Raadsvoorstel Registratienr: 16INT01106 Agendapunt: Onderwerp: Raadsvoorstel wijziging Verordening winkeltijden Montferland Portefeuillehouder: wethouder W.A.R. Visser Samenvatting: De in dit voorstel opgenomen wijziging van de Verordening winkeltijden Montferland, voorziet in een ruimere zondagopenstelling op grond van de Winkeltijdenwet. Uitgangspunten voor de wijziging zijn de vermindering regelgeving en administratieve lasten (deregulering) en het creëren van mogelijkheden. Aanleiding: Uitgangspunten voor de wijziging zijn de vermindering regelgeving en administratieve lasten (deregulering) en het bieden van mogelijkheden, daar waar behoefte is. De afgelopen twee jaar was met name de supermarktbranche op de zondagmiddag geopend en hierbij zijn positieve ervaringen opgedaan. Gelet daarop wordt voorgesteld te voorzien in een openstelling door middel van een algehele vrijstelling van alle winkels op de zondagmiddag van 12.00 uur tot 18.00 uur. Winkeliers en inwoners, toeristen en recreanten burgers, wordt hiermee ruimere winkeltijden geboden, waarvan zij op vrijwillige basis gebruik kunnen maken. De thans voorgestelde Verordening winkeltijden Montferland, is tot stand gekomen na raadpleging van de ondernemers en ondernemersverenigingen. Veelal is positief gereageerd op het voornemen, waarbij het blijkt dat niet alle winkeliers de behoefte hebben om op de zondag vaker open te zijn. Desgewenst kunnen (kleine) ondernemers individueel of in gezamenlijkheid zelf kiezen om al dan niet open te gaan op een toegestane zondag, zoals nu ook het geval is op formeel aangewezen koopzondagen. Verder wordt bij de verruiming rekening gehouden met de christelijke feestdagen, maar ook de zondagsrust gedurende de zondagochtend (aangezien zondagochtend uitsluitend de bakkersbranche open mag). Geen nadelige invloed is te verwachten. Situatie/ probleem: Het voorliggende voorstel is ontwikkeld in het kader van het beleidsvoornemen tot vermindering van regelgeving en administratieve lasten (deregulering). In het kader van deregulering wordt gestreefd naar vereenvoudiging van regelgeving door de opheffing van de aanwijzing van koopzondagen ter vermindering van de administratieve lasten, voor in eerste aanleg het bedrijfsleven. Hiervoor in de plaats komt een algemene regel waarbinnen bedrijven een ruime mate van vrijheid krijgen om hun economische activiteiten optimaal uit te voeren, ook op de zonen feestdagen. De voornaamste aspecten van de wijziging van de Verordening winkeltijden Montferland zijn, kort samengevat, als volgt: Algehele winkelopenstelling gedurende de middag op zon- en feestdagen: De bestaande vrijstelling voor de supermarktbranche wordt uitgebreid tot alle winkels/detailhandel. De vrijstelling vangt bovendien een uur eerder aan - dat wil zeggen de gehele middag - en is van 12.00 tot 18.00 uur op alle zondagen en de feestdagen: tweede Paasdag, Hemelvaartsdag, tweede Pinksterdag, tweede Kerstdag (dat betekent dat de winkel nog wel gesloten dient te blijven op de feestdagen Nieuwjaarsdag en eerste Kerstdag).
Openstelling bakkersbranche gedurende gedeelte van de ochtend op zon- en feestdagen: De bestaande vrijstelling voor de zondagochtend voor de bakkersbranche blijft gehandhaafd. De vrijstelling is van 8.00 tot 12.00 uur op de zondagen en de feestdagen: tweede Paasdag, Hemelvaartsdag, tweede Pinksterdag, tweede Kerstdag. Koopzondagen niet langer aangewezen door het college: Het aantal koopzondagen wordt niet meer vastgesteld door het college. De winkeliers kunnen uiteraard nog wel zelf gezamenlijke koopzondagen organiseren, mits binnen de vrijgestelde tijden 12.00 tot 18.00 uur. Bestaande recreatieve/toeristische koopzondagen gehandhaafd: De bestaande recreatieve/toeristische koopzondagen voor bungalowpark Stroombroek, tijdens de kermis in Didam, Didam op Stelten, Mechteld ten Ham en Kunst & Kunstig blijven gehandhaafd (voor deze dagen zijn geen nadere tijdstippen vastgesteld). Ontheffingen evenementen: De mogelijkheid voor het college om verdere ontheffingen te verlenen is mogelijk voor de zon- en feestdagen van 9.00 tot 12.00 uur ten behoeve van met name evenementen en markten die aanvangen gedurende de ochtend (gedurende de middag geldt de algehele vrijstelling). Wanneer mag een winkel niet geopend zijn in Montferland? Bovenstaande betekent dat in Montferland een winkel niet geopend mag zijn op: doordeweekse dagen voor 06:00 uur en na 22:00 uur; op de zondagochtend vóór 12.00 uur, tenzij behorende tot de bakkersbranche (de bakkersbranche mag open vanaf 8.00 uur); op de zondagavond na 18.00 uur; Nieuwjaarsdag; Goede Vrijdag na 19:00 uur; 4 mei na 19:00 uur; 24 december na 19:00 uur (Kerstavond); Eerste Kerstdag. Winkeltijdenwet De Winkeltijdenwet schrijft voor op welke dagen en tijden een winkelier een winkel geopend mag hebben, namelijk mag een winkel in hoofdlijnen geopend zijn op: alle doordeweekse dagen van 06:00 uur tot 22:00 uur, inclusief de zaterdagen, op door de gemeente bepaalde zon- en feestdagen. De Winkeltijdenwet geeft voor de gemeente de mogelijkheid om vrijstelling of ontheffing te verlenen waarmee winkels op zon- en feestdagen en op werkdagen voor 6 uur en na 22 uur open kunnen zijn (Voor een avondopenstelling na 22.00 uur is geen belangstelling gebleken, zodat hierin in de verordening niet voorzien wordt en dan ook hier verder buiten beschouwing wordt gelaten). Artikelen 2 en 3 van de Winkeltijdenwet zijn in dit kader de meest relevante de bepalingen van de Winkeltijdenwet. Artikel 2 van de Winkeltijdenwet luidt: 1. Het is verboden een winkel voor het publiek geopend te hebben: a. op zondag; b. op Nieuwjaarsdag, op Goede Vrijdag na 19 uur, op tweede Paasdag, op Hemelvaartsdag, op tweede Pinksterdag, op 24 december na 19 uur, op eerste en tweede Kerstdag en op 4 mei na 19 uur; c. op werkdagen voor 6 uur en na 22 uur. 2. Het is voorts verboden op de in het eerste lid bedoelde dagen en tijden in de uitoefening van een bedrijf, anders dan in een winkel, goederen te koop aan te bieden of te verkopen aan en in rechtstreekse aanraking met particulieren. Artikel 3 van de Winkeltijdenwet luidt: 1. De gemeenteraad kan bij verordening vrijstelling verlenen van de in artikel 2 vervatte verboden.
2. De gemeenteraad kan bij verordening aan burgemeester en wethouders de bevoegdheid verlenen om in de gevallen, in de verordening aan te wijzen, en met inachtneming van de daarin gestelde regels op daartoe strekkend verzoek ontheffing van de in het eerste lid bedoelde verboden te verlenen. 3. De vrijstellingen en ontheffingen kunnen onder beperkingen worden verleend. Aan de vrijstellingen en ontheffingen kunnen voorschriften worden verbonden. De bevoegdheid van gemeenten is zo ruim geworden dat zowel complete handhaving van de verboden als het volledig terzijde stellen daarvan tot de mogelijkheden behoort (nota bene: gemeenten kunnen echter de openstelling op werkdagen tussen 6.00 uur en 22.00 uur niet inperken). Hetzelfde geldt voor alle opties die daartussen zitten. De verboden zijn overigens wel in algemene zin beperkt door het Vrijstellingenbesluit Winkeltijdenwet (de daarin opgenomen vrijstellingen gelden zondermeer, bijvoorbeeld voor apotheken, ziekenhuizen en verpleeghuizen, stations, benzinestations en wegrestaurants). Afweging van belangen Zorgvuldige belangenafweging Bij de het formuleren van gemeentelijk beleid- en regelgeving inzake de zondagopenstelling dient rekening gehouden te worden met de Winkeltijdenwet maar ook ander toepasselijk recht. Met name zijn de Algemene wet bestuursrecht en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur hierbij van belang. In het bijzonder waar deze een zorgvuldige belangenafweging voorschrijven. Om hierbij tot een zorgvuldige besluitvorming te komen is het van belang dat alle betrokken belangen in de besluitvorming worden betrokken, met name met betrekking tot het bepalen van het aantal koopzondagen. In een eerdere toerismebepaling van de Winkeltijdenwet stond een aantal belangen expliciet genoemd die gemeenten in hun belangenafweging moesten betrekken als zij gebruik maakten van de toenmalige toerismebepaling. Het gaat om de volgende belangen: werkgelegenheid en economische bedrijvigheid, waaronder ook wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; de zondagsrust; en de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente. In de huidige Winkeltijdenwet staan bovenstaande belangen niet meer opgenomen, maar dat betekent niet dat ze niet meer in de afweging zouden hoeven te worden betrokken. Op grond van artikel 3:4 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) dient de gemeente bij elk besluit de betrokken belangen mee te wegen, waaronder in dit geval begrepen ook de hierboven genoemde belangen. Daarbij gaat het ook om de belangen van winkeliers en consumenten. Een zorgvuldige belangenafweging betekent overigens niet dat gemeenten gedwongen zijn kostbare en tijdrovende onderzoeken uit te zetten bij externe partijen. De voorgestelde wijziging van de koopzondagen is ter raadpleging voorgelegd aan directbelanghebbenden, namelijk de ondernemers en ondernemersverenigingen. Afweging voor- en nadelen Van belang voor de besluitvorming is een afweging van de voor- en nadelen. In het oog springende voordelen zijn onder meer: Ondernemers krijgen meer vrijheid om zelf individueel of gezamenlijk in overleg de winkeltijden vast te stellen; Aangesloten wordt bij de landelijke trend dat winkels op zondag geopend zijn; Verbetert de concurrentiepositie ten opzichte van de omliggende gemeenten en internetwinkels; Voorzien wordt in een winkelaanbod op zondag voor toeristen en recreanten; Uitbreiding van de winkeltijden stimuleert de werkgelegenheid; geeft spreiding van aantal bezoekers. Uiteraard zijn hierbij ook nadelen te noemen. Voornamelijk enige kleinere winkelbedrijven zullen niet op de alle zondagen opengaan, om de reden dat het niet rendabel is en/of men geen rustdag heeft, al dan niet op religieuze grondslag. Bovendien is de vraag of een winkelier wel een vrije keus heeft om de winkel gesloten te houden als andere winkels wel geopend zijn? Toch blijft bij een algehele vrijstelling op zondagmiddag de vrijheid of de winkel dan opengaat. Daarbij kan in het algemeen geconstateerd worden dat winkeliers de aflopen jaren te maken hebben met een steeds moeilijker markt. Van belang hierbij is dan ook dat winkeliers voldoende mogelijkheid krijgen om
aan de behoefte van de klant te voldoen. De klant bepaalt zelf wanneer hij of zij winkelt en de ondernemer bepaalt wanneer hij of zij open wil zijn, zonder dat dat nog langer door het college wordt opgelegd door de aanwijzing van koopzondagen. Ten slotte kunnen ondernemersverenigingen of winkeliers nog altijd koopzondagen organiseren, maar dan zonder verdere tussenkomst van de gemeente. Conclusie en advies Gelet op het bovenstaande adviseert het college dan ook een algehele vrijstelling voor de zondagopenstelling gedurende de middag. Zoveel mogelijk is rekening gehouden met de vaak uiteen liggende wensen en belangen van betrokkenen. Na afweging van de voor- en nadelen is het college van oordeel dat de voordelen ruimschoots opwegen tegen de nadelen. Veel consumenten wensen ook op zondag te kunnen winkelen, zowel bij het fysieke winkelaanbod als via het internet. Deze veranderde leefomgeving geeft aanleiding tot verruiming van de zondagopenstelling. De verruiming van de zondagopenstelling verbetert de concurrentiepositie van ondernemers ten opzichte van omliggende gemeenten en internetwinkels. Daarbij kunnen (kleine) ondernemers desgewenst zelf kiezen om al dan niet open te gaan op zondag. Verder wordt bij de verruiming rekening gehouden met christelijke feestdagen, maar ook de zondagsrust gedurende de zondagochtend. Geen nadelige invloed voor de leefbaarheid en openbare orde/veiligheid is te verwachten. Artikelsgewijze toelichting Toelichting artikel 2. Vrijstelling zon- en feestdagen In artikel 2 van de Winkeltijdenverordening Montferland wordt de algemene vrijstelling binnen de gemeente Montferland geregeld ten aanzien van zon- en feestdagen. In het eerste lid is bepaald: De bakkersbranche heeft vrijstelling voor de zondagochtend van 8.00 tot 12.00 uur op de zondagen en de feestdagen: tweede Paasdag, Hemelvaartsdag, tweede Pinksterdag, tweede Kerstdag (de bakkersbranche had reeds sinds begin 2014 een vrijstelling van 8.00 tot 13.00 uur). De overige winkels/detailhandel wordt gegeven een vrijstelling van 13.00 tot 18.00 uur (de supermarktbranche had reeds sinds begin 2014 vrijstelling van 13.00 tot 18.00 uur) De vrijstelling wordt beperkt naar tijdsruimte, dat wil zeggen met name de middag, en is tijdens de ochtend uitsluitend beperkt tot winkels behorende tot de bakkersbranche. De beperking naar tijdsruimte is vormgegeven door openingstijden vast te stellen voor zon- en feestdagen, maar ook door te beperken tot de genoemde feestdagen, waardoor met name de winkels op eerste Kerstdag en Nieuwjaardag gesloten dienen te blijven. Het tweede lid, betreffende de aanwijzing van koopzondagen vervalt geheel, aangezien de in het eerste lid neergelegde vrijstelling hierin adequaat voorziet. In de praktijk betekent dat het de ondernemers nu vrij staat om zelf binnen de tijden van de vrijstelling koopzondagen te organiseren. Eerder stelde de gemeenteraad in de verordening een maximum aantal koopzondagen vast, en wees het college concrete dagen aan op verzoek van de winkeliers. Dat hoeft nu niet meer en betekent een vermindering van zowel regelgeving als administratieve lasten. Het derde lid wordt vernummerd tot tweede lid. Dit lid bevat de zogenaamde Toeristische vrijstelling. De toerismebepaling was eerder geregeld in de in 2014 reeds vervallen artikel 10 van de toenmalige Verordening winkeltijden Montferland. Deze Toeristische vrijstelling betreft inhoudelijk een voortzetting van bestaand recht. Toelichting individuele ontheffingen (artikel 3-5 en artikel 7) De mogelijkheid om een ontheffing te verlenen blijft mogelijk voor de zon- en feestdagen van 9.00 tot 12.00 uur ten behoeve van met name evenementen en markten die aanvangen gedurende de ochtend. Dit is in overeenstemming met de huidige praktijk. Toelichting artikel 7. Intrekking oude verordening en overgangsrecht Het eerste lid kan vervallen aangezien de bestaande Verordening winkeltijden Montferland niet wordt ingetrokken, maar enkel gewijzigd wordt.
Lid 4 (Het Vrijstellingenbesluit Winkeltijdenwet): Deze vrijstellingen blijven ongewijzigd en betreffen inhoudelijk een voortzetting van bestaand recht. Toelichting artikel 8. Citeertitel De gewijzigde verordening wordt aangehaald als: Verordening winkeltijden Montferland 2016. Uitdrukkelijk wordt ervoor gekozen een jaartal op te nemen, overeenkomstig aanbeveling 75, onder 5, van de 100 Ideeën voor de gemeentelijke regelgever (VNG, tweede, uitgebreide editie, 2015) In de citeertitel wordt een jaartal opgenomen omdat daaraan behoefte bestaat om de regeling te onderscheiden van de voorgaande verordening. Oplossing: Besluiten vast te stellen de wijzigingsverordening van de Verordening winkeltijden Montferland. Communicatieparagraaf: De thans voorgestelde wijziging van de Verordening winkeltijden Montferland, is tot stand gekomen na communicatie van de bedrijfscontactfunctionaris met, en raadpleging van, ondernemers en de ondernemersverenigingen. Na vaststelling volgt bekendmaking. Besluiten van het gemeentebestuur die algemeen verbindende voorschriften inhouden, verbinden niet dan wanneer zij zijn bekendgemaakt in een elektronisch gemeenteblad, namelijk het Gemeenschappelijke Voorziening Officiële Publicaties (GVOP). De verplichting tot elektronisch publiceren vloeit voort uit het gewijzigde artikel 139 Gemeentewet. Daarnaast wordt de verordening geplaatst op het in internet in de Centrale Voorziening Decentrale Regelgeving (CVDR). Financiële consequenties: n.v.t. Advies: Besluiten vast te stellen de wijziging van de Verordening winkeltijden Montferland. Didam, 19 april 2016 Burgemeester en wethouders van de gemeente Montferland, De secretaris, T.M.J.M. Evers De burgemeester, C.C. Leppink-Schuitema Bijlagen: 1. Reacties ondernemers en ondernemersvereningen op voonemen; 2. Verordening Winkeltijden Montferland met aangegeven wijzigingen.