Artikel 1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens

Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen. Artikel 1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens INLEIDING Een positieve inzet van mensenrechten en zorg voor de meest kwetsbaren is niet alleen elders in de wereld van belang. Ook in ons eigen land, in onze Nederlandse steden, zetten we ons in om belangrijke mensenrechten als recht op onderwijs, gezondheidszorg, veiligheid en meer in de dagelijkse praktijk waar te maken. Deze gids laat zien dat ook mensen zonder papieren rechten hebben. De belangrijkste rechten worden beschreven en daarbij worden de adressen vermeld van organisaties waar ondersteuning daarin wordt gegeven. Het is voor mensen die hulp zoeken èn voor de hulpen zorgverleners belangrijk om te weten dat die zorg nog steeds verleend moet kunnen worden. Dat is niet alleen een verplichting omdat ons land zich daar door ondertekening van internationale verdragen heeft gebonden. Het is ook vooral in het belang van onze samenleving, omdat die daar beter van wordt. 1

We hebben er met zijn allen baat bij als mensen hulp durven vragen als ze in problemen zijn en als ze hun gezicht durven laten zien. Een samenleving maken we met elkaar. Publieke gezondheid, veiligheid en verbondenheid zijn de vruchten van zo'n inzet. Neem bij vragen contact op met één van de lokale hulporganisaties (blz 11 en 26), of Stichting LOS, 030 2990222, www.stichtinglos.nl 2

INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 1 INHOUDSOPGAVE... 3 MEDISCHE ZORG... 6 ALGEMENE ADRESSEN...11 UTRECHTSE ADRESSEN...12 WONEN... 16 ALGEMENE ADRESSEN...18 OPVANG... 19 ALGEMENE ADRESSEN...21 UTRECHTSE ADRESSEN...21 WERKEN... 26 ALGEMENE ADRESSEN...27 UTRECHTSE ADRESSEN...28 FINANCIELE BIJSTAND... 29 ALGEMENE ADRESSEN...31 UTRECHTSE ADRESSEN...31 FAMILIE EN GEBOORTE... 34 UTRECHTSE ADRESSEN...37 OPVOEDING EN ONDERWIJS...38 ALGEMENE ADRESSEN...41 UTRECHTSE ADRESSEN...42 INLOOP EN ADVIES... 47 UTRECHTSE ADRESSEN...48 CONTROLE... 56 VREEMDELINGENDETENTIE... 58 OVERIGE RECHTEN... 60 Aangifte strafbaar feit... 60 Strafbaarheid hulp illegale overkomst en illegaal verblijf... 60 Openen bankrekening... 61 Rijbewijs... 61 3

4

5

MEDISCHE ZORG MEDISCHE ZORG Kan ik naar de dokter? Ja, je kunt zeker naar de dokter. Elke dokter heeft een 'zorgplicht', dus hij mag jou niet weigeren alleen maar omdat je geen verblijfsvergunning of geen verzekering hebt. Moet ik de dokter vertellen dat ik geen verzekering en geen verblijfsvergunning heb? Ja, het is beter om dat wel te vertellen. Dan snapt de dokter je situatie beter, en kan hij je beter helpen. Dokters en andere zorgverleners zijn verplicht om persoonlijke informatie geheim te houden. Zij mogen niet samenwerken met de politie of de IND. Moet ik de dokter betalen? Ja, je moet de dokter betalen voor de zorg die je krijgt. Tegenover de zorgplicht van de dokter staat immers ook de betaalplicht. Een consult van een huisarts kost ongeveer 30,-. Maar de dokter mag je niet weigeren alleen omdat je geen geld hebt. Als jij hem niet kunt betalen, kan hij een groot deel van zijn geld terugkrijgen via het CVZ. Kijk op de site van CVZ (www.cvz.nl > financiering > regeling onverzekerbare vreemdelingen), of: http://www.cvz.nl/financiering/zorg+aan+onverzeker bare+vreemdelingen/zorg+aan+onverzekerbare+vr eemdelingen.html. 6

MEDISCHE ZORG Ook als je al gezegd hebt dat je niet kunt betalen, kan de dokter of het ziekenhuis nog rekeningen sturen. Antwoord altijd op deze rekeningen. Als je niet kunt betalen, kun je dat antwoorden. Ook kun je afspreken dat je in termijnen betaalt. Welke hulp moet de dokter geven? De dokter moet patienten zo goed mogelijk helpen. Dat betekent dat hij altijd 'passende en verantwoorde zorg' moet geven. Als je niet kunt betalen, kan de dokter het geld voor 'medisch noodzakelijke zorg' bij het CVZ declareren. Medisch Noodzakelijke Zorg is alle zorg die in het basispakket zit. Naar welke dokter moet ik gaan? In Nederland ga je eerst naar een huisarts, die kan je voor veel klachten helpen of onderzoeken. Als het nodig is, verwijst hij je door naar een specialist. Je kunt naar elke huisarts gaan. Kies bij voorkeur een huisarts bij jou in de buurt. Alleen bij een echt spoedgeval, bijvoorbeeld na een ongeluk, kun je direkt naar het ziekenhuis bij jou in de buurt. Kan ik naar - de apotheker: ja, als de huisarts een recept heeft meegegeven voor de apotheek kun je daar je medicijnen kopen. Het beste kies je voor de door CVZ gecontracteerde apotheek. Bij deze apotheek kun je medicijnen meekrijgen. In principe moet je deze vooraf betalen, als je dat niet kan, moet je daarover in gesprek met de apotheker of 7

MEDISCHE ZORG een apothekersassistente. Mogelijk kan er dan een uitzondering worden gemaakt. Als je de apotheek vertelt hoe je te bereiken bent, kan er ook later overlegd worden, wat soms nodig is. - het ziekenhuis: ja, maar alleen als je een verwijzing van de huisarts hebt. Je kunt naar elk ziekenhuis. Als je geen geld hebt, kies dan het ziekenhuis uit de lijst gecontracteerde ziekenhuizen van het CVZ. Let op: Voor spoedeisende zorg kun je naar elk ziekenhuis. - de psycholoog: ja, als je last hebt van psychische problemen, bijvoorbeeld ernstige angsten of depressieve gevoelens, kun je hulp krijgen van een psycholoog of psychiater. Je hebt wel een verwijzing van de huisarts nodig. Als je geen geld hebt, kan de psycholoog een contract sluiten met het CVZ voor vergoeding van de kosten. - de fysiotherapie: ja, je kunt naar de fysiotherapie. Maar de fysiotherapeut moet je voor de eerste 20 behandelingen altijd zelf betalen, want pas na 20 behandelingen kan de fysiotherapie de kosten bij het CVZ declareren. Voor kinderen tot 18 jaar kunnen de eerste 9 behandelingen wel bij het CVZ gedeclareerd worden. - de tandarts: ja, je kunt naar elke tandarts. Maar tandzorg voor volwassenen moet je altijd zelf betalen. Alleen voor kinderen t/m 18 jaar kan de tandarts een deel van de kosten via het CVZ declareren. 8

MEDISCHE ZORG Ik ben zwanger, wat moet ik doen? De verloskundige begeleidt zwangere vrouwen vanaf drie maanden zwangerschap. Je kunt een afspraak maken bij elke verloskundige. De verloskundige controleert of de zwangerschap goed verloopt en of moeder en kind gezond zijn. Als je de verloskundige niet kunt betalen, kan die de kosten bij het CVZ declareren. Bevalling gebeurt in principe thuis. Als je graag in het ziekenhuis wil bevallen, moet je dat meestal zelf betalen. Alleen als de verloskundige aangeeft dat er medische redenen zijn waarom de bevalling niet thuis kan plaatsvinden, kan het ziekenhuis de kosten bij het CVZ declareren. In dat geval kan elk ziekenhuis de kosten declareren. Kraamzorg helpt de moeder in de eerste dagen na de bevalling. Als je de kraamzorg niet kunt betalen, kan dit ook door het CVZ vergoed worden. Vraag de verloskundige bij welk kraamzorgbureau je je het beste kunt aanmelden. Het consultatiebureau geeft kinderen tot 4 jaar vaccinaties en controleert hun ontwikkeling. Vraag de verloskundige om hulp bij de aanmelding bij het consultatiebureau. Het consultatiebureau heeft een geheimhoudingsplicht, en zal dus geen adresgegevens aan andere instanties doorgeven. Vaccinaties en controles van het consultatiebureau zijn gratis. Na aanmelding komt de eerste week een 9

MEDISCHE ZORG verpleegkundige van de GG&GD langs voor een hielprik. De vaccinaties na 4jr worden door de GG&GD geregeld. Abortus is bij ongewenste zwangerschap mogelijk tot een zwangerschap van 12 weken. Overleg eerst met de huisarts. Kosten voor de abortus worden niet vergoed, de kosten zijn ongeveer 480,-. Denk na de geboorte ook aan het regelen van een geboorteakte voor je kind en eventueel de erkenning door de vader. Kijk daarvoor bij de paragraaf opvoeding. Besmettelijke ziekten De gemeentelijke GG&GD heeft speciale spreekuren voor bijzondere ziekten. Die zijn gratis. Het gaat om de volgende ziekten: Tuberculose, HIV, SOA's. Ik wil me graag verzekeren, kan dat? Als je geen verblijfsvergunning hebt, val je niet onder de verplichte verzekering van de zorgverzekeringswet. Verzekeringsmaatschappijen kunnen wel een eigen pakket aanbieden. Zilveren Kruis en OOM bieden reisverzekeringen aan, die soms van toepassing zijn. Mensen die op een toeristenvisum komen, of mensen die in een ander EU-land een verblijfsvergunning hebben, moeten zich wel verzekeren voordat ze naar NL komen. Ik zit in een procedure, ben ik dan verzekerd? Als je in een procedure voor een verblijfsvergunning zit, heb je soms recht op de 10

MEDISCHE ZORG Rvb, de Regeling Verstrekkingen Bijzondere groepen vreemdelingen. Dit is een uitkering van het COA, in combinatie met een ziektekostenverzekering. De regeling is beschikbaar voor (getuige-)slachtoffers van mensenhandel tijdens de bedenktijd, vreemdelingen die een aanvraag hebben ingediend voor verblijf als gezinslid en kinderen die een aanvraag hebben ingediend voor een verblijfsvergunning. De dokter wil me niet helpen, wat kan ik doen? Veel dokters kennen de regelingen voor mensen zonder verblijfsvergunning niet zo goed. Daarom is het belangrijk de dokter te informeren. Je kunt hem vragen op de website van CVZ te kijken (www.cvz.nl > financiering > regeling onverzekerbare vreemdelingen). Ook kun je contact opnemen met Dokters van de Wereld of Lampion (zie adres hieronder). In Utrecht kun je naar het medisch spreekuur van STIL (zie adres hieronder). ALGEMENE ADRESSEN CVZ, College voor Zorgverzekeringen: Postbus 320, 1110 AH Diemen Helpdesk tel: 020-7978947 e-mail: infoillegalen@cvz.nl http://www.cvz.nl/financiering/zorg+aan+onv erzekerbare+vreemdelingen/zorg+aan+onv erzekerbare+vreemdelingen.html 11

MEDISCHE ZORG Dokters van de Wereld, MEDOC Nieuwe Herengracht 20, 1018 DP Amsterdam helplijn tel: 020-4083424 (voicemail) www.doktersvandewereld.org Inspectie Gezondheidszorg Parnassusplein 5, 2511 VX Den Haag tel: 070 3407911 www.igz.nl Joh. Wierstichting, artsenvereniging voor mensenrechten Nienoord 5, 1112 XE Diemen tel: 020-8407630 www.johannes-wier.nl Kruispost, medische zorg in Amsterdam OZ Voorburgwal 129, Amsterdam tel: 020-6249031 www.oudezijds100.nl Lampion, advies over zorgverlening aan ongedocumenteerden Postbus 13318, 3507 LH Utrecht tel: 030-2349855 (dinsdag en donderdag van 10-14.00u) www.lampion.info UTRECHTSE ADRESSEN Apotheek: Het Gouden Hert A'damsestraatweg 44, 3513 AG Utrecht tel: 030-2311158 e-mail: apotheekhetgoudenhert@ezorg.nl 12

MEDISCHE ZORG Ziekenhuis: Diakonessenhuis Bosboomstraat 1, 3582 KE Utrecht tel: 088-250 50 00 Abortus, Vrelinghuis: Medisch Centrum Biltstraat Biltstraat 397/423, 3572 AV Utrecht tel: 030-2 33 35 42 e-mail: vrelinghuis@unet.nl GG&GD, spreekuur HIV, SOA, tuberculose Jaarbeursplein 17, 3521 AN Utrecht tel 030-2863333 e-mail: gggd@utrecht.nl Altrecht Altrecht is een tweedelijns instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Bij Altrecht zijn patiënten uit alle groepen van de samenleving welkom. Van alle hulpverleners van Altrecht wordt verwacht dat zij in staat zijn aan alle patiënten, ongeacht hun culturele en religieuze achtergronden, goede en effectieve zorg te bieden. Altrecht heeft een intern kenniscentrum culturele psychiatrie en een intercultureel personeelsbeleid. Verwijzingen naar Altrecht zijn alleen mogelijk door officiële verwijzers, zoals huisarts, bureau jeugdzorg, vrijgevestigde psychiaters, psychologen, psychotherapeuten en andere instellingen (bv de PAAZ). Een aanmelding komt binnen bij Altrecht Entree, die de ingang is voor heel Altrecht (met uitzondering van crises, justitie en Top ggz). Postbus 13344 (Oude Arnhemseweg 260, gebouw De Brink), 3705 BK Zeist 13

MEDISCHE ZORG tel: 030-230 85 55 (06-135 548 69). e-mail: entree@altrecht.nl website: www.altrecht.nl Centrum Maliebaan Centrum Maliebaan biedt advies en hulp aan mensen met verslavingsproblemen in de regio Midden-Nederland. Toegang tot de zorg die Centrum Maliebaan biedt kan alleen via een doorverwijzing van de huisarts. Tolsteegsingel 2a, 3582 AC Utrecht tel. algemeen: 030-234 00 34 tel. aanmelding: 030-760 02 22 e-mail: contact@centrummaliebaan.nl website: www.centrummaliebaan.nl STIL, medisch spreekuur Tijdens het medisch spreekuur op woensdagochtend van 9.00 tot 11.00 uur helpt STIL migranten en vluchtelingen bij het maken van afspraken met huisarts, verloskundige, enz. Ook bemiddelen we bij het verkrijgen van medicijnen en andere zorg en informeren we over het recht op medische zorg. STIL informeert daarnaast artsen en medische instellingen over de plicht zorg te verlenen en de mogelijkheden om vergoeding te krijgen. Voor tandzorg is echter geen vergoeding mogelijk. STIL bemiddelt wel voor tandzorg, maar vraagt ook de hulpvrager om een bijdrage. Kom naar het medisch spreekuur om de mogelijkheden voor tandzorg te bespreken. 14

MEDISCHE ZORG Laan v Nieuw Guinea 143, 3531 JH Utrecht tel: 030-2713463 e-mail: info@stil-utrecht.nl website: www.stil-utrecht.nl Medische zorg bij het Catharijnehuis Elke dinsdag, donderdag en vrijdag is de GG&GD aanwezig in het Catharijnehuis voor een medisch spreekuur. Om 10.00 uur kunnen mensen zich aanmelden voor het spreekuur en vanaf 11.00 uur begint de verpleegkundige van het GG&GD met het spreekuur. Op dinsdag en elke 1e donderdag van de maand is ook de huisarts aanwezig. Elke dinsdagochtend komt er een medewerker van OGGZ (psychiatrische zorg van Altrecht) naar het Catharijnehuis. Catharijnesteeg 7, 3512 NZ Utrecht tel: 030-2310 293 e-mail: secretariaat@catharijnehuis.nl 15

WONEN WONEN Mag ik woonruimte huren in Nederland? Ja, ook als je geen verblijfsvergunning hebt kun je in Nederland woonruimte huren. Je mag alleen niet een woning huren waar een huisvestingsvergunning voor nodig is. Dat geldt in enkele wijken in de grote steden. Als je een huurcontract hebt, is dat gewoon geldig. Waar vind ik woonruimte? Als je geen verblijfsvergunning hebt, kun je in de praktijk niet zelfstandig huren bij een woningbouwvereniging. Je moet dus huren bij een particuliere verhuurder. Dat kan bijvoorbeeld op de volgende manier: - verhuur van zelfstandige woonruimte door particuliere verhuurders. Dat komt vooral voor in Rotterdam en Den Haag - verhuur van kamers of appartementen waarbij je de voordeur deelt. Dit is meestal bedoeld voor studenten - kamerhuur of huur van appartementen bij een eigenaar die zelf ook in de woning woont Pas goed op als je huurt in de volgende situaties - onderhuur bij een huurder die zelf de woning bewoont. Vaak mag de hoofdhuurder van de eigenaar niet onderverhuren. Als de eigenaar dit ontdekt, worden de hoofdhuurder en de onderhuurder uit het huis gezet. - onderhuur bij een huurder die zelf niet in de woning woont. Dit mag bijna nooit van de 16

WONEN eigenaar. Als de eigenaar dit ontdekt, worden de hoofdhuurder en de onderhuurder uit het huis gezet. Kan ik zelf gas/licht/water aanvragen? De persoon die zelfstandig een woning huurt, kan zich ook bij het energiebedrijf en het kabelbedrijf inschrijven. Hierbij wordt geen identiteitsbewijs gevraagd, maar wel een bewijs van huur en een bankrekening. Heb ik recht op huurbescherming? Als je legaal huurt, heb je recht op huurbescherming. Je hoeft niet persé een contract te hebben, maar je moet wel kunnen bewijzen dat je huurder bent, bijvoorbeeld door bewijzen van huurbetaling of door bewijzen dat je echt op het adres woonde. Huurbescherming betekent dat je kunt procederen tegen onredelijke huurverhoging, en opzegging van de huur. Hiervoor kun je het het beste een advocaat inschakelen. De Woonbond kan adviseren over de rechten van huurders. Heb ik recht op huurtoeslag? Huurtoeslag is voor mensen die hoge huur betalen terwijl ze lage inkomsten hebben. Mensen zonder verblijfsvergunning hebben geen recht op huurtoeslag. Maar ook alle andere mensen die op hetzelfde adres wonen verliezen hun recht op huurtoeslag als één van de bewoners zijn verblijfsvergunning verliest. Let op: Onlangs heeft het Europees Hof vragen gesteld over het recht op huurtoeslag van een 17

WONEN legale moeder met een inwonend kind zonder verblijfsvergunning. Het Hof vroeg of Nederland echt vindt dat de moeder haar kind uit huis moet zetten. De Nederlandse staat heeft nog niet geantwoord. ALGEMENE ADRESSEN Woonbond, belangenvereniging van huurders Nwe Achtergracht 17, 1018 XV Amsterdam tel: 020-551 77 00 www.woonbond.nl 18

OPVANG OPVANG Ik heb geen verblijfsvergunning en geen geld, waar kan ik naartoe? Als je geen verblijfsvergunning hebt, heb je meestal weinig geld en is het moeilijk om te overleven. In sommige situaties is het mogelijk om opvang te krijgen. Die situaties staan hieronder vermeld. Opvang in een AsielzoekersCentrum Dit is mogelijk voor asielzoekers tijdens de asielprocedure. Het is ook mogelijk voor mensen die 'uitstel van vertrek op medische gronden' (artikel 64) hebben gekregen. Uitstel van vertrek moet je aanvragen bij de IND. De IND geeft 'uitstel van vertrek' als je niet kunt reizen, of als er sprake is van een 'medische noodsituatie' zodat ernstig letsel dreigt binnen 3 maanden nadat je bent teruggekeerd. 'Uitstel van vertrek' krijgen in elk geval zwangere vrouwen vanaf 6 weken voor de uitgetelde datum. Ook vreemdelingen met TBC krijgen 'uitstel van vertrek'. Nadat de IND heeft besloten over dit 'uitstel van vertrek' kun je de COA vragen om opvang in het AZC. Opvang in de GezinsLocatie De GezinsLocatie (GLO) is een bijzonder asielzoekerscentrum. Hier kun je alleen naartoe als je eigenlijk het asielzoekerscentrum moet verlaten, en kinderen hebt. Het Comité van Sociale Rechten en het Haagse Gerechtshof hebben besloten dat 19

OPVANG kinderen niet op straat gezet mogen worden. Daarom worden deze kinderen met hun ouders naar de GezinsLocaties gebracht. WMO: vrouwenopvang De vrouwenopvang moet vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk of sexueel geweld helpen. Ook vrouwen zonder verblijfsvergunning. De vrouwenopvang krijgt de opvangkosten vergoed als de vrouw een verblijfsvergunning aanvraagt als slachtoffer van huiselijk geweld of als slachtoffer van mensenhandel. WMO: opvang in de daklozenopvang en de crisisopvang De gemeente is verantwoordelijk voor de daklozenopvang in de eigen gemeente. In de meeste gemeenten weigert de daklozenopvang mensen zonder verblijfsvergunning. In sommige gevallen is het toch mogelijk om opvang in de crisisopvang of de daklozenopvang te krijgen, maar je moet er wel over procederen. Je hebt een kans om deze procedures te winnen als je hoort tot de groep 'kwetsbare personen'. Noodopvang De gemeente Utrecht biedt noodopvang voor uitgeprocedeerde asielzoekers die een band met Utrecht hebben en waarvoor nog een kansrijke procedure loopt of die bezig zijn met terugkeer. 20

OPVANG ALGEMENE ADRESSEN Stichting LOS, adressen noodopvangen Kanaalstraat 243 3531 CJ Utrecht tel: 030-2990222 www.stichtinglos.nl UTRECHTSE ADRESSEN Nachtopvang Daklozen van Tussenvoorziening De nachtopvang staat niet vanzelfsprekend open voor mensen zonder verblijfsvergunning. Na de eerste aanmelding wordt binnen een paar dagen een intakegesprek gevoerd, waarbij wordt gekeken of mensen zelfredzaam zijn. Hierbij speelt binding met de regio Utrecht een rol en ook de hardheidsclausule (of er sprake is van medische problematiek/ schrijnende omstandigheden). Na dit gesprek wordt een bindende beslissing over toegang tot de nachtopvang uitgebracht door de bindingscommissie van GG&GD Utrecht. NoiZ Dagelijks telefonisch aanmelden tussen 13:00 uur en 14.00 uur. U komt dan op de slaperslijst te staan. U kunt zich tussen 20:00 uur en 21:00 uur bij de deur melden. Geopend van 20:00 uur tot 10:00 uur, in het weekend tot 11:00 uur. Een overnachting bij de NoiZ kost 2.80 per nacht, een warme maaltijd kost 1.80 (tarief 2012). Met een garantstelling kun je gratis slapen in de NoiZ. Keulsekade 37, 3531 JX Utrecht 21

OPVANG tel: 030-251 72 80 Sleep-inn t Snurkhuis Telefonisch reserveren tussen 10:30 uur en 11.00 uur, melden tussen 19.45 uur en 21.00 uur. Open van 19.45 uur en 10.00 uur. Mannen mogen maximaal 19 nachten en vrouwen 24 nachten per maand verblijven. Een overnachting inclusief ontbijt kost 4,00 (tarief 2012). Met een garantstelling kun je gratis slapen in de Sleep-inn. Jansveld 51, 3512 BE Utrecht tel: 030-231 53 26 Crisisopvang De Tussenvoorziening biedt ook crisisopvang aan dakloze mannen, vrouwen en (eenouder)gezinnen. De aanmelding vindt centraal plaats. Centraal telefoonnummer: 030 272 44 54 Nachtopvang Centrum Vaartserijn Opvang voor dak- en thuisloze mannen vanaf 18 jaar. Voorwaarde: document waaruit identiteit blijkt. Opvang is in principe voor 1 nacht, daarna is toestemming van de gemeente nodig, en dat is voor ongedocumenteerden niet gebruikelijk Reserveren iedere dag telefonisch tussen 10:00-12:00 uur. Tel 030-2891204. Cliënten die hebben gereserveerd dienen zich tussen 16:00 uur en 17:00 uur te melden. Om 24:00 uur sluiten de deuren. Om 09:00 uur s ochtends dient men het passantenverblijf te verlaten. Vaartserijnstraat 51, Utrecht 22

OPVANG Leger des Heils: In beperkte mate en in geval van schrijnende omstandigheden kan een beroep op het Leger des Heils worden gedaan voor kortstondige zorg aan mensen zonder verblijfsvergunning. Verpleegafdeling Meerzorg Leger des Heils is een kleinschalige verpleegafdeling voor zieke dak- en thuislozen. De afdeling Meerzorg heeft een capaciteit van veertien plaatsen en richt zich met name op kortdurende opname. De afdeling Meerzorg werkt nauw samen met Verkeerd Verbonden (outreachende zorg) en verpleeghuis De Blinkert in Baarn. Nieuwegracht 92, 3512 LX Utrecht tel: 030-230 60 37 Laagdrempelige 24-uursopvang: Kortdurend verblijf (tot zes maanden) voor acuut daklozen. De Laagdrempelige 24-uurs opvang biedt plaats aan 36 cliënten. Oudwijkerveldstraat 120, 3581 JP Utrecht tel: 030-251 36 04 Vrouwenopvang Utrecht, bij huiselijk geweld: Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld stad en regio Utrecht (ASHG) tel: 0900-2300 300 e-mail: ashg@vieja-utrecht.nl www.huiselijkgeweldutrecht.nl of Voor Aanmelding, hulp en advies tel: 030-259 98 14 (24 uur per dag) e-mail: aanmeldingenadvies@viejautrecht.nl 23

OPVANG Opvang voor Slachtoffers van Mensenhandel verloopt via Comensha: tel: 033-4481186 OMDUW Omduw is de Oecumenische Missionaire Diaconale Utrechtse Werkgroep die zich vooral bekommert om mensen, die aan de rand van de samenleving terecht zijn gekomen. Het gaat daarbij vooral, maar niet alleen, om dak- en thuislozen, inclusief ongedocumenteerden. Omduw is een zelfstandige stichting die o.a. ondersteund wordt door 20 kerken uit de stad Utrecht.. Voor de doelgroep houden we wekelijks spreekuur op vrijdag van 10.30 tot 12.00 uur inhet parochiehuis aan de Nieuwe Gracht 61. Daarnaast hebben we nog 2 maal per maand een afsprakenspreekuur. Ons correspondentieadres is Goedestraat 123, 3572 RS Utrecht. Stichting Noodopvang Dakloze Vluchtelingen Utrecht (SNDVU) Opvang uitgeprocedeerde asielzoekers uit de stad Utrecht, die bezig zijn met een kansrijke procedure of met terugkeer. Opvang na beoordeling door INLIA-Groningen. Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht tel: 030 2933378 e-mail: info@sndvu.nl www.sndvu.nl/ 24

OPVANG Fanga Musow Opvang vrouwen en kinderen zonder verblijfsvergunning die niet in de gewone vrouwenopvang terecht kunnen. Binnenkort start Fanga Musow een project voor opvang van migranten zonder verblijfsvergunnning die niet eerder asiel vroegen. Die opvang zal ook voor gezinnen en kwetsbare mannen openstaan. Dan zal ook het kantooradres wijzigen. p/a STIL: Laan v Nieuw Guinea 143, Utrecht tel: 030 2715483 e-mail: info@fangamusow.nl www.fangamusow.nl Huize Agnes Opvang vrouwen en kinderen zonder verblijfsvergunning die niet in de gewone vrouwenopvang terecht kunnen. tel: 030 2732283 e-mail: info@agnesvanleeuwenberch.nl www.agnesvanleeuwenberch.nl 25

WERKEN WERKEN Mag ik werken als ik geen verblijfsvergunning heb? Nee, ongedocumenteerde vreemdelingen mogen in Nederland niet werken. Je krijgt geen sofi-nummer en geen werkvergunning. De werkgever is bijna altijd verplicht deze gegevens te controleren. Dat geldt niet voor dienstverlening bij particulieren. Deze werkgevers hoeven niet te controleren of hun werknemer legaal is. Welke rechten heb ik als ik toch werk? Als je werkt, dan geldt ook voor jou het recht volgens de wet en volgens de CAO (Collectieve ArbeidsOvereenkomst, de arbeidsvoorwaarden die in die sector gelden). De wet regelt bijvoorbeeld het minimumloon, de minimumvakantiedagen, en het recht op ontslagbescherming. De CAO regelt bijvoorbeeld de werktijden, hoogte van het loon voor een bepaalde functie, het recht op vakantiedagen. Voor dienstverlening bij particulieren geldt het recht op het minimumloon, 4 weken vakantie en 6 weken doorbetaling bij ziekte. Hoe kan ik arbeidsrechten opeisen? Om je arbeidsrechten te krijgen, heb je een arbeidscontract nodig. Dat hoeft niet persé een papieren arbeidscontract te zijn, ook andere bewijzen zijn geldig zoals werkbriefjes of verklaringen van collega's. Als je kan laten zien dat je 3 maanden lang elke week, of minimaal 20 uur 26

WERKEN per maand, voor dezelfde werkgever hebt gewerkt, wordt ervan uitgegaan dat er sprake is van een vast arbeidscontract. Als je door de overheid betrapt bent bij illegaal werk, dan heb je altijd het recht om achterstallig loon op te eisen. Als een arbeidscontract bewezen is, dan wordt ervan uit gegaan dat minstens 6 maanden gewerkt is. Je kunt dan ook 6 maanden achterstallig loon opeisen. Als er sprake is van ernstige uitbuiting in de arbeidssituatie (mensenhandel), dan is het belangrijk om aangifte te doen. In veel gevallen kun je dan ook gebruik maken van de speciale rechten die horen bij een aangever van mensenhandel. Fairwork (voorheen BLinN) en Comensha bieden ondersteuning bij aangifte van Mensenhandel. Kan ik lid worden van de vakbond? Ja, ook als je geen verblijfsvergunning hebt kun je lid worden van de vakbond. FNV Bondgenoten heeft een speciale afdeling voor schoonmakers zonder verblijfsvergunning, 'domestic workers'. Deze afdeling weet ook hoe ze moeten omgaan met praktische problemen zoals het feit dat veel ongedocumenteerden geen bankrekening hebben. ALGEMENE ADRESSEN FNV, Organizer Domestic Workers Radarweg 60, 1006 AE Amsterdam Rebeca Pabon, tel: 06-51257247 27

WERKEN OKIA Postbus 10648, 2501 HP den Haag tel: 070 3641960 FairWork (voorheen BLinN) Postbus 15539, 1001NA Amsterdam tel: 020-7600809 of 06-12977141 www.fairwork.nu Comensha, helpdesk tel: 033-4481186 UTRECHTSE ADRESSEN Straatnieuws Utrecht Doelstelling van Straatnieuws is mensen in sociale problemen te helpen zichzelf te helpen. Door het verkopen van de krant verdient verkoper wat geld en komt in direct contact met de samenleving heeft een dagindeling en kan bij voldoende verkoop, zelfstandigheid bereiken. Straatnieuws is doende verkopers ook coaching door vrijwilligers aan te bieden. Doel is om verkopers te begeleiden naar zelf geformuleerde levensambities. Verdere informatie op de website. Adres: Jansveld 49, 3512 BE Utrecht tel: 030-2368744 Open: 09:15 tot 12:30; niet op zondag www.straatnieuws.nl 28

FINANCIELE BIJSTAND FINANCIELE BIJSTAND Ik heb geen verblijfsvergunning, hoe kan ik overleven? Als je geen verblijfsvergunning hebt, heb je geen recht op de meeste vormen van financiele bijstand. Er zijn een paar uitzonderingen, vooral voor gezinnen met kinderen of voor mensen die in een procedure zitten voor een verblijfsvergunning. Rvb: Regeling Voorzieningen Bijzondere groepen Vreemdelingen De Rvb is een regeling van het COA. Deze regeling biedt een uitkering en verzekering voor veel verschillende groepen vreemdelingen in procedure. De Rvb geldt voor: - (getuige)aangevers mensenhandel, gedurende de bedenktijd en in afwachting van de verblijfsvergunning. - gezinsherenigers/ gezinsvormers regulier, zolang zij rechtmatig verblijven in afwachting van het verlenen van de verblijfsvergunning - minderjarige kinderen, zolang zij rechtmatig verblijven in afwachting van het verlenen van de verblijfsvergunning De Rvb moet je aanvragen binnen twee weken nadat het recht ontstaat. Download het juiste formulier van de website van het COA (zie adres hieronder). 29

FINANCIELE BIJSTAND Bijstand De Wet Werk en Bijstand sluit mensen zonder verblijfsvergunning uit van het recht op bijstand. In heel bijzondere schrijnende gevallen heeft de rechter soms besloten dat mensen zonder verblijfsvergunning toch geld van de gemeente moeten krijgen. Bereid zo'n aanvraag heel goed voor, liefst in samenwerking met een hulporganisatie, bijvoorbeeld STIL. Nederlandse kinderen van een ouder zonder verblijfsvergunning hebben wel zelfstandig recht op bijstand als de Nederlandse ouder niet in staat is om voor het kind te zorgen. Kinderbijslag en kindgebonden budget Kinderbijslag is een bijdrage in de verzorging van een kind, en wordt dus uitgekeerd aan de verzorger. Het kind hoeft zelf geen verblijfsvergunning te hebben, maar de aanvrager officieel wel. Kinderbijslag vraag je aan bij de Sociale VerzekeringsBank. Kindgebonden budget wordt uitgekeerd door de belastingdienst. De Sociale VerzekeringsBank informeert de Belastingdienst als de ouder kinderbijslag aanvraagt. Let op: De Centrale Raad van Beroep heeft op 15 juli 2011 beslist dat kinderen van ouders zonder een verblijfsvergunning recht hebben op kinderbijslag indien zij rechtmatig in Nederland verblijven of hier zeer lang zijn en op een bepaald moment wel rechtmatig verblijf hebben gehad. Deze uitspraak van de hoogste rechter in Nederland betekent dat ook sommige ouders zonder verblijfsvergunning Kinderbijslag kunnen 30

FINANCIELE BIJSTAND aanvragen. Je zult hierover wel moeten procederen. Huurtoeslag en zorgtoeslag Als een bewoner zonder verblijfsvergunning bij de gemeente staat ingeschreven op een adres, dan heeft geen enkele legale bewoner van dat adres recht op huurtoeslag en zorgtoeslag. Mogelijkheden om aan eten te komen Het belangrijkste om te overleven is, dat je ergens kunt eten. De voedselbank biedt wekelijks een gratis voedselpakket voor mensen die zijn aangemeld. Verder zijn er op verschillende plaatsen in de stad mogelijkheden om overdag warm te zitten, koffie of thee te drinken en goedkoop te eten. Dit is niet afhankelijk van je verblijfsvergunning. ALGEMENE ADRESSEN COA, Rvb-formulieren tel: 0800-0201051 (9.00 tot 14.00 uur) UTRECHTSE ADRESSEN Loket Werk en Inkomen, St. Jacobsstraat 300, 3511 BT Utrecht Sociale VerzekeringsBank (kinderbijslag) Graadt v Roggenweg 400, 3531 AH Utrecht tel: 030-264 90 20 31