ANTWERP MANAGEMENT SCHOOL HEEFT EEN FAMILY WEALTH INSTITUTE FAMILIEVERMOGEN MOET EEN ZEGEN ZIJN Veel ondernemende families willen zich professioneel laten begeleiden om hun patrimonium samen te houden, goed te beheren en over te dragen op de volgende generatie(s). Het nieuwe Family Wealth Institute wil wetenschappelijk onderzoek voeren naar family governance en de families in deze materie versterken. Jos Thys, Executive Director Family Wealth Institute en Leo Neels, Voorzitter Raad van advies Family Wealth Institute KBC ACADEMY NEWS NR. 08 SEPTEMBER 2014 03
Van links naar rechts: Alain Nijs, Leo Neels, Alain-Laurent Verbeke, Jos Thys. Afgelopen juni werd in de schoot van de Antwerp Management School het Family Wealth Institute (FWI) opgericht. Structurele partners van het nieuwe instituut zijn het advocatenkantoor Greenille en KBC Private Banking. Het FWI steunt op drie pijlers. De eerste is de door KBC Private Banking gefinancierde leerstoel Family Wealth. Met professor Alain-Laurent Verbeke als leerstoelhouder zal academisch onderzoek naar familievermogen worden gevoerd. Het tweede onderdeel van het FWI is het excellence program, een opleidings- en kennisprogramma voor families over het beheren van het familiepatrimonium. Ten slotte wil het instituut ook events organiseren waarop families op een vertrouwelijke, open manier met elkaar kunnen praten en ervaringen kunnen uitwisselen. Net voor een vergadering van de raad van advies van het FWI konden we vijf drijvende krachten achter het initiatief Een familiepatrimonium is veel meer dan enkel het familiebedrijf. bijeenbrengen voor een interview: leerstoelhouder en academic director professor Alain-Laurent Verbeke, executive director Alain Nijs (Greenille), executive director Jos Thys (Antwerp Management School), voorzitter van de raad van 04 KBC ACADEMY NEWS NR. 08 SEPTEMBER 2014
advies professor Leo Neels en general manager van KBC Private Banking Erwin Schoeters. Vanwaar komt het idee om een instituut op te richten dat zich toelegt op het familievermogen? Jos Thys: De vraag kwam van enkele ondernemende families, die vaststelden dat ze niet voldoende expertise hebben om hun vermogen op een duurzame wijze goed te beheren en over te dragen op de volgende generatie. Ze klopten aan bij het Competentiecentrum Familiebedrijven van Antwerp Management School, waarvan ik de manager ben. Het centrum richt zich specifiek op kleine en grote familiebedrijven. Maar bij de meeste families met een groot vermogen is het familiepatrimonium veel meer dan enkel het familiebedrijf. En op die vragen over family governance wilden wij een breder en meer uitgediept antwoord bieden, gebaseerd op academisch onderzoek. Alain-Laurent Verbeke: De complexiteit van de vragen van die families is doorgaans zeer groot, door de omvang van het vermogen, doordat de familie veel meer activiteiten heeft dan enkel het familiebedrijf, doordat er verschillende generaties bij betrokken zijn, doordat er ook aangetrouwde familie is bijgekomen. Het is niet enkel een juridisch-fiscaal en een zakelijk verhaal, er komt veel meer bij kijken. Communicatie, emotie, de waarden en de cultuur van de familie zijn zeer belangrijk. En daarover bestaat nog maar weinig onderzoek. Waarom loopt het bij de overdracht van het familievermogen vaak fout? In het KBC ACADEMY NEWS NR. 08 SEPTEMBER 2014 05
Alain-Laurent Verbeke, Academic director Family Wealth: "Families beseffen dat vermogensbeheer meer vraagt dan een fiscaal-juridische benadering". overgrote deel van de gevallen heeft dat te maken met psychologie, met wantrouwen en slechte communicatie, met emoties, met verwachtingen. Daar willen we met het FWI iets aan doen, voor de families, maar ook voor de maatschappij. Familievermogen moet weer een zegen worden, nu lijkt het vaak alsof het veeleer een vloek is. Leo Neels: De vraag naar het wetenschappelijk onderbouwen van family governance hangt echt in de lucht. Ik was als trusted advisor van een vermogende familie op zoek naar literatuur. Toen ik aanklopte bij het Competentiecentrum Familiebedrijven bleek daar dezelfde behoefte te zijn opgeborreld. Mijnheer Verbeke, u zei dat het FWI er niet enkel is voor de vermogende families, maar ook voor de maatschappij in haar geheel. Wat bedoelt u daarmee? Alain-Laurent Verbeke: Vermogende families investeren vaak niet enkel in hun eigen bedrijf of bedrijven, maar ook in andere ondernemingen. Dat zijn duurzame investeringen op lange termijn, ze zorgen voor continuïteit. De families investeren ook in de social profit, ze hebben een grote rol in mecenaat en liefdadigheid. Leo Neels: Familiebedrijven zijn goed voor de helft van de banen in Vlaanderen. Ze zijn een stabiele factor in het economische leven. Waarom zijn Greenille en KBC Private Banking in dit verhaal gestapt? Alain Nijs: De praktijk van Greenille is al altijd sterk academisch ingebed, we werken samen met verschillende universiteiten en hogescholen. En de filosofie van het FWI sluit aan bij onze werking. We kijken al jaren verder dan het vaktechnische, het juridische en fiscale. Begrijpen wat bij vermogende families leeft, welke hun bekommernissen zijn, dat is steeds belangrijker geworden. Erwin Schoeters: Een drietal jaar geleden is KBC met een 06 KBC ACADEMY NEWS NR. 08 SEPTEMBER 2014
Wealth Office van start gegaan, voor families met een vermogen van meer dan vijf miljoen euro. Die families hebben specifieke behoeften op het vlak van vermogensstructurering en -beheer. We begeleiden hen intensiever, niet langer als een klassieke beleggingsadviseur, maar veel meer als een relatiebeheerder. Heel concreet hebben we veel ondernemers die met de problematiek van de opvolging worden geconfronteerd. Wij moeten dan verder kijken dan het puur financiële. Waarom duikt de vraag naar meer kennis over family governance juist nu op? Alain-Laurent Verbeke: De families beseffen ook dat vermogensbeheer meer vraagt dan een fiscaal-juridische benadering, dat het een complex en interdisciplinair verhaal is. Je merkt de voorbije jaren een evolutie van een top-downbenadering waarbij de vader alles besliste naar een leiderschap dat bottom-up gestalte krijgt en waarbij communicatie en vertrouwen zeer belangrijk zijn. Erwin Schoeters: De afstand tussen de generaties is nu veel kleiner dan twintig jaar geleden. Bij de oudere generatie is er veel bereidheid om de jongeren al snel bij alles te betrekken en hun de familiewaarden mee te geven, zoals het op een maatschappelijk bewuste manier omgaan met het vermogen. In het kader van ons Wealth Office hebben we een next gen-academy gelanceerd voor twintigers en jonge dertigers. Dat is een groot succes. Kan u even de drie pijlers van het FWI toelichten? Alain-Laurent Verbeke: Met de leerstoel zullen we vooral empirisch onderzoek doen rond drie thema s. Het eerste zijn de componenten van family wealth. Dat gaat over materiële componenten zoals het familiebedrijf, vastgoed, de investeringsportefeuille, een kunstcollectie, maar ook over immateriële aspecten zoals filantropie, mecenaat, het sociale kapitaal van de familie. Verder zullen we onderzoek doen naar de continuïteit van familievermogens. Daar hoort ook historisch onderzoek bij. Waar staan de leden van families die de voorbije honderd jaar continuïteit realiseerden? Waar staan de families die het vermogen niet konden samenhouden? Een derde thema is leiderschap en conflictmanagement in de familie. We willen bijvoorbeeld kijken naar de rol van de vrouw, in welke mate zij een peacemaker is bij conflicten. Het onderzoek heeft tot doel input te geven aan de families in Vlaanderen en België, maar we willen ook publiceren op internationaal niveau. Dankzij de steun van KBC Private Banking en van Greenille beschik ik meteen over een PhD en over een halftijdse postdoctoraatsstudent. We zullen zo snel mogelijk onderzoeksprojecten aanvragen bij het FWO, het IWT en eventueel Europa 2020 om de equipe te versterken. Begrijpen wat bij vermogende families leeft, welke hun bekommernissen zijn. Jos Thys: De tweede pijler van het FWI is het excellence program. Daarmee willen we de knowhow van de families over het omgaan met het familiepatrimonium vergroten. Eenvoudig gezegd willen we antwoorden bieden op drie clusters van vragen. De eerste is: hoe praat ik met de familie, hoe komen we tot beslissingen, hoe kunnen we het patrimonium bijeenhouden? De tweede cluster gaat over hoe je met de bankier of financier praat. Wat zijn mogelijke beleggingsvormen, waar zitten de risico s? Een derde reeks vragen heeft betrekking op de fiscaal-juridische aspecten: hoe praat je met je advocaat, fiscalist, notaris? Leo Neels: Ten slotte wil het FWI ook ontmoetingsmogelijkheden organiseren voor families. Op die events kunnen ze in een vertrouwelijke atmosfeer met elkaar praten en goede praktijken uitwisselen. Dat zal gebeuren in een niet-commerciële context, zonder aanbieders van allerlei diensten. Wanneer gaat het FWI van start? Alain Nijs: Het heeft maar enkele maanden tijd gevraagd om het FWI op te richten. De verschillende partners zaten meteen op dezelfde golflengte. We gaan door op dat elan. In het kader van de leerstoel zijn we bezig met de voorbereiding van onderzoeksprojecten. De inaugurale rede is gepland voor 16 december aanstaande. Ook aan de verdere uitwerking van het excellence program wordt volop gewerkt. KBC ACADEMY NEWS NR. 08 SEPTEMBER 2014 07