LelyStadsGeLUIDEN De mening van de inwoners gepeild Cultuurpeiling 2015 Augustus 2015
Colofon Dit is een rapportage opgesteld door: Team Onderzoek en Statistiek Te downloaden op www.lelystad.nl/onderzoek onder de kop publicaties, burger- en panelpeilingen Gemeente Lelystad Team Onderzoek en Statistiek Postbus 91 8200 AB Lelystad T 0320 27 85 74 F 0320 27 82 45 e-mail: onderzoek@lelystad.nl Voor feiten en cijfers en overige onderzoeksrapporten kunt u terecht op onze website: www.lelystad.nl /onderzoek
INLEIDING Voor u ligt de rapportage LelyStadsGeluiden Cultuur 2015. De uitkomsten in dit onderzoek zijn gebaseerd op een peiling onder het LelyStadsPanel en een steekproef onder inwoners, gehouden in mei 2015. De uitkomsten van dit onderzoek dienen als input voor de actualisatie van het gemeentelijk cultuurbeleid. Aan het onderzoek hebben in totaal 1.353 inwoners meegedaan. Hiervan waren 1.052 personen lid van het LelyStadsPanel. De overige 301 personen hebben gereageerd op een vragenlijst die is verstuurd aan een steekproef onder 1.500 inwoners tussen 18 en 80 jaar 1. De vragen in de enquête zijn grotendeels een herhaling van de cultuuronderzoeken gehouden in 2011, 2007 en 2004. Bij het opstellen van de vragenlijst is rekening gehouden met de landelijke richtlijnen voor cultuuronderzoek (RCO). Onderwerpen die in deze LelyStadsGeluiden aan bod komen zijn onder andere bezoek aan culturele voorstellingen (podiumkunsten), Lelystads cultureel erfgoed, festivals en feesten. Podiumkunsten In de twaalf maanden voorafgaand aan de cultuurpeiling heeft 69% van de inwoners van Lelystad één of meer podiumkunst(en) bezocht 2, zie tabel 1. Deze podiumkunsten kunnen zowel binnen als buiten Lelystad bezocht zijn. Dit percentage is vrijwel gelijk gebleven aan vorige peilingen. Ook is de verdeling van de bezoekfrequentie stabiel. Tabel 1. aantal keer podiumkunst bezocht (%) 1 keer 13 11 16 2-3 keer 21 17 21 3-11 keer 29 28 26 12 keer of meer 7 10 8 % inwoners dat podiumkunst bezoekt 69 71 70 Onbekend - 25 - Inwoners die een podiumkunst bezoeken doen dit gemiddeld zeven keer per jaar. In 2011 was dit acht keer en in 2007 zes keer. Uit grafiek 1 kan afgelezen worden dat het percentage podiumbezoek is gestegen in de groep 30-39 jaar. De overige leeftijdsgroep verschillen nauwelijks van de voorgaande jaren. Grafiek 1. Bezoek podiumkunsten naar leeftijd 1 Meer informatie over de onderzoeksmethoden zijn te vinden in de Onderzoekverantwoording (OZV) en frequentieverdeling cultuur 2015. Te vinden op www.lelystad.nl/onderzoek 2 RCO-definitie van culturele voorstelling: concert pop/wereldmuziek, cabaret of kleinkunst, musical, toneel, concert klassieke muziek, jazz-/blues, ballet/dans, dance/houseparty, opera/operette, koor, harmonie/ fanfare/brassband, literaire bijeenkomst, lezing over kunst/kunstgeschiedenis. 1
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 78% 74% 67% 69% 65% 18-29 30-39 40-54 55+ Gemiddelde 2004 2007 2011 2015 Grafiek 2. Podiumbezoek naar opleiding 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 69% 54% laag midden hoog 2007 2011 2015 78% Zowel voor opleiding als inkomen geldt dat hoe hoger deze is, hoe groter het aandeel van deze groep dat podiumkunsten bezoekt, zie grafiek 2 en grafiek 3. Maar, als het gaat om opleiding is een dalende trend zichtbaar onder het bezoek van laag en middelbaaropgeleiden, terwijl het aandeel bezoekers onder mensen met een laag inkomen licht juist toeneemt. Deze toename is ook onder mensen met een hoog inkomen zichtbaar. 2011 kende een dipje in bezoek van mensen met een hoog inkomen (79%), dit heeft zich in 2015 weer hersteld (84%). Grafiek 3. Podiumbezoek naar inkomen 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 69% 54% laag midden hoog 2007 2011 2015 84% 2
Bezoek aan podiumkunsten naar discipline Voor dertien verschillende disciplines 3 van podiumkunst is het bezoek onderzocht, zie tabel 2. Tabel 2. Bezoek podiumkunsten door inwoners (%) toneelvoorstelling 24* 28 22 cabaret of kleinkunst 32* 37 29 concert klassieke muziek 14 14 10 opera of operette 2* 6 4 uitvoering van een koor 15 17 13 concert harmonie, fanfare of brassband 9 7 6 concert pop-/wereldmuziek 30 29 29 jazz-/bluesconcert 8* 12 11 dance-/houseparty 7 7 8 musical 19* 25 25 ballet-/dansvoorstelling 11* 14 10 literaire bijeenkomst 5 7 5 lezing over kunst/kunstgeschiedenis 4 4 4 % inwoners dat podiumkunst bezoekt 69 71 70 * Belangrijk verschil tussen 2015 en 2011 Alhoewel het gemiddelde bezoekpercentage (69%) vrijwel gelijk is gebleven aan voorgaande jaren, is voor een heel aantal disciplines een achteruitgang in het aandeel bezoekers zichtbaar. Gemiddeld bezoeken inwoners in 2015 iets minder verschillende disciplines (2,6) dan in 2011 (2,9). Podiumbezoek in Lelystad Ruim de helft (56%) van de inwoners die een podiumkunst bezoekt, gaat (ook) in Lelystad naar een voorstelling. Dit komt overeen met vorig onderzoek. Het bezoek aan Lelystadse podiumkunsten is in 2015 voor de leeftijdsgroepen vanaf 30 jaar min of meer hetzelfde gebleven. Onder de jongste leeftijdsgroep daarentegen lijkt tussen 2011 en 2015 sprake te zijn van een daling van bezoek in Lelystad, deze afname is echter niet significant, zie grafiek 4. Maar, kijken we voor deze leeftijdsgroep verder terug in de tijd, dan is vanaf 2004 wel een stijgende lijn zichtbaar. Grafiek 4. Aandeel podiumkunst dat in Lelystad wordt bezocht naar leeftijd (excl. Film) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 66 55 57 58 42 18-29 30-39 40-54 55+ Gemiddelde 2004 2007 2012 2015 3 Het onderscheid in disciplines zijn afkomstig uit RCO. 3
Tussen 2015 en 2011 zijn geen belangrijke verschillen te constateren in bezoek aan podiumkunsten in Lelystad, zie tabel 3. Het bezoek aan alle verschillende disciplines is ongeveer gelijk gebleven. Tabel 3. Bezoek podiumkunsten in Lelystad (%) toneelvoorstelling 19 20 15 cabaret of kleinkunst 26 27 21 concert klassieke muziek 6 8 4 opera of operette 1 4 2 uitvoering van een koor 12 11 10 concert harmonie, fanfare of brassband 5 4 4 concert pop-/wereldmuziek 15 15 12 jazz-/bluesconcert 5 8 8 dance-/houseparty 4 5 4 musical 8 10 9 ballet-/dansvoorstelling 9 8 6 literaire bijeenkomst 4 4 4 lezing over kunst/kunstgeschiedenis 2 2 3 Bioscoop en overige podiumkunsten Naast de podiumkunsten is inwoners ook gevraagd naar andere vormen van bezoek aan culturele voorstellingen. Het bioscoopbezoek is sinds 2011 belangrijk gestegen (+4%), zie tabel 4. Tussen 2011 en 2015 is de bioscoop van uitbater en locatie veranderd. Het Agora theater heeft nu een bioscoop. Tabel 4. bezoek aan overige culturele voorstellingen % film in bioscoop of filmhuis 57* 53 52 amateurkunst 10* 14 - galerie 15* 20 - museum 50 - - * Belangrijk verschil tussen 2015 en 2011 Het percentage filmbezoekers dat ook in Lelystad naar de film gaat, is 75%. In 2011 lag dit op 79%. Het aandeel inwoners dat naar de film gaat is de afgelopen jaren wel toegenomen, maar dit toegenomen bezoek gaat niet naar Lelystad. Gemiddeld gaan inwoners drie keer per jaar naar de film, waarvan twee keer per jaar in Lelystad. Kijken we naar 2011, dan lag het bezoek op vier keer per jaar en in 2007 vijf keer per jaar. Het aandeel inwoners dat naar de film gaat is dan iets gestegen, het aantal keer dat men gaat is juist gedaald de afgelopen jaren. Verder kan in tabel 4 afgelezen worden dat bezoek aan amateurkunst en bezoek aan een galerie zijn gedaald. Museumbezoek is in 2015 voor het eerst naar gevraagd. Locaties voor podiumkunsten in Lelystad In Lelystad liggen drie locaties waar gezamenlijk de meeste podiumvoorstellingen gegeven worden. Dit zijn het Agoratheater, CKV de Kubus en Underground. Het bezoek aan de Agora en de Underground is sinds de vorige peiling stabiel. Het bezoek aan de CKV de Kubus is gedaald. 4
Tabel 5. Bezoek aan locaties podiumkunsten in Lelystad % 2004 Agora 60 59 46 28 CKV Kubus 17 26 21 17 Underground 11 13 8 6 De antwoorden tellen niet op tot 100. Dit komt omdat per instelling het percentage bezoek door inwoners berekend is. Bibliotheek Tussen 2011 en 2015 is het gebruik van de bibliotheek belangrijk afgenomen (-14%), zie tabel 6. Mogelijk is een verklaring voor deze afname dat in 2011 de nieuwe locatie van de bibliotheek ruim nog niet zo heel lang in gebruik was. In de loop van de jaren is dit nieuwtje er van af gegaan en is het gebruik afgenomen. Maar, inwoners die de bibliotheek zijn blijven gebruiken (38%) gaan vaker naar de bibliotheek toe, dan voorgaande jaren. Gemiddeld 17 keer per jaar. In 2011 lag het gebruik op gemiddeld 15,5 keer per jaar en in 2007 op 13 keer. Tabel 6. Gebruik bibliotheek door inwoners % Flevomeerbibliotheek 38 52 45 In dit onderzoek is specifiek gevraagd naar de reden waarom men gebruik maakte van de bibliotheek. Verreweg de meeste gebruikers van de bibliotheek raadplegen en/of lenen (ook) boeken (75%). Verder komen gebruikers vaak een krant en/of tijdschrift lezen (26%) zie tabel 7. 5
Tabel 7. Reden van gebruik van bibliotheek Collectie raadplegen/lenen 75% Krant/tijdschrift lezen 26% studeren/werken 9% workshop/lezing volgen 8% BiblioLab (3D printen) 2% Kinderactiviteiten 12% Overige reden 15% Aantal telt op tot meer dan 100. Dit komt omdat men meerdere mogelijkheden kon kiezen. Kijken we naar het totaal aantal keer dat de diverse redenen genoemd worden dan blijkt 51% van alle genoemde redenen raadplegen/lenen van collectie te zijn. Andere functies van de bibliotheek zijn net zo belangrijk (49%) als de oorspronkelijke rol van de bibliotheek. CKV de Kubus Na een stijgende lijn voor de Kubus tussen 2004 en 2011, is het bezoek in 2015 weer terug op het niveau van 2004 (17%), zie tabel 5. Tabel 8. Reden bezoek aan CKV de Kubus 4 % 2015 2011 Volgen van cursus/ workshop e.d. 15* 24 Bezoek van voorstelling/ presentatie e.d. 80 78 Ophalen cursist/ bezoeker 16* 28 Anders 8 5 * belangrijk verschil met vorige meting Uit tabel 8 kan afgelezen worden dat de deelname aan cursus/workshop sinds vorige peiling is gedaald. Ditzelfde geldt logischerwijs ook voor ophalen cursist/bezoeker. Bezoek aan een voorstelling/presentatie e.d. is wel gelijk gebleven. Informatievoorziening culturele instellingen In het algemeen vindt 80% de informatievoorziening over het culturele aanbod in Lelystad minimaal voldoende. Een veel genoemde opmerking door mensen die informatie missen is ik heb er niets over gehoord. Informatieverspreiding gaat hoofdzakelijk schriftelijk, in plaats van auditief. Op verzoek van de vier grote culturele instellingen (Kubus, Underground, bibliotheek en Agora) zijn enkele specifieke vragen gesteld over informatievoorziening door de betreffende instellingen. Specifiek gevraagd naar de tevredenheid over de informatievoorziening van deze vier instellingen, scoort iedere instelling voldoende/goed, zie tabel 9. Het beste scoort de Agora en hekkensluiter is de Kubus. Tabel 9. Oordeel over informatie voorziening Voldoende/goed Onvoldoende Kubus 68% 33 % Underground 82% 18 % Agora 93% 7 % Bibliotheek 79% 21 % 4 Antwoorden tellen op tot meer dan 100%. Dit komt doordat respondenten meerdere antwoorden konden aankruisen. 6
Kijken we naar de meest gebruikte informatiebronnen per instelling dan wordt voor iedere instelling (lokale) kranten als eerste genoemd. Met uitzondering van de Agora, daar staat het programmaboek op één. De (lokale) krant is de tweede bron. Ook is de website van de instelling één van de belangrijkste bronnen waar informatie gezocht wordt over de culturele instellingen. Tot slot worden posters/reclame langs de weg (Kubus en Underground), social media (Underground) en nieuwsbrief (Bibliotheek) genoemd. Gevraagd is naar de mening over de prijs van de diverse producten van de instellingen. Opvallende negatieve uitschieter is de prijs voor cursussen/lessen in de Kubus. Hiervan vindt 68% de prijs te hoog. Overigens geldt dit percentage alleen voor de personen met een mening over de prijs. Van de respondenten had 70% geen mening. In positieve zin valt optredens in de Underground op, slechts 19% vindt deze (te) duur. Grafiek 5. Oordeel over prijsstelling culturele instellingen: (te) duur 100% 80% 68% 60% 40% 20% 31% 30% 19% 24% 31% 0% Cultureel erfgoed In 2011 is een open vraag gesteld over wat inwoners cultureel erfgoed van Lelystad beschouwen. De meest genoemde categorieën zijn in 2015 herhaald. Over vijf opties wordt een eensgezind oordeel geveld over wat cultureel erfgoed van Lelystad is. Minimaal vier op de vijf respondenten zegt dit over: de Bataviawerf, scheepswrakken, werkeiland, Wortman gemaal en de Oostvaardersplassen. Festivals en evenementen Jaarlijks worden in Lelystad diverse festivals en evenementen georganiseerd. Aan een aantal van deze evenementen kent de gemeente een subsidie toe in het kader van het cultuurbeleid. In de cultuurpeiling 2015 is van een groot aantal cultureel getinte festivals de bekendheid onder Lelystedelingen onderzocht. Daarnaast is ook het bezoek geschat. Verder is gevraagd om de waardering voor het evenement uit te drukken in een rapportcijfer. Enkele evenementen werden in 2011 ook al georganiseerd. Van deze evenementen kan de bekendheid worden vergeleken. 7
Grafiek 6. Naamsbekendheid festivals en evenementen Sea Bottom Jazz Festival LelystArt Open monumentendag Sunsation Atelierroute Uitgast Kunstroute Dancetour Artifest Stadsdichtersdag Natuurkunstpark Jolpop Straatmuziekfestival Week van de amateurkunst Peuter Kleuter Festijn Nationaal Film Festival Scholieren Dag van de Architectuur of Festival Stille Nacht 32% 26% 25% 19% 14% 85% 79% 69% 67% 66% 64% 63% 63% 56% 50% 48% 48% 47% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2015 2011 Van LelystArt en de atelierroute is de naamsbekendheid tussen 2011 en 2015 flink toegenomen. Dancetour en Uitgast zijn sindsdien ook iets beter bekend geworden. Open monumentendag heeft flink aan naamsbekendheid ingeleverd, maar hoort nog steeds tot de bekendste festivals en evenementen, zie grafiek 6. Grafiek 7. Bezoek aan festivals en evenementen LelystArt Natuurkunstpark Straatmuziekfestival Artifest Uitgast Atelierroute Open monumentendag Dancetour Kunstroute Jolpop Sea Bottom Jazz Festival Week van de amateurkunst Stadsdichtersdag Sunsation Peuter Kleuter Festijn Dag van de Architectuur of architectuurcafés Festival Stille Nacht Nationaal Film Festival Scholieren 20% 17% 15% 13% 13% 10% 10% 9% 6% 6% 5% 3% 3% 3% 2% 2% 2% 34% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2015 2011 De toegenomen naamsbekendheid van LelystArt heeft volgens deze peiling ook geresulteerd in aanzienlijke toename van bezoekers. Dit is voor de overige evenementen met een grotere naamsbekendheid niet van toepassing. Overigens blijven de bezoekaantallen van de evenementen met afgenomen naamsbekendheid ook op peil. De evenementen hebben een trouwe schare bezoekers. Meer of minder naamsbekendheid leidt nauwelijks tot verandering van bezoek. Grafiek 8. Rapportcijfer evenement 8
Festival Stille Nacht Uitgast Dancetour Peuter Kleuter Festijn Week van de amateurkunst Open monumentendag Nationaal Film Festival Scholieren Dag van de Architectuur of architectuurcafés LelystArt Atelierroute Jolpop Natuurkunstpark Stadsdichtersdag Kunstroute Sea Bottom Jazz Festival Artifest Straatmuziekfestival Sunsation 0 2 4 6 8 10 2015 2011 Alle festivals en evenementen krijgen een ruime voldoende van hun bezoekers. Voor twee evenementen zijn bezoekers in 2015 minder tevreden dan in 2011. Het Sea Bottom Jazz Festival scoort met een 6,9 bijna een punt minder dan in 2011. Sunsation scoort zelf met een 6,6 bijna anderhalve punt lager dan in 2011. Mogelijk speelde het slechte weer Sunsation parten. In 2015 heeft 61% van de inwoners één of meerdere festivals of evenementen bezocht. Dit percentage ligt hoger dan in 2011 (52%). Deze toename komt doordat in 2015 gevraagd is naar meer festivals dan in 2011. Kijken we alleen naar de festivals die zowel in 2015 als 2011 gehouden zijn, dan ligt het bezoek in 2015 op 50% en in 2011 op 38%. Amateurkunst Naast kunst- en cultuurbeleving in de vorm van bezoek aan uitvoeringen, voorstellingen, musea etc. doen Lelystedelingen het beoefenen van kunsten. In tabel 10 staat het deelnamepercentage per gemeten activiteit. Tabel 10. Deelname aan vormen van amateurkunst % 2004 tekenen, schilderen, grafisch werk 18 17 16 14 beeldhouwen, sieraden maken 6 10 10 5 werken met textiel 11 11 8 5 zingen 11 15 10 9 muziekinstrument bespelen 10 14 11 10 toneel, mime 1 3 2 2 (volks)dans, (jazz)ballet 5 6 4 3 fotografie/film/video 13 15 10 9 verhalen/gedichten schrijven 9 9 8 6 muziek maken op de computer 4 6 4 4 websites ontwerpen 6 10 7 7 Amateurkunst-beoefenaar 45 49 46 39 In 2015 het aandeel inwoners dat amateurkunsten beoefend (45%) gezakt naar het niveau van 2007. Nog altijd is tekenen/schilderen de meest beoefende amateurkunst. 9
In de leeftijdsgroep 40 t/m 54 jaar is een belangrijke daling zichtbaar van het aandeel amateurkunstenaars. Ook lijkt een daling in de jongste leeftijdsgroep te bestaan, maar deze daling is niet significant. Oftewel, het gevonden verschil kan op toeval berusten. Tabel 11. Amateurkunstbeoefenaars naar leeftijd 18 t/m 29 54% 62% 49% 30 t/m 39 48% 48% 45% 40 t/m 54 40%* 48% 46% 55+ 45% 45% 43% * Belangrijk verschil tussen 2015 en 2011 Voor opleiding geldt, hoe hoger men is opgeleid, hoe groter het aandeel amateurkunstenaars, zie tabel 12. In 2015 valt verder op dat minder mensen met een laag inkomen aan amateurkunst doen dan in vorige peilingen. Tabel 12. Amateurkunstenaars naar opleidingsniveau laag 28%* 37% 39% midden 47% 49% 46% hoog 53% 56% 53% * Belangrijk verschil tussen 2015 en 2011 De plaats waar mensen hun kunstzinnige activiteit beoefenen is vooral Ongeorganiseerd/ zelf thuis (60%), zie tabel 13. Dit aandeel is ongeveer gelijk aan 2011. In 2015 is voor het eerst gevraagd naar de locatie multifunctionele accommodatie (MFA)/ buurthuis. Deze locatie blijkt goed gebruikt te worden als plek voor het beoefenen van amateurkunst (18%). Daar waar men in eerder peilingen koos voor binnen een vereniging of anders, lijkt de MFA een beter passend alternatief. Tabel 13. Plaats van amateurkunstbeoefening CKV de Kubus 3 5 6 Underground 1 1 2 Binnen vereniging 11* 17 12 Bij privé docent 5 7 8 Ongeorganiseerd/ zelf thuis 60 62 57 Anders 2* 9 16 In een multifunctionele accommodatie (MFA) / buurthuis 18 - - * Belangrijk verschil tussen 2015 en 2011 Radio Lelystad Op het gebied van media is gevraagd of inwoners naar radio Lelystad luisteren. Van de inwoners zegt 36% daar (wel eens) naar geluisterd te hebben in de afgelopen twaalf maanden. Dit percentage belangrijk lager dan het aandeel in 2011 (43%). 10
Mening over cultuur Drie op de vijf inwoners is (zeer) tevreden over het aanbod van culturele voorzieningen in Lelystad. Tegelijkertijd is 7% (zeer) ontevreden, zie tabel 14. Dit is gelijk aan 2011. Voor 2011 was een groter aandeel inwoners (zeer) ontevreden. Lelystad heeft in 2015 positieve omslag van 2011 weten vast te houden. Tabel 14. Tevredenheid aanbod culturele voorzieningen. 2004 (zeer) tevreden 58 57 49 40 tevreden noch ontevreden 35 37 38 46 (zeer) ontevreden 7 7 13 14 In 2015 geeft 20% van de inwoners aan bepaalde culturele voorzieningen te missen. Dit is een even groot aandeel als in 2011. Men heeft de mogelijkheid gekregen om aan te geven welke voorzieningen dan gemist worden. Lang niet iedere respondent heeft van die mogelijkheid gebruik gemaakt. De meest genoemde gemiste voorziening is een bioscoop. In 2015 wordt de Agora als onvoldoende toereikend beschouwd door 11% van de mensen die aangegeven hebben een voorziening te missen. Daarnaast wordt klassieke muziek (8%) vaak genoemd. De rest van de reacties betreffen een mix van te beperkt aanbod, verkeerde doelgroep (te weinig voor jongeren, of juist te weinig voor ouderen), verkeerde programmering en ontoereikende huisvesting van bestaande voorzieningen (te klein). Van de Lelystedelingen vindt 58% dat nu (anno 2015) meer te doen is in Lelystad op het gebied van kunst en cultuur dan vier jaar geleden. Dit is aanzienlijk minder dan 2011 (70%). Een derde stemt neutraal op deze stelling. Dit is flink meer dan de kwart in 2011. Dat minder te doen is, kan ook in 2015 op weinig instemming rekenen. Festival voor stadshart In 2015 zijn respondenten uitgenodigd op te schrijven wat voor evenement zij graag in het stadshart georganiseerd zien. In totaal heeft bijna de helft van de respondenten een (of meer) ideeën voor een festival opgeschreven. De meest genoemde frequentie twee keer per jaar (31%). Terwijl het gemiddelde iets hoger ligt met ruim drie keer per jaar. In de bijlage bij dit onderzoek staan alle ideeën opgesomd. 11