Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Een Joodse, Chassidische rabbi, ik weet niet meer welke, zit in zijn studeerkamer de Thora te bestuderen. Ineens wordt er hard op de deur geklopt, en direct daarna komt er iemand buiten adem binnen gestormd. Rabbi, rabbi, heeft u het al gehoord: ze zeggen dat de Messias is gekomen! De rabbi blijft rustig zitten studeren en zijn gast wordt ongeduldig. Rabbi, de komst van de Messias, maakt u dat niets uit dan? De rabbi kijkt op van zijn boek en zegt: Wil je even gaan kijken of de vrouw van Mosje al beter is? De man gaat weg en komt even later weer binnen. Nee, de vrouw van Mosje is nog steeds ziek. En zou je willen kijken of de kinderen van Shlomo genoeg eten hebben? De man gaat weg en komt even later weer binnen. Nee, de kinderen van Shlomo hebben nog steeds honger. En zou je even op het aanplakbord willen kijken of alle verboden voor Joden zijn opgeheven? De man gaat weg en komt even later weer binnen. Nee, er staat nog steeds dat wij anders worden behandeld dat anderen. Nou, zegt de rabbi, dan denk ik dat de Messias nog niet is gekomen. 1
Aan dit verhaal moest ik denken toen ik het gedeelte uit Lukas las, over Jezus in de synagoge. Jezus leest voor uit de profeet Jesaja, die droomt over Gods toekomst, waarin alles goed zal komen. En na het lezen zegt Jezus: Nu, vandaag, heden is dit in vervulling gegaan Is dat zo? Als het in vervulling is gegaan, waarom zien we daar dan zo weinig van? Waarom zijn er nog zoveel armen? Waarom is er nog zoveel verdriet? Waarom zijn er zoveel mensen op de vlucht? Worden mensen gemarteld en onderdrukt. Gaan mensen dood aan slopende ziekten. Spatten onze dromen over geluk uiteen Lieve mensen, geloven kan mooi zijn, maar wat heb je er aan? Gaat het om méér dan de mooier woorden en mooie verhalen, waar je warm van wordt van binnen? Of maakt het ook echt wat uit, in het concrete leven van alle dag. In de actuele situatie van echte mensen? 2
Lucas beschrijft in zijn evangelie en in het boek Handelingen, hoe God werkt. Het begint met de Geest, die mensen aanzet tot een nieuw begin. Vreemde verhalen over eenvoudige mensen, die naast de vermelding van koningen en keizers weinig indruk lijken te maken. Een oud priesters-echtpaar, Zacharias en Elisabet, dat een kind wordt beloofd. Een meisjes dat vóór haar huwelijk zwanger wordt, Maria. Twee kinderen die worden geboren, Johannes en Jezus. En Lucas beschrijft hoe uit dit kleine begin iets gaat groeien. Een beweging van heil, dat groeit en groeit, en zich uitstrekt over de hele wereld. Het begint klein, net als dat ene kaarsje dat in de Paasnacht de donkere kerk binnenkomt. Maar aan dat ene kaarsje steken anderen hun kaars aan, en zo breidt het zich uit, tot overal kaarsen branden. De komst van de Messias, de aanwezigheid van God in onze wereld, is voor Lucas geen spectaculair ingrijpen dat alles ineens op z n kop zet. Het is een beweging, die langzaam en vaak ongemerkt de aarde overstroomt, en de wereld vult met Gods heil, met Gods bevrijdende, genezende en liefdevolle aanwezigheid. En daarvoor is het allereerst belangrijk dat mensen worden geraakt. Geraakt door het verhaal, geraakt door die dromen van vrede, recht en heelheid. 3
Het is belangrijk dat we het verhaal niet alleen maar horen, maar dat het bij ons blijft haken en zich in ons vastzet. En dat op een of andere manier dat verhaal in ons gaat groeien. Dat het iets losmaakt, iets in gang zet. Waardoor wij veranderen. Dat wij veranderen in hoe we kijken naar elkaar. Veranderen in hoe we kijken naar onszelf. Veranderen in de keuzes die we maken. Dat iets, waardoor mensen geraakt worden, groeien en veranderen, noemt Lucas Gods Geest. Een kracht, een aanwezigheid in ons leven, die ons meeneemt in die beweging van Gods heil. Het begint soms heel klein, maar als het gaat groeien kan het grote gevolgen hebben. Als we worden geraakt door dat verhaal, door die dromen, door die Geest, dan gaat er echt, daadwerkelijk iets gebeuren. En ik denk dat we dan niet direct aan allerlei grote en spectaculaire dingen moeten denken. Maar allereerst aan kleine, alledaagse gebaren van liefde, vergeving en acceptatie. Naar je huisgenoten, buren, collega s. Mensen, die je tegenkomt op je werk, in het dorp en in de kerk. Daar begint het. En vandaaruit kan het groter groeien. 4
Voor Lucas heeft de kerk, de gemeenschap rond Jezus, hierin een belangrijke rol. In de gemeente blijven we elkaar de verhalen vertellen, de verhalen van vrede, bevrijding en recht voor iedereen. In de gemeente wijzen we elkaar op de armen die ons hulp nodig hebben, binnen en buiten de kerk. En als Lucas het heeft over de armen, dan gaat het niet alleen om mensen die geen geld hebben. Armen, dat zijn de kwetsbaren, de mensen aan de rand, in de marge. De outsiders, op allerlei manieren: - sociaal, de mensen die overal buiten staan; - politiek, de mensen over wie wordt besloten, zonder dat ze zelf invloed hebben: denk aan vluchtelingen, asielzoekers, mensen die afhankelijk zijn van uitkeringen en toeslagen; - economisch, mensen met schulden, mensen zonder perspectief op verbetering; - psychisch, mensen die geen grip krijgen op hun bestaan en steeds hulp van anderen nodig hebben, - de lastige mensen, die zich, al dan niet door eigen schuld in de marge hebben gemanoeuvreerd, - de mensen van wie het leven zo wordt getekend door verdriet, door schuld of schaamte, dat ze geen toekomst zien. In de heilzame gemeente die Lucas voor ogen heeft, hebben deze mensen een plaats. Een plek om op adem te komen en liefde te ervaren. Een plek om te genezen en verder te kunnen. 5
De gemeente van Jezus is voor Lucas de plek waar genezing en bevrijding wordt uitgeroepen, geoefend en in de praktijk wordt gebracht. Uitgeroepen, als we lezen, zingen en bidden. Geoefend, als we de Maaltijd van de Heer delen, en daarmee verzoening en vergeving vieren. Als we laten zien dat er voor iedereen een plek is aan Gods tafel. Een plek waar we samen eten en niemand wordt vergeten, waar we dromen dat alles goed zal komen. De gemeente van Jezus is als het goed is ook een plek, waar genezing en bevrijding in de praktijk worden gebracht. Door daadwerkelijk het goede in elkaar te zien, elkaar te vergeven en elkaar de helpende hand toe te steken. Vandaag, hier en nu, gaat Gods belofte van vrede recht in vervulling, als wij ons laten meenemen door Gods Geest van barmhartigheid. Die houding van liefdevolle verbondenheid met elkaar. Wat zou het mooi zijn als je dan opkijkt en kunt zeggen: Ik zie mensen opstaan, ik mensen leven vinden vrij worden en heel. Ik zie mensen zich over elkaar ontfermen en helpen waar dat kan. Ik zie vergeving en verzoening. Zou het dan echt zo zijn dat de Messias onder ons is? Dat geve ons God, de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. 6