Dag van de godsdienstleraren De digiwoord-ige Jeugd Achtergrond Workshop- Van Chatroom naar klasroom 1. Het waarom van deze workshop, enkele feiten op een rij! Deze workshop wil geen pleidooi zijn om lessen op een virtuele manier te geven, het wil wel een forum bieden, een denkproces starten in de zoektocht naar het gebruik van de virtuele middelen als facebook, blog, youtube, digitale platformen als smartschool, blackboard en anderen in de lessen godsdienst. De workshop wil vanuit de realiteit - een virtuele wereld waar jongeren vandaag de dag erg mee vertrouwd zijn en die voor de hedendaagse jongere sterk verweven is met de gewone wereld - nagaan hoe we die virtuele wereld kunnen brengen binnen het levensbeschouwelijke kader van de lessen godsdienst. We zijn er ons van bewust dat deze zoektocht, dit denken over gebruik van virtuele middelen gekleurd zal zijn en niet evident is je hebt nu eenmaal mensen die, vaak vanuit de angst voor het onbekende, de virtuele wereld afwijzen. En anderzijds zijn er mensen die zich volledig door die virtuele wereld laten onderdompelen Deze workshop zal en wil dus vooral een zoeken zijn hoe we de believers en de nonbelievers samen kunnen brengen en de virtuele realiteit op ene kritische manier kunnen binnen brengen in onze lessen. Enkele impulsen uit de media van waaruit we ons denken kunnen starten Enkele passages uit de Kersttoespraak Koningin Beatrix 2009 In deze tijd van mondialisering zijn snelheden vergroot en afstanden verkleind. Technische vooruitgang en individualisering hebben de mens onafhankelijker en afstandelijker gemaakt. We zijn meer en meer op onszelf aangewezen. Toch blijft een plek waar wij ons thuis voelen, vertrouwen kunnen hebben in de mensen om ons heen en mogen uitgaan van solidariteit enorm belangrijk. Misschien is wel de grootste uitdaging hoe individu en gemeenschap weer met elkaar te verbinden en vertrouwen te herstellen. Ook de crisis van vandaag leert ons dat. Tegenwoordig zijn zelfs buren soms vreemden. Je spreekt elkaar zonder gesprek, je kijkt naar elkaar zonder de ander te zien. Mensen communiceren via snelle korte boodschapjes. Onze samenleving wordt steeds individualistischer. Persoonlijke vrijheid is los komen te staan van verbondenheid met de gemeenschap. Maar zonder enig 'wij-gevoel' wordt ons bestaan leeg. Met virtuele ontmoetingen is die leegte niet te vullen; integendeel, afstanden worden juist vergroot. Het ideaal van het bevrijde individu heeft zijn eindpunt bereikt. We moeten trachten een weg terug te vinden naar wat samenbindt. De moderne technische mogelijkheden lijken mensen wel dichter bij elkaar te brengen maar ze blijven op 'veilige' afstand, schuilgaand achter hun schermen. Wij kunnen nu spreken zonder te voorschijn te komen, zonder zelf gezien te worden, anoniem. Domweg, grofweg emoties uiten is makkelijk geworden. Op spreken zonder respect wordt niemand meer afgerekend. Niet het vreemd zijn maakt de ander agressief maar agressiviteit maakt de ander tot vreemde.
Netlog niet opgezet met kritiek koningin Beatrix NVT - Netwerksite Netlog is kwaad op de Nederlandse koningin Beatrix. In haar kerstboodschap haalt ze uit naar virtuele contacten, die volgens haar de afstand tussen mensen vergroot. 'Onzin, iedereen wordt er juist socialer door', klinkt het bij Netlog. De uithaal van de koningin kan op weinig begrip rekenen bij het Belgische Netlog, dat in Nederland na Hyves en Facebook de grootste netwerksite is. 'Zou er dan echt niemand de teksten van de Nederlandse koningin nalezen?', vraagt Lorenz Bogaert, een van de oprichters van Netlog. 'Ik ben enorm geschrokken van haar uitspraak. Elk onderzoek wijst uit dat deelnemers van sociale netwerksites juist socialer worden. Ze hebben meer contacten dan voordien. Jongeren die geen toegang hebben tot sociale netwerksites, omdat er geen geld is voor een computer of het internet, vereenzamen net. Het is een noodzakelijk onderdeel van de jongerencultuur geworden.' Dat die contacten al bij al maar oppervlakkig blijven, klopt volgens Lorenz Bogaert ook niet: 'Integendeel, jongeren hebben het er vaak over hele diepgaande gevoelens. Dit lijkt mij echt een uitspraak van iemand die tot een generatie behoort die niet deelneemt aan de technologische evolutie. Wij nodigen de koningin dan ook uit om een account aan te maken bij Netlog en te merken dat die sociale contacten geen verschraling inhouden. Wie alleen maar een oppervlakkig kijkje neemt, krijgt er een verkeerd beeld van en dat levert vaak dit soort onterechte kritiek op.' Uit een ander krantenartikel 'Emoties uiten zonder zelf een traan te laten zien', Op het internet blijft Annick Van Uytsel bestaan! Toon Coppens, medeoprichter van het Belgische internetbedrijf Netlog. 'Het viel ons al langer op dat zeer veel mensen de pagina de voorbije twee jaar gebruikten als online rouwregister. Dat is een bizar fenomeen dat we meer en meer beginnen te zien. Ze blijven op die manier spreken met Annick.' deken van Diest Felix Van Meerbergen. Je merkt aan de vele reacties dat mensen nood hebben om hun emoties te ventileren. Niet alle collega's waren laaiend enthousiast maar je moet met je tijd meegaan. De tijd dat mensen communiceerden via de tamtam ligt ver achter ons.' 'Vroeger stuurden mensen kaartjes of sprongen in hun wagen om aan de deur hun medeleven te betonen', zegt professor Manu Keirse. De klinisch psycholoog verwerpt de rouwevolutie niet 'zolang het de echte sociale contacten niet opblaast. Een online rouwmedium moet zeker kunnen. Het is het ideale forum geworden om emoties te uiten zonder zelf een traan te laten zien. Het verhaal van Annick is zo herkenbaar en zorgt voor een grote sociale betrokkenheid.' () Tom Palmaerts, Trendwatcher, vanuit de nascholing sociaal en online en Trends
Sociale netwerksites, communicatie op het bredere internet een wezenlijk onderdeel van de hedendaagse jongerencultuur Het filmpje Is social media a fad wil ons een blik gunnen op de realiteit van de virtuele wereld. 2. Enkele vragen als uitgangspunt om nadien te bedenken. Welke plaats kunnen de nieuwe media in onze klasruimte, in het lesgebeuren innemen? Kunnen we met deze nieuwe media enige diepgang bereiken, de levensbeschouwelijke discussie een platform geven of misbruiken we de nieuwe media om onze lessen slechts een modern jasje aan te meten? Op welke manier maak je nu reeds gebruik de mogelijkheden van de virtuele wereld? Wat als je die media, die virtuele wereld zou willen gebruiken hoe zou je er dan gebruik van maken? Waar zie jij de uitdagingen, de onderwerpen vanuit je huidige lespraktijk, waar je met de virtuele media aan de slag zou kunnen? 3. Hoe kan je concreet aan de slag/ gebruik van digitale fora in de les 3.1. Aanmaken van een facebookgroep Doel, mogelijke uitdagingen: - Je kan met een facebookgroep onderwerpen in een bredere maatschappelijke context plaatsen, in een bredere maatschappelijke context bevragen. - Je kan de kijk van de klas op bepaalde onderwerpen verbreden, nuanceren - Je kan de leerlingen confronteren met de subjectieve reacties op recente maatschappelijke gebeurtenissen. - Mits een duidelijke vraagstelling en goed omkadering vanuit de lessen kan je diepgang geven aan en de maatschappelijke relevante gaan toetsen van de in de les aangehaalde onderwerpen.
Aandachtspunten Heel wat leerlingen beschikken over een facebookprofiel, enkele leerlingen nog niet. Vandaar dat dit medium in de les enkel een vrijblijvend medium kan zijn. Je kan inpikken op een bestaande groep vanuit je profiel. In het verleden waren, naar aanleiding van actuele gebeurtenissen wel enkele leuke/goede pagina s met reacties die op één of andere manier wel eens een leuke impuls in de les kunnen zijn zoals bv. de groep armoede in je achtertuin, met links naar koppenreportages enz. Je kan zelf een facebookgroep aanmaken en reacties afwachten van mensen vanuit het gehele taalgebied of ruimer. Op die manier kan je meningen toetsen, verbreden, enz. Voordeel: - je kan brede reacties verwachten, vanuit facebook kan je verwijzen naar bestaande websites en andere media als youtube een rechtstreekse link is mogelijk. - je kan het onderwerp van de les breder bevragen je werkt per definitie over de schoolgrenzen heen, over klasgrenzen - Facebook is een medium die vlot toegankelijk is voor heel wat leerlingen en kan aangewend worden als een leermiddel dat heel dicht bij hun eigen leefwereld staat. - Je behoudt zelf de controle over je bent beheerder van je eigen account - Een groep is goed beveiligd; je kan zelf bepalen of je groep een open of gesloten karakter heeft, wie je tot de groep toelaat, welke reacties kunnen geplaatst worden en bij het maken van een groep of het registreren van ene forum zijn er verschillende beveiligingsmechanismen toegevoegd. Nadeel: - Heel wat de facebookgroepen zijn inhoudelijk beneden alle peil; de groepen zijn ontstaan uit frustratie, zijn heel persoonlijk. Vandaar is het belangrijk ook de intentie van waaruit de groep is ontstaan na te gaan. (voor zover dit mogelijk is) - Facebookgroepen bevatten ook zelden een objectieve info, tenzij ze concreet verwijzen en linken naar specifieke objectieve en/of informatieve sites - ook negatieve of nietszeggende reacties kunnen op je groepspagina terecht komen, als beheerder kan je weliswaar deze reacties verwijderen.
Hoe een facebookgroep opstarten? 1. Op de website van facebook kan je je registreren. Je vult daartoe in het openingsscherm ondermeer je emailadres, je accountnaam en andere gegevens in. Let op, maak een specifiek profiel aan voor het vak godsdienst. 2. Eens ingelogd vind je onderaan of links de term groepen, of een afbeelding die verwijst naar groepen klik je hierop dan verschijnt volgend scherm
3. In het zoekvenster groepen kan je specifieke en reeds bestaande groepen terug vinden bv. bij het intikken van de term armoede kom je op zo n 99 verschillende groepen. 4. In hetzelfde venster kan je ook een nieuwe groep aanmaken, je kiest een goede titel, een goede vraagstelling en je kan aan de slag.
5. Hier tik je het onderwerp in waarover je het wil hebben, wat achtergrond, eventuele links naar bestaande websites, wie de website of de facebookgroep kan raadplegen. 6. Hier kan je een vraagstelling formuleren, een pop-poll, vanuit concrete feiten vragen naar een reactie, 7. Op het prikbord kunnen eventuele mensen wat reacties achterlaten, links met videofilmpjes, een persoonlijke boodschap. Hier is de reactie veel vrijblijvender.
Doel: 3.2. Aanmaken van een digitaal portfolio op youtube - Leerlingen impulsen laten aanreiken van die het lesonderwerp een andere invulling of een nieuwe wending kunnen geven. - Een confrontatie tussen het lesgebeuren en de virtuele realiteit, de leefwereld van jongeren tot stand brengen. - Je kan via een portfolio zowel de beginsituatie in de klas in kaart brengen of de evolutie in het denken van de leerlingen in beeld brengen. - Je kan via bv. youtube eigen werk van leerlingen, eigen beelden, eigen impulsen rond één specifiek onderwerp verzamelen Voordeel: - Youtube is een media die voor de meeste leerlingen vrij toegankelijk is, waar heel wat leerlingen reeds zelf beelden hebben op geplaatst. - Youtube biedt naast muziek en videomateriaal ook heel wat collages, PP en andere aan. Het is een breed medium waar je bv. ook Tv-fragmenten op kunt terug vinden. - Een muziektekst of een melodie kunnen soms meer spreken wanneer een clip er aan toegevoegd wordt. - Youtube is heel gebruiksvriendelijk, biedt verschillende mogelijkheden aan om lijsten te maken, geschiedenis te bewaren, - Je kan de filmpjes van Youtube ook op je eigen computer bewaren of een digitale link leggen met bv. het schoolnetwerk of andere platformen als bv. facebook. Nadeel: - Op Youtube is er ook heel wat rommel terug te vinden. Dit kan je voorkomen door de leeftijdsgrens van je account onder de 18 jaar te bepalen. - Een account aangemaakt op youtube kan je moeilijk verwijderen. - Youtube is een subjectief medium en ook een vrij vluchtig medium. Hoe een portfolio op youtube opstarten? stap 1: je surft naar www.youtube.com en meld je aan! Heb je nog geen account dan kan je vrij eenvoudig een account aanmaken of via je gmailadres of googleaccount op youtube inloggen.
Stap 2: na het aanmelden, via je eigen account, ga je via specifieke zoektermen op zoek naar filmbeelden, foto s, reportages,.door middel van het intikken van gerichte zoektermen in het zoekvenster
Stap 3: in de vele zoekresultaten probeer je je een weg te vinden Stap 4 indien je een filmpje gevonden hebt die aan jouw beschrijving en zoekopdracht voldoet dan kan je het bewaren onder favorieten door op de knop favorieten te drukken, het filmpje wordt dan automatisch bewaard. Stap 5: je krijgt meteen ook een heleboel suggesties, linken naar andere filmpjes die je eventueel in de portfolio kan bewaren. Stap 6: wil je alle bewaarde filmpjes bekijken, dan ga je naar geschiedenis of history en klik je op de lijst favorieten. Je kan eventueel ook een eigen playlist maken.
Doel: 3.3. Aanmaken van een blog - De verkenning van de leerstof, het bepalen van een beginsituatie - Een alternatieve vorm van klasgesprek, buiten de schoolmuren en het klaslokaal. - (Tussentijdse evaluatie) in groep en vanuit thuis. - Gerichte uitwisselingen van gedachten met bv. een klas in een andere school. - Je kan via de blog opnieuw een evolutie in het denken van de leerling in kaart brengen of een confrontatie aangaan vanuit het levensbeschouwelijk kader van de les. Voordeel: - Leerlingen zijn min of meer vertrouwd met het medium blog. In andere lessen, bv. in de les Nederlands wordt deze techniek aangewend. - Je gaat opnieuw een instrument gebruiken dat dicht aanleunt bij de leefwereld van jongeren. - Je kan vak, klas of schooloverstijgend werken. - Je hebt als beheerder de blog volledig in handen, je kan berichten verwijderen en je kan altijd ook de volledige blog verwijderen. - Meeste websites zijn heel gebruiksvriendelijk.
Nadeel: Sommige blogs zijn heel log. Hoe maak je een blog aan 1. Enkele populaire websites om een blog aan te maken www.blogger.com (heel eenvoudig) Stap 1. Je surft naar een website waar je een blog kan aanmaken en via je emailadres en je paswoord log je aan. Sommige websites verwachten een specifiek e-mailadres bv. een gmailadres. Stap 2. Eens ingelogd, kom je op volgend scherm:
Stap 3: je klikt op de link een blog aanmaken, je verzint een goede naam, je krijgt suggesties op welk adres je je blog kan terug vinden.
Stap 4: Je kiest een blogsjabloon. Stap 5: je omschrijft duidelijk de bedoeling van je blog en het onderwerp.
Stap 6: Je stuurt het adres van je blog door aan de leerlingen of aan de specifieke doelgroep. Vanaf nu kunnen de leerlingen reageren. Tip: Maak duidelijke afspraken hoe de blog dient ingevuld te worden, wanneer leerlingen een reactie kunnen plaatsen, of leerlingen mogen reageren op elkaars schrijven. Blog: relatieseenzoektocht@blogspot.com, oplossingsmodellenarmoede@blogspot.com 3.4. Werken met een forum Vele elektronische leeromgevingen als smartschool en blackboard hebben de mogelijkheid om intern in de school, specifiek klas of jaargericht een forum op te starten. - Ideaal om bv. de beginsituatie van een lesonderwerp in kaart te brengen. - Je behoudt de volledige controle over het forum. - Gebeurt op geen enkel ogenblik anoniem - Sluit aan bij de leefwereld van jongeren. - Biedt een zekere ruimte, een vrijheid tot reageren. Een voorbeeld van een forum via smartschool.
4. De do s en de don ts bij het gebruik van de virtuele wereld - Gebruik niet je eigen e-mailadres! Stimuleer leerlingen om zelf een specifiek e- mailadres aan te maken. - Bepaal op voorhand duidelijk het onderwerp dat je wil bevragen of waarover je van gedachten wil wisselen! - Formuleer concreet de grenzen van de opdracht, maak duidelijke afspraken. - Nieuwe media zijn enerzijds een uitdaging, anderzijds gaan ze ook heel snel vervelen. Nu reeds wordt gesproken van een e-zelfmoord of van een é-vakantie. - Jongeren kunnen vrij snel zelf met de nieuwe media aan de slag, kunnen ook zelf initiatieven nemen binnen de virtuele context. - Voorzie ruimschoots de tijd en hou rekening met leerlingen die niet altijd op het net kunnen. - Niet elk onderwerp leent zich voor bevraging via bv. blogs, facebookgroepen, - Elke opdracht moet in het breder kader van het lesgeheel geduid worden. Wat ga je met de info doen? Welke vragen stel je precies? Mag men reageren? Waarom juist op deze manier een onderwerp bevragen? Situeer met andere woorden je impuls duidelijk in het lesgebeuren. - Leerlingen zijn vaak heel enthousiast en in hun enthousiasme vergeten ze vaak dat het medium die je in de les hanteert slechts een impuls is. Jongeren vervallen snel in chattaal of in plaats van een eigen mening te formuleren reageren ze op de mening van anderen. - Uit eigen ervaring weet ik dat het belangrijk is om de leerlingen ook iets te vertellen over de privacy en wat kan gebeuren met de bekomen info. Als de info binnen de klasmuur blijft gaan heel wat leerlingen anders reageren dan wanneer je later bv. de confrontatie zou aangaan met een klasgroep uit een andere scholengroep. Enkele voorbeelden (zie voorbeelden bij elke bespreking) Concreet aan de slag