Workshop Sterven en Cultuur Berbel Tanck (I) Ruth Ramaker (II)
Workshop cultuur Pretoets Theorie Eigen ervaringen Stellingen
Pretoets In het Boeddhisme moet de strevende vastgehouden worden door een naaste. Waar/Niet waar?
Pretoets In het Boeddhisme moet de strevende vastgehouden worden door een naaste. Niet waar
Pretoets Iemand met een orthodox christelijke achtergrond mag gecremeerd worden. Waar/Niet waar?
Pretoets Iemand met een orthodox christelijke achtergrond mag gecremeerd worden. Waar
Pretoets Bij de rooms katholieken wordt direct na het overlijden het sacrament der zieken toegediend. Waar/Niet waar?
Pretoets Bij de rooms katholieken wordt direct na het overlijden het sacrament der zieken toegediend. Niet waar
Pretoets Bij het hindoeïsme is pijnloos sterven erg belangrijk. Alle medicatie is daarbij toegestaan. Waar/Niet waar?
Pretoets Bij het hindoeïsme is pijnloos sterven erg belangrijk. Alle medicatie is daarbij toegestaan. Niet waar
Pretoets Bij moslims moet de zorgverlener niet met de stervende spreken over de naderende dood. Waar/Niet waar?
Pretoets Bij moslims moet de zorgverlener niet met de stervende spreken over de naderende dood. Waar
Religie en cultuur Gelderland 2013, CBS Rooms-katholiek 23,4 Hervormd 12,9 Gereformeerd 4,1 PKN 7,7 Islam 3,1 Joods 0 Hindoe 0,2 Boeddhist 0,2 Overig 4,6 Geen 43,8
Afkomst en Cultuur Allochtonen in Gelderland 2015, CBS Niet westers 8,2% Westers 9,0% Marokkaans 1,2 Antillen/Aruba 0,5% Suriname 0,7 Turkije 2,3%
Rooms-katholieke kerk Geloven in hiernamaals Stervensfase: sacrament der zieken Geen euthanasie Wel orgaan donatie Zowel begraven als cremeren
Hervormde gemeente Leven na de dood Stervensfase: bijbel lezen, bidden en zegen Wel euthanasie Wel orgaandonatie Begraven en cremeren mag
Gereformeerde gemeente God oordeelt en straft Sterven is bevrijding en leidt tot eeuwige leven. Ouderlingen betrokken Geen euthanasie
Pinkstergemeente Veel Afrikanen Onder handoplegging zalven en bidden tbv herstel Lang geloven in genezing door God Begraven is meest gebruikelijk
Islam (soennieten) Dood is overgang naar beter bestaan Sterven gaat alleen Allah aan Spreek niet met stervende zelf Lopende zaken uitspreken en vergeven Imam leest koran voor Geen euthanasie
Islam (soennieten) Na dood zo min mogelijk aanraken door hulpverlener Rituele wassing verplicht Mannen vervoeren lichaam <24 uur begraven in land van herkomst Op re zij, gezicht naar Mekka
Islam (soennieten) Rouwen luidruchtig en emotioneel Mannen en vrouwen gescheiden Graf mag niet geruimd worden Niet cremeren
Islam (sjiieten) Afkomstig uit Afghanistan, Irak, Iran Naast Mekka ook andere heilige plaatsen 12 ipv 7 eerste Imams Rituelen gedetailleerder en preciezer
Islam (sjiieten) Stervensfase: koran lezen, geloofsbelijdenis Water met heilige aarde (bijv. Kerbala) Na overlijden op nieuw geloofsbelijdenis influisteren Overleden vrouw gewassen door familie Geknipte haren/nagels apart mee begraven
Islam (sjiieten) Begraven in heilige plaats Anders aarde onder hoofd Repatriëren lastig
Hindoeïsme Overgang leven -> dood bewust meemaken Sterven pijnloos, ongeschonden lichaam Afscheidsritueel met Pandit Onvoorbereide dood negatief Geen orgaandonatie
Hindoeïsme Vrouwen verzorgen vrouwen, mannen verzorgen mannen Veel rituelen en openlijk intens verdriet Gezicht naar het oosten, lamp bij het hoofd Crematie bij voorkeur zonder kist
Boeddhisme Stervensfase: Meditatie en gebed Op rechterzij tijdens stervensfase Bij bewustzijn blijven Stervende niet aanraken Geen euthanasie kunstmatig leven verlengen niet noodzakelijk
Boeddhisme Tonen geen verdriet angst en emoties Lichaam na het sterven uren tot dagen met rust laten Rituele wassing Geest bijstaan bij reis. Begraven of cremeren
Jodendom Laatste levensfase ongestoord, geen onnodige aanrakingen en medische handelingen, emoties bedwingen Bij bewustzijn tijdens stervensproces Leven verkorten of verlengen is niet toegestaan Orgaandonatie soms mogelijk
Jodendom Bedekken met wit laken, niet verwijderen Ongeschonden en compleet begraven Hoofd richting Jeruzalem Steentje bij het graf Eeuwige grafrust. Niet cremeren Verboden bij leven de begrafenis te regelen
Surinamers Meer rituelen rondom het afleggen en afscheid Afleggen door Dinari, wijnceremonie Veel openlijke emoties Bij voorkeur begraven
Antillen Praten moeilijk over de dood Katholieke rituelen Spiegels afdekken, altaartje Verplichte alle dagen rouwbezoek Veel hevige emoties Lichaam ongeschonden begraven
Afrikanen Diverse groepen met rituelen Openlijke rouw met luidruchtig en heftig uiting van emoties Vaak veel mensen aanwezig
Molukkers Grote betrokken gemeenschap Dominee Praten openlijk over de dood Comité gevormd door extended family regelt begrafenis Oudste kind aanspreekpunt familie
Molukkers Overledene altijd voeten vooruit Massale opkomst uitvaart Familie gooit zelf graf dicht Langdurig verzorgt graf
Chinezen Ongeschonden lichaam, geen pijn Niet praten over doden Bang voor de dood Spiegel voeteinde in kist Begraven of cremeren As naar geboorteland
Eigen ervaringen Eigen ervaring als zorgverlener Wat was er anders, gelijk, moeilijk? Wat neem je mee? Bij geen ervaring: Wat zijn je eigen normen en waarden rondom sterven.
10 minuutjes. EEN REIS DOOR DE TIJD SANDWICHCURSUS 2016
Eigen ervaringen Delen met de groep?
Stelling 1. Ik vind dat ik me als zorgverlener zo veel mogelijk moet aanpassen aan de culturele achtergrond en wensen van de patiënt. (Ook als dat betekent dat er geen optimale pijnstilling,behandeling of informatie uitwisseling is)
Stelling 2 Na vandaag zal ik bij alle patiënten in de laatste levensfase navraag doen over hun religie, cultuur en rituelen.
Einde EEN REIS DOOR DE TIJD SANDWICHCURSUS 2016
Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Sponsoring of onderzoeksgeld Nee Honorarium of andere (financiële) Nee vergoeding Aandeelhouder NVT Andere relatie, namelijk Nee