Beeldkwaliteitplan Stadhuisplein Tilburg

Beeldkwaliteitplan Stadhuisplein Tilburg november 2013 CO T P E NC

Inhoudsopgave Inleiding Aanleiding en doel Kader Begrenzing plangebied Leeswijzer 6 Ruimtelijke analyse Historische ontwikkeling Stedenbouwkundige structuur Architectuurbeeld Openbare ruimte 10 Stedenbouwkundige uitgangspunten Ambitie Ontwerp 16 Openbare ruimte Straten Pleinen Groene entreeruimtes Evenementen Terassen en reclame Beeldende kunst 24 Bebouwing Stadskantoor 1 Stadskantoor 3 Kattenrug Max paviljoen Objectgerichte criteria Reclame Luifels Rolluiken en hekken Installaties Containnerruimten en fiestenstallingen Verlichting Proces Communicatie Kwaliteitssturing en -bewaking 32 40 42

Beeldkwaliteitplan Stadhuisplein Tilburg CO T P E NC

Samen met het stedenbouwkundig ontwerp geeft dit beeldkwaliteitplan richting aan de vernieuwing van een bijzonder deel van de binnenstad van Tilburg. Met de uitbreiding van het kernwinkelgebied in de Stadhuisstraat en het Stadhuisplein wordt de aantrekkelijkheid van het centrum vergroot. Mooie straten en pleintjes worden aangelegd om ruimte te bieden aan nieuwe winkels en horeca. De prominente aanwezigheid van het bestuurscentrum in de binnenstad blijft bestaan. Het stadskantoor krijgt, samen met het Paleis, zijn presentie nadrukkelijk aan de cityring. Mooie groene ruimtes met verblijfskwaliteit worden de entree tot het centrum. Ze vormen tegelijkertijd de nieuwe context voor het stadhuis en functioneren als schakel naar het forum van openbare gebouwen aan de cityring. Het beeldkwaliteitplan heeft tot doel het ensemble van gebouwen en openbare ruimten samenhang te verlenen en een aantrekkelijke, uitnodigende, duurzame en eigentijdse uitstraling te geven. 4

5

6 Inleiding Aanleiding en doel De gemeente Tilburg heeft in 2012 de Visie Versterking Kernwinkelgebied laten opstellen. In dit document wordt een ruimtelijk en functioneel kader geschetst waarbinnen diverse ontwikkelingen kunnen plaatsvinden. Op deze wijze kunnen knelpunten weggenomen worden en kan de samenhang en kwaliteit in het kernwinkelgebied worden versterkt. Voor het Stadhuisplein en omgeving wordt tegelijkertijd met dit Beeldkwaliteitplan een Stedenbouwkundig ontwerp Ontwikkeling Stadhuisplein als uitwerking van de Visie Versterking Kernwinkelgebied vastgesteld. Naast verkeerskundige, functionele en ruimtelijke uitgangspunten is in dit ontwerp ook een globale visie gegeven op beeldkwaliteit: de uitstraling van bebouwing en openbare ruimte. Een uitwerking hiervan is benodigd om als toetsingskader te dienen. Kwaliteit en samenhang Het voorliggende document wordt voor het Stadhuisplein en omgeving gestreefd naar een gebied met een samenhangend beeld en herkenbare ruimtelijke eenheden. Hierin spelen zowel de kwaliteit van de stedenbouwkundige ordening, als de kwaliteit van de inrichting van openbare ruimte en de architectuur van de bebouwing een rol. Inspiratiedocument en toetsingsinstrument Het Beeldkwaliteitplan is een inspiratiedocument voor architecten/ontwikkelaars en andere betrokkenen én het is het toetsingsinstrument voor de Omgevingscommissie. Visie Versterking Kernwinkelgebied Centrum Tilburg Ontwikkeling Stadhuisplein Tilburg november 2013 april 2012 CON CEPT Stedenbouwkundig ontwerp Visie en Stedenbouwkundig ontwerp Rijnboutt Kader Het wordt in aanvulling op de Welstandsnota gemeente Tilburg, vastgesteld als gebiedsspecifiek kader voor welstandstoetsing. Waar dit Beeldkwaliteitplan afwijkt van de Welstandsnota is het Beeldkwaliteitplan leidend. De volgende bestaande beleidsstukken en kaderstellende documenten zijn relevant voor het : Structuurvisie en herinrichtingsplan binnenstad, MTD (1998/2001) Tilburg stad van contrasten, structuurvisie 2020 (2005) Handreiking hoogbouw (2007) Binnenstadsvisie BRO 2011-2020 (2010) Welstandsnota Tilburg (2012) Visie Versterking Kernwinkelgebied (2012) Bestemmingsplan Binnenstad 2010 (2012) Structuurontwerp Stadskantoor 1 (2012) Besluit Beschermd stadsgezicht (2012) Stedenbouwkundig ontwerp Ontwikkeling Stadhuisplein (CONCEPT november 2013) De relevante aspecten uit deze beleidsstukken worden hieronder toegelicht. Structuurvisie en herinrichtingsplan binnenstad (1998/2001) Door MTD landschapsarchitecten zijn een Structuurvisie en Herinrichtingsplan ontwikkeld voor de Heuvelstraat, Oude Markt, Korte Heuvel en aangrenzende straten en pleinen. Hierin zijn ingrepen ter verbetering van het ruimtelijke beeld opgenomen: het reduceren en reguleren van reclameruitingen en luifels, het versterken van architectonische kenmerken en een sobere en ingetogen inrichting van de openbare ruimte met een hoogwaardige en duurzame materiaaltoepassing. De herinrichting van het genoemde deel van de binnenstad is gerealiseerd. Ruimtelijke structuurvisie Tilburg 2020 (2005) Tilburg, stad van contrasten vormt het leidende thema voor de ruimtelijke ontwikkeling en dus het ruimtelijk beeld in de toekomst. De ruimtelijke contrasten bepalen in belangrijke mate de aantrekkelijkheid van Tilburg. Tilburg is een stad in het landschap: de keuze voor intensief bouwen in de stad en behoud van het

7 buitengebied voor natuur, recreatie, cultuurhistorie en landbouw. Tilburg is meer dan de som van dorpen: de keuze is gemaakt voor een balans tussen de stedelijkheid van Tilburg enerzijds en de kleinschaligheid die de stad kenmerkt anderzijds. Tilburg is een opvallende stad: de keuze is gemaakt voor het realiseren van opvallende of hoge bebouwing als kenmerk van de stedelijke dynamiek op enkele plaatsen in de stad. één voor het Stadhuisplein en het Koningsplein. De opgave voor de locatie Stadhuisplein is het verbeteren van de winkelstructuur. Welstandsnota Tilburg (2012) Tilburg wil een moderne stad zijn met respect voor zijn (cultuur)historie. Het eigen karakter van de verschillende deelgebieden in de stad moet worden versterkt, terwijl grote assen en knooppunten voor samenhang en herkenbaarheid zorgen. Veel stijlopvattingen zijn mogelijk: ontwerpopvattingen krijgen de gelegenheid om zich stilistisch en formeel te ontwikkelen. Maar een optelsom van individuele vormuitingen levert nog geen samenhangend beeld en ruimtelijke kwaliteit op. Handreiking hoogbouw (2007) De Handreiking Hoogbouw is de uitwerking van het thema Opvallende stad in de ruimtelijke structuurvisie. Het beschrijft de methodiek die gevolgd zal worden bij hoogbouwinitiatieven (>15m) die niet passen binnen een vigerende bestemmingsplan. Er zijn diverse aspecten van belang, die beargumenteerd moeten worden in de ruimtelijke onderbouwing. De aspecten ruimtelijke oriëntatie in de stad, silhouet en skyline, inpassing in de omgeving, plint en schaalsprong hebben een relatie met beeldkwaliteit. Voor nieuwe ontwikkelingsgebieden moet een beeldkwaliteitplan of gelijkwaardig worden opgesteld. Voor het gehele plangebied geldt welstandniveau 1 (meeraandachtsgebied). Dit betekent dat hier een volledige welstandstoets plaats vind. Het plangebied ligt in het voorkeursgebied voor hoogbouw. Aan hoogbouw wordt in principe welstandsniveau 1 (zie hieronder) toegekend. Het plangebied is te omschrijven als een bijzonder gebied of complex (archipunctuurgebied); één van de onderscheiden gebiedstypen in de Welstandsnota. In zo n gebied is bijzondere aandacht voor stedenbouwkundige en architectonische vormgeving. Het heeft over langere tijd een inspirerende en stimulerende invloed op een groter gebied. Archipunctuurprojecten verbijzonderen het stadsbeeld op het niveau van de dagelijkse beleving en het dagelijkse gebruik. Hoge kwaliteit is uitgangspunt. Binnenstadsvisie 2011-2020 (2010) In het coalitieakkoord Tilburg 2010-2014 is opgenomen dat de Binnenstadsvisie als vertrekpunt wordt genomen voor de verdere positionering van de binnenstad en voor een integrale visie over de ontwikkeling van het commerciële hart van de binnenstad. De Binnenstadsvisie 2011-2020 bepaalt de koers voor de positionering en het ontwikkelingsbeeld van de binnenstad. Er worden tien ambtieopgaven onderscheiden die bijdragen aan de identiteit en basisvoorwaarden zijn voor de vitaliteit van de binnenstad. Drie daarvan hebben een relatie met beeldkwaliteit. De toepasselijke welstandscriteria voor deze gebieden zijn in hoofdlijnen als volgt: 1. Bij veranderingen wordt advies aanbevolen van de oorspronkelijke architect; 2. Aanpassingen worden steeds gerelateerd aan de totale projectkwaliteit; 3. Nieuwe projecten komen tot stand onder stedenbouwkundige en architectonische supervisie; 4. De inrichting van de openbare ruimte wordt in de beschouwing betrokken. 3. Schep een helder kader voor beeldkwaliteit waarbinnen markante gebouwen en ruimten tot ontwikkeling kunnen komen en versterk historische waarden. 5. Versterk de ruimtelijke samenhang tussen de verschillende delen van de binnenstad en versterk de hoofdroute voor langzaamverkeer. 8. Verbeter de (sociale) veiligheid van de binnenstad. Het creëren van monotone, multifunctionele deelgebieden in de binnenstad is vanuit het oogpunt van sociaal toezicht ongewenst. Ook zijn zes fysieke ingrepen geformuleerd waaronder Voor de binnenstad van Tilburg is specifiek welstandsbeleid. Er zijn (object)criteria met betrekking tot gevelreclame, de architectuur en kleurstelling van panden, luifels, zonneschermen, vanen, vlaggen en vlaggenstokken en rolluiken. Tilburg stad van contrasten deel 1 De visie Structuurvisie 2020 Handreiking hoogbouw Binnenstadsvisie 2011-2020, gewenste winkelstructuur

Visie Versterking Kernwinkelgebied (2012) De Visie Versterking Kernwinkelgebied is een uitwerking van de Binnenstadsvisie 2011-2020. In de visie is geformuleerd hoe het kernwinkelgebied kan transformeren naar een levendig centrum met een samenhangende ruimtelijke structuur en mooie openbare ruimtes. Met archipunctuur als strategie wordt het geheugen van de stad beschermd. De opgave is om de verschillende onderdelen aan elkaar koppelen en een continu stedelijk weefsel mogelijk maken. Voorname detaillering van gebouwen en openbaar milieu is daarbij van belang. In het hoofdstuk stedenbouwkundige uitgangspunten wordt verder ingegaan op deze visie. Bestemmingsplan Binnenstad 2010 (2012) Het bestemmingsplan Binnenstad 2010 is vanaf 8 augustus 2012 onherroepelijk in werking. Voor het gebied Stadhuisplein is het bestemmingsplan conserverend van aard. Voor de Ontwikkelingsgebieden in het plangebied geldt dat een specifiek bestemmingsplan moet worden opgesteld. Structuurontwerp Stadskantoor 1 (2012) In 2012 heeft Rijnboutt in opdracht van de gemeente Tilburg een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden tot herbestemming, renovatie en verduurzaming van Stadskantoor 1 (SK1). Het oorspronkelijke gebouw is ontworpen door architect Evert Kraaijvanger (en C. Knol). Met een structuurontwerp zijn twee opties onderzocht: sloop en nieuwbouw op dezelfde locatie en herontwikkeling. Rijnboutt adviseert het stadskantoor te herontwikkelen. In de gemeenteraad is de politieke afweging gemaakt het gebouw te behouden en te transformeren naar een gebouw met een winkelplint en stadskantoorfunctie. Het bestaande gebouw biedt genoeg kansen om na transformatie aan de gestelde eisen te voldoen. Daarnaast is renovatie ook financieel aantrekkelijker. In september 2013 is gestart met de architectenselectie voor de herontwikkeling voor Stadkantoor 1. Het planproces start vanaf januari 2014. In het hoofdstuk Gebouwen wordt op basis van het structuurontwerp verder ingegaan op de gewenste uitstraling van Stadskantoor 1. Besluit Beschermd stadsgezicht (2012) In november 2012 is het grootste deel van de binnenstad van Tilburg aangewezen als Beschermd stadsgezicht. Het gebied Stadskern is van belang vanwege zijn ruimtelijke historische karakter dat nog voldoende gaaf en herkenbaar is. Aan de zuidzijde ligt de begrenzing van het Beschermd stadgezicht op de achterpercelen van de Oude Markt en de Heuvelstraat. Het plangebied grenst aan het Beschermd stadsgezicht. Delen van de openbare ruimte vallen er binnen. De waarden van de Beschermde stadsgezichten worden via bestemmingsplannen beschermd. 8 Stedenbouwkundig ontwerp Ontwikkeling Stadhuisplein (2013) Het stedenbouwkundig ontwerp Ontwikkeling Stadhuisplein is een doorwerking van de Visie Versterking Kernwinkelgebied. Het is onderdeel van de ambitie van de gemeente om de aantrekkelijkheid en de economische en sociale structuur van de binnenstad te verbeteren. Dit document wordt tegelijkertijd met het Beeldkwaliteitplan vastgesteld. In het stedenbouwkundig ontwerp wordt een aantal ingrepen voorgesteld. De transformatie en herontwikkeling van bestaande gebouwen: Stadskantoor 1 en Kattenrug; Het realiseren van nieuwbouw ter plaatse van Stadskantoor 3 en paviljoen Max; De herinrichting van de openbare ruimte (winkelstraten en groene entreegebieden) De stedenbouwkundige randvoorwaarden voor de verschillende gebouwen zijn beschreven in afzonderlijke bouwenveloppen. Voor zowel de bebouwing als de openbare ruimte zijn ook globaal de ambities en randvoorwaarden voor beeldkwaliteit omschreven. In het hoofdstuk stedenbouwkundige uitgangspunten wordt verder ingegaan op het stedenbouwkundig ontwerp. Begrenzing plangebied De begrenzing van het plangebied is aangegeven op de luchtfoto. Het betreft het grootste deel van het Stadhuisplein en de Stadhuisstraat, het Willemsplein, het Kerkpad, de Alexanderstraat en een deel van de Monumentstraat. Aan de zuidzijde wordt het plangebied begrensd door de cityring (Paleisring, Stadhuisplein, Schouwburgring). Het is voornamelijk de locatie van vier ontwikkelingsgebieden die de begrenzing bepaalt, niet zozeer de ruimtelijke samenhang binnen het gebied. Leeswijzer Het Beeldkwaliteitplan is als volgt opgebouwd. In het hoofdstuk Ruimtelijke analyse wordt de historische ontwikkeling van het plangebied in relatie tot zijn omgeving geschetst. Het ruimtelijke karakter van het gebied wordt beschreven en de bestaande kwaliteiten worden vastgelegd. In hoofdstuk 3 volgen de stedenbouwkundige uitgangspunten. Dit hoofdstuk is een samenvatting van de Visie Versterking Kernwinkelgebied en het Stedenbouwkundig ontwerp Ontwikkeling Stadhuisplein. De hoofdstukken Openbare Ruimte, Gebouwen en Objectgerichte criteria zijn de hoofdstukken waar de gewenste beeldkwaliteit wordt beschreven. Deze hoofdstukken zijn op gelijke wijze opgebouwd. Eerst komt de analyse aan bod, daarna wordt de ambitie in een streefbeeld neergelegd, waarop de spelregels volgen in de criteria. Het laatste hoofdstuk beschrijft de te lopen processen en de te volgen procedures. Begrenzing plangebied Ontwikkeling Stadhuisplein en beeldkwaliteit

9

Ruimtelijke analyse 10 Historische ontwikkeling Tilburg, dat in 1809 stadsrechten van Lodewijk Napoleon kreeg, is gegroeid als een samenklontering van veelal agrarische nederzettingen aan driehoekige knooppunten in het wegennetwerk, de zogenaamde herdgangen. Koning Willem II liet in 1847 ten zuiden van de Heuvelstraat een klein stadspaleis als buitenverblijf bouwen. De transformatie van agrarische gemeenschap naar industriestad verloopt bijzonder snel. Textielindustrie vestigt zich tussen de herdgangen in, maar van van stedenbouwkundige planning op grote schaal is nog geen sprake. De eerste planmatige invulling van de stad is van een particulier afkomstig. De architect Henri van Tulder ontwerpt in 1866 een stratenplan met het Paleisje als centrum, de Koningswei. Het beoogde stedelijk karakter wordt niet gerealiseerd, het buurtje ontwikkelt zich tot een dichtbebouwde arbeiderswijk. De stedenbouwkundige J.H.E. Rückert ontwikkelde in 1917 een Algemeen Uitbreidingsplan voor de gemeente Tilburg dat gebaseerd was op diepgaand wetenschappelijk onderzoek. Het plan met een horizon van 50 jaar moest de erbarmelijke woonomstandigheden verbeteren en omvatte inbreidingsplannen en een ringbanenstelsel rondom de stad. De voor die tijd moderne ruimtelijke structuren, ontleend aan Sitte, Unwin en Berlage, vonden weinig draagvlak. In de loop van de twintigste eeuw werd de ringwegenstructuur wel grotendeels gerealiseerd, in eerste instantie als wandelboulevard. De enige door Rückert voorgestelde doorbraak, van het Paleis naar de Willem II straat richting het station, komt pas in 1939 tot stand. Het kan gezien worden als een late afronding van het stratenplan van Van Tulder. Paleis van Willem II en de buurt Kongswei in 1938 Doorbraakplan cityring, Komter 1958 Auke Komter, verklaard modernist en Jan van der Laan, met een veel meer traditionele opvatting, moesten de snelle groei en verdergaande industrialisering in de wederopbouwperiode vormgeven. Hun uitbreidingsplan uit 1947 bevat de verdichting van de centrale stad binnen de ringwegen en uitbreidingswijken op afstand. Het structuurplan gaat uit van een ongewijzigd stadshart. Hiermee gaat de gemeenteraad echter niet akkoord, vanwege de steeds verder dichtslibbende binnenstad. Komter rondde het nieuwe Plan in hoofdzaken in 1952 alleen af. Voor het gebied rond het Paleis ontwierp hij Vogelvluchttekening Van den Broek en Bakema 1965

11 De fontein van Beljon vlak na oplevering in 1972 een doorbraak om de Heuvelstraat te ontlasten en een marktplein omgeven door hoogbouw op de locatie van de verpauperde buurt Koningswei, dat als uitbreiding van het centrumgebied moest dienen. Hierdoor zou aan de Heikese kerk een volgens Komter aantrekkelijke openbare verkeers- en verblijfsruimte ontstaan waarin het Paleis zijn dominerende plaats zou behouden. Als flankgebouw ten noorden van het Paleis en deze nieuwe openbare ruimte plande Komter het nieuwe stadskantoor, een langgerekt gebouw van drie lagen. In 1958 stelde Komter zijn plannen voor het gebied rond het Paleis Willem II bij. Wat beoogd was als een verkeersomleiding werd onderdeel van de cityring: een grootschalige verkeersader rondom het centrum van Tilburg. De door Komter voorziene openbare ruimte rond het Paleis werd in dit aangepaste plan vergroot en verloor daardoor steeds meer haar beslotenheid. Het Paleis verschoof door de breder geworden ruimte verder uit de middenas. De in de plannen van Komter opgenomen architectonische objecten langs de cityring krijgen gestalte in het kantongerecht (Jos. Bedaux, 1963) en de schouwburg (Holt en Bijvoet, 1961). De cityvorming van Tilburg krijgt in de naoorlogse jaren een heel bijzondere modernistische wending met de plannen van Van den Broek en Bakema en de daarvoor noodzakelijke saneringsoperaties onder leiding van Burgermeester Cees Becht. Het bureau presenteerde in 1965 een eigen stedenbouwkundige variant op de plannen van Komter. Om de scheidende werking van de cityring tussen het centrum en het beoogde nieuwe markplein tegen te gaan, realiseerden ze de kenmerkende Kattenrug: een gebouw dat over de cityring heen gaat en de wandelroute uit het centrum naar de nieuwe markt op het Koningsplein in formele zin begeleidt. Het probleem dat de verkeersader deze wandelroute doorkruist, werd hier echter niet mee opgelost. Zowel het door Van den Broek en Bakema voorgestelde verhoogde wandelniveau winkelen op de eerste verdieping van de Kattenrug als de verdiepte verkeersader werden niet gerealiseerd. Rondom het Koningsplein verschijnt hoogbouw. Het programma van het beoogde stadskantoor werd in de plannen van Van den Broek en Bakema fors vergroot. Bovenop de voorgestelde laagbouw van Komter werd een volume van zeven verdiepingen geplaatst. In feite werd met dit plan de weg vrijgemaakt voor een verdere verdichting en cityvorming van de stad. Die Het pleinenplan Tilburg Zuid van Jo Coenen uit 1990 kreeg expliciet gestalte in een aantal hoge gebouwen, waarvan het stadskantoor van Kraaijvanger, gerealiseerd in 1972, één van de eerste is. Joop Beljon kreeg in 1970 de opdracht een pleinontwerp te maken voor het Willemsplein. Hij ontwierp een modernistisch plein met fontein. In de jaren zeventig, toen de bebouwing rond het Paleis werd opgeleverd, betekende dit een fors contrast met de maat en schaal van de bebouwing in Tilburg die men gewend was: fijnkorrelige parcellering en een bouwhoogte van twee of drie lagen met een kap. De kritiek op de Moderne Beweging groeit. In Tilburg verschijnt in 1975 verschijnt het Structuurplan Oude Stad. Het plan gaat uit van kleinschalige verbeteringen en vernieuwing waarbij de historisch gegroeide stad uitgangspunt vormt. Het gemeente bestuur besluit op basis van de nota Tilburg compact in beeld, Een keuze uit 1985 verschillende deelgebieden in de stad aan te pakken. Jo Coenen krijgt de opdracht voor het zuidelijk deel van het stadscentrum meer samenhang te creëren tussen de binnenstad en het gebied Koningswei. Coenen vermindert het gemotoriseerde verkeer en verbindt Koningsplein, Stadhuisplein, Schouwburgplein en Willemsplein door een netwerk van wandel-en fietsroutes. De pleinen worden heringericht om met minimale ingrepen de indentiteit van plekken te versterken en bestaande gebouwen meer tot hun recht te laten komen. Een pergola aan de rand van het Willemsplein, die tevens de toegang naar de onder het plein gelegen parkeergarage markeert, schermt het plein visueel af van de drukke cityring. Het kunstwerk van Joop Beljon uit 1972 wordt door Coenen aangepast. Coenen richt het plein opnieuw in en verwijderd een deel van de fontein aan de kant van het Paleis en vergroot hem aan de zijde van de Heuvelstraat, waardoor een verhoogde zitplaats ontstaat, bij het terras van een café-restaurant. In 2009 is door Jo Coenen nog een aanvullende studie gedaan naar de inrichting van de openbare ruimte tussen het Paleis en de stadsschouwburg. Ter hoogte van de Heikese kerk en het Kunstcluster stelt hij een 250 meter langgerekt opgehoogde plein voor, waar de cityring onderdoor gaat. Dit plan is niet overgenomen. In 2012 is het kunstwerk de Maawmuur naast de entree tot de parkeergarage, parallel aan de pergola, geplaatst.

12 Vandaag de dag is Tilburg een stad van monumentale fabrieksgebouwen, stadshuizen en arbeiderswoningen van 19e en 20e-eeuwse compacte laagbouw avant la lettre, en schaarse maar vaak uitstekend vormgegeven citybebouwing die de centrumstad grenzen geeft. In deze stad met zijn veelzijdige hybride bebouwing is de door Colin Rowe in Collage City geschetste tegenstelling niet aan de orde. Hier niet het droevig stemmende contrast tussen de oude gezellige stad met stegen, straten en pleinen en de ruime maar meestal open, kale en vooral winderige moderne stad met z n vrijstaande gebouwen. De verweving van de natuurlijk gegroeide stad met de modernistische, gecompleteerd door invloeden van Camillo Sitte met dank aan Rückert karakteriseert de zelfbewuste, moderne industrie- en cultuurstad die Tilburg nu is. Stedenbouwkundige structuur Het gebied Stadhuisplein ligt op een plek in de stad die door de tijd heen met verschillende stedenbouwkundige stromingen te maken heeft gehad. Het ligt op de grens tussen de historisch gegroeide stad en de geplande stad. Het bestaande centrumgebied van Tilburg kent daardoor een afwisseling van dorpse en stedelijke elementen, zowel ruimtelijk als functioneel. Ruimtelijke structuur Aan de noordzijde grenst het plangebied aan het beschermd stadsgezicht, waar in de Heuvelstraat en de Heuvel de structuur van de herdgangen nog goed zichtbaar is. Het gebied heeft een structuur van gesloten bouwblokken. De bebouwing heeft hier een bouwhoogte van 2 of 3 lagen met een kap. Het zichtperspectief is voornamelijk gesloten. Het stedenbouwkundig plan van Van den Broek en Bakema dat voortborduurde op de plannen van Komter, breekt met de gesloten bouwblokken en stelt een open stedenbouwkundige structuur voor met gebouwvolumes die grote openbare ruimtes als de cityring en het Koningsplein begrenzen en met elkaar verbinden. De Kattenrug loopt in hoogte op naar 35 meter en begeleidt de route van de binnenstad naar het Koningsplein over de cityring. Het stadskantoor van Kraaijvanger met zijn toren van 40 meter hoog is een abrupte sprong in hoogte vergeleken met de maximaal 15 meter hoge bebouwing in het historisch gegroeide centrum. Het Paleis van Willem II uit 1849, met stadskantoor 1 in de rug, staat als een architectonische object aan de cityring net als de Heikese kerk, het kantongerecht, het Kunstcluster en de Stadsschouwburg. Het is een ensemble van gebouwen die visueel ruimtelijk met elkaar verbonden zijn. Het stadskantoor 3 uit begin jaren negentig is in zijn vorm een afronding van de blokstructuur net zoals de woonbebouwing ten oosten daarvan, maar in zijn hoogte zoekt het aansluiting bij de plannen van Van den Broek en Bakema. Het Kerkpad heeft daardoor een functie als achterstraat gekregen. In de straat tussen de woonbebouwing en stadskantoor 1 staat nog een laag paviljoen. Functionele structuur In het Kernwinkelgebied van Tilburg is de Heuvelstraat vanouds de ruggengraat. De ruggengraat kenmerkt zich door een goede afwisseling van bebouwing, waarin het winkelprogramma is gehuisvest. De straten haaks op de Heuvelstraat horen hierbij, zoals het Stadhuisplein in het verlengde van de Willem II straat, hoewel de hier gevestigde winkels van een wisselende kwaliteit zijn. De Oude Markt aan de westzijde herbergt een concentratie van horecagelegenheden, die zich doorzetten langs de Stadshuisstraat. Het is de tegenhanger van de horecaconcentratie rondom de Heuvel en het Piusplein aan het andere uiteinde van de Heuvelstraat. Aan de cityring, rondom het Willemsplein en Stadhuisplein, is een bundeling van hoogstedelijke functies ontstaan. Het stadsbestuur, de rechtspraak, religie, cultuur en onderwijs vormen functioneel een eigentijds Forum van de stad. Naast dat de gebouwen een functionele relatie met elkaar hebben, gaan ze als architectonische objecten rondom een gezamelijke ruimte ook een visuele relatie met elkaar aan. De publieke verblijfsruimte beperkt zich echter tot de ruimtes direct voor de gebouwen. De tussenliggende ruimte heeft hoofdzakelijk een verkeersfunctie, waardoor het gebied dan ook niet functioneert als centraal marktplein van de stad. In het gebied tussen het huidige Kernwinkelgebied en de concentratie van hoogstedelijke functies rondom de cityring zijn op het Stadhuisplein in het verlengde van de Stadhuisstraat op dit moment vooral dienstverlenende en kantoorfuncties te vinden, zoals de stadskantoren 1 en 3 en uitzendbureaus. stadhuis kerk paleis bibliotheek schouwburg rechtbank Fontys hogeschool Bundeling van hoogstedelijke functies aan de cityring

13 rijksmonument gemeentelijke monument beelbepalende pand grens beschermd stadsgezicht Uitsnede monumentenkaart Tilburg met grens beschermd stadsgezicht Architectuurbeeld De bebouwing is zeer verschillend in zijn verschijningsvorm en is exemplarisch voor zijn tijd. Van vrijstaande monumentale objecten uit de eerste helft van de 19e eeuw, lintbebouwing van rond 1900 die is uitgegroeid tot gesloten stadsblokken, tot modernistische gebouwen uit de jaren 70. De bebouwing die wordt gesloopt zoals Stadskantoor 3 en het Maxpaviljoen, wordt niet in het architectuurbeeld beschreven. Monumentstraat 6 (Meesters) 1885 Monumenten en beeldbepalende panden In en rondom het plangebied zijn vier rijksmonumenten gelegen; het Paleis, de Heikese kerk, het hoekpand van café Meesters aan de Monumentstraat 6 en het pand op de hoek Heuvelstraat - Alexanderstraat. Het Paleis is voor koning Willem II in 1847-1849 gebouwd in Engels romantische stijl. Het wit gepleisterde gebouw met vier ronde hoektorens en kantelen is in 1895 verbouwd en nogmaals ingrijpend gewijzigd in 1934. De R.K. Kerk van St. Dionysius ofwel Heikese kerk uit 1827-1829 is gebouwd in Waterstaatsstijl. Vanaf 1895 is de kerk in neogotische trant gewijzigd. Het eclecticistische woon-winkelpand aan de Monumentstraat 6 dateert uit 1885. Het vierlaagse gebouw op de hoek Heuvelstraat-Alexanderstraat werd gebouwd in 1924 in expressionistische stijl. Paleis - 1849 Daarnaast zijn er net buiten het plangebied nog diverse gemeentelijke monumenten en beeldbepalende Heikese kerk - 1829

panden gelegen. De gemeentelijke monumenten op de hoek Stadhuisstraat - Monumentstraat en op de hoek Stadhuisplein - Heuvelstraat liggen in de directe invloedssfeer van het plan. De monumenten blijven in de plannen ongewijzigd. Alle monumenten en beeldbepalende panden liggen binnen het beschermd stadsgezicht, behalve het Paleis en de monumentale lantaarns voor het Paleis. De Kattenrug en het Stadskantoor uit begin jaren 70 zijn moderne klassiekers te noemen, maar zijn niet aangeduid als beeldbepalend. Lintbebouwing en gesloten stadsblokken De lintbebouwing langs de Heuvelstraat en Stadhuisstraat, voornamelijk uit eind 19e eeuw, is vrijwel aaneengesloten en de panden zijn afzonderlijk herkenbaar. De breedte van de panden varieert tussen 6 en 12 meter en de bouwhoogte tussen 10 en 15 meter. De kleurstelling en materiaalgebruik van de panden is ook uiteenlopend; van gepleisterd wit, tot rood-oranje en rood-bruine baksteen. De meer recente toevoegingen in het stadsweefsel sluiten hier in maat en schaal en in kleurgebruik op aan. In de jaren 70 en 80 zijn in het stadsblok aan het Stadhuisplein woonwinkelgebouwen gerealiseerd die in beeld afwijken van de historisch gegroeide centrumbebouwing. Deze gebouwen zijn in maat en schaal vergelijkbaar, maar hebben meestal een horizontale gevelopbouw en uitkragende balkons of geveldelen. Het gebouw aan het Stadhuisplein in het verlengde van de Willem II straat is geparceleerd, maar in architectuurbeeld over een grote lengte hetzelfde. In kleur- en materiaalgebruik sluit het aan op de tegenoverliggende Kattenrug. 14 Halverwege markeert een hoge boogvormige luifel de entree van de Emmapassage. Stadskantoor 1 Het huidige Stadskantoor bestaat uit drie volumes: een toren van tien lagen, een laagbouw aan de westzijde van drie lagen en een laagbouw aan de zuidzijde van één laag. De volumes steken ten opzichte van elkaar uit, vormen een basement en een bovenbouw, maar zijn tegelijkertijd door dezelfde materialisering, raamhoogten en doorlopende materiaalnaden één geheel. Toch is er een duidelijk onderscheid tussen de onder- en bovenbouw door het verschil in de diepte waarmee de kozijnen zich in de gevel bevinden. Het gebouw heeft een sterk horizontaal karakter. De onderbouw is langerekt en de bovenbouw heeft horizontale raamstroken. De hoeken van de stadskantoortoren zijn dicht. Hierdoor ontstaat het beeld van een massief volume. Op plekken waar de bouwmassa s in elkaar grijpen lopen de raamstroken juist over de hoek door. Het gebouw heeft een souterrain waardoor de plint verhoogd ligt ten opzichte van maaiveld. De rondlopende glasgevel op de begane grond is in zijn geheel teruggelegd ten opzichte van de bovenliggende volumes. De bovenste verdieping van de bovenbouw is verbijzonderd met een afwijkende raampartij in de zuidgevel en met het dak dat gedeeltelijk los komt van het volume. Het stadskantoor is donker van kleur en contrasteert sterk met het witte Paleis uit 1847 en de andere omliggende gebouwen. De natuurstenen zwarte gevelbekleding is glad en glanzend. Kattenrug De Kattenrug is een licht gekromd kernwandgebouw dat richting het zuiden trapsgewijs oploopt tot 35 meter. Het woongebouw met winkels op de begane grond is licht van kleurstelling. De gevelindeling is rationeel met boven elkaar gelegen inpandige balkons en ramen in de gevelvlakken daartussen. Toch heeft het gebouw een sterk horizontaal karakter door de galerijen die verspringend aan de gevel hangen. De begane grond steekt onder de bovenbouw uit. De puien van de winkels zijn allemaal verschillend en geven de plint een onsamenhangend beeld. De luifel is niet origineel en maakt de uitbouw visueel lager. Stadskantoor 1 met op de voorgrond het Paleis van Willem II De Kattenrug, een gebouwde verbinding over de cityring

15 Kunst in de openbare ruimte 1. Beschermde groei - Wout Maters 2. Metroality - Marry Overtoom 3. Monument 15th Scottisch Division Frans Broers 4. Sjoert doar - Giny Vos 5. Plekgedicht Katterug - Sander Neijnens en Nick J. Swarth 6. Abri - Joop Beljon 7. Puisten in het stadsbeeld - Koen Delaere 8. Balustrade manifestatie balkon - Hans Claesen 9. Vraagbaak - Jeroen Doorenweerd 10. Maawmuur - Miranda Poel Inrichting openbare ruimte De inrichting van het Tilburgse Kernwinkelgebied werd in het begin van de 21ste eeuw als rommelig, versleten en weinig aantrekkelijk ervaren. Door MTD landschapsarchitecten en de gemeentelijke diensten is in 2000-2002 een Structuurvisie en Herinrichtingsplan ontwikkeld voor de Heuvelstraat, Oude Markt, Korte Heuvel en aangrenzende straten en pleinen. Het reduceren en reguleren van reclame en luifels en het versterken van de architectonische kenmerken vormen onderdeel van de ingrepen ter verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte. Een belangrijk deel van de openbare ruimte in de binnenstad is inmiddels vernieuwd. Het basisontwerp uit 2002 wordt nog gehanteerd als leidraad voor de kwaliteit; zo zijn recente vernieuwingen als de Oude Markt in lijn van de eerder heringerichte openbare ruimtes. De inrichting van de openbare ruimte is sober en ingetogen. De hoofroute van het gebied (Korte Heuvel, Heuvelstraat, Radioplein, Nieuwlandstraat, TV-plein en Stationstraat) is verbijzonderd door toepassing van geelbeige natuursteen en antracietgrijze graniet. De openbare ruimtes rondom het Stadhuisplein, Paleis en Heikese kerk maken nu een verloren indruk. De ruimtes rondom de gebouwen hebben zich in de loop van tijd ontwikkeld tot monofunctionele, verharde pleinen en zijn slechts ingericht voor grootstedelijke evenementen. Het gebied is een versnipperde ruimte. 11.Drie koningen zingen - Jeacques Kreykamp 12.Monument tegen zinloos geweld - Guido Geelen 13.Monument Mgr. Joannes Zwijger Toon Dupies 14. Fontein - Joop Beljon 15. Gedenknaald Koning Willem II - Ton Bruijnsters (www.kunstbuitenbinnentilburg.nl) A. Hekwerk tuin Heikese kerk B. Pergola Willemsplein C. Monumentale bomen Een groot deel van de materialisatie van het plangebied is afwijkend van het kernwinkelgebied. Aan weerszijden van de cityring ligt een donkere bestrating met een rasterpatroon. De cityring is recent heringericht. De eenrichtingsverkeerroute met vrijliggende fietspaden is uitgevoerd in een veelheid van materialen in diverse kwaliteiten. In de openbare ruimte staat veel beeldende kunst. In en direct grenzend aan het plangebied zijn 15 verschillende kunstwerken in de openbare ruimte te vinden. Het grootste kunstwerk is de fontein van Beljon op het Willemsplein. Het kunstwerk is de loop van de tijd aangepast en in andere context komen te liggen.

Stedenbouwkundige uitgangspunten Ambitie De Visie Versterking Kernwinkelgebied en het stedenbouwkundig ontwerp Ontwikkeling Stadhuisplein geven de ruimtelijke ambitie en uitgangspunten weer voor het onderliggende beeldkwaliteitplan. Van ruggengraat- naar ladderstructuur De Heuvelstraat als ruggengraatstructuur in het Kernwinkelgebied is op dit moment verzadigd. Tilburg kent een beperkt winkelaanbod voor de groeiende bevolking van de gemeente. Om een aantrekkelijke binnenstad te blijven en om groei te accommoderen moet er ruimte voor ontwikkeling van het Kernwinkelgebied in de binnenstad van Tilburg worden gevonden. Centraal in de Visie Versterking Kernwinkelgebied staat de uitbreiding van dit lineaire systeem tot een logisch circuit in de vorm van een ladderstructuur. Integrale vernieuwing Een van de geschikte locaties voor ruimte voor ontwikkeling is het gebied rondom het Stadhuisplein en de Stadhuisstraat. Het bestaande gebied rondom het Stadhuisplein functioneert slecht en het ontbreekt aan ruimtelijke kwaliteit. De integrale vernieuwing van dit gebied zal leiden tot een versterking van het winkelprogramma van het Kernwinkelgebied en het zal de aantrekkingskracht van dit deel van de binnenstad vergroten. 16

17 Visiekaart versterking kernwinkelgebied Nollikaart winkelstructuur huidige situtaie - nieuwe situatie

Ontwerp Parallel aan de Heuvelstraat wordt een tweede winkelstraat van hoge kwaliteit ontwikkeld die aansluit op de winkelroute in de huidige Emmapassage. Samen met de tussenliggende straten ontstaat zo een winkelcircuit dat in de toekomst nog verder kan worden uitgebouwd. De ruimtelijke kwaliteit wordt sterk vergroot door het maken van goed ingerichte winkelstraten, kleine intieme pleinen en groene entreegebieden aan de cityring. Een deel van de bestaande bebouwing wordt gesloopt en een deel getransformeerd. Er komt een intensief en gemengd programma van winkels, horeca en kantoren. Het stadskantoor 3 wordt vervangen door een groot winkelgebouw en ter plekke van het Max paviljoen komt nieuwbouw. Het stadskantoor 1 wordt herbestemd en getransformeerd. Er komen winkels in de plint, maar ook het bestuurscentrum blijft met het Paleis-raadhuis en kantoorfuncties in de toren. De entree van het stadskantoor komt aan de cityring. De winkels in de plint van de Kattenrug krijgen de mogelijkheid om uit te breiden of kunnen worden voorzien van een nieuwe gevel. Identiteit Door deze ingrepen kan het Kernwinkelgebied van Tilburg uitgroeien tot een hoogwaardig winkelareaal met een aantrekkelijk binnenstedelijk karakter. Samenhang op diverse schaalniveaus Het plan is ontworpen als een opeenvolging van stedelijke ruimtes, met de ruimte-ervaring als uitgangspunt voor het ontwerp. De beleving van de bezoekers en bewoners van de stad staat hierbij centraal. De straten zijn versmald tot een aangenaam winkelprofiel van 8-9 meter en de wanden geknikt, waardoor er steeds wisselende zichten op de gevelwanden zijn. Door een consistent materiaalgebruik heeft het centrum een eigen identiteit gekregen. Het geeft een rustig en ingetogen beeld waardoor de aandacht uitgaat naar het winkelprogramma en voldoende onderscheid om oriëntatie te geven in het gebied. Deze sfeer wordt doorgezet over de nieuwe Stadshuisstraat, die in profiel vergelijkbaar wordt met de Heuvelstraat. De pleintjes hebben elk een eigen gezicht. 18 De cityring begrenst het centrum van Tilburg. Aan de route zijn eyecatchers gelegen, zoals de Heuvel en het Paleis, die de entreegebieden van de binnenstad markeren. In het stedenbouwkundig ontwerp worden de ruimtes aan de cityring getransformeerd naar een groen, lommerrijk en openbaar entreegebied. Het ontwerp zorgt op stedenbouwkundig niveau voor samenhang en structuur in de buurt, heeft een duidelijke hiërarchie in ruimte en gebruik, en maakt een flexibele invulling mogelijk. Bouwenveloppen Voor het stedenbouwkundig ontwerp zijn bouwenveloppen voor de ontwikkellocaties opgesteld. In dit beeldkwaliteitplan is het kaartbeeld van de bouwenveloppen opgenomen. Uitgebreide informatie over de bouwenveloppen is te vinden in het stedenbouwkundig ontwerp Ontwikkelplan Stadhuisplein.

19 De nieuwe Stadhuisstraat met pleinen en wisselende zichten Winkelcircuit: ladderstructuur Ontwikkeling van een hoogwaardige winkelstraat en groene entreegebieden aan de cityring Stedenbouwkundig concept

20

21 Legenda Transformatie Nieuwbouw In de hoogte uitbreiden winkelruimte Sloop bestaande bouw Openbare tuin Hekwerk op muur Kunstwerk in O.R. Bijzondere lichtmast +15.25m Hoogtepeilen maaiveld Entree Hellingbaan *noordelijke bushalte Beljon is verplaatst * N 0 5 Hoogtepeilen t.o.v. N.A.P. 25 50 meter Stedenbouwkundige plantekening

22 +55.65 +25.65 +21.00 +14.00 Bouwenveloppen Hoogtepeilen t.o.v. N.A.P. +55.65 +55.65 +25.65 +21.00 +14.00

+15.25 +14.00 23 Stedenbouwkundige doorsnedes Hoogtepeilen t.o.v. N.A.P. +55.65 +37.00 +30.25 +28.00 +15.25 +21.85 +15.25 +15.25 +14.50 +14.20 Doorsnede Stadhuisstraat: Paleis, Stadhuis en Plein aan de Stadhuisstraat +55.65 +59.70 5 +28.00 +21.85 +31.95 +15.25 +29.45 +14.50 +25.65 +21.85 Doorsnede Stadhuisstraat: Paleis, stadshuis en paviljoen +15.25 +15.25 +37.00 +31.95 +30.25 +29.45 +37.00 +21.85 +15.25 +28.00 +24.00 +21.00 +20.25 +15.25 +15.25 +14.00 Doorsnede over de Stadhuisstraat richting Alexanderstraat +59.70 +55.65 +31.95 +29.45 +37.00 +25.65 +21.85 +30 +28.00 +15.25 +15.25 +21.85 +21.85 +15.25 +15.25 +14.50 Doorsnede over de Stadhuisstraat richting stadhuis +37.00 +14.20

Beeldkwaliteit openbare ruimte De uit de Visie Kernwinkelgebied voortvloeiende ontwerpopgave voor de openbare ruimte respecteert het in 2002 ingezette beleid. De te vernieuwen openbare ruimtes als Stadhuisstraat, Monumentstraat en Stadhuisplein zullen ook als zodanig moeten worden aangepakt. Het parkje naast de Heikese kerk, het Willemsplein en de Paleistuin zijn bijzondere plekken, die een eigen, groene inrichting vragen. Straten In het basisontwerp voor de openbare ruimte van MTD landschapsarchitecten en de gemeentelijke diensten is gekozen voor een driedeling van het profiel met een loper in een grotere maat stenen en aan weerszijden daarvan loopstroken in een kleiner formaat. De centraal in het profiel gesitueerde lijnontwatering is in de natuursteen uitgefreesd. Met de ontwikkeling van het Kernwinkelgebied verandert de verkeersstructuur, mede door veiligheid en logistiek ingegeven. Door de uitbreiding van de bebouwing ontstaan prettige winkelstraten. Die zo zijn geprofileerd dat ze op een veilige manier het vrachtverkeer voor bevoorrading van de winkels kunnen accommoderen. Streefbeeld Stadhuisstraat De Stadhuisstraat wordt een winkelstraat die in breedte vergelijkbaar wordt met de Heuvelstraat (8-9 meter). Het profiel van de winkelstraten kenmerkt zich door een rijstrook van ca 5 meter van geelbeige natuursteen, 24 met aan beide zijden 1,5-2 meter brede loopstroken van hetzelfde materiaal in een kleiner formaat. Het profiel is symetrisch opgebouwd en loopt vloeiend ondanks de knikkende gevelwanden. De afwatering van het profiel gebeurt met een molgoot in het midden van het profiel. In de Stadhuisstraat tussen het paviljoen en het huidige Stadskantoor 1 wordt een hellingbaan opgenomen om het hoogteverschil te overbruggen. Dit hoogteverschil ontstaat door het opheffen van de beletage in de transformatie van het Stadskantoor 1. Deze hellingbanen dienen volgens de richtlijnen in drie delen te worden opgebouwd met daartussen een horizontaal plateau. De entrees van de winkels moeten op de horizontale plateaus aansluiten. Sporten van de ladder De verbindende straten, de zogenaamde sporten van de ladder, zoals het verlengde van het versmalde Stadhuisplein en de Monumentstraat, zijn verwant in vormgeving aan de grote winkelstraten. Het Stadhuisplein (verlengde van de WillemII-straat) wordt versmald tot een winkelstraat van 8-9 meter en kan met bestaande materialen worden ingericht. De Monumentstraat is in de huidige situatie bestraat met baksteen klinkers en moet in het geheel worden ingericht. Op de knooppunten met de Stadhuisstraat ontstaan ruimtes, intieme stadspleinen, ter oriëntatie. Alexanderstraat Bijzonder in het geheel is de Alexanderstraat, welke is ingericht als walk of fame. Deze is in 2009 aangelegd, ter ere van 200 jaar stadsrechten. In de Alexanderstraat Herinrichtingsplan MTD landschapsarchiteten voor de Heuvelstraat en aanliggende straten

25 Rijstrook met molgoot en loopstroken Antraciete kolk in geilbeige natuursteen Hangende verlichting 0.30 x 0.20 0.24 x 0.12 4.50 8.00 Principeprofiel winkelstraat

Iinrichting openbare ruimte hoek Heuvelstraat - Oude markt 26 Inrichting openbare ruimte Heuvelstraat vind je tegels met handtekeningen van bekende en minder bekende Tilburgers. De straat is nu niet goed bekend onder Tilburgers, maar krijgt is het stedenbouwkundige plan een grotere betekenis. Niet als sport van de ladder, maar met een eigen identiteit. De bestrating is van hoogwaardig beton met een patroon en met handtekeningen. Criteria De inrichting van de openbare ruimte is in lijn met het basisontwerp voor de binnenstad (MTD/gemeentelijke diensten); Het principeprofiel is uitgangspunt voor het ontwerp van de straten; De inrichting van de openbare ruimte voldoet aan de CROW. PM Walk of Fame in de Alexanderstraat Herinrichten met bestaande materialen

27 Pleinen De pleinen Monumentstraat-Willemsplein en Stadhuisplein worden omkaderd door bestaande en nieuwe bebouwing en heringericht tot prettige stedelijke ruimten. Het plein aan de Stadhuisstraat markeert de entrees van Stadskantoor 1 door trappen en een hellingbaan die als onderdeel van plein ontworpen is. De Oude Markt, als een van de belangrijke entrees voor het Kernwinkelgebied, blijft intact. De kleine pleinen hebben elk een eigen gezicht. Een kunstwerk, grote boom met granieten boombank of bijzondere houten lichtmast van 11 meter markeren de pleinen. Streefbeeld Stadhuisplein Het huidige Stadhuisplein wordt als winderig en te groot ervaren. Door uitbreiding van het winkelprogramma aan de voet van de Kattenrug en in het plint van het Stadskantoor 1 ontstaat op het Stadshuisplein een omsloten pleinruimte. Die ruimte wordt sober ingericht en gemarkeerd door een beeldbepalende lichtmast. De bebouwingswanden met de winkelpuien rond het plein bepalen sterk de kwaliteit van de pleinruimte. Bij de architectonische uitwerking zijn de pleinvormende wanden, de bebouwingshoogtes, hoekpanden en markante bebouwing beeldbepalend. Plein Stadhuisstraat/Alexanderstraat Het plein aan de Stadhuisstraat/Alexanderstraat heeft in het ontwerp twee niveaus: Een hoger gelegen plein bij de winkels aan de Stadhuisstraat en een lager gelegen gedeelte aan de Alexanderstraat. Op de begane grond van de bebouwing in de Alexanderstraat bevinden zich winkelruimtes met daarboven woningen. Op de pleinruimte kan een nieuw terras worden gesitueerd van een horecafunctie (in het vergrote Max paviljoen). Houten lichtmast Plein Monumentstraat/Stadhuisstraat Het plein Monumentstraat/Stadhuisstraat heeft een goede horecavoorziening (stadscafé Meesters) met uitstekend gelegen terras. Dit heeft een grote aantrekkingskracht. Om de ruimte te optimaliseren worden winkelvolumes aan de randen van het plein toegevoegd. De pleinruimte wordt omsloten door gevelwanden met entrees naar de winkels. Prominent in het midden van de ruimte staat een boom met granieten boombank waardoor een intiem, levendig horecaplein ontstaat. Grote boom met garanieten boombank Criteria De inrichting van de openbare ruimte is in lijn met het basisontwerp voor de binnenstad (MTD/gemeentelijke diensten); De inrichting van de openbare ruimte voldoet aan de CROW. PM Verbijzonderingen markeren de kleine pleinen

28 Groene entreeruimtes De gebieden aan de cityring worden in het stedenbouwkundig ontwerp getransformeerd naar groene entreeruimtes. Ze zijn lommerrijk, openbaar en bieden een groen filter ten opzichte van het autoverkeer op de cityring. Hierdoor ontstaan fijne verblijfsruimtes. De drie hoofdruimtes (tuin Heikese kerk, het dak van de parkeergarage op het Willemsplein en de Paleistuin) worden aaneengeschakeld door een ceremoniële route vanaf de Oude Markt naar de entree van het Paleis. Streefbeeld Tuin rond Heikese kerk De tuin rondom de Heikese kerk wordt uitgebreid tot aan de cityring, daarmee wordt de tuin visueel verbonden met het Willemsplein en de Paleistuin. De plek, die een belangrijke verblijfsgebied van het Kernwinkelgebied is, wordt hoogwaardig ingericht als openbare tuin. De tuin wordt omsloten door een hekwerk. De bestaande kunstwerken blijven gehandhaafd. Willemsplein Op het Willemsplein wordt de grauwe bestrating en de parkeerfunctie ingeruild voor een aantrekkelijke groene tuin op het dak van de parkeergarage. De voorrij-route voor (trouw)auto s wordt ontsloten vanaf de Oude Markt door de tuin van de Heikese kerk. Aan de zijde van het Stadskantoor 1 kan een horecavoorziening met terras in de zon worden gerealiseerd. Water speelt een rol in het ontwerp van het nieuwe Willemsplein; de bestaande fontein van Beljon wordt opgenomen in een nieuw plein-parkontwerp. Daarnaast blijven ook de pergola en de Maawmuur gehandhaafd. Groene entreegebieden aan de cityring Paleistuin Het Paleis is in de nieuwe groene setting de eye-catcher aan de cityring. De grote monumentale platanen aan de oostzijde van het Paleis blijven behouden en vormen met de toegang van het Stadskantoor 1 een representatieve entree aan de cityring. De toegang van het Stadskantoor 1 wordt geaccentueerd door een luifel. Criteria De entreeruimtes aan de Cityring zijn groen en openbaar; De kunstwerken in het gebied en de monumentale platanen bij het Paleis zijn gehandhaafd; De inrichting van de openbare ruimte voldoet aan de CROW. PM Hek rondom de tuin van de Heikese kerk Tuin rondom het Paleis

29 Vergroening van het Willemsplein Evenementen Evenementen vinden een beperkt deel van het jaar plaats. Met de inrichting van de openbare ruimte wordt rekening gehouden met het plaatsvinden van evenementen, maar de kwaliteit van het gebied mag daardoor gedurende de rest van het jaar niet negatief worden beïnvloed. Streefbeeld Gedurende het jaar is de openbare ruimte een aangename plek om te verblijven of door te bewegen. De openbare ruimte staat in dienst van het dagelijks gebruik. Infrastructurele voorzieningen ten behoeve van evenementen in het openbaar gebied, zoals nutskasten, zijn integraal onderdeel van het ontwerp van de openbare ruimte. Criteria Infrastructurele voorzieningen zijn integraal onderdeel van het ontwerp van de openbare ruimte. PM Evenementen in het openbaar gebied

30 Terrassen en reclame Wanneer vrijstaande reclames en uitstallingen het straatbeeld gaan domineren is de onderliggende (her in te richten) openbare ruimte niet meer herkenbaar, terwijl hier grote kwaliteiten aanwezig zijn. Op de pleinen kunnen terrassen een goede bijdrage leven aan de levendigheid van de publieke ruimte. Voor terrassen is een vergunning benodigd zoals vermeld in artikel 13 van de APV 2005. Streefbeeld Terrassen Wellicht zijn de bestaande terrassen (zoals het stadscafe Meesters) uit te breiden op het plein. De grenzen van de terraszone worden subtiel gemarkeerd in de verharding. Gevelterrassen mogen gebruik maken van een subtiel vormgegeven, laag, transparant windscherm, dat geen obstakel mag vormen voor het winkelend publiek. In de winkelstraten mogen geen windschermen, afscheidingen of plantenbakken geplaatst worden. Reclames en uitstallingen Een zorgvuldig ingerichte openbare ruimte vormt het bindmiddel tussen bebouwing in het centrum en vormt het visitekaartje van het centrumgebied naar de omgeving. Daarom is het van belang dat de bestrating en inrichtingselementen zichtbaar en herkenbaar blijven door beperking en zonering van stoepborden en uitstallingen. Criteria In de winkelstraten mogen geen windschermen, afscheidingen of plantenbakken geplaatst worden; PM Terras van café restaurant Meesters en terrassen op het Piusplein