Vestiging Zwolle Provincie Overijssel T.a.v. Secretariaat RB Postbus 10078 8000 GB ZWOLLE Doorkiesnummer: 088-888 66 66 Datum: 21 februari 2013 Referentie: 2013.0100.MM.ph Faxnummer: 088-888 66 34 Betreft: Zienswijze ontwerpomgevingsvisie en verordening provincie Overijssel Geachte heer, mevrouw, Op dit moment ligt de ontwerpomgevingsvisie en -verordening van Overijssel ter inzage. Namens LTO Noord Overijssel maak ik van de gelegenheid gebruik om een zienswijze in te dienen. In onze zienswijze komen de volgende punten aan de orde: 1. Wij vinden het te vroeg in het proces om bufferzones rond Natura 2000-gebieden nu al als EHS te bestemmen. Wij verzoeken u de agrarische bestemming te handhaven zolang er geen duidelijkheid is over doelen en maatregelen. 2. De beschrijving van de zone Ondernemen met natuur en Water doet ons inziens onvoldoende recht aan de positie van agrarisch ondernemers in dit gebied en is niet in overeenstemming met hetgeen in het voortraject bestuurlijk is afgesproken. Wij verzoeken u deze beschrijving, conform bestuurlijke afspraken, aan te passen. 3. Handhaaf het onderscheid tussen bestaande natuur en nieuwe natuur om beperkingen van nieuwe natuur ook in de toekomst te voorkomen. 4. Hanteer geen dubbelbestemming voor nog te realiseren natuur. Bescherm wat er is en meer niet en voorkom dat onduidelijkheid bij gemeenten en ondernemers wordt gelegd. 5. Wij verzoeken u om geen eigendomsplanologie toe te passen. Gronden in agrarisch gebruik, ongeacht de gebruiker, horen niet als bestaande natuur in de EHS. 6. De status van de bijlage wezenlijke kenmerken van de EHS is onduidelijk. 7. Wij verzoeken u om de Doorbraak, 12 hectare landbouwgrond binnen landinrichting Enschede-Noord, de agrarische gronden in Reutum en Ottershagen niet te bestemmen als EHS. 8. Wij verzoeken u de regionale verdringingsreeks Twentekanalen/Overijsselse Vecht in overeenstemming te brengen met het vastgestelde waterakkoord Twentekanalen/Overijsselse Vecht. Bufferzones rond Natura 2000-gebieden niet bestemmen als EHS De uitwerkingsgebieden rond Natura 2000-gebieden zijn in de ontwerpomgevingsvisie opgenomen als EHSgebied. Op dit moment is voor veel Natura 2000-gebieden echter nog niet zeker of deze gronden wel nodig zijn om Natura 2000-doelen te halen. LTO Noord Overijssel vindt dit een verkeerde volgorde van werken. Wij vinden dat de betreffende gronden uit de EHS moeten blijven, tot duidelijk is dat de EHS-status nodig is om Natura 2000- doelen te halen. LTO Noord - Zwartewaterallee 14-8031 DX Zwolle - Postbus 240-8000 AE Zwolle T 088-888 66 66 - F 088-888 66 34 - E info@ltonoord.nl - I www.ltonoord.nl Het hoofdkantoor is gevestigd in Zwolle
Voor onderstaande gebieden vindt LTO Noord Overijssel dat de onderbouwing van de maatregelen om de Natura- 2000 doelen te halen, onvoldoende is. Wij hebben er grote moeite mee dat de uitwerkingsgebieden Natura 2000 rond deze gebieden al wel als EHS begrensd worden: 1. Vecht- en Beneden Reggegebied (grote buffer buiten huidige EHS waar inhoudelijk nog veel vraagtekens bij te zetten zijn). Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Ommen. 2. Engbertsdijksvenen (zowel aan oostelijke als aan westelijke zijde van het gebied is een grote buffer ingetekend, voor een groot deel buiten de huidige EHS; partijen hebben grote vraagtekens gezet bij de haalbaarheid en betaalbaarheid van de huidige doelen; provincie Overijssel zet in op aanpassing van de doelen waardoor de bufferzone aanzienlijk kleiner kan worden). Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Twenterand. 3. Boetelerveld (Er is een plan opgesteld met betrokken partijen. Conform dit plan is het grootste deel van de bufferzone die nu op kaart staat, te combineren met een reguliere agrarische bedrijfsvoering. Conform de uitspraken die u in de omgevingsvisie doet, is het dan niet nodig om deze zone in zijn geheel als EHS te bestemmen). 4. Wierdense Veld (grote buffer buiten huidige EHS; is slechts één werkgroep geweest, nog veel uit te zoeken). Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Wierden. 5. Springendal & Dal van de Mosbeek. Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Tubbergen. 6. Bergvennen & Brecklenkampse Veld (grote buffer buiten huidige EHS). Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Dinkelland/Oldenzaal. 7. Achter de Voort, Agelerbroek & Voltherbroek (forse buffer waarbij onvoldoende gekeken is naar alternatieven). Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Dinkelland/Oldenzaal. 8. Lemselermaten (grote buffer buiten huidige EHS waarbij onder andere onvoldoende onderzoek is gedaan naar het effect van waterwinning). Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Dinkelland/Oldenzaal. 9. Dinkelland (grote buffer buiten huidige EHS). Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Dinkelland/Oldenzaal. 10. Landgoederen Oldenzaal (een bufferzone van 150 hectare waarvan de noodzaak onvoldoende is aangetoond). 11. Buurserzand & Haaksbergerveen (is net landinrichting afgerond). 12. Wieden & Weerribben (Er is een forse buffer ingetekend buiten het Natura 2000-gebied. In het gebiedsperspectief is altijd afgesproken dat buffering van natuur in het natuurgebied zelf zou plaatsvinden; tevens is dit strijdig met afspraken die in landinrichtingen en door waterschap zijn gemaakt. Wij benadrukken dat deze afspraken nagekomen moeten worden). Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Steenwijkerland. Ook met de uitwerkingsgebieden van de Uiterwaarden Zwarte Water en Vecht en de Uiterwaarden van de IJssel kunnen wij op dit moment nog niet instemmen. Ook in deze gebieden is het proces nog niet zo ver. Inmiddels is het bericht van de Europese Commissie gekomen dat Boddenbroek van de lijst met Europese Natura 2000-gebieden is gehaald. In lijn met dat besluit gaan wij ervan uit dat het uitwerkingsgebied rond Boddenbroek niet begrensd wordt als EHS. Naast de gebiedsspecifieke situatie is voor geen van de Natura 2000-gebieden tot nu toe de discussie over haalbaarheid en betaalbaarheid gevoerd. Daardoor is niet duidelijk of de maatregelen die nu op papier staan wel uitvoerbaar zijn in de periode die daar voor staat. Voor veel gebieden is nog onvoldoende gekeken naar alternatieve maatregelen die minder impact hebben op de agrarische omgeving, maar vergelijkbare resultaten voor het Natura gebied hebben. Ook de sociaal economische analyse, die uitgevoerd zou worden voor definitieve aanwijzing van de Natura 2000-gebieden, is nog niet uitgevoerd. Het voeren van deze discussie kan leiden tot andere doelen of maatregelen. Tevens is niet helder of er voldoende financiële middelen zijn om de maatregelen uit te voeren en betrokken agrariërs schadeloos te stellen. LTO Noord Overijssel vindt het onbehoorlijk om zonder deze duidelijkheid al wel gronden te begrenzen als EHS. 2
De huidige werkwijze van de provincie Overijssel leidt voor betrokken agrariërs tot veel onduidelijkheid. Agrariërs weten niet wat er op deze gronden gaat gebeuren en wat zij wel en niet mogen. Die onzekerheid leidt nu al tot waardevermindering van deze gronden. Tegelijkertijd is er nog geen aankoopplicht voor deze gronden. Kortom: LTO Noord Overijssel stelt voor om de uitwerkingsgebieden Natura 2000 nu niet te begrenzen als EHS. Eerst moet het Natura 2000-proces zorgvuldig worden afgerond. Er moet bekeken worden welke maatregelen ecologisch gezien nodig zijn om doelen te behalen, of deze doelen ook haalbaar en betaalbaar zijn en of de sociaal economische gevolgen behapbaar zijn. Dan kan gekeken worden hoe deze maatregelen te borgen zijn en of begrenzing als EHS daadwerkelijk nodig is. Beschrijving Zone Ondernemen met natuur en water doet onvoldoende recht aan agrariers In ontwerp-omgevingsvisie wordt de Zone Ondernemen met Natuur en Water (ONW) beschreven als: (p. 47) Het samenhangend netwerk van gebieden met natuurkwaliteit, water en landschappelijke kwaliteit. Deze zone bestaat uit de EHS, de gebieden waar water de bepalende functie is (het watersysteem van brongebieden tot hoofdsysteem) en (landbouw)gebieden waar ruimte is voor ontwikkeling van economische dragers, als die hand in hand gaan met beheer en versterking van de kwaliteit van natuur, water en landschap. (p. 49) In deze buiten de EHS gelegen gebieden (4.3.2) wordt ruimte geboden aan de ontwikkeling van (nieuwe) economische dragers waaronder de landbouw en initiatieven van waterschappen, als deze een bijdrage leveren aan beheer en versterking van de landschaps-, natuur- en wateropgave. Hier is dus volop ruimte voor ondernemerschap en continuïteit van de landbouwfunctie. In deze gebieden buiten de EHS zijn de initiatieven van waterschappen en economische dragers, geworteld in en gebaseerd op natuur-, landschaps- en waterkwaliteit, de drijvende kracht. Hun initiatieven ondersteunen de ontwikkeling die is gericht op behoud en waar mogelijk toename van de biodiversiteit, verbetering van het watersysteem en gelijktijdige versterking van natuurgericht ondernemerschap, waaronder de landbouw. Met name hier zijn bijzondere functiecombinaties mogelijk, zoals landbouw en natuur, specifieke vormen van verblijfsrecreatie, landgoederen en wonen met natuur en/of water. (p. 86) Ontwikkelingsperspectieven Groene omgeving voor de Zone Ondernemen met natuur en water ) De zone, met daarbinnen de EHS en de gebieden waar water de bepalende functie is (het watersysteem van brongebieden tot hoofdsysteem), combineren tot een robuust raamwerk met landschappelijke kwaliteit. LTO Noord Overijssel vindt dat deze beschrijvingen van de Zone ONW onvoldoende recht doen aan de positie van de agrarische sector in de zone ONW en de ontwikkelingsmogelijkheden van agrarische bedrijven. Tevens vinden wij dat deze beschrijvingen niet overeenkomen met hetgeen is afgesproken in het bestuurlijke voortraject en het besluit van GS. In bestuurlijke overleggen van 18 en 19 oktober 2012 is de Zone ONW namelijk besproken als een zone met de volgende karakteristieken: ondernemerschap, waaronder landbouw; private initiatieven en private kwaliteitsimpuls natuur, landschap en water; samenhangend netwerk van gebieden waar economie, natuur, water en landschap elkaar versterken; behouden en ontwikkelen van natuur- en landschapskwaliteiten en watersysteem, in samenhang met economische ontwikkeling; wederzijds versterken natuur en economie. 3
Met deze uitgangspunten hebben de gebiedspartners in de bestuurlijke overleggen, waaronder LTO Noord Overijssel, GS geadviseerd het regiem, de naam en de globale begrenzing op de kaart over te nemen. In haar brief aan PS van 30 oktober 2012 geeft GS het volgende aan: In de delen van de zone Ondernemen met natuur en water buiten de nieuwe EHS staat ondernemerschap centraal, waarbij met name de landbouw als economische functie een belangrijke positie inneemt. Ondernemen en economische ontwikkeling in den brede (dus bijvoorbeeld ook recreatie en toerisme) gaan in de zone hand in hand met beheer en versterking van de kwaliteit van natuur, landschap en water. Ondernemers maken en beheren de gebiedskwaliteit, en niet de provincie, wat kansen biedt voor (nieuwe vormen van) ondernemerschap en aanvullende verdienmodellen. Realisatie van kwaliteit van natuur, water of landschap is daarmee aan ondernemers en dus vrijwillig. In haar brief en besluit van 8 januari 2013 verwijst GS naar deze brief. Wij willen nogmaals benadrukken dat bestuurlijk is afgesproken dat agrarische bedrijven in de Zone ONW dezelfde ontwikkelingsmogelijkheden houden als hun collega s buiten deze zone. Beheer en versterking van de kwaliteit van natuur, water en landschap is hier nadrukkelijk geen voorwaarde voor. Wel is voor alle agrariërs de KGO van toepassing. LTO Noord Overijssel verzoekt u om de beschrijving van de zone ONW in de omgevingsvisie aan te passen en geheel in lijn te brengen met hetgeen bestuurlijk in het voortraject is afgesproken. Onderscheid nieuwe natuur bestaande natuur handhaven In het verleden is de afspraak gemaakt dat nieuwe natuur niet voor verzuring gevoelig is en daardoor geen beperkingen kent voor omliggende agrariërs. Met deze belofte is de afgelopen 10 jaar de nodige nieuwe natuur aangelegd, ook door agrariërs. In de huidige begrenzing van de ecologische hoofdstructuur is het onderscheid tussen bestaande natuur en nieuwe natuur niet meer zichtbaar. Op dit moment wordt in de omgevingsvisie weliswaar aangegeven dat de EHS (met uitzondering van Natura 2000 en Wav-gebieden) geen externe werking heeft, maar niemand kan bepalen of dit in toekomstig beleid zo blijft. Gezien de toezegging die gedaan is, dat nieuwe natuur niet voor verzuring gevoelig is, verzoekt LTO Noord Overijssel u om het onderscheid tussen nieuwe natuur en bestaande natuur te handhaven en op kaart zichtbaar te houden. Geen dubbel-bestemming voor te realiseren natuur De gebieden behorende bij de EHS moeten middels bestemmingsplan of beheersverordening beschermd worden. Dit houdt in ieder geval in: behoud van areaal, kwaliteit en samenhang. Voor de te realiseren gebieden geldt een mede -bestemming. Mede-bestemmingen leiden in de praktijk tot veel onduidelijkheid. Wij willen voorkomen dat deze onduidelijkheid bij gemeenten of agrariërs wordt neergelegd. Wij verzoeken u daarom om natuur die er is te beschermen, en verder niet. Als huidige agrarische gronden alsnog natuur worden, kan op dat moment de bestemming worden aangepast. Geen eigendomsplanologie In de omgevingsvisie is een aparte benadering opgenomen voor verpachte gronden van terreinbeheerders. Dit betreft gronden die in agrarisch gebruik zijn. In de omgevingsvisie zijn deze echter opgenomen als gerealiseerde natuur onder EHS. LTO Noord Overijssel vindt dat grond die agrarisch gebruikt wordt, ongeacht de eigenaar, een agrarische bestemming moet krijgen en niet als bestaande natuur in de EHS moet worden opgenomen. Wij verzoeken u dit aan te passen. Status bijlage wezenlijke kenmerken van de EHS onduidelijk In de verordening is een bijlage opgenomen met wezenlijke kenmerken van de EHS. De status van deze bijlage is echter niet duidelijk. In de bijlage staat een uitgebreide beschrijving van diverse gebieden actuele en potentiële waarden gebaseerd op natuurdoelen. 4
Onduidelijk is welke waarde aan de potentiele waarden en aan de doelen gehecht moet worden. Daarnaast is onduidelijk wat de verhouding is tot de Gebiedskenmerken, wie of wat heeft voorrang? Is het en en? Verzoek om een aantal gebieden niet te bestemmen als EHS LTO Noord Overijssel verzoekt u voor een aantal specifieke gebieden om deze niet te begrenzen als EHS: 1. De Doorbraak LTO Noord Overijssel blijft op het standpunt staan dat de EHS-status van de Doorbraak af moet. Dit om eventuele toekomstige claims, cq. belemmeringen zo ver mogelijk van ons af te houden. De Doorbraak moet grotendeels nog worden aangelegd. Bovendien voldoet de Doorbraak niet aan de voorwaarde dat het een verbinding vormt tussen diverse natuurgebieden, omdat het aan de oostzijde gewoon ophoudt. De enige redenen om de Doorbraak wel als EHS te bestemmen, namelijk dat het een KRWwatergang is en het zekerstellen van beheergelden, zijn voor ons onvoldoende reden voor aanwijzing. 2. 12 Hectare binnen LI Enschede-Noord Bij Vliegveld Twente is 12 hectare BBL-grond op de kaart ingetekend als nieuwe natuur (Noordergrensweg Grefteberghoekweg). Voor het slagen van de landinrichting is het echter van groot belang dat deze gronden agrarisch blijven en benut kunnen worden in het ruilproces in de landinrichting. Deze grond bestemmen als nieuwe natuur is niet conform de afspraken in de landinrichting. LTO Noord Overijssel verzoekt u dan ook de agrarische bestemming van deze gronden te handhaven. 3. Reutum Wij verzoeken u om de landbouwgronden in Reutum uit de EHS te halen. Zie ook de zienswijze van LTO Noord afdeling Tubbergen en dorpsraad Reutum. 4. Ottershagen Wij verzoeken u, conform afspraak, eerst een quickscan uit te voeren in Ottershagen voordat gronden als EHS worden begrensd. Regionale verdringingsreeks Twentekanalen/Overijsselse Vecht In de omgevingsverordening wordt de regionale verdringingsreeks voor de Twentekanalen/Overijsselse Vecht benoemd. In het Waterakkoord Twentekanalen/Overijsselse Vecht is, na een zienswijze van LTO Noord, echter een andere volgorde in de verdringingsreeks vastgesteld dan hier wordt aangegeven. Beregening van gras/maïs krijgt prioriteit direct na peilhandhaving en beregening ten behoeve van akkerbouw. Reden hiervoor is de economische schade die kan ontstaan door verdroging van gras en maïs. Aangezien het Waterakkoord de basis is voor de vastlegging van de verdringingsreeks in de verordening, verzoeken wij u om de verdringingsreeks voor de Twentekanalen en Overijsselse Vecht in overeenstemming te brengen met de verdringingsreeks zoals vastgesteld in het akkoord voor de Twentekanalen en Overijsselse Vecht. Wij vertrouwen er op dat u bovengenoemde punten meeneemt in uw verdere besluitvorming. Hoogachtend, Margo Meijerink Provinciaal secretaris LTO Noord Overijssel 5