Gemeente Boxmeer Onderwerp: Vaststelling Functioneel Ontwerp (FO) transitie jeugdzorg Noordoost-Brabant. Nummer: 7k. AAN de Raad van de gemeente Boxmeer Boxmeer, 7 januari 2014 Aanleiding Door de decentralisatie van de jeugdzorg, de invoering van de Jeugdwet met ingang van 1 januari 2015, worden de gemeenten verantwoordelijk voor bijna alle vormen van hulp en zorg voor jeugdigen en opvoeders. Gemeenten worden verantwoordelijk voor de organisatie en financiering van bijna alle vormen van jeugdhulp en jeugdzorg. Het decentralisatieproces bevat een inhoudelijke, bestuurlijk en organisatorische kant; het gaat niet alleen om het verleggen van verantwoordelijkheden en financiering maar ook om transformatie: het opnieuw vormgeven van het stelsel van ondersteuning en zorg voor jeugdigen en hun opvoeders. Nadere toelichting De transitie biedt gemeenten meer mogelijkheden voor integrale en daarmee effectievere hulp aan jeugdigen en gezinnen. Decentralisatie van de jeugdzorg biedt volop kansen voor verbetering. De hoofddoelstellingen van het nieuwe jeugdzorgstelsel zijn: Ouders zijn als eersten verantwoordelijk voor het gezond en veilig opgroeien van hun kinderen, voor de ontwikkeling van de talenten van hun kinderen op weg naar een zelfstandig leven; De overheid komt pas in beeld als dit niet vanzelf gaat; Eerdere ondersteuning en zorg op maat een betere samenwerking rond gezinnen. Kinderen, ouders en andere opvoeders moeten dus gemakkelijk ergens terecht kunnen met vragen over opvoeden en opgroeien. Dat voorkomt mogelijk het ontstaan of het verergeren van problemen. Wanneer er problemen zijn, wordt er snel en op maat hulp en ondersteuning geboden, waardoor de problemen niet escaleren. Deze gespecialiseerde jeugdzorg moet naadloos aansluiten op de jeugdtaken waar gemeenten nu al verantwoordelijk voor zijn. Argumenten voor de in het raadsbesluit opgenomen beslissingen 1. In het Functioneel Ontwerp is opgenomen op welke wijze de gezamenlijke 19 gemeenten de jeugdtaken met ingang van 2015 gaan uitvoeren. Op 27 juni 2013 besloot uw Raad tot vaststelling van het Visiedocument Transitie Jeugdzorg. Hiermee werden de globale kaders vastgesteld. Binnen deze kaders is het Functioneel Ontwerp op tactisch niveau verder uitgewerkt. Per hoofdstuk worden beslispunten geformuleerd vast te stellen door uw Raad. Deze zijn kortheidshalve en volledigheidshalve opgenomen in het bijgevoegde raadsbesluit. Met deze besluiten I-WL/2013/3637
wordt de uitvoering geregeld. 2. Door de inrichting van het nieuwe jeugdzorgstelsel worden de huidige gemeentelijke jeugdtaken aangesloten op de nieuwe gemeentelijke jeugdzorgtaken. Voor de pijlers van het nieuwe jeugdzorgstelsel is aansluiting gezocht bij de bestaande situaties in gemeenten. Er zijn lokale en subregionale verschillen tussen de samenwerkende gemeenten. In de te vormen basisteams krijgen professionals veel verantwoording en mandaat om snel de juiste hulp te kunnen inzetten. Hulp wordt geleverd vanuit het basisprincipe om zoveel mogelijk dicht bij kinderen/gezinnen op te lossen. Alleen bij opschaling en inzet van dure gespecialiseerde jeugdzorg is afstemming en samenwerking met andere professionals nodig. Er worden afspraken gemaakt over de basiskwaliteit en deskundigheid om snel en efficiënt de juiste ondersteuning te organiseren. De ondersteuning in het gedwongen kader - de jeugdbescherming en jeugdreclassering - en de organisatie van het Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) moet aansluiten bij het stelsel van jeugdzorg. Doel is om maatregelen in het gedwongen kader te verminderen door jeugdigen en gezinnen eerder in beeld te krijgen en met de juiste ondersteuning kinderen langer thuis te laten wonen. Alleen wanneer de veiligheid gegarandeerd kan worden. Er is een gecertificeerde instelling nodig die intensief samenwerkt met het lokale systeem. In aanvang wordt uitgegaan van eigen kracht van gezinnen en het feit dat zij zelf de regie kunnen voeren. De mogelijkheid van het inzetten van Persoons Gebonden Budgetten (PGB) is hierbij ondersteunend. 3. Door afstemming met de andere transities en maatschappelijke ontwikkelingen ontstaat een integrale aanpak binnen het sociale domein. Het speelveld en de dynamiek waarin de transitie jeugdzorg zich beweegt heeft veel raakvlakken met andere ontwikkelingen in het sociale domein: transitie AWBZ Participatiewet Passend Onderwijs (jeugd)veiligheid Overlap en verkokering moeten voorkomen worden. 4. Alleen door regionale samenwerking is de uitvoering van gespecialiseerde jeugdzorgtaken mogelijk. Uitgangspunt in de nieuwe jeugdwet is dat iedere gemeente verantwoordelijk is voor haar eigen inwoners. In Noordoost-Brabant is door de samenwerkende gemeenten afgesproken om: dat, wat we lokaal of subregionaal kunnen organiseren ook zo te doen. Alleen voor specialistische jeugdzorg, zowel beleidsmatig als voor wat betreft de gezamenlijke organisatie van inkoop, wil de regio op grond van de navolgende overwegingen solidair zijn: Er is een wettelijke verplichting tot regionale samenwerking voor de jeugdbescherming, jeugdreclassering en het AMHK. Er zijn onvoorziene fluctuaties in het zorggebruik die grote financiële gevolgen kunnen hebben die individuele gemeenten niet alleen kunnen dragen. Er zijn schaalvoordelen bij gezamenlijke inkoop, instandhouding en efficiënt gebruik van specialistische voorzieningen. - pag. 2/8 -
5. Met een basisovereenkomst voor bestuurlijk aanbesteden kan gestuurd worden op bekostiging en kwaliteit. De Jeugdwet biedt gemeenten een redelijke mate van beleidsvrijheid om invulling te geven aan de uitvoering en sturing. Er is gekozen voor bestuurlijk aanbesteden omdat dit recht doet aan het complexe karakter en de netwerkstructuur van het sociale domein. Er is sprake van een gelijkwaardige relatie tussen gemeenten en instellingen. In de basisovereenkomst zijn de spelregels voor de omgang tussen gemeenten en partners vastgelegd. In de bijbehorende deelovereenkomsten wordt afgesproken welke effecten bereikt worden, welke budgetten en welke voorwaarden nodig zijn. Er kan zowel voor subsidiering als voor inkoop gekozen worden. De voorliggende basisovereenkomst is via een uitgebreid inspraaktraject tot stand gekomen. Er is overeenstemming met alle partijen die zorg gaan aanbieden over deze constructie. De basisovereenkomst is van toepassing op de inkoop en overlegstructuur van lokale, subregionale en regionale zorg. Afgesproken is deze basisovereenkomst ook te gebruiken in het kader van de transitie van de AWBZ. Hiervoor is een gezamenlijk traject doorlopen. 6. Door het inzetten van de huidige gemeentelijke middelen jeugdtaken (subsidies) en de decentralisatie-uitkering jeugdzorg kan het nieuwe jeugdzorgstel bekostigd worden. De decentralisatie van de jeugdzorg gaat gepaard met een bezuiniging die oploopt van 4% om 2015 naar 15% in 2017. Tegelijkertijd moet er een verschuiving van zware zorg naar lichte zorg plaatsvinden. De bedragen die opgenomen zijn in de decembercirculaire 2013 zijn voorlopig. Toegezegd is dat in de meicirculaire 2014 de definitieve budgetten per gemeente bekend zullen zijn. Wij gaan er van uit dat de volledige decentralisatieuitkering nodig is om het nieuwe jeugdzorgstelsel te financieren en de bestaande basisteams (Centra Jeugd en Gezin) toe te rusten op hun nieuwe taak en zwaardere en grotere doelgroep. Doeltreffendheid/ doelmatigheid Door de invoering van de herziene Wet op de Jeugdzorg worden alle gemeenten vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de organisatie van bijna alle vormen van jeugdhulp en jeugdzorg. Met de vaststelling van het Visiedocument Transitie Jeugdzorg werden de kaders aangegeven waarbinnen de jeugdzorg uitgewerkt kan worden. Met de vaststelling van het Functioneel Ontwerp (FO) vindt uitwerking op tactisch nivo verder plaats. Voor bepaalde vormen van jeugdzorg (jeugdbescherming) is regionale samenwerking wettelijk voorgeschreven. Voor andere typen jeugdzorg zijn de risico s te groot om als gemeente alleen te dragen. Samenwerking tussen gemeenten is nodig. De regio Noordoost-Brabant is een goede samenwerkingsschaal om voldoende bestuurskracht te organiseren. Het laatste anderhalf jaar is al intensief samengewerkt tussen de gemeenten in Noordoost-Brabant. Dit heeft geleid tot het eerder vastgestelde Visiedocument het voorliggende Functioneel Ontwerp (FO). Daarmee voldoet de gemeente Boxmeer aan de wettelijke voorwaarden. - pag. 3/8 -
Alternatieven en afwegingen 1. De realisatie van het nieuwe jeugdzorgstelsel kent een korte invoertijd. Besluitvorming door 19 gemeenten kent een lange doorlooptijd. Vertraging in de besluitvorming verkort de invoertijd. 2. De vorming van basisteams is voor de 19 gemeenten een lokale verantwoordelijkheid. Het goed functioneren van al deze gemeentelijke basisteams is een voorwaarde voor een goed functionerende en betaalbare regionale specialistische zorg. Het vormen van stevige basisteams vraagt krachtige leiding en doorzettingsmacht, voldoende deskundigheid en innovatievermogen. Iedere gemeente gaat dit lokaal dan wel subregionaal organiseren. Het kan ook betekenen dat sommige gemeentelijke subsidies anders ingezet moeten worden en verschoven worden tussen organisaties om alles betaalbaar te houden. De gecertificeerde instelling moet opgericht worden. Niet duidelijk is of het huidige Bureau Jeugdzorg (BJZ) een doorstart maakt of dat zij voor de oprichting van een nieuwe regionale stichting kiezen. Vooralsnog willen de gemeenten in Noordoost- Brabant geen frictiekosten overnemen. Wel willen de gezamenlijke gemeenten de professionals van BJZ en van de William Schrikker Groep in Noordoost-Brabant te werk stellen. Hierover moeten op provinciaal niveau nog afspraken gemaakt worden. 3. Afstemming zoeken en samenhang bewaken tussen de drie transities is complex. Net als de transitie jeugdzorg kennen de transities AWBZ en Participatie hun eigen opdrachten, regionale samenwerkingsvormen en fasering van uitvoering. Binnen de regio Noordoost-Brabant zijn bij de gemeenten s-hertogenbosch en Oss programmamanagers aangesteld om bij transitieoverstijgende onderwerpen te zorgen voor afstemming en aansluiting. 4. In de regionale samenwerking moet lokale verantwoordelijkheid verbonden worden met regionale solidariteit. Door te kiezen voor lokale verantwoordelijkheid waar mogelijk (o.m. de inrichting van en uitvoering door basisteams) en regionale samenwerking waar nodig (o.m. de inrichting van en uitvoering door gespecialiseerde jeugdzorg) zijn alle gemeenten samen verantwoordelijk voor de effectiviteit van het functioneren van het nieuwe jeugdzorgstelsel. Het uitgangspunt is dat lokaal in de basisteams zoveel mogelijk moet worden opgelost. Alleen de complexe casussen worden doorgeleid naar de regionale specialistische jeugdzorg. Deze organisatievorm op basis van regionale solidariteit moet wel financiële prikkels bevatten om minder gebruik te maken van de gespecialiseerde jeugdzorg. Het moet lonend zijn voor gemeenten om te investeren in de basisinfrastructuur en basisteams, zodat daar veel zorgvragen worden opgepakt. 5. Als de samenwerkende gemeenten hun volledige decentralisatie-uitkering jeugdzorg niet volledig inzetten gaan tekorten ontstaan. Hierdoor kunnen gemeenten niet aan hun wettelijke verplichting voldoen om de juiste opvoed- en opgroeihulp te bieden aan hun inwoners. Bepaalde specialistische jeugdzorg zal verdwijnen. - pag. 4/8 -
Wettelijke basis Wet Maatschappelijke Ondersteuning Wet op de Jeugdzorg Financiën Het nieuwe jeugdzorgstelsel zal bekostigd worden met de huidige gemeentelijke middelen jeugdtaken en de decentralisatie uitkering Jeugdzorg. a. Financiën Aanvankelijk ging de decentralisatie van de jeugdzorg gepaard met een efficiencykorting van 300 miljoen landelijk. Deze korting is inmiddels opgelopen tot 450 miljoen (Kabinet Rutte II). In de decembercirculaire 2013 is een voorlopige verdeling van de decentralisatie uitkering jeugdzorg opgegeven. In de meicirculaire 2014 zullen de definitieve cijfers per gemeente bekend gemaakt worden. De complexe en ingrijpende decentralisatie noodzaakt ons tot inhoudelijke en organisatorische voorbereidingen op de nieuwe taak. Dit is erg lastig als cruciale informatie over budgetten ontbreekt. b. Financiële risico s De financiële risico s in de jeugdzorg zijn groot. Niet vooraf is te overzien wat de vraag naar zorg zal zijn evenals de aard van de benodigde zorg niet te voorzien is. Opnames bij gespecialiseerde jeugdzorginstellingen brengen grote kosten met zich mee. Er wordt uitgegaan van solidariteit tussen gemeenten om de risico s te spreiden. Door de transformatie (meer opvang in de eigen omgeving, de zog. nulde lijn/kanteling en opvang in de eerste lijn) moeten de uitgaven worden beperkt. Daarvoor is het nodig dat in iedere gemeente voldoende basisvoorzieningen zijn. Gemeenteraden moeten zich realiseren dat hier een discrepantie kan optreden met noodzakelijke bezuinigingen. Verder is het van groot belang dat gemeenteraden de decentralisatie-uitkering ook daadwerkelijk reserveren en oormerken voor jeugdzorg. Afstemming andere projecten / derden Gemeenteraden zijn tussentijds geïnformeerd en hebben eerder het Visiedocument Transitie Jeugdzorg vastgesteld. Er wordt structureel overleg gevoerd met de 19 gemeenten in Noordoost-Brabant (Regionaal Bestuurlijk Overleg (RBO)). De invulling en invoering van het nieuwe jeugdzorgstelsel wordt door deze 19 gemeenten gezamenlijk gedaan. Tijdens het hele proces van transitie jeugdzorg worden de huidige aanbieders van jeugdzorg regelmatig schriftelijk en mondeling geïnformeerd en betrokken bij het proces. In het Land van Cuijk is door de regionaal kartrekker transitie jeugdzorg (gemeente Cuijk) verschillende keren gesproken met vertegenwoordigers van lokale participatieraden over de voortgang van de transitie. Ook werd de Burgerparticipatieraad uitgenodigd om deel te nemen aan de gehouden chatsessies. Er is een conferentie met instellingen en gemeenten Land van Cuijk georganiseerd over het concept Functioneel Ontwerp. Er is een overleg geweest met de huisartsen en een brede raadsbijeenkomst Land van Cuijk werd georganiseerd. Vanaf 2011 zijn de 19 gemeenten in de regio Noordoost-Brabant met elkaar aan het werk om dit stelstel te realiseren. In dit voorstel wordt uw Raad voorgesteld om een aantal principiële besluiten te nemen zoals die zijn opgenomen in het Functioneel Ontwerp (FO). De voorbereiding hiervan heeft plaatsgevonden in afstemming met de portefeuillehouders jeugd van de 19 gemeenten. - pag. 5/8 -
Inmiddels zijn een startnotitie, visiedocument en Functioneel Ontwerp (FO) ontwikkeld. Het Functioneel Ontwerp ligt nu ter besluitvorming aan u voor. Verder gewerkt wordt nu aan een implementatieplan. De planning voor het vervolg is: 29 januari 2014 bestuurdersconferentie 1 januari 2014 1 juni 2014 implementatieplan transitie jeugdzorg door het College vast te stellen 1 juni 2014 31 december 2014 organisatie van de uitvoering. Voorlichting Op verschillende manieren is en wordt in dit proces gecommuniceerd en verschijnen nieuwsbrieven en perspublicaties. Voorstel Wij stellen uw Raad voor het Functioneel Ontwerp (FO) en de daarin opgenomen navolgende beslispunten vast te stellen: a. Het nieuwe jeugdzorgstelsel op hoofdlijnen : Het nieuwe jeugdzorgstelsel bouwt op de pijlers basishulp via basisteams jeugd en gezin, flexibel aanbod en gespecialiseerde voorzieningen. Iedere gemeente in de regio Noordoost-Brabant richt een basisteam jeugd en gezin op met voldoende kwaliteit, deskundigheid en omvang zodat dit een van de toegangen wordt naar gespecialiseerde jeugdzorg. De gezamenlijke gemeenten maken het mogelijk een Persoons Gebonden Budget (PGB) te verstrekken onder een aantal voorwaarden. De gezamenlijke gemeenten kiezen voor de inrichting van één gecertificeerde instelling op het niveau van Noordoost-Brabant die voldoet aan de eisen zoals genoemd in het Functioneel Ontwerp. De gezamenlijke gemeenten kiezen voor een regionale organisatie voor het melden van kindermishandeling en huiselijk geweld (Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling). Dit AMHK wordt ondergebracht bij de op te richten gecertificeerde instelling. De gezamenlijke gemeenten kiezen voor één integrale crisisdienst. b. Het nieuwe jeugdzorgstelsel binnen het brede sociale domein: De gezamenlijke gemeenten zorgen voor een goede afstemming tussen de basisteams jeugd en het onderwijs. Zo nodig wordt er een gecombineerd arrangement gemaakt. De gezamenlijke gemeenten zorgen voor een naadloze aansluiting tussen jeugdhulp 18- naar jeugdhulp 18+. c. Vormgeving regionale samenwerking: De gezamenlijke gemeenten stellen vast voor welke vormen van jeugdzorg regionaal en voor welke vormen subregionaal en lokaal wordt samengewerkt. Deze samenwerking betreft zowel beleid als inkoop van deze zorg. De gezamenlijke gemeenten kiezen voor meerjarige financiële solidariteit voor de benoemde gespecialiseerde jeugdzorgvormen omdat de noodzaak hiervoor aanwezig is. Er moeten voldoende financiële prikkels worden ingebouwd voor gemeenten om het lokaal aanbod in stand te houden. - pag. 6/8 -
d. Sturing, bekostiging en kwaliteit: De gezamenlijke gemeenten kiezen ervoor om de basisteams functiegericht te bekostigen. De overige jeugdhulp wordt prestatiegericht bekostigd. Over de bekostigingsstructuur AMHK en crisisdienst gaan de gemeenten in gesprek. De gezamenlijke gemeenten stemmen in met de conceptbasisovereenkomst bestuurlijk aanbesteden (bijlage 3) als onderlegger voor het toekomstig overleg tussen gemeenten en instellingen. De gezamenlijke gemeenten blijven Zorg voor Jeugd gebruiken als registratiesysteem waarmee instellingen aansluiten op de Landelijke Verwijsindex Risicojeugd. e. Financiën: De gezamenlijke gemeenten stellen vanaf 2015 de decentralisatie-uitkering jeugd vanuit de Jeugdwet beschikbaar, ter financiering van het nieuwe jeugdzorgstelsel. De huidige middelen voor het preventief jeugdbeleid voor het basisaanbod worden in stand gehouden. De gezamenlijke gemeenten maken het organisatorisch en financieel mogelijk om verlengde jeugdzorg te bieden voor jongeren in de leeftijd van 18 t/m 23 jaar in afstemming met de transitie AWBZ in de regio. Burgemeester en wethouders van Boxmeer, de secretaris, de burgemeester, drs. ir. H.P.M. van de Loo K.W.T. van Soest - pag. 7/8 -
Bij het onderwerp: Functioneel Ontwerp (FO) transitie jeugdzorg Noordoost-Brabant Horen de volgende bijlagen: 1. I-WL/2013/3358 Functioneel Ontwerp transities jeugdzorg Noordoost-Brabant 2. I-WL/2013/3357 Bijlage: Gevolgen van het nieuwe jeugdzorgstelsel (klantroutes) 3. I-WL/2013/3356 Bijlage: Definitieve basisovereenkomst bestuurlijk aanbesteden - pag. 8/8 -