Projecten Kringlopen sluiten! kansen voor de melkveehouderij Frank Verhoeven Boerenverstand Presentatie 15 november 2011 www.boerenverstand.org Duurzaam Boer Blijven in Drenthe > Bouwt voort op Bedreven Bedrijven Drenthe, gefinancierd door provincie Drenthe > 350 melkveehouders www.duurzaamboerblijven.nl Duurzaam Boer Blijven in Utrechtse West > ANV Lopikerwaard en Natuurhoeve Zuivel gefinancierd door provincie Utrecht en LaMi Duurzaam Bodembeheer in Utrecht Oost > Vanuit ANV Vallei Horstee, gefinancierd door provincies Utrecht en Gelderland Duurzaam Boer Blijven in Achterhoek/Oost Nederland > Vanuit ANV Onderhold, gefinancierd Nationaal Landschap de Graafschap en Achterhoek Duurzaam Boer Blijven Midden Delfland > Vanuit ANV Vockestaert gefinancierd vanuit gemeente Midden Delfland Duurzaam Boer Blijven in Groningen > Westerkwartier, Centraal en Humsterland Duurzaam Boer Blijven in Noord Holland (met CONO) > Optie bio plus invulling Caring Dairyprogramma via workshops Duurzaam Boer Blijven in de Friese Wouden > Praktijkproef bovengronds mestaanwenden plus groep voorloop kringloopboeren Duurzaam Boer Blijven rondom de Wadden (met RFC) > Vereniging gezonde waddenmelk, leren voor onderscheidendheid met Royal Friesland Campina Wageningen UR Landbouw Centraal > Toepassen milieuscore richting waterwingebieden en waterschappen Klara 34 Klara 34 Methaan Kg CH4 Kunstmest: 225 kg N/ha lachgas Kg N2 Mest: 123,6 kg N/jaar 11.500 kg melk/jaar 3,80 % vet 3,40 % eiwit 22 ureum (Kracht)voer: soja, raap, tarwe, etc. 1 hectare + 1 hectare elders De optimale koe, optimale bemestingsniveau, optimale grasland, etc. Maar.Klara 34 graast hier: of hier Conflicten met natuur-en landschapsbeheer Conflicten met waterkwaliteit Mestcrisis?' 1
Wat is duurzame melkveehouderij? Gezonde koeien Blije koeien HET DRAAIT NIET OM KLARA MAAR OM HET BEDRIJF! Gezond bedrijf Blije boeren Gezonde omgeving Blije aarde Koe Kompas Kringloop Kompas Animal health 5 Melkkwaliteit Milk quality 4 3 2 1 Animal welfare 0 Farm score Benchmark Maatschappelijk verantwoord Responsible entrepeneurship ondernemerschap Feeding Voer- en and water kwaliteit Husbandry Houderij- en stalsysteem Is dit blije aarde? Besluit milieu (> 200 melkkoeien) Schoon&zuinig convenant Besluit landbouw milieubeheer Natuurbeschermingswet Nitraatrichtlijn(Europees, landelijk) Wet Ammoniak & Veehouderij (provinciaal gemeentelijk) Natura 2000 (provinciaal) NEC-richtlijn (gemeente, NH3) Besluit huisvesting/maatlat Duurzame Melkveehouderij BGM (besluit gebruik meststoffen, landelijk) IPPC (klimaat, landelijk) Kader Richtlijn Water (waterschap) Belangrijk: wat zijn de grote lijnen? - 90% gaat over N (stikstof), P (fosfor) en C (koolstof) - Doel = meer uit minder halen = efficiëntie slag - Schoon & zuinig - Beter gebruik maken eigen hulpbronnen (eigen mest en ruwvoer) - Minder verliezen naar lucht en bodem - Meer landschap, natuur en biodiversiteit realiseren - Van middelen naar doelen naar afrekenbare resultaten! Mestcrisis?' 2
90% gaat over N, P (en C) Bedrijfseigen excretie (BEX) Aanvoer (kracht)voer Afvoer melk en vlees Benutting eigen voer BEREKEND excretie (BEX) Stap voor stap steeds nauwkeurigere berekeningen interne stromen Bedrijfseigen ammoniakemissie Aanvoer (kracht)voer N emissie (BEA) Afvoer melk en vlees Bedrijfseigen nitraat uitspoeling Aanvoer (kracht)voer N emissie (BEA) N Afvoer melk en vlees Benutting eigen voer BEREKEND Steeds betere inschatting verliezen uit de kringloop OVERSCHOT - N BEA (NH3) = BODEMOVERSCHOT (BEN) Aanvoer (kunst)mest Focus op de belangrijkste zaken bodem, mest- ruwvoerkwaliteit = vakmanschap! Diverse praktijknetwerken aan de slag met betere inschatting eigen ruwvoerproductie! VOERVERLIEZEN INKUIL- EN OPSLAG VERLIEZEN BRUTO KVEM PRODUCTIE NETTO KVEM BENUTTING GEGROEID BENUT BEWEIDINGS VERLIEZEN BEMEST 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 In studiegroepen van elkaar leren en resultatenboeken! Benutting eigen ruwvoer (kvem/ha) Uitdaging? BODEMVERLIEZEN/ OPBOUW BODEMVOORAAD 4000 Bron: 60 melkveehouders in Achtkarspelen (Fr) Mestcrisis?' 3
Geen relatie met de kunstmesgift! Focus op de belangrijkste zaken: bodem, mest- en ruwvoerkwaliteit Netto kvem benutting/ha 14000 12000 10000 8000 R 2 = 0! BROEI! 6000 4000 Rottende mest 2000 0 0 50 100 150 200 250 300 Bemesting kg N/ha insporing! Benut meer van eigen land! via voercentrum? bunker 33,6 Niet beschermd Niet afgedekt 2 3 1 4 11,3 Auerbach, 2007 Voert 3000 koeien! 2500 ha 1 e snede Behoefte in praktijk aan 1 instrument en aan 1 boodschap = kringloopwijzer Mestcrisis?' 4
Mestcrisis?' 5
Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker! - CRV-databestand als basis -Zuivel - Basis perceelsregistratie - CRV-Mineraal/BEX bestandje - BLGG grond-en gewas - Voerleveranties - Aan-afvoer mest Eens per jaar alles wat elektronisch beschikbaar is laten vullen, rest handmatig invullen Administratie moet sowieso op orde/aanwezig zijn inzake derogatie, mestbeleid en zeker bij BEX, voerspoor, etc. alles in 1 map vergemakkelijkt controle/handhaving Kringloopwijzer Het draait om prestaties! -NinderNH3 -Minder bodemoverschot -Minder krachtvoerof beter: hogere benutting eigen voer/land - oudere koeien, minder jongvee - Lagere kosten! Kringloopwijzer Mestscheiden - Mestscheiden - Mestverwerken - Kunstmestloos boeren Als BEX er is, is het niet veel werk! - CRV-databestand als basis -Zuivel - Basis perceelsregistratie - CRV-Mineraal/BEX bestandje - BLGG grond-en gewas - Voerleveranties - Aan-afvoer mest Eens per jaar alles wat elektronisch beschikbaar is laten vullen, rest handmatig invullen Administratie moet sowieso op orde/aanwezig zijn inzake derogatie, mestbeleid en zeker bij BEX, voerspoor, etc. alles in 1 map vergemakkelijkt controle/handhaving Aan de slag met kringloopwijzer 1 instrument-1 boekhouding -1 boodschap BEX + BEA + BEN + BEP + BEK = Kringloopwijzer heldere communicatie richting melkveehouders score instrument in duurzame zuivelketen onderbouwen prestaties richting overheden onderbouwing derogatie onderbouwing PAS, KRW, N2000, enzoverder mestscheiding, kunstmestloos boeren certificering is mogelijk adviseurs, softwarebouwers kunnen aan de slag openbaar en uitwisselbaar! GEWOON DOEN! want anders staarten tellen? Mestcrisis?' 6
Belonen voor prestaties! Belonen voor prestaties! KringloopKompas CONO Kaasmakers december 2010 Duurzaamste melkveehouder van Drenthe april 2010 Koe Kompas Belonen voor prestaties! Animal health 5 Melkkwaliteit Milk quality Maatschappelijk verantwoord Responsible entrepeneurship ondernemerschap 4 3 2 1 0 Animal welfare Feeding Voer- en and water kwaliteit Farm score Benchmark Mineralenkringloop Klimaat & Energie Diergezondheid Weidegang Landschap & Biodiversiteit Husbandry Houderij- en stalsysteem Raakvlakken koe en kringloop Focus op vakmanschap! - Aandacht naar voederwinning, kwaliteit en conservering (schimmels, mycotoxines!) - Rantsoenefficiëntie - Fokken op koeien die melk geven uit eigen voer - Strategie die past bij bedrijf, Meer weidegang? Pure graze? - Precies het goede bijvoeren - Bodemkwaliteit - Ruwvoerplanning (genoeg en verschillende kwaliteiten winnnen) Situatie ruwvoer: Graskuil vochtig, hoog RE, laag suiker Graskuil droog, hoog RE, normaal suiker Graskuil vochtig, laag RE, laag suiker Graskuil droog, laag RE, hoog suiker Maiskuil vochtig, normaal zetmeel Maiskuil droog, zetmeel hoog Aanvulling: Eiwit traag, FOS snel Eiwit sneller, FOS trager Eiwit trager, FOS snel Eiwit snel, FOS traag Eiwit trager, FOS trager Eiwit sneller, FOS sneller Bron: Malenstein Mestcrisis?' 7
Allemaal leuk, maar wie zijn de blije boeren? De kansen in Noord Nederland 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 kostprijs/100 kg melk vs totaal kg melk geleverd 10,00 Zelfde quotum: 5,00 10ct winst = INKOMEN! 0,00 0 500000 1000000 1500000 - Grondgebonden zijn en blijven! - Aantonen dat kringlopen gesloten zijn -mest op het bedrijf houden, eventueel extra aanvoeren, betere benutting - ruwvoerbenutting omhoog - krachtvoerkraan verder dicht - maïskolf als krachtvoer! -Productie per koe doelstelling los laten, gaan voor lage kosten en verbeteren prestaties! Bedankt voor uw aandacht! Presentatie 15 november 2011 www.boerenverstand.org Mestcrisis?' 8