22 SEPTEMBER 2011 ANIMATOREN OV GROENHOVE GEMEENSCHAPPELIJKE ZIEKENZALVING

Transcriptie

1 1 22 SEPTEMBER 2011 ANIMATOREN OV GROENHOVE GEMEENSCHAPPELIJKE ZIEKENZALVING 1. Oorsprong van de ziekenzalving ziekenzorg, ziekenbezoek: zeer vaak in de Bijbel tegen de Joodse traditie in, waar ziekte een straf was ziekenliturgie (gebed, ziekenzegen, ziekencommunie, ) in de eerste eeuw al: ziekenzalving "Is iemand van u ziek? Laat hij de oudsten van de gemeente roepen; zij moeten een gebed over hem uitspreken en hem met olie zalven in de naam van de Heer. En het gelovige gebed zal de zieke redden en de Heer zal hem oprichten. En als hij zonden heeft begaan, zal het hem vergeven worden." (Jakobus 5, 14-15) 2. Geschiedenis van de ziekenzalving De eerste acht eeuwen: sacrament van de zieken (zalving met olie, door de bisschop gezegend), als geneesmiddel van de Kerk voor de lichamelijk zieke mens, meermaals toegediend, geen voorbereiding op de dood. De ziekenzalving werd ook door lekengelovigen gegeven. Het sacrament van de stervenden was het viaticum. Vanaf de negende eeuw tot 1962: De ziekenzalving wordt verbonden met de sacramentele boete en (aanvankelijk samen met de sacramentele verzoening) uitgesteld tot op het sterfbed: extrema unctio = sacrament van de stervenden; werkzaamheid: aanvulling van de biecht (genezing van de ziel) en voorbereiding op het hiernamaals. Het Concilie van Trente (1551) bevestigt die trend: "Deze zalving wordt toegediend aan zieken, vooral echter aan hen die zo gevaarlijk ziek zijn, dat zij het levenseinde schijnen te naderen. Vandaar de benaming: sacrament van de stervenden". Het Concilie Vaticanum II ( ) Het laatste oliesel, dat ook en beter zalving van de zieken kan worden genoemd, is niet uitsluitend het sacrament van degenen die in het uiterste levensgevaar verkeren. De geschikte tijd om het te

2 2 ontvangen is dan ook reeds aanwezig, wanneer een gelovige door ziekte of ouderdom in levensgevaar begint te komen. (SC 73) Verder gepreciseerd in het dienstboek voor de ziekenliturgie (1972) voor wie door ziekte of ouderdom ernstig verzwakt zijn aan bejaarden die bijzonder zwak zijn, ook zonder dat zij gevaarlijk ziek zijn ook voor een operatie ten gevolge van een zware ziekte (geen plastische chirurgie dus) bij dementerenden, van wie men mag veronderstellen dat ze het sacrament gelovig gevraagd zouden hebben voor hun ziekte (afspraak met familie) ook na overleg met de arts - bij psychiatrische patiënten (mag geen toelating tot zelfdoding worden) mijn standpunt: bij een ziekte/ongeval/situatie waarin de theoretische mogelijkheid tot sterven zich in de eerste persoon stelt: ik kan hieraan sterven. Toch letten op: ziekenzalving is niet het sacrament van de 4 leeftijd belang van vorming rond de ziekenzalving bij bewoners, personeel: een sacrament vraagt geloof zo mogelijk vooraf met elke zieke een gesprek en gelegenheid om het sacrament van boete en verzoening te ontvangen groot respect voor vrijheid van de bewoners, geen zachte dwang om erbij te horen. 3. Liturgie: zie De Orde van Dienst voor de ziekenliturgie, 1975 (verkrijgbaar in de liturgische centra en religiowinkels; met veel voorbeelden en keuzeteksten) Individueel of gemeenschappelijk In een eucharistieviering (dan beperkt tot de essentie; na de evangelielezing ) of als aparte gebedsdienst met meer

3 3 creatieve mogelijkheden en meer actieve participatie van pastoraal werkenden (in de caritassector mag het ook als communiedienst) 3 hoofdmomenten in de ziekenzalving: (1) gebed cf. Jakobus, (2) handoplegging, (3) zalving op voorhoofd en handen 1. Begroeting en zegening met wijwater (buiten de eucharistie) 2. gebed: zie Orde van Dienst of bv. God, onze Vader, wees ons nabij. U die weet wat er nu in ons omgaat aan zorg, aan verlangen naar genezing, aan verdriet en hoop. Wij vertrouwen ons aan U toe. Wees ons nabij in de zorg die wij mogen ontvangen, in de woorden die wij spreken, in de tekenen van genade en troost. Wij geloven dat wij bij U geborgen mogen zijn en geborgen mogen blijven, voor altijd. Amen. 3. Lezing (buiten de eucharistie): zie Orde van Dienst 4. Uitleg bij de zalving Olijfolie wordt in het Zuiden soms de traan van de olijfboom genoemd; er zijn meestal gemengde tranen: verdriet en stille dankbaarheid God staat bij. Hij staat er niet alleen bij, maar staat bij. De naam God, in het Hebreeuws, Jahweh, betekent zowel in het verleden, als in het heden en in de toekomst: Ik stond bij je, Ik sta bij je. Ik zal bij je blijven staan. Ik stond je bij; Ik sta je bij en Ik zal je blijven bijstaan. Moge God je bevrijden : bevrijden van wat verkeerd was in het verleden, maar je ook vrij maken voor een nieuwe toekomst (in dit leven en erna in Zijn ruimte, waar we overvloedig leven)

4 4 Moge God je heil brengen = helen = heel maken uit de verbrokkeling én ook verbinden met mensen, met wie we in breuken leven (helen van gebroken relaties) Verlichting heeft een dubbele betekenis: de pijn verlichten, maar ook licht geven (het West-Vlaams is bijzonder geschikt: lucht is zowel licht als lucht 5. handoplegging: zie Orde van Dienst De handoplegging kan gebeuren samen met de zalving, maar kan ook voor de zalving met een gebed om de komst van de Geest over de mensen en over de ziekenolie: uitgestrekte handen als zegeninggebaar (epiklese): zie Orde van Dienst 6. Voorbeden Heer, wees bekommerd om onze zieke zusters en broeders. * samen: Wij bidden U, verhoor ons Heer. Schenk aan hun lichaam uw genezende kracht * Verlicht hun pijnen en zorgen * Geef hun ook moed en vertrouwen* Help het werk van dokters en verpleegkundigen* Troost al wie van harte met deze zieken meeleven* Verleen beterschap en genezing aan onze zieke zusters en broeders, aan wie we de hand opleggen in Jezus' Naam. * 7. Zalving op voorhoofd en handen (priester) Moge onze Heer Jezus Christus door deze heilige zalving en door zijn liefdevolle barmhartigheid u bijstaan met de genade van zijn heilige Geest. Moge Hij u van zonden bevrijden u heil brengen en verlichting geven 8. Onze Vader (buiten de eucharistie) 9. Afsluitend gebed Heer Jezus Christus, om mensen te verlossen en zieken te genezen, bent U zelf mens geworden. Bekommer U om onze zieke zusters en broeders

5 5 die om genezing vragen. Richt hen op door uw kracht, troost hen met uw steun, zodat zij herstellen, dit ziek zijn overwinnen en in staat mogen zijn hun vroegere bezigheid te hervatten. Laat zien, Heer, dat ziek zijn nooit verloren is, omwille van uw lijden en uw dood op het kruis, U die leeft en heerst in alle eeuwen. Tot slot: De eigenlijke zalving is voorbehouden aan een priester; de rest van de dienst kan door pw gebeuren Let nog op het viaticum ( laatste plechtige communie ) dat ook door buitengewone bedienaars (= alle pastores) kan worden gegeven. Kris Depoortere