MISVERSTANDEN EN DOODDOENERS 11.11.11-ACTIE 2015 FONDSENWERVING VOOR 11.11.11 Als je kaarten verkoopt of enveloppen inzamelt voor 11.11.11, krijg je af en toe opmerkingen. Van schouderklopjes over flauwe excuses tot kwaad geblaf. Soms loont het de moeite om op bedenkingen van mensen in te gaan en een aantal misverstanden of dooddoeners te weerleggen. Enkele opwarmingsoefeningen voor wie gevat wil antwoorden. Dat ze eerst maar iets doen voor de armen van bij ons. Bij ons is het ook crisis. Ook bij ons is er inderdaad een armoedeprobleem. En ook bij ons moet daar iets aan gedaan worden. Er zijn mensen en organisaties die zich daar voor inzetten (Het Netwerk Tegen Armoede en Welzijnszorg, om er twee te noemen). Trouwens, ook vele 11.11.11.-vrijwilligers engageren zich voor de problemen in eigen land. Maar je kan niet de problemen in eigen land voorop stellen en ondertussen de uitbuiting van het Zuiden in stand houden. Niet eigen volk eerst, maar de armsten eerst. Kleur en nationaliteit doen er niet toe. We mogen daarbij niet uit het oog verliezen dat de armoede in het Zuiden veel extremer is: er lijden nog altijd meer dan 800 miljoen mensen honger. De campagne dit jaar gaat over sociale bescherming voor iedereen. Dit wil zeggen: in Zuid én Noord. We hebben 4 eisen geformuleerd naar onze politici en één ervan is: België en Europa moeten hun eigen beleid voor sociale bescherming versterken. Ik zit in de problemen en voor mij doen ze ook niks. Dit soort argumenten hebben natuurlijk een heel andere betekenis als ze komen van mensen die het niet breed hebben. Breng er begrip en respect voor op. Misschien kan je als daar tijd voor is even luisteren naar hun bekommernissen. Ze moeten maar werken, wij hebben het ook moeten doen. Vele mensen in het Zuiden werken hard. Maar als je uitgebuit wordt, kom je niet vooruit met hard werken. Door 12 uur per dag in een sweatshop te werken aan een dagloon van enkele euro s, geraak je niet uit de armoede. Zolang uitbuiting blijft bestaan, gaat een groot deel van de wereldbevolking er niet op vooruit. Samen met organisaties in het Zuiden pakt 11.11.11 die uitbuiting bij de wortels aan. We steunen organisaties die mensen helpen om op te komen voor hun rechten. Ze geven hen vorming en helpen hen om zich te organiseren. "Dat ze eerst maar eens stoppen met die terroristische aanslagen" Het Zuiden komt bij ons vaak in het nieuws met bloedige conflicten. Dat is jammer genoeg een vicieuze cirkel: armoede en uitzichtloosheid zijn een goede voedingsbodem voor conflicten. Als miljoenen mensen moeten rondkomen met minder dan 1 dollar per dag, als honderdduizenden mensen in vluchtelingenkampen leven, als kinderen geen kans krijgen om naar school te gaan dan krijg je een gigantische tijdbom. Wie in dergelijke gebieden vuurtjes stookt, krijgt een grote brand. Soms slaat het geweld toe in het rijke Westen, zoals de aanslag op Charlie Hebdo 1
bijvoorbeeld (7 januari 2015, Parijs). En dan is de verbijstering groot. We moeten ons ervan bewust zijn dat enkel een rechtvaardige verdeling van de welvaart tot een veilige wereld kan leiden. Werk maken van sociale bescherming voor iedereen is een van de belangrijkste hefbomen om dit op termijn te realiseren. Het geld blijft aan de vingers plakken. Het geld dat je ophaalt voor 11.11.11 wordt transparant beheerd. Er zijn verschillende grondige controles op de doorstroming en het gebruik van het geld. Zo passeert de boekhouding via de Algemene Vergadering, de fiscus, een bedrijfsrevisor, de Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD) 11.11.11 heeft een open boekhouding. En voor alle uitgaven, zowel in eigen land als in het Zuiden, moet verantwoording en bewijs voorhanden zijn. Wie meer info wil over de inkomsten en de uitgaven van 11.11.11 kan je doorverwijzen naar onze website www.11.be (feiten en cijfers). Corrupte leiders gaan toch met alle centen lopen. Hier ligt een troef voor de niet-gouvernementele organisatie de ngo s (zoals 11.11.11). Ngo s werken namelijk niet met regeringen in het Zuiden, maar rechtstreeks met de plaatselijke organisaties. De partnerorganisaties waar we rechtstreeks mee samenwerken, richten zich specifiek op beleidsbeïnvloeding op nationaal niveau. Zij richten zich bijvoorbeeld op erkenning van de rechten van inheemse volken, op wetgeving ter bescherming van het milieu (bij ontginning van olie en ertsen), op gelijkberechtiging van vrouwen, op belangenverdediging van de kleine boeren, op de strijd tegen corruptie. We steunen ook partners die de goede werking van hun overheid en dus ook het goede beheer van middelen uit ontwikkelingssamenwerking controleren. 11.11.11 steunt hen omdat we ervan overtuigd zijn dat hun aanpak een enorme impact heeft op de levenskwaliteit van heel veel mensen. We vinden dit de meest zinvolle vorm van ontwikkelingssamenwerking. Het haalt toch niets uit. t Zijn allemaal druppels op een hete plaat. Het zijn geen druppels water op een hete plaat. Het zijn druppels olie op het radarwerk van vele mensen en organisaties die aan ontwikkeling werken. Geen gigantische bedragen, maar belangrijke steun om in zoveel landen het werk van organisaties mogelijk te maken. Dit was een greep uit de mogelijke opmerkingen die je tijdens je actie kan tegenkomen. Tegen reacties als ik weet niet waar mijn vrouw het geld legt, er is niemand thuis of ik heb al gegeven, kan je weinig inbrengen. We hopen dat je veel mensen tegenkomt die met genoegen in hun portefeuille duiken. 2
CAMPAGNE SOCIALE BESCHERMING VOOR IEDEREEN Wat doen 11.11.11 en de campagnepartners om er voor te zorgen dat de Belgische politiek effectief gaat werken aan sociale bescherming in de wereld? Hiervoor voeren we natuurlijk onze gemeenschappelijke campagne. Door te bewijzen dat we met velen achter een volwaardige sociale bescherming voor iedere mens staan, zetten we effectief druk. Deze campagne wordt gevoerd door 20 organisaties (vakbonden, mutualiteiten en ngo s) en al meer dan 26.000 mensen supporterden voor sociale bescherming voor iedereen. Daarnaast neemt de politieke werkgroep van de campagne verschillende initiatieven om zowel de regering, het parlement als de bevoegde administratie te overtuigen dat ze meer kunnen en moeten doen voor sociale bescherming hier en in het Zuiden. De eisen die we daarbij verdedigen vind je op onze campagnewebsite www.socialebescherming.be Hoe leg je uit dat als mensen in België 6 geven voor sociale bescherming in het Zuiden, dat effectief daar naartoe gaat? Naar waar gaat dat geld dan juist? Van al het geld dat 11.11.11 inzamelt gaat elk jaar ongeveer 75% naar partners in het Zuiden. De campagnepartners helpen er bijvoorbeeld ziekenfondsen mee oprichten en ondersteunen er o.a. vakbonden en boerenfederaties mee. Die sociale bewegingen in het Zuiden nemen zelf initiatieven van sociale bescherming én voeren actie om hun overheid ertoe aan te zetten haar verantwoordelijkheid te nemen. Op die manier werkt uw gift dubbel. Enerzijds zelf initiatieven nemen en anderzijds de overheid tot actie aanmoedigen. In het basisdossier bij de campagne vind je verschillende concrete voorbeelden hiervan. Met de andere 25% voeren we in het Noorden actie, opnieuw om onze politici aan te sporen sociale bescherming wereldwijd te versterken en om het brede publiek bewust te maken. Er is een tendens tot afbouw van onze eigen sociale zekerheid, hier is ook heel wat actie rond (bv. Hart boven Hard). Wordt er een gesprek aangegaan tussen de ngo s, vakbonden en mutualiteiten om samen de strijd aan te gaan voor onze sociale zekerheid hier in België? Die gesprekken worden continu gevoerd en er wordt, wanneer dat opportuun is, samen opgeroepen om actie te voeren. De tendens tot afbouw van het eigen sociale systeem voelen we trouwens vooral in geïndustrialiseerde landen. Elders zetten landen grote stappen vooruit om hun sociale bescherming net te versterken (o.a. Zuid-Afrika, Brazilië, Indonesië, Thailand, China, maar ook in verschillende lage inkomenslanden worden stappen vooruit gezet.) Sociale zekerheid moet in de toekomst veranderen. De sociale zekerheid van vandaag is niet meer betaalbaar, dus komt ze onder druk. Kan/moet het anders? Sociale bescherming voorzien is in de eerste plaats een politieke keuze. Regeringen beslissen waaraan publieke middelen worden besteed, en hoe publieke middelen worden verzameld (door belastingen en/of sociale bijdragen). Daarom is de tweede eis van de campagne ook zo belangrijk. Daarin pleiten we voor eerlijke belastingen, wereldwijd. Door belastingontwijking en fraude gaan enorme bedragen verloren en wordt de belastbare basis van alle landen sterk uitgehold (denk aan Luxleaks). Dit moet dringend aangepakt worden. Daarnaast is het belangrijk dat ontwikkelingslanden ondersteuning krijgen om de capaciteit van hun belastingadministratie te versterken. Zodat ze in staat zijn om zelf meer interne middelen te mobiliseren. 3
In welke mate hebben de vrijhandelsakkoorden (TTIP, CETA,..) invloed op de agenda van sociale zekerheid? Ze zijn vooral gevaarlijk omdat ze geen of te weinig onderscheid maken tussen sociale diensten, diensten die er zijn om mensenrechten te garanderen (gezondheid, onderwijs) en commerciële diensten. Dit maakt het moeilijker voor overheden om via een aangepast beleid te kiezen voor een sociale bescherming gebaseerd op solidariteit, voor non profit i.p.v. voor profit. Indien vrijhandelsakkoorden geen afdwingbare sociale clausules bevatten, maken ze ook sociale dumping mogelijk. Bedrijven beconcurreren elkaar dan door minder sociale bescherming te garanderen aan hun werknemers. Dit moet absoluut vermeden worden. 4
SOCIALE BESCHERMING EN MIGRATIE 11.11.11 voert campagne voor universele sociale bescherming. Jullie zullen misschien ook vragen krijgen over de actuele vluchtelingenproblematiek en de link met de sociale zekerheid in België. Hieronder reiken we een aantal argumenten aan om de discussie te voeren. 1. 86% van de vluchtelingen wordt opgevangen in ontwikkelingslanden Het blijft belangrijk om de huidige situatie in perspectief te plaatsen. De huidige situatie in Europa en ons land is uitzonderlijk (wat wil je met 60 miljoen mensen op de vlucht). Maar ontwikkelingslanden vangen nog steeds meer dan 86% van de vluchtelingen op. Dit aandeel is zelfs toegenomen. Tien jaar geleden was het nog 70%. De echte last wordt door de buurlanden gedragen. Bijvoorbeeld de situatie in Syrië: in het land zelf zijn 8 miljoen vluchtelingen. Turkije, Libanon en Jordanië vangen miljoenen Syriërs op. Dit zijn arme en kwetsbare landen die hun schaarse sociale voorzieningen moeten delen met honderdduizenden of zelfs miljoenen nieuwkomers. Het is dan ook niet meer dan logisch dat Europa, als rijkste regio in de wereld, solidariteit toont met deze landen. 2. We pakken niet iedereen binnen. Elke asielaanvraag wordt in België individueel beoordeeld door het Commissariaat voor de Vluchtelingen en Staatlozen. De erkenningspercentages liggen vandaag hoger dan een paar jaar terug. De meeste asielzoekers zijn dan ook afkomstig uit landen als Syrië, Afghanistan en Irak. - Van begin dit jaar tot nu (cijfers tot september)waren er in ons land ongeveer 21.000 asielaanvragen. De laatste maanden (juli, augustus en september) is er inderdaad een grote toename tot 4000 asielzoekers per maand. - Iets meer dan de helft van de aanvragen wordt vandaag goedgekeurd. In België werden van begin dit jaar tot eind juli 4.323 mensen erkend als vluchteling. 3.594 van hen kregen het statuut van vluchteling, 729 kregen subsidiaire bescherming. Dit zijn aantallen die absoluut beheersbaar zijn. Vluchtelingen opvangen is onze internationale plicht volgens de Conventie van Genève. 3. Onze sociale zekerheid staat niet onder druk door de vluchtelingen - Niemand krijgt een uitkering puur omdat hij een vreemdeling is. Mensen zonder papieren, die hier dus illegaal verblijven, hebben enkel recht op dringende medische zorgen, met uitzondering van minderjarige kinderen in nood. Enkel het statuut van erkende vluchteling (of andere bescherming) geeft recht op een uitkering. - Tijdens de asielprocedure heeft de asielzoeker enkel recht op materiële hulp, zijnde onderdak, eten en begeleiding. Hij heeft geen toegang tot de arbeidsmarkt, tenzij de asielprocedure langer duurt dan zes maanden. Asielzoekers hebben enkel recht op 'opvang' (een dak en eten). In 2014 bedroeg het budget voor het Federaal Agentschap voor de opvang van asielzoekers (Fedasil) slechts 0.15 % van alle uitgaven van de Belgische administratie. De opvang van een asielzoeker kost tussen de 37.7 en de 40 euro per dag. Een groot deel van deze kosten keert terug naar onze economie via de jobs die ontstaan om de opvang te garanderen. - Als mensen erkend zijn als vluchteling hebben ze recht op bijstand. Niet op de uitkeringen uit de sociale zekerheid. Die sociale zekerheid in België is afgeschermd voor mensen die ertoe bijdragen. Bijstand is eenvoudig gezegd wat het OCMW hen biedt. Het gaat dan over 5
een leefloon en kinderbijslag. Het aandeel daarvan voor vluchtelingen is zo minimaal dat het de sociale zekerheid zeker niet in gevaar brengt. Een apart statuut in het leven roepen, zoals en aantal beleidsmakers voorstelt, is dus niet nodig om de sociale zekerheid te redden. Dat idee werd gelukkig door vele politici zoals bijvoorbeeld EU-commissaris Marianne Thyssen verworpen. Voorbeeld: de kinderbijslag voor erkende vluchtelingen is jaarlijks goed voor 6 miljoen euro, ofwel 0,1 procent van het totale budget. Een apart statuut voorstellen is daarom vooral symboolpolitiek. 4. Vluchtelingen (en alle migranten) willen werken, en dus bijdragen. Het is zo dat vluchtelingen alles hebben moeten achterlaten en de meesten starten hun leven in België inderdaad als steuntrekker. Maar de feiten tonen aan dat vluchtelingen na verloop van tijd hun leven weer op de rails te krijgen. Ze moeten enkel de tijd krijgen. Begin dit jaar toonde het Careers onderzoek van het Federaal Migratiecentrum (door KUL en ULB) aan dat vluchtelingen wel degelijk hun weg naar de arbeidsmarkt vinden. Na vier jaar tijd is 55% actief op de arbeidsmarkt. Slechts 25% van de erkende vluchtelingen zijn na 8 jaar afhankelijk van een sociale uitkering. Dit toont aan dat vluchtelingen ook dynamisch en veerkrachtig zijn. Deze cijfers kunnen natuurlijk beter. Er is nog ruimte om beleid te voeren. De studie toont aan dat hoe sneller een vluchteling of een asielzoeker aan het werk gaat, hoe groter de kans dat hij of zij aan het werk blijft. En dat wie kon werken tijdens de asielprocedure meer kans heeft op een job. Ook taallessen helpen, net als eenvoudigere procedures om buitenlandse diploma s en werkervaring te erkennen enzovoort. Het zijn net de beperkingen op de rechten van asielzoekers en vluchtelingen die maken dat die mensen niet meteen kunnen/mogen beginnen werken. Men zal de termijn nu wat korter maken (4 maand i.p.v. 6 maand). Dit is al positief. Maar we blijven dus onnodige drempels opwerpen om te kunnen beginnen werken. Op termijn zullen we migratie net nodig hebben om ons sociaal systeem in stand te houden. Onze bevolking veroudert. Migranten zijn nodig om tekorten op de arbeidsmarkt op te vullen en bij te dragen aan onze sociale zekerheid. Tenzij we willen werken tot 75 jaar voor we recht hebben op een pensioen. Mensen verplichten om onkruid te wieden (klusjes in ruil voor bijstand) brengt hen geen extra vaardigheden bij en helpt hen niet op weg naar een echte job. Soms zelfs in tegendeel. Een goed integratiebeleid vertrekt van de vaardigheden die de mensen hebben en versterkt die waar nodig. De taal is hierbij belangrijk, maar de andere (job)vaardigheden zijn nog belangrijker om er te geraken. Immigratie heeft een positief effect op de Belgische begroting ter waarde van 0,5% van het bbp, of zo n 2 miljard euro. Ook op de lonen en de werkgelegenheid blijkt migratie een klein maar positief effect te hebben. Econoom Frédéric Docquier van de universiteit van Louvain-la- Neuve (UCL) toonde dit aan in een recent onderzoek. Migratie is volgens hem geen probleem dat opgelost moet worden, maar een kans die we met beide handen moeten grijpen. 5. De pushfactoren wegen door De laatste tijd wordt er veel gesproken over zogenaamde pull factoren, redenen waarom asielzoekers naar ons land komen. Een van die factoren zou onze sociale zekerheid zijn. Maar 6
doorslaggevend bij het vertrek van vele vluchtelingen zijn toch de push factoren, de oorzaken in de herkomstlanden. Het is voor 11.11.11 en zijn partners belangrijk om dit te benadrukken. Er zijn de gewapende conflicten die steeds meer mensen op de vlucht doen slaan. Daar pleiten 11.11.11 en zijn partners voor meer inspanningen voor diplomatieke oplossingen (vb. Syrië, Irak). België is daarin niet zonder zonde. De middelen voor conflictpreventie en preventieve diplomatie bijvoorbeeld zakken van 17 miljoen euro in 2014 naar 5 miljoen euro in 2015. Daarnaast zijn er nog tal van andere stuwende factoren voor migratie. Er is de groeiende wereldwijde ongelijkheid, de strijd om schaarse grondstoffen, de scheefgetrokken handelsrelaties, de droogte en klimaatrampen die voedselcrisissen veroorzaken in de Sahel, schendingen van de mensenrechten, politieke spanningen in Centraal-Afrika, genderongelijkheid, de demografische druk in landen als Pakistan en Bangladesh, de ebolaepidemie in West Afrika, persistente armoede in Niger, Guinee-Bissau enzovoort. Al deze zaken zorgen voor een gebrek aan perspectief op ontwikkeling in eigen streek en zijn stuwende factoren voor gedwongen migratie. Voorbeeld klimaat: Sinds 2008 doen de gevolgen van de klimaatverandering of natuurrampen jaarlijks gemiddeld 26,4 miljoen mensen op de vlucht slaan. Dat komt neer op één persoon per seconde. Klimaatverandering speelt bovendien een rol in conflicten zoals Mali en Syrië. Een beter klimaatbeleid, een coherent beleid voor duurzame ontwikkeling en meer en betere internationale samenwerking zijn de hefbomen om daar een antwoord op te bieden. Op lange termijn weliswaar (zie verder punt 6). De recente extra toezeggingen voor noodhulp aan de vluchtelingenkampen in de regio van de EU en minister Alexander De Croo (Ontwikkelingssamenwerking) zijn positief maar men mag er geen mirakels van verwachten. Het gaat enkel om noodhulp en de nieuwe beloftes zijn veel minder dan wat er de laatste jaren en ook dit jaar bespaard is op ontwikkelingssamenwerking. 6. Ontwikkelingssamenwerking zal migratie niet verminderen (en dient daar ook niet voor) Ontwikkelingssamenwerking werkt op lange termijn en zal de migratiestromen niet van vandaag op morgen stoppen. Daar moet men eerlijk over zijn. Het zou ook geen goede zaak zijn ontwikkelingsgeld aan te wenden om migranten tegen te houden of om de regio s waarmee we samenwerken steeds te wijzigen in functie van de migratiestromen. Om vooruitgang te boeken moet men op lange termijn samenwerken. Migreren over langere afstand (verder dan buurlanden) gebeurt trouwens veel meer vanuit landen die gemiddeld niet tot de allerarmste van de wereld behoren. In straatarme landen als Congo ontwikkeling promoten brengt dus eerder extra mobiliteit met zich mee, omdat meer mensen de middelen krijgen om zich te verplaatsen. Dit is in essentie ook geen probleem. Migratiestromen op zich zijn het probleem niet. Want ze dragen bij aan ontwikkeling. Zowel in ontvangende landen als in herkomstlanden. (bijvoorbeeld het geld dat migranten naar herkomstlanden sturen is drie keer het bedrag van ontwikkelingssamenwerking.) Het is veel belangrijker migratie op een goede manier te organiseren, en dat veronderstelt meer dan afspraken over hoe we zo weinig mogelijk mensen binnen willen laten of hun rechten willen inperken. Daarvoor is een echt migratiebeleid nodig. Met garanties voor de rechten van vluchtelingen én mogelijkheden om te migreren om economische redenen. 7