functioneren. De microdc s maken deel uit van een breed productportfolio van Huawei dat loopt van de volledige technische infrastructuur van grote datacenters tot datacenters in container-formaat. Dit soort Colofon systemen zijn ideaal voor organisaties die in lokale kantoren reeds de nodige cloud services afnemen. Meer op pagina 28 en 29. Ten slotte starten we in deze editie van CloudWorks met een drieluik over een cloud checklist voor organisaties die willen vaststellen of invoeren van cloud services nu wel of niet is voor hen. Het gaat om een Cloud Readiness Assessment die is ontwikkeld door Quint Wellington Redwood. Het idee achter deze checklist is dat steeds meer organisaties de mogelijkheden onderzoeken die cloud computing biedt. Zowel business- als IT-medewerkers hebben zich uitgebreid georiënteerd op het aanbod van verschillende providers, waarbij in de praktijk blijkt dat vooral naar SaaS- en IaaS-oplossingen wordt gekeken voor PaaS is vooralsnog wat minder aandacht maar dit zal in de komende jaren zeker gaan veranderen. Maar wat is nu precies de impact van cloud computing op de organisatie en is de organisatie daar wel op voorbereid en toegerust? We bieden echter deze maand nog meer: de migratie van Falkland- Andes naar de cloud-oplossing van Visma bijvoorbeeld, maar ook Cisco s aanpak van de security van the internet of everything, de resultaten van Macaw s onderzoek naar werkplekken vanuit de cloud, we bekijken EMC s ViPR-aanpak rond software defined storage en laten we ook het artikel van T-Systems over Big Data en security niet vergeten. Complexe materie, maar zeer interessant. Robbert Hoeffnagel CloudWorks maakt onderscheid tussen feit en fictie op het gebied van cloud computing en helpt organisaties om cloud computing optimaal in te zetten. Toezending van CloudWorks vindt plaats op basis van abonnementen en controlled circulation. Vraag uw abonnement aan via info@cloudworks.nu Uitgever: Jos Raaphorst jos@fenceworks.nl Hoofdredacteur: Robbert Hoeffnagel robbert@fenceworks.nl +31 651 282 040 Redactie Hans Lamboo Advertentie-exploitatie: Will Manusiwa, senior accountmanager will@fenceworks.nl + 31 (0)6 38 06 5775 Vormgeving: Studio Kees-Jan Smit BNO Druk: Control Media Kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. Geplaatste artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie. De redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. Het kopiëren of overnemen van artikelen, geheel of gedeeltelijk, wordt aangemoedigd, maar is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever en onder vermelding van: Overgenomen uit CloudWorks, de publicatie over cloud computing, plus jaargang en nummer. Copyright 2013 FenceWorks BV. CloudWorks is een uitgave van FenceWorks BV Maredijk 17 2316 VR Leiden CloudWorks - nr. 6 / 2013 3

11 Cloud Readiness Assessment 30 Explosieve transformatie 36 Steeds meer organisaties onderzoeken de mogelijkheden die cloud computing ze biedt. Zowel business- als IT-medewerkers hebben zich uitgebreid georiënteerd op het aanbod van verschillende providers, waarbij in de praktijk blijkt dat vooral naar SaaS- en IaaS-oplossingen wordt gekeken voor PaaS is nog wat minder aandacht. Maar wat is nu precies de impact van cloud computing op de organisatie en is de organisatie daar wel op voorbereid en toegerust? In een drieluik zal verder op deze vragen worden ingegaan. Deel 1 in een serie van 3 artikelen. Steeds meer bedrijven hebben tegenwoordig het karakter van een projectgedreven organisatie. Werkplekken dienen dan ook veel flexibeler te kunnen worden ingezet. Een nieuwe werkplek moet zeer snel gerealiseerd worden, maar ook weer gemakkelijk verwijderd kunnen worden, terwijl de functionaliteit volledig moet zijn afgestemd op samenwerken in teams. Uit onderzoek dat Pb7 Research in opdracht van Macaw heeft uitgevoerd, blijkt niet alleen dat veel bedrijven momenteel hard over dit onderwerp nadenken, maar geeft ook duidelijk aan dat er rond de werkplek enorme veranderingen plaatsvinden. Tijdens de beurs Infosecurity Europe 2013 werden de resultaten bekend van een onderzoek naar het resultaat van projecten op het gebied van Big Data. Veel Big Data-projecten dreigen te mislukken door problemen rond security. Dat is onnodig, stelt Patrick de Goede van Eijk van T-Systems, als we maar goed weten wat we op security- en privacy-gebied moeten regelen. Goede security absolute noodzaak voor Analytics as a Service inhoud 4 CloudWorks - nr. 6 / 2013 CloudWorks - nr. 6 / 2013 5 Inhoud 6 Cloud Benchmark Compuware/CloudWorks: reisbranche 7 VMware-onderzoek: Nederlandse werknemers kiezen hun eigen IT-aanpak 16 Digital Realty investeert in nieuwe datacenterconnectiviteit in Europa 19 McAfee kiest voor whitelisting 22 Nationale EuroCloud Monitor: Zit de klad in de Cloud voor System Integrators? 26 Falkplan-Andes vergroot via cloud grip op werkprocessen 28 Huawei lanceert microdc-oplossingen 32 Brocade streeft naar datacenter op aanvraag 34 EMC World 2013 in teken van software defined storage 44 Opleidingsinstituut TSTC: Security start bij mensen 50 Nieuws van DHPA 52 EurcloudNL-nieuws 54 The Legal Look www.cloudworks.nu Go!

6 Onderzoek De Cloud Benchmark Powered by Compuware Vakantie: Belang van online boeken neemt toe In totaal gaat ongeveer tweederde van de Nederlandse bevolking op zomervakantie dit jaar, dat zijn zo n 10,5 miljoen Nederlanders. Het aantal Nederlanders met vakantieplannen is daarmee met ongeveer 300.000 gedaald ten opzichte van vorig jaar (-3%). Bijna 60 procent van alle zomerplannen voor een binnen- of buitenlandse reis is begin april al vastgelegd in een boeking. Een kwart van de vakantiegangers moet nog boeken en 15 procent gaat naar verwachting op de bonnefooi. Dit blijkt uit onderzoek dat NBTC-NIPO Research medio april heeft uitgevoerd naar de vakantieplannen van de Nederlandse bevolking. Reizen blijft met een omzet van e 1,9 miljard in 2012 (een groei van 3% ten opzichte van 2011) echter verreweg het grootste segment binnen de online thuiswinkelmarkt. Om die laatste twijfelaars toch over de streep te trekken is een goede online infrastructuur onontbeerlijk. De Cloud Benchmark De Cloud Benchmark is een gezamenlijk initiatief van CloudWorks en Compuware en wordt maandelijks gepubliceerd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de technologie van Compuware voor application performance monitoring (APM). APM-tools maken het mogelijk om een goed inzicht te krijgen in de prestaties van cloud services zoals deze door de gebruiker worden ervaren. Niet de beschikbaarheid of prestaties van de individuele CloudWorks - nr. 6 / 2013 In het benchmarkonderzoek van deze maand maken we onderscheid tussen de prestaties van de Back Bone (BB) van Internet Explorer-gebruikers en Firefox-gebruikers. De meeste Nederlandse internetgebruikers surfen nog steeds met Internet Explorer (IE), maar het aandeel neemt snel af, in het voordeel van andere browsers. Interessant om te zien is dat de beschikbaarheid van de sites via de twee browsers elkaar niet veel ontlopen. De opvallende verschillen zitten met name in de laadtijd per type browser van de sites van Center Parcs, Thomas Cook en Zoover. De ondergrens van de gemiddelde laadtijd van een site is 2 seconden, vanaf dan beginnen bezoekers een pagina te verlaten met de daarmee gepaard gaande potentiële omzet. Het is voor deze reisaanbieders dus de moeite waard om de webprestaties via Internet Explorer nog eens tegen het licht te houden. Internet Explorer Avg Response Time Availab. Firefox Avg Response Time Availab. (sec) (%) (sec) (%) Center Parcs_HP-IE-Travel-NL 5,033 99,86 Center Parcs_HP-FF-Travel-NL 3,202 99,86 D-REIZEN.NL_HP-IE-Travel-NL 2,423 100 D-REIZEN.NL_HP-FF-Travel-NL 2,1 100 ERTUSSENUIT.COM_HP-IE-Travel-NL 1,592 100 ERTUSSENUIT.COM_HP-FF-Travel-NL 1,197 99,86 Expedia Inc_HP-IE-Travel-NL 3,663 100 Expedia Inc_HP-FF-Travel-NL 3,573 99,86 Holidaybreak Plc_HP-IE-Travel-NL 0,222 99,58 Holidaybreak Plc_HP-FF-Travel-NL 0,322 99,58 HOTELSPECIALS.NL_HP-IE-Travel-NL 2,917 100 HOTELSPECIALS.NL_HP-FF-Travel-NL 3,288 99,86 JIBA.NL_HP-IE-Travel-NL 2,735 100 JIBA.NL_HP-FF-Travel-NL 2,488 100 OAD.NL_HP-IE-Travel-NL 1,776 99,72 OAD.NL_HP-FF-Travel-NL 2,319 99,72 Sunweb_HP-IE-Travel-NL 2,272 100 Sunweb_HP-FF-Travel-NL 2,266 100 Thomas Cook Group PLC_HP-IE-Travel-NL 4,963 96,77 Thomas Cook Group PLC_HP-FF-Travel-NL 2,432 97,61 Vakantieveilingen.nl_HP-IE-Travel-NL 12,098 100 TUI Group_HP-FF-Travel-NL 1,89 100 Zoover Sites_HP-IE-Travel-NL 3,78 99,3 Zoover Sites_HP-FF-Travel-NL 2,824 99,72 systemen en componenten die bij het gebruik van een cloud-dienst worden toegepast staan hierbij centraal, maar de ervaring van de eindgebruiker die deze volledige keten - inclusief de last mile - benut. Kijk voor meer informatie op www.compuware.com/apm. Strategie BYOD wordt dwingende eis en off-radar cloud-gebruik groeit naar 9 ton per bedrijf door de redactie Toch al geen fans van hiërarchische verhoudingen, proberen Nederlandse werknemers steeds meer grip op hun eigen IT-omgeving te krijgen. Dat blijkt uit onderzoek dat VMware heeft laten uitvoeren. Het kunnen gebruiken van eigen endpoint devices is zo langzamerhand uitgegroeid tot een min of meer dwingende eis, terwijl de kosten voor de zonder medeweten van de IT-afdeling aangeschafte cloud services zijn inmiddels toegenomen tot 900.000 euro per bedrijf. Nederlandse werknemers kiezen hun eigen IT-aanpak Onderzoek van VMware laat zien dat een derde van de Nederlandse IT-beslissers het vermoeden heeft dat medewerkers van hun organisatie cloud-diensten hebben aangeschaft, zonder toestemming van de ITafdeling. Het bedrijf noemt dit off-radar cloud services. Dat is volgens deze aanbieder van virtualisatie- en andere cloudtechnologie echter niet enkel een negatieve trend. Veel organisaties vinden namelijk dat deze besteding - in 2012 gemiddeld 1,6 miljoen euro per bedrijf in Europa en gemiddeld 940.000 euro per bedrijf in Nederland - belangrijke voordelen oplevert voor het bedrijf. Off-radar Maar liefst tweederde (67 procent) van de Nederlandse respondenten stelt dat zij hierdoor sneller in staat zijn te reageren op klantvragen en bijna een derde (32 procent) geeft aan dat het voordelig is voor groei en innovatie. Meer dan de helft van de Nederlandse respondenten (52 procent) is van mening dat de aangeschafte cloud-dienst een oplossing betreft die niet door de IT-afdeling wordt aangeboden. Hoewel deze cloud-uitgaven nuttig zijn, zorgen ze echter ook voor een verhoogd beveiligingsrisico (volgens 40 procent). Dit zorgt voor een conflict tussen de groeiende vraag naar IT-flexibiliteit en CloudWorks - nr. 6 / 2013 7

Strategie de noodzaak van de IT-afdeling om de controle te behouden en de beheerlast te verminderen. Het onderzoek, uitgevoerd door Vanson Bourne in opdracht van VMware, onderzocht ook de standpunten en meningen van 3000 kantoormedewerkers in heel Europa over de manier waarop zij gebruik maken van cloud-producten en -diensten om effectief te werken. In Nederland geeft 33 procent van de kantoormedewerkers aan dat zij zonder toestemming van de ITafdeling cloud-diensten zouden aanschaffen of gebruiken om een klus gedaan te krijgen en 27 procent geeft aan dat ze dat al daadwerkelijk hebben gedaan. Dit is het laagste percentage van alle onderzochte Europese landen (Europese gemiddelde: 45 procent). Europese kenniswerkers zijn de grootste schaduw - of off-radar cloudgebruikers: 58 procent van hen zegt dat zij deze diensten zouden gebruiken zonder toestemming van de IT-afdeling. Het onderzoek toont een enorm bedrag aan off-radar cloud-uitgaven binnen het Europese bedrijfsleven, maar het is niet per se geld dat wordt verspild. Kantoormedewerkers omzeilen vaak de IT-afdeling voor de aanschaf van cloud-diensten om effectiever te werken voor het welzijn van het bedrijf, zegt Marc Groetelaars, Regional Director Benelux bij VMware. De IT-afdeling heeft een omslagpunt bereikt waarop het niet langer een optie is off-radar cloud-uitgaven te negeren. ITbeslissers moeten het omarmen en medewerkers de flexibiliteit bieden die ze nodig hebben, terwijl ze het daarnaast beheren op een veilige manier voor de business. Geheime clouds In Nederland heeft 16 procent van de ondervraagde kantoormedewerkers dergelijke cloud-producten gedownload en er ook voor betaald. Ze geven toe meer dan 3300 euro uit te geven aan de zogenoemde geheime clouds, het hoogste bedrag in Europa, gevolgd door Italië (2884 euro) en Frankrijk (2552 euro). Bijna een op de vijf (19 procent) van de Nederlandse medewerkers heeft meer dan 5000 euro per persoon uitgegeven in 2012. Het onderzoek benadrukt waarom werknemers het IT-protocol omzeilen - maar brengt ook in kaart hoe zij dit doen. Motivaties van de Nederlandse respondenten zijn onder meer het vinden van snellere en efficiëntere manieren van werken (27 procent) en het beter kunnen bijdragen aan de business dankzij deze cloud-diensten (23 procent). Velen van hen (60 procent) betalen de diensten hetzij via hun afdelingsbudget (52 procent), declaraties (33 procent) of de bedrijfscreditcards (23 procent). Geld besparen Uit het onderzoek blijkt ook dat IT-beslissers van plan waren om 29 procent van deze cloud-toepassingen en -diensten toch al te implementeren. Dit zou erop kunnen wijzen dat door deze bestedingen van de business de IT-afdeling geld uit haar eigen budget bespaart, maar niet de organisatie als geheel. Het lijkt er dus op dat er veel te winnen is met een betere afstemming tussen de business units en de centrale IT-afdeling en het opnemen van de eisen van werknemers binnen de toekomstige IT-strategie. Terwijl velen binnen Europese bedrijven de voordelen van off-radar cloud-uitgaven erkennen, moet er wel actie worden genomen, vervolgt Groetelaars. Bijna de helft van de IT-beslissers vraagt om meer dialoog met de betrokken afdelingen. Het is geweldig dat werknemers het initiatief nemen om innovatie en groei te stimuleren, maar daar zouden ook nadelen aan kunnen zitten. Door een proactieve benadering van de IT-afdeling en het juiste niveau van beheer, beveiliging en zichtbaarheid, kunnen de geheime clouds uitgroeien tot een concurrerende differentiator in plaats van tot een bedreiging voor de business. Eigenwijze werknemers Wanneer gekeken wordt naar de geheime cloud-investeringen, dan vermoeden IT-beslissers dat de volgende afdelingen de grootste scahduw cloud-gebruikers zijn: 1. Marketing / reclame / communicatie (49 procent) 2. Sales (35 procent) 3. Research / productontwikkeling (31 procent) 4. Logistiek (31 procent) Meest gebruikte oplossingen De top vijf van cloud-producten en -diensten die door kantoormedewerkers (betaald of gratis), zonder officiële toestemming van de IT-afdeling worden aangeschaft, bestaat uit onderstaande lijst. Dit toont aan dat er beveiligingsrisico s zijn en dat de ITafdeling zich hiervan bewust moet zijn, ongeacht de kosten voor het bedrijf. 1. Data en file sharing (67 procent) 2. Cloud-gebaseerde e-mail (47 procent) 3. Instant messaging (40 procent) 4. Video conferencing (29 procent) 5. Enterprise sociale netwerken (28 procent) Ontslag nemen om BYOD De Europese werknemer heeft daarmee beduidend meer invloed gekregen op de eigen IT-omgeving. Hoe zich dit de komende jaren zal ontwikkelen, moet worden afgewacht. Steeds meer IT-afdelingen lijken te voelen voor een aanpak waarbij off-radar cloud services niet alleen gedoogd worden, maar waar men tevens serieuze ondersteuning voor gaat leveren. Of anders bijvoorbeeld omdat de gekozen cloud-dienst wat betreft security of compliance echt niet acceptabel is kiest men meer op enterprise-omgevingen gerichte alternatieven, die wél in de bedrijfsprocessen in te passen zijn. Belangrijk hierbij is uiteraard ook de vraag hoe een IT-afdeling omgaat met het fenomeen Bring Your Own Device. Waar de security- en compliance-kant van het gebruik van eigen apparatuur nog onderwerp van stevige discussie is, stellen de werknemers zich zo blijkt uit het onderzoek van VMware inmiddels redelijk hard op. Eigen apparaten kunnen gebruiken is eerder een eis dan een wens. Sterker nog: als een bedrijf BYOD weigert of frustreert is dit voor een groeiend aantal werknemers een reden om bij hun werkgever op te stappen. Die houding is vooral ingegeven door de overtuiging van werknemers dat hun werkgever hen niet van de juiste mobiele tools en applicaties voorziet. Tweederde van de Europese kantoorwerkers is die mening toegedaan. Hierdoor kunnen zij naar hun eigen mening niet voldoende productief en efficiënt werken. Bovendien heeft 63 procent van de ondervraagde kantoorwerkers niet het gevoel dat de IT-afdeling van hun werkgever hen voldoende faciliteiten biedt om onderweg effectief te kunnen werken. Voor bijna vier op de tien kantoorwerkers is het heel duidelijk: als zij hun zelf gekozen apparaten niet voor werkdoeleinden mogen gebruiken, dan kijken zij liever uit naar een andere baan, dan dat zij zich daar bij neerleggen. Dilemma Daarmee heeft hun IT-afdeling echter wel een groot probleem. Zij zijn namelijk in veel gevallen helemaal niet 8 CloudWorks - nr. 6 / 2013 CloudWorks - nr. 6 / 2013 9

Strategie in staat om aan de eisen van werknemers op dit gebied tegemoet te komen. Uit het onderzoek blijkt dat bijna de helft van de ondervraagde IT-beslissers deze mening is toegedaan. Daar staat echter tegenover dat de business wél tot het inzicht is gekomen dat een goed opgezette BYOD-strategie niet alleen tot een betere productiviteit van de werknemers leidt, maar dat dit tevens een grotere tevredenheid onder medewerkers tot gevolg heeft. De business wil rond BYOD dus graag actie ondernemen en dat zien we dan ook terug in de plannen van IT-afdelingen. Bijna driekwart van de IT-beslissers is dan ook bezig om een BYOD-beleid te implementeren of heeft hier inmiddels concrete plannen voor ontwikkeld. Daarbij geeft interessant genoeg een derde aan dat dit gebeurt omdat de organisatie talentvolle medewerkers wil aantrekken of behouden. Het besef dat er een duidelijke relatie is tussen een weldoordacht BYOD-beleid en succesvolle medewerkers is dus aan het doordringen. Meer dan de helft van de IT-beslissers ziet werknemers inmiddels als mobiele medewerkers en niet meer als werknemers die altijd vanuit een vaste kantoorlocatie werken. IT-systemen en -policies worden dan ook ontwikkeld met die mobiliteit in gedachte. Strategie door Alfred de Jong Drieluik over cloud checklist van Quint voor organisaties Cloud Readiness Veel gevoelige corporate data op privé-apparaten Bijna tweederde van de in dit onderzoek ondervraagde IT-beslissers is er inmiddels van overtuigd dat werknemers bedrijfsgegevens opslaan op eigen apparaten. De helft van deze IT-beslissers gaat er bovendien van uit dat deze bedrijfsinformatie commercieel gevoelig van aard is. Die overtuiging lijkt terecht, want van de ondervraagde kantoormedewerkers is slechts een derde de mening toegedaan dat de gegevens die zij op hun eigen apparaten opslaan uitsluitend voor persoonlijk gebruik zijn en geen commercieel karakter hebben. Andere interessante gegevens: Meer dan de helft van de werknemers heeft zich afgevraagd of het wel een goed idee is om bedrijfsdocumenten bij gratis online cloud-diensten te plaatsen. Vier op de tien heeft dit desondanks gedaan. Bijna 45 procent van het senior management van organisaties is zich bewust van het feit dat commercieel gevoelige gegevens op gratis cloud services staan, maar maakt zich hier desondanks geen zorgen over of geven er geen prioriteit aan om dit te herstellen. Acht van de tien werknemers die tegenover hun baas hebben toegegeven dat zij bedrijfsgegevens met een privé-apparaat hebben benaderd en bekeken, geven aan dat zij hiervoor niet gestraft zijn. In Nederland ligt dit percentage zelfs op 91 procent. Assessment Steeds meer organisaties onderzoeken de mogelijkheden die cloud computing ze biedt. Zowel business- als IT-medewerkers hebben zich uitgebreid georiënteerd op het aanbod van verschillende providers, waarbij in de praktijk blijkt dat vooral naar SaaS- en IaaS-oplossingen wordt gekeken voor PaaS is vooralsnog wat minder aandacht maar dit zal in de komende jaren zeker gaan veranderen. Maar wat is nu precies de impact van cloud computing op de organisatie en is de organisatie daar wel op voorbereid en toegerust? In een drieluik zal verder op deze vragen worden ingegaan. Dit is deel 1. Een groeiend aantal organisaties heeft zich uitgebreid geïnformeerd over diensten, producten en leveranciers op het gebied van cloud computing. Vaak stellen ze de stap naar de cloud uit tot het moment dat een contract afloopt en vragen de leverancier naar mogelijkheden van leveringsmodellen rond cloud computing. Het vergelijken van de bekende licentiemethodiek met alternatieven uit de cloud is echter niet eenvoudig, omdat het afnemen van clouddiensten een heel nieuw spectrum aan vraagstukken introduceert op het gebied van governance, security, architectuur, compliance, en juridische zaken om nog maar te zwijgen van de operationele aspecten. Zo kan een organisatie onbedoeld terechtkomen in de situatie 10 CloudWorks - nr. 6 / 2013 CloudWorks - nr. 6 / 2013 11

Strategie van multi-sourcing, bijvoorbeeld doordat een leverancier blijkt de SaaS-oplossing niet zelf te leveren maar dat via een partner of broker te doen terwijl daarnaast andere vendors dat wel zelf doen en weer andere software alleen on-premise beschikbaar stellen. Dit heeft grote impact op het up & down scalen van licenties en capaciteit, en vraagt om een geheel ander doorbelastingsmodel binnen de eigen organisatie; bij de ene organisatie zal de business aan de knoppen zitten, bij een andere zal dat de IT-afdeling zijn. De kosten moeten ergens terecht komen forecasting wordt zo opeens een vaag begrip. Vooral cloud storage is wat dat betreft een aandachtsgebied: de aanbieders hanteren een scala aan lastig vergelijkbare pricingmodellen. Er is sprake van verschillende leveringsmodellen, soms op basis van gebruikte ruimte, opslagcapaciteit, bandbreedte en wel of geen back-up- en restore-voorzieningen. In de traditionele outsourcing zijn de kostenmodellen inzichtelijker, maar bij cloud computing toepassingen is dat op dit moment nog niet het geval. De procesvolwassenheid en het dienstenportfolio bevinden zich nog niet in alle gevallen op een werkbaar niveau en zijn nog te veel gedifferentieerd. De facturen lopen bijvoorbeeld nog niet bij alle aanbieders helemaal synchroon met het op- of afschaalmoment. De afnemer van de clouddienst heeft daar geen invloed op; zo kan de klant zich plotseling geplaatst zien voor een opgebruikt opslagquotum terwijl hij toch van de cloudleverancier mag verwachten tijdig te worden geïnformeerd als het plafond in zich komt. Cloud computing is duidelijk een groeimarkt, waarin nog lang niet alles is uitgekristalliseerd en er nog sprake is van een wildgroei aan leveranciers. Best practices uit de traditionele sourcingwereld zijn lastig toepasbaar, er is sprake van hybride sourcing-modellen, verschillende prijs- en doorbelastingsmodellen en nieuwe technologieën waar organisaties nog helemaal niet over hebben nagedacht, maar wel graag mee willen nemen in het sourcing-beleid. Uit diverse praktijkcases is gebleken dat de sourcingbeleidskaders en de sourcingstrategie verrijkt moeten worden met additionele informatie gericht op cloudopties, om een gedragen besluit te kunnen nemen. Het door Quint ontwikkelde Cloud Readiness Assessment helpt organisaties zicht te krijgen op de nieuwe vraagstukken en vast te stellen in hoeverre men is toegerust om aan de slag te gaan met cloud computing. Best practices uit de traditionele sourcingwereld zijn lastig {toepasbaar Cloud Readiness Assessment Het Cloud Readiness Assessment geeft inzicht in de (on)mogelijkheden van de organisatie waar het om cloud computing gaat. Naast de organisatorische aspecten is er ruim aandacht voor security en architectuur aspecten. Figuur 1. Het Cloud Readiness Assessment van Quint Wellington Redwood kijkt naar sourcingstrategieën vanuit zes perspectieven. De cloud checklist van Quint kijkt naar sourcingstrategieën vanuit zes perspectieven. HRM-aspecten. Bij invoering van cloud computing zullen er naar verwachting steeds minder technische werkplekbeheerders nodig zijn. In een cloudomgeving wordt alles gevirtualiseerd en centraal aangestuurd. Het technische beheer vindt plaats bij de cloudleverancier en verplaatst zich dus naar achter de muren van het datacenter. Kijkend naar de nabije toekomst zal 90 procent van de medewerkers voldoende hebben aan een browser op hun device en dit is prima op afstand te beheren. Vanuit HRM-optiek zal hier dus aandacht aan besteed moeten worden door bijvoorbeeld omscholingstrajecten of afvloeiingsregelingen te initiëren. ICT-services. De beheerprocessen verplaatsen zich van het traditionele technisch beheer naar functioneel beheer, een meer tactische functie. ICT-services worden steeds mee-gemonitord en op afstand uitgevoerd. Traditionele diensten als backup en restore worden geautomatiseerd; alleen de legacy-systemen worden nog op locatie beheerd, totdat die ook zijn omgezet naar de nieuwe cloudomgeving. Legal & Inkoop. Een cloudcontract bevat andere componenten dan een traditioneel sourcingcontract. Het zwaartepunt ligt vooral bij afspraken omtrent beschikbaarheid en continuïteit, wat toch nog steeds als één van de belangrijkste aandachtspunten (lees weak spots) van cloud computing kan worden gezien. Cloud-gerelateerde contracten zijn anno 2013 al sterk aangepast en beter toegesneden op het bedrijfsleven, daar waar een paar jaar geleden nog echt van consumentencontracten sprake was. Legal & Inkoop blijven ook in cloud-gerelateerde situaties zeer Er is momenteel sprake van een {overgangsfase belangrijke aspecten om grip op te houden en sturing op te geven. Finance. Hierbij gaat vooral om het abonnementsmodel en de afwijkende manier waarop de verrekening van ontvangen diensten verloopt. Hoe kan de organisatie zeker weten dat de vastgelegde diensten daadwerkelijk zijn ontvangen? Stemt de daadwerkelijke levering overeen met de factuur? Alhoewel de billing -systemen en de wijze van rapporteren steeds meer geautomatiseerd zijn, vraagt dit onderwerp nog steeds om een scherpe maandelijkse analyse. Het vergelijken van de factuur met de daartegenover staande rapportage blijft een belangrijke aandachtspunt, om te voorkomen dat er te veel of (soms) te weinig wordt betaald voor datgene wat is geleverd. Architectuur en Security. Met de opkomst van cloud computing wordt het belang van een goed ingerichte architectuurfunctie en dito securitydiensten cruciaal. Het behouden van inzicht, overzicht en samenhang is belangrijker geworden, om grip te houden op de geheel of gedeeltelijk buiten de deur geplaatste ICT-omgeving. Continuïteit vraagt om continue aandacht, maar security management zeker ook, gezien de toename van devices en hierop geplaatste bedrijfsdata. Zowel eindgebruikers als cloudleveranciers hebben een verantwoordelijkheid om bedrijfsdata af te schermen en te voorkomen dat content op straat komt te liggen. Beide onderwerpen zijn sterk aan elkaar gerelateerd, want zonder een duidelijk onder architectuur ontwikkeld ICT-landschap kan nooit professioneel security management worden uitgevoerd. Hoewel hier als vijfde punt genoemd, beweegt het zwaartepunt zich daarnaartoe. Regiemodel. Dat is aan het veranderen: richting dedicated cloud wordt het een stuk simpeler. Waar nu meerdere contactpersonen vanuit de klant- en leverancierszijde betrokken zijn, zal dat in een cloudomgeving veel simpeler gaan worden. In principe is de cloudomgeving van de leverancier een black box en heeft de eindgebruikersorganisatie daar geen toegang toe. Afspraken omtrent de dienstenafname worden in principe met een minimaal aantal vertegenwoordigers van de cloudleveranciergemaakt. Dit is voor veel bedrijven die een traditioneel sourcingmodel hebben gehanteerd nog een lastig te hanteren en vooral te accepteren model. De communicatie wordt simpeler, alsmede de manier waarop de diensten worden afgenomen. De enige randvoorwaarde is dat de gecontracteerde diensten stabiel zijn en afname kan worden gegarandeerd. Volwassenheid Er is momenteel sprake van een overgangsfase en het zal nog wel enige tijd duren eer organisaties zullen kunnen zeggen dat ze helemaal overgestapt zijn naar cloud computing. Hierbij moet worden aangetekend dat er groot verschil bestaat tussen de mogelijkheden van een greenfield en een bestaand bedrijf. Een startende ondernemer die binnen drie jaar wil groeien naar 500 fte s op basis van autonome groei, kan het best 99 procent van zijn IT uit de cloud halen. Maar bestaande bedrijven hebben zoveel legacy of applicaties die niet naar de cloud te brengen zijn, dat ze lang zullen zijn aangewezen op een hybride omgeving. Daarbij is goede governance heel belangrijk. In het Cloud Readiness Assessment wordt gekeken naar de volwassenheid van de huidige IT-omgeving, zowel infrastructuur als applicaties en informatiearchitectuur. Zo wordt in kaart gebracht wat de organisatie in huis heeft en waar de systemen op draaien maar ook wat er naar de cloud zou kunnen en wat on-premise moet blijven. Aan de hand daarvan kan worden vastgesteld wat het actuele volwassenheidsniveau is. Vier niveaus Om in beeld te krijgen wat het vertrekpunt is waar rekening mee gehouden moet worden, onderscheiden we vier verschillende volwassenheidsniveaus. Het eerste niveau Basic geldt voor veel organisaties met de nodige legacy in huis, die nog niet naar clouddiensten om te zetten is. Deze organisaties zijn vaak redelijk wat IT-budget kwijt voor het instandhouden van hun automatiseringsomgeving. Het niveau daarboven is Standardized. Organisaties op dat niveau zijn dusdanig gestandaardiseerd dat de werkplekvoorzieningen en communicatiemiddelen redelijk op orde zijn. Het derde niveau is Rationalized, waar organisaties in staat zijn een nieuw stuk technologie te incorporeren in hun IT-omgeving en tot een werkbaar geheel te komen. Het vierde en hoogste niveau is Dynamic. Op dit volwassenheidsniveau is de techniek volledig geadopteerd en onderdeel van de architectuur en zijn de medewerkers in staat die techniek toe te passen. In de Dynamic-situatie heeft IT aantoonbaar toegevoegde waarde voor de business en levert eerder geld op dan dat ze geld kost. De cloud checklist maakt duidelijk of een organisatie in staat is om diensten uit de cloud te adopteren en gaan gebruiken, vandaar het gebruik van de term readiness. Het gaat nadrukkelijk niet alleen om het aanbieden van de middelen maar juist op het daadwerkelijke gebruik ervan. Verschillende perspectieven HR Het is voor de meeste organisaties erg moeilijk de effecten van cloud in de personele sfeer in te schatten. Veel organisaties kunnen dat niet zelf. Om de impact te kunnen bepalen is bepaalde kennis en kunde nodig, die meestal niet aanwezig is bij de afdeling HR, P&O of IT-management. Door het doen van diepte-interviews met diverse functionarissen uit verschillende niveaus kan Quint wel aangeven wat het effect ervan zou zijn op bijvoorbeeld lokale IT-medewerkers. Dat genereert awareness: de organisatie wordt zich bewust van hetgeen er daadwerkelijk te gebeuren staat, bijvoorbeeld dat de IT-afdeling straks helemaal 12 CloudWorks - nr. 6 / 2013 CloudWorks - nr. 6 / 2013 13