Basiscursus Cliëntgerichte Psychotherapie Februari 2014 Basiscursus in het kader van de opleiding Psychotherapeut CgP Docent: mw. drs. W.J.H.P. Schapendonk Locatie: de Plank 101 te Veldhoven -
Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding en doelstellingen 2 2. Doelgroep 2 3. Praktische informatie 3 4. Werkwijze 4 5. Beoordeling 5 6. Literatuur 5-2 -
1. Inleiding en doelstellingen van de workshop Deze basiscursus biedt een intensieve kennismaking met zowel de theorie als de praktijk de cliëntgerichte psychotherapie. Naast het bestuderen en bespreken van de literatuur ligt de nadruk op het oefenen met - en eigen maken van - de cliëntgerichte manier van werken door middel van rollenspelen, demonstraties, DVD-materiaal en door cursisten ingebrachte casuïstiek. De 3 basisprincipes van deze stroming empathie, echtheid en onvoorwaardelijk respect - komen uitgebreid aan bod. Verder wordt aandacht besteed aan de historische ontwikkeling en het mensbeeld van het clientgerichte perspectief. Ook zullen de drie hoofdstromingen binnen de cliëntgerichte therapie, namelijk de reflectieve, de experientiele en de interactionele benadering aan bod komen. Tot slot wordt aandacht besteed aan indicatiestelling, psychopathologie en de behandeling van verschillende probleemgebieden binnen het clientgerichte werken. 2. Doelgroep Deze basiscursus is bedoeld voor mensen werkzaam in de GGZ die beschikken over een opleiding op minimaal HBO-niveau. - 3 -
3. Praktische informatie 3.1 Locatie De cursus vindt plaats in de Apanta-Academy, de Plank 101 te Veldhoven. 3.2. Data De data van deze cursus zijn 14 en 28 februari, 14 en 28 maart en 11 april 2014. 3.3 Kosten De kosten voor de cursus zijn 1185,- inclusief koffie, thee en lunch. 3.4 Docenten Mw. drs. W.J.H.P. Schapendonk, Gz psycholoog en Psychotherapeut (BIG) 3.5 Accreditatie Accreditatie punten: bij VCgP(Vereniging voor Clientgerichte psychotherapie 10 punten, FGzP (klinisch psycholoog) 11 punten en NIP (eerstelijnspsychologie) 50 punten 3.5 Evaluatie De cursus wordt geëvalueerd in een plenaire bespreking tijdens de laatste bijeenkomst en door middel van een evaluatieformulier. - 4 -
4. Werkwijze De cursus bestaat uit 10 dagdelen. Er zijn telkens 2 sessies van 3 uur op één cursusdag gepland, van 09:30-12:30 uur in de ochtend en van 13:30-16:30 uur in de middag. Vaste onderdelen van ieder dagdeel zijn: Presentatie van de verplichte literatuur per toerbeurt verzorgd door een cursist Plenaire bespreking van de verplichte literatuur Rollenspelen, oefeningen gericht op het vertrouwd raken met- en het inoefenen van bepaalde interventies en casuïstiek ingebracht door cursisten Groepsdemonstraties, DVD s. Ter voorbereiding van de eerste bijeenkomst op 18 januari worden alle cursisten gevraagd een aantal stellingen te formuleren op grond van de literatuur en een aantal persoonlijke leerdoelen op te stellen met betrekking tot de cursus. - 5 -
5.1 Toets 5. Beoordeling Van alle cursisten wordt verwacht dat zij van de literatuur van iedere bijeenkomst (vanaf de tweede bijeenkomst) een persoonlijk reflectieverslag maken van 1 à 2 pagina s. Dit verslag kan tot 2 dagen voor de cursusdag aan de docent gemaild worden. In het verslag verwerkt men de literatuur én koppelt deze aan zowel de eigen persoonlijke ervaring als aan ervaringen met cliënten. Voor de laatste bijeenkomst maakt men een eindwerkstuk, waarin in 4 à 5 pagina s een specifiek onderdeel uit de literatuur wordt uitgewerkt op ervaringsgerichte wijze. Deze eindverslagen worden door de docent van feedback voorzien en worden in de laatste bijeenkomst plenair besproken. 6. Literatuur Verplichte literatuur aan te schaffen boeken: Handboek Gesprekstherapie- de persoonsgerichte experiëntiële benadering. Dr. G. Lietaer, dr. G. Vanaerschot, drs. J.A. Snijders, dr. R.J. Takens (red) Jaar: 2008, De tijdstroom, Utrecht, ISBN 9785058981387 Bol.com 62,= Gids voor gesprekstherapie, Leijsen, M. Jaar 1995, De tijdstroom, Utrecht, ISBN 903521587 Bol.com 34,=. - 6 -
De overige literatuur zal in de reader worden opgenomen: READER C. Rogers: Dit ben ik. Hoofdstuk 1 uit: Mens worden de visie van een psychotherapeut op groei, Blz. 17 t/m 34 (17 blz.) H. Snijders: de geschiedenis van de cliëntgerichte experiëntiële psychotherapie. H.2.4 uit: Leerboek Integratieve Psychotherapie, Blz.54 t/m 64 (10 blz.) C. Rogers: The Necessary and Sufficient Conditions of Therapeutic Personality Change. H 16 uit The Carl Rogers Reader Blz. 219 t/m 235 (17 blz.) G. Vanaerschot: Basale interventies. H 4 uit: Leerboek Integratieve Psychotherapie, Blz. 101 t/m 132 (31 blz.). L.S. Greenberg Emotion Focused Therapy Artikel uit Clinical Psychology and Psychotherapy 11, 13-06-2004. Blz. 3 t/m 16 (13 blz.) H. Swildens: Gesprekstherapie bij angststoornissen. Hoofdstuk 15 uit Praktijkboek gesprekstherapie. Blz. 207 t/m 220 (13 blz.) - 7 -
Dagdeel 1 en 2 Vrijdag 14 februari 2014 Onderwerp: - Carl Rogers en de geschiedenis van de cliëntgerichte psychotherapie - Grondhoudingen: Echtheid, Empathie en Onvoorwaardelijk respect - De therapeutische relatie 09.30 10.30 Kennismaking, stellingen en leerdoelen 10.30 11.00 DVD Carl Rogers 11.00 11.15 Pauze 11.15 12.15 Inleiding theorie door docenten en literatuur bespreking 12.15 12.30 Plenaire nabespreking 12.30 13.30 Middagpauze en lunch 13.30 14.30 Praktijkgerichte oefening in 3-tallen met plenaire nabespreking 15.00 15.30 Demonstratie 15.30 15.45 Pauze 15.45 17.00 Praktijkgerichte oefening in 3-tallen met plenaire nabespreking Literatuur: C. Rogers: Dit ben ik. Hoofdstuk 1 uit: Mens worden de visie van een psychotherapeut op groei, Blz. 17 t/m 34 (17 blz.) H. Snijders: de geschiedenis van de cliëntgerichte experiëntiële psychotherapie. H.2.4 uit: Leerboek Integratieve Psychotherapie, Blz.54 t/m 64 (10 blz.) - 8 -
G. Lietaer: Contouren van het cliëntgericht-experiëntiële paradigma. Hoofdstuk 1 uit: Handboek Gesprekstherapie, Blz. 11 t/m 24 (13 blz.) G. Vanaerschot en G. Lietaer: Het beleven als centrale focus: de visie van Rogers. Hoofdstuk 2, paragraaf 1. uit: Handboek Gesprekstherapie, Blz. 29 t/m 34 (5 blz.). M. Leijssen: Een therapeutische relatie. Hoofdstuk 2 uit Gids voor gesprekstherapie. Blz. 34 t/m 72 (38 blz.). Facultatief: C. Rogers: The Necessary and Sufficient Conditions of Therapeutic Personality Change. H 16 uit The Carl Rogers Reader Blz. 219 t/m 235 (17 blz.) - 9 -
Dagdeel 3 en 4 Vrijdag 28 februari 2014 Onderwerp: - De therapeutische relatie - Grondhoudingen: Echtheid, Onvoorwaardelijk respect en Empathie 09.30 10.15 Presentatie literatuur door cursisten 10.15 11.30 Praktijkgerichte oefening in 3-tallen en plenaire nabespreking 11.30 11.45 Pauze 11.30 12.30 Praktijkgerichte oefening in grote groep, demonstratie of DVD 12.30 13.30 Middagpauze en lunch 13.30 14.15 Presentatie literatuur door cursisten 14.15 15.15 Praktijkgerichte oefening in 3-tallen en plenaire nabespreking 15.15 15.30 Pauze 15.30 16.15 Casuïstiek ingebracht door cursisten 16.15 17.00 Plenaire nabespreking Literatuur: G. Lietaer: Authenticiteit en aanvaarding: voedingsbodem van het therapeutische werk. Hoofdstuk 3 uit Handboek gesprekstherapie, Blz. 49 t/m 79 (30 blz.). G. Vanaerschot: Empathie: een driefasisch proces. Hoofdstuk 4 uit: Handboek Gesprekstherapie, Blz. 82 t/m 119 (37 blz.). M. Leijssen: Emoties in therapie. Hoofdstuk 3 uit Gids voor gesprekstherapie. Blz. 73 t/m/ 130 (57 blz.). - 10 -
Dagdeel 5 en 6 Vrijdag 14 maart 2014 Onderwerp: - De therapeutische relatie - Intake en indicatiestelling, procesdiagnostiek - Basale interventies - Fasering van het therapeutische proces 09.30 10.15 Presentatie literatuur door cursisten 10.15 11.30 Praktijkgerichte oefening in 3-tallen en plenaire nabespreking 11.30 11.45 Pauze 11.30 12.30 Praktijkgerichte oefening in grote groep, demonstratie of DVD 12.30 13.30 Middagpauze en lunch 13.30 14.15 Presentatie literatuur door cursisten 14.15 15.15 Praktijkgerichte oefening in 3-tallen en plenaire nabespreking 15.15 15.30 Pauze 15.30 16.15 Casuïstiek ingebracht door cursisten 16.15 17.00 Plenaire nabespreking Literatuur: M. Leijssen: Het eerste gesprek. Hoofdstuk 1 uit Gids voor gesprekstherapie. Blz.. 13 t/m 33 (20 blz.). R. Takens: Intake en indicatiestelling voor een clientgerichte-experientiele psychotherapie. H 12 uit: Handboek Gesprekstherapie, Blz. 281 t/m 300 (19 blz.). R. Takens: Fasering van het therapeutische proces. H 13 uit: Handboek Gesprekstherapie, Blz. 301 t/m 313 (12 blz.). M. Leijssen: Een innerlijke relatie. Hoofdstuk 4 uit Gids voor gesprekstherapie. Blz. 131 t/m 145 (14 blz.). G. Vanaerschot: Basale interventies. H 4 uit: Leerboek Integratieve Psyc hotherapie, Blz. 101 t/m 132 (31 blz.). - 11 -
Dagdeel 7 en 8 Vrijdag 28 maart 2014 Onderwerp: - 3 Stromingen: Reflectief, Interactioneel en Experiëntieel - Persoonlijkheidstheorieën - Focussen - Gendlin - Emotion Focused Therapy Greenberg, Elliott, Watson & Ronda 09.30 10.15 Presentatie literatuur door cursisten 10.15 11.15 DVD focussen of demonstratie 11.15 11.30 Pauze 11.30 12.30 Praktijkgerichte oefening in 3-tallen en plenaire nabespreking 12.30 13.30 Middagpauze en lunch 13.30 14.15 Presentatie literatuur door cursisten 14.15 15.15 DVD Greenberg 15.15 15.30 Pauze 15.30 17.00 Praktijkgerichte oefening in 3-tallen en plenaire nabespreking Literatuur: G. Vanaerschot, G. Lietaer en M. Gumdrum: Interactioneel proceswerk. H 9 uit: Handboek Gesprekstherapie, Blz. 205 t/m 231 (26 blz.). G. Vanaerschot en G. Lietaer: Persoonlijkheidstheorie en persoonlijkheidsverandering de visie van Rogers. Hoofdstuk 5 uit Handboek Gesprekstherapie, Blz. 121 t/m 138 (17 blz.). G. Vanaerschot en G. Lietaer: Persoonlijkheidstheorie en persoonlijkheidsverandering de visie van Gendlin. Hoofdstuk 6 uit Handboek Gesprekstherapie, Blz. 139 t/m 160 (21 blz.). - 12 -
G. Vanaerschot en G. Lietaer: Persoonlijkheidstheorie en persoonlijkheidsverandering de visie van Greenberg. Hoofdstuk 7 uit Handboek Gesprekstherapie, Blz. 161 t/m 177 (16 blz.). M. Leijssen: een innerlijke relatie. Hoofdstuk 4 uit Gids voor gesprekstherapie. Blz. 146 t/m 170 (24 blz.) R. Takens: Fasering van het therapeutische proces. Hoofdstuk 13 uit: Handboek Gesprekstherapie, Blz. 313 t/m 321 (18 blz.). Facultatief: M. Leijssen: een innerlijke relatie. Hoofdstuk 4 uit Gids voor gesprekstherapie. Blz. 170 t/m195 (25 blz.). N. Stinckens : Werken met de innerlijke criticus: microtheorie van een procestaak. Hoofdstuk 19 uit Handboek gesprekstherapie Blz. 433 t/m 456 (23 blz.). T. Coffeng en E. Vlerick: Focusing en de experiëntiële aspecten van psychotherapie. Hoofdstuk 8 uit Handboek Gesprekstherapie, Blz. 181 t/m 203 (22 blz.). L.S. Greenberg Emotion Focused Therapy Artikel uit Clinical Psychology and Psychotherapy 11, 13-06-2004. Blz. 3 t/m 16 (13 blz.) - 13 -
Dagdeel 9 en 10 Vrijdag 11 april 2014 Onderwerp: - psychopathologie en toepassingsmogelijkheden bij depressie, angststoornissen en persoonlijkheidsstoornissen. - beëindigen van therapie en de existentiële dimensie 09.30 10.15 Presentatie literatuur door cursisten 10.15 11.30 Praktijkgerichte oefening in 3-tallen en plenaire nabespreking 11.30 11.45 Pauze 11.30 12.30 Praktijkgerichte oefening in grote groep 12.30 13.30 Middagpauze en lunch 13.30 15.00 Bespreking werkstukken 15.15 15.30 Pauze 15.30 16.00 Bespreking werkstukken 16.00 17.00 Evaluatie cursus Literatuur: H. Snijders: Een cliëntgericht-experiëntieel behandelprogramma voor depressie. Hoofdstuk 20 uit Handboek Gesprekstherapie. Blz.457 t/m 478 (21 blz.). H. Snijders: De behandeling van de borderline persoonlijkheidsstoornis vanuit een clientgericht-experientieel perspectief. Hoofdstuk 21 uit Handboek Gesprekstherapie. Blz. 479 t/m 500 (21 blz.). H. Swildens: Gesprekstherapie bij angststoornissen. Hoofdstuk 15 uit Praktijkboek gesprekstherapie. Blz. 207 t/m 220 (13 blz.) M. Leijssen: Beëindiging van de therapie. Hoofdstuk 5 uit Gids voor gesprekstherapie. Blz. 196 t/m 220 (24 blz.). K. Renders en M. Cooper: De pijn van het zijn. Hoofdstuk 10 uit Handboek Gesprekstherapie. Blz. 233 t/m 250 (20 blz.). - 14 -