Myocardperfusiescintigrafie & nucleaire ejectiefractiebepaling Onderwijs Module CCU Afdeling Nucleaire Geneeskunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Presentatie (deel I) Indicaties Principe Tracers Voorbereiding Uitvoering Acquisitie Interpretatie Conclusies Presentatie (deel II) Nucleaire ejectiefractiebepaling: Indicaties Rationale, Voorbereiding & Uitvoering Acquisitie & Interpretatie Conclusies
indicaties (I) Diagnostiek van coronaire hartziekten (CAD): bij niet-diagnostische inspanningselectrocardiografie (X-ECG) bij low-risk patient met positief X-ECG bij high-risk patient met negatief X-ECG bepaling van functionele betekenis van bekend CAD: ernst, uitgebreidheid en localisatie van ischemie voor eventuele PCI of CABG indicaties (II) Diagnostiek na doorgemaakt myocardinfarct: bepaling van infarctgrootte en eventuele rest/ randischemie: risicostratificatie & prognose ischemiedetectie als oorzaak van (late) kamerritmestoornissen Evaluatie van ingestelde therapie: bij recidief of persisteren van klachten na PCI/CABG of medicamenteuze therapie principe Opname van de perfusietracer is afhankelijk van : aanvoer van de tracer via de coronairen: regionale doorbloeding (I) opname en concentratie van de tracer in de hartspier: integriteit van de hartspiercellen (II) Ischemie leidt tot stoornis in (I) Myocardinfarct leidt tot stoornis in (II)
tracers (I) Thallium-201-chloride: oudste perfusietracer kaliumanalogon, concentreert na i.v. toediening intracellulair maar wisselt uit met bloed voordeel: hoge extractiefractie bij lage flow nadeel: minder mooie plaatjes door lage energie, relatief hoge stralenbelasting tracers (II) Technetium-99m-tetrofosmin (Myoview): concentreert na i.v. toediening in mitochondria en blijft daar meer dan 5 uur onveranderd aanwezig voordeel: mooie plaatjes door hogere energie, lage stralenbelasting nadeel: lagere extractiefractie bij lage flow voorbereiding goede schriftelijke voorlichting minimaal 4 uur tevoren vasten indien verantwoord beta-blokkers bij voorkeur 48-72 uur tevoren stoppen patient mag gedurende 24 uur voorafgaande aan het stressonderzoek geen koffie, thee, chocolade of coca-cola gebruiken (bevatten caffeine)
uitvoering (I) Stressonderzoek voor uitlokken van ischemie: rationale Rustonderzoek ter vergelijking Eéndagsprotocol: stress & rustonderzoek op één dag met twee verschillende tracers Tweedagsprotocol: stress & rustonderzoek op twee verschillende dagen met in beide gevallen dezelfde tracer uitvoering (II) Contraindicaties stressonderzoek: acuut myocardinfarct instabiele angina pectoris ernstige aortastenose ernstige hypertensie ernstig hartfalen myocarditis/ pericarditis uitvoering (III) Stressonderzoek: Klassieke inspanningstest (fietsen), heeft de voorkeur Chemische stresstest als fietsen niet kan of mag: 1e Keus: adenosine, geeft directe dilatatie coronairen 2e Keus: dobutamine, leidt indirect tot dilatatie van coronairen net als fietsen
acquisitie (I) Acquisitie met behulp van gamma-camera: linker ventrikel wordt in beeld gebracht langs drie assen: korte as, horizontale & verticale lange as acquisitie (II) acquisitie (III) Acquisitie met behulp van gamma-camera: linker ventrikel wordt in beeld gebracht langs drie assen: korte as, horizontale & verticale lange as Reconstructies met behulp van ECG gated SPECT: drie dimensionale reconstructies met camera( s) die rond patient heen draaien Bewegende beelden voor analyse van ejectiefractie, wandbewegingen en verdikking
interpretatie (I) Normaal interpretatie (II) Ischemie apex interpretatie (III) Na PCI LAD
interpretatie (IV) Ischemie inferolateraal interpretatie (V) Infarct inferolateraal interpretatie (VI) Zeer groot myocardinfarct
interpretatie (VII) Combinatie van infarct en ischemie interpretatie (VIII) Normaal interpretatie (IX) Normaal
take home messages Veel gebruikt non-invasief onderzoek voor diagnostiek van coronaire hartziekten met een sensitiviteit van 85 tot 90% Goede voorbereiding van groot belang voor met name stressonderzoek Nucleaire ejectiefractiebepaling: indicaties Nauwkeurige evaluatie van linker ventrikel pompfunctie bij patienten met ischemische en niet ischemische hartziekten (o.a. kleplijden, cardiomyopathie, cardiotoxiciteit van chemotherapie) Kwalitatief: beoordeling van wandbewegingen Kwantitatief: bepaling van ejectiefractie
Nucleaire ejectiefractiebepaling: rationale, voorbereiding & uitvoering Labeling van erythrocyten met technetium-99m voor visualisatie van eindsystolische en einddiastolische inhoud van de linker ventrikel Linker ventrikel ejectiefractie: (ED-ES)/ED * 100% Geen bijzondere voorbereiding noodzakelijk Nucleaire ejectiefractiebepaling: acquisitie & interpretatie (I) Meer betrouwbaarheid door bepaling gedurende groot aantal hartcycli (meer counts) Camerarichting zodanig kiezen dat linker- en rechterventrikel goed kunnen worden onderscheiden Irregulair hartritme kan problemen geven Normaal Gedilateerd Nucleaire ejectiefractiebepaling: acquisitie & interpretatie (II) Normaal
Nucleaire ejectiefractiebepaling: acquisitie & interpretatie (III) Zeer ernstig gedilateerde linkerventrikel Nucleaire ejectiefractiebepaling: take home messages Veel gebruikt non-invasief onderzoek voor nauwkeurige bepaling van ejectiefractie (nauwkeuriger dan gated SPECT perfusiescintigrafie of echocardiografie) Irregulair hartritme kan problemen geven Referenties Thrall JH, Ziessman HA. Cardiovascular System. In: Thrall JH, Ziessman HA. Nuclear Medicine. Mosby: St. Louis, MI, pp. 65-104, 2001. Blokland JAK, Wiarda KS. Hart en bloedvaten. In: Blokland JAK, Wiarda KS. Aanbevelingen Nucleaire Geneeskunde. Eburon: Delft, pp. 104-119, 124-129, 2000.