Beleidsnotitie Automatische Externe Defibrillatoren 2009 Februari 2009 Cluster Welzijn en Onderwijs
1. Inleiding Een Automatische Externe Defibrillator (AED) is een compact en handig te bedienen apparaat. Het kan door middel van elektrische schokken het hartritme weer op gang helpen (defibrillatie) als er sprake is van een hartstilstand. In combinatie met een snelle alarmering en directe reanimatie kunnen er levens gered worden. Iedereen in Nederland kan en mag een AED gebruiken. De laatste jaren is duidelijke opgaande trend te merken in Nederland wat betreft de aandacht voor AED s. Er worden stichtingen opgericht (zoals de stichting Kies voor Leven) en steeds meer gemeenten voeren een actief AED beleid. In het Land van Cuijk zijn bijvoorbeeld de gemeenten Mill en St. Hubert, Boxmeer en Cuijk reeds voorzien van een AED beleid of regeling. Ook initiatieven op het internet als www.aedindebuurt.nl en www.6minuten.nl geven aan dat de maatschappelijke aandacht groot is. Gelet op de bovenstaande ontwikkelingen beseft de gemeente Grave dat men niet langer aan de zijlijn kan blijven staan. Ook op Graafs grondgebied zijn er weliswaar AED s aanwezig maar de gemeente ziet het als haar verantwoordelijkheid om een regierol te vervullen op dit thema. Zij wil dan ook het goede gebruik en aanschaf van AED s in de gemeente bevorderen. In deze beleidsnotitie wordt omschreven op welke manier de gemeente Grave invulling geeft aan deze visie op AED s. De visie van de gemeente op AED s krijgt op basis van deze notitie handen en voeten. Diverse aspecten komen in deze notitie aan bod: een inventarisatie van de huidige situatie, het benoemen van indicatoren en op basis daarvan het bepalen van de gewenste situatie. Daarnaast worden instrumenten genoemd die worden ingezet om tot de gewenste situatie te komen. Tot slot wordt er ontwikkelingen omschreven. De start wordt gemaakt met de beleidscontext; op welke besluiten rust deze AED notitie. 1.1 Beleidscontext Het college heeft op 18 september 2007 een initiatiefvoorstel van de raad overgenomen waarin de aanschaf van AED s wordt voorgesteld. Dit is nog eens bevestigd in de voorbereidende raadsvergadering van 17 juni 2008, waar is afgesproken dat na een inventarisatie een voorstel tot het plaatsen van AED s gedaan zou worden. Op 24 juni 2008 heeft de raad uiteindelijk In de Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2008-2011 Werken aan gezondheid in Grave 2008-2011 het voornemen neergelegd om de aanschaf en goed gebruik van automatische externe defibrillatoren (AED s) in de gemeente te bevorderen. Een en ander geeft aan dat de gemeente Grave aandacht wil schenken aan de aanschaf van AED s op gemeentelijk grondgebied. Daarnaast is ook goed gebruik van belang voor de effectiviteit van een AED. De gemeente wil daarbij regie houden. 1.2 Huidige situatie Op dit moment zijn van een aantal locaties binnen de gemeente Grave bekend dat er een AED aanwezig is, zoals bij een aantal sportparken en gemeenschapsaccommodaties. Deze inventarisatie heeft in totaal 19 AED s opgeleverd. Van deze 19 zijn er 5 AED s op een openbaar toegankelijke locatie geplaatst en 5 mobiele AED s. Zo heeft de brandweer een AED in haar tankautospuit en hebben de BOA s in het handhavingvoertuig ook een AED tot hun beschikking. Bronts Ambulance Service, gevestigd op De Eek, heeft de overige mobiele AED s in haar bezit. Deze zijn niet altijd beschikbaar in Grave. Een aantal sportclubs hebben zelf de aanschaf van een AED verzorgd. Bijlage 3 geeft een detailoverzicht weer van de huidige situatie, gebaseerd op de gehouden inventarisatie.
2. Lokaal AED beleid De doelstelling van het lokaal AED beleid is om op basis van vastgestelde indicatoren te bepalen welke locaties in aanmerking komen voor een openbaar toegankelijke AED: de gewenste, aangewezen locaties. Daarnaast zal het goede gebruik van de AED s worden bevorderd, bijvoorbeeld door opleidingen en inzet van First Responders (zie 3.2). Om tot een omschrijving van de gewenste situatie te komen, zal eerst bepaald moeten worden op basis waarvan dit gebeurd. 2.1 Indicatoren Zoals eerder vermeld wil de gemeente zelf de regie behouden ten aanzien van het plaatsen van AED s. In deze regiefunctie wijst de gemeente een aantal locaties aan, welke van een openbaar toegankelijke AED voorzien dienen te zijn. Dit gebeurt op basis van een aantal indicatoren. Deze zijn zowel gebaseerd op beleid bij andere gemeenten (binnen als buiten het Land van Cuijk) als op informatie van relevante verenigingen en stichtingen, zoals de Nederlandse Hartstichting, de EHBOvereniging en stichting Kies voor Leven. De volgende indicatoren zijn, op basis van interne voorkeuren, relevant voor de gemeente Grave: 1 AED per 1000 inwoners; 1 AED per dorpskern; bij openbare gebouwen (bibliotheek, gemeenschapshuizen, stadhuis) bij grotere sportparken voor het beoefenen van buitensport; bij voorkeur binnen 6 minuten bereikbaar Deze laatste indicator wordt vaak genoemd in combinatie met AED s. Juist binnen deze 6 minuten heeft het levensreddend handelen de hoogste kans van slagen. Dit houdt in dat idealiter binnen elke 6 minuten een AED beschikbaar zou moeten zijn voor de meest effectieve toepassing. 2.2 Aangewezen locaties Op basis van de hierboven genoemde indicatoren worden een aantal locaties aangewezen als gewenste locaties. De gemeente ziet voor de onderstaande locaties graag een AED geplaatst in een openbaar toegankelijke positie. De volgende locaties komen hiervoor in aanmerking: Openbare locaties: o Stadhuis (samen met receptie Mooiland/Maasland*), Grave o Bibliotheek (samen met Sociëteit* en het winkelgebied) o Brandweer, zodat ook de hockeyclub er gebruik van kan maken o Gemeenschapsaccommodaties: Het Trefpunt, Velp* Het Dorpshuus, Escharen* Gemeenschapshuis Katrien, Grave* De Westhoek, Grave (samen met GVV en winkelgebied) De Viersprong, Gassel* Esterade, Grave Sportparken: o Sportpark Kranenhof (SCV en Estria) o Sportpark De Oude Kamp (VV Gassel en EDOS*) o Sportpark Bikkelkamp (GVV en THOS*) AED aanwezig De bovenstaande locaties worden van een openbaar toegankelijke AED te voorzien, mits deze niet al aanwezig is. Een aantal locaties is nog niet voorzien van een AED en op een aantal locaties is een AED aanwezig, maar niet op een openbaar toegankelijke plaats. Om dit beleid te realiseren worden specifieke instrumenten ingezet.
3. Instrumenten Het lokaal AED beleid omvat de inzet van een drietal instrumenten: het instellen van financiële regelingen; een pilotproject van First Responders en het inzetten van extra ondersteunende communicatie. Om de doelen van het AED beleid zo effectief mogelijk te bereiken, worden deze instrumenten tegelijkertijd en gecombineerd aangewend. Hieronder worden ze puntsgewijs behandeld. 3.1 Financiële regelingen Er zijn twee soorten financiële regelingen mogelijk om tot het gewenste resultaat te komen. Bij een aantal van de eerder omschreven locaties is reeds een AED aanwezig. Van deze reeds voorziene locaties hangen de AED s echter niet (allemaal) op een openbare, toegankelijke plaats. De hieronder omschreven stimuleringsregeling (3.1.1) is enkel van toepassing op die locaties. De regeling voor nieuwe aanschaf (3.1.2) heeft enkel betrekking op aangewezen locaties die nog niet van een AED zijn voorzien. Deze regeling betreft óf een volledige aanschaf door de gemeente óf een aanbod tot co-financiering. In de regelingen is naast de aanschaf van AED s en buitenkast, ook rekening gehouden met een eventuele bijdrage in opleidingskosten en onderhoud (3.1.3). Particulieren komen, buiten het opleiden om, niet voor de regelingen in aanmerking 3.1.1: Éénmalige stimuleringsregeling reeds bestaande AED s De bedoeling van deze regeling is, om de eigenaar van een bestaande AED op een aangewezen locatie financieel te stimuleren om deze AED naar een openbaar toegankelijke positie te verplaatsen 1. Dit met als doel zoveel mogelijk mensen van de AED gebruik te kunnen laten maken. De regeling is uiteraard niet van toepassing als de betreffende AED al op een dergelijke positie hangt. De betreffende eigenaren wordt éénmalig het aanbod gedaan 50% van de totale kosten te vergoeden. Dit betekent 50% van de aanschaf van de AED inclusief buitenkast, met een maximum van 1.040,--. Een bijdrage in de aanschafkosten is niet mogelijk als de eigenaar van de AED geen rechtspersoon is en deze AED voor meer dan 50% 2 door derderechtspersonen 3 is gefinancierd. Het kan echter zijn dat gefinancierde AED s niet op een openbaar toegankelijke positie hangen, maar wel op een aangewezen locatie. In dat geval maakt de gemeente het éénmalig mogelijk dit alsnog te doen. Hiervoor wordt 50% van de aanschafkosten van een geschikte buitenkast vergoed 4. Bovenstaande heeft betrekking op de volgende locaties: Openbare locaties: o Bibliotheek voor het winkelgebied en Sociëteit (centrum Binnenstad Grave) o Stadhuis samen met receptie Mooiland/Maasland, Grave Sportparken: o Sportpark De Oude Kamp (VV Gassel en EDOS) o Sportpark Bikkelkamp (THOS) 3.1.2: Aanschafregeling nieuwe AED s Voor aangewezen locaties welke nog niet van een AED zijn voorzien, worden nieuwe AED s aangeschaft. Afhankelijk van de locatie geschiedt dit in de vorm van cofinanciering of volledige aanschaf door de gemeente. 1 Mits de AED zich niet op een openbaar toegankelijke positie bevindt 2 dit betekent voor méér dan 875,-- 3 Met derderechtspersonen worden organisaties bedoeld als de Rabobank of Stichting Kies voor Leven. 4 met een maximum van 165,--
Wat gemeenschapsaccommodaties betreft komt de aanschaf van de AED en geschikte buitenkast volledig voor rekening van de gemeente Grave. Voor wat betreft de sportparken worden de betreffende verenigingen gestimuleerd om in de vorm van co-financiering een AED en geschikte buitenkast aan te schaffen. Dit laatste met de voorwaarde dat de AED op een openbaar toegankelijke positie komt te hangen zodat zoveel mogelijk mensen van de AED gebruik kunnen maken. Deze regeling heeft betrekking op de volgende locaties: Volledige financiering: o Openbare locaties: Brandweer, zodat ook de hockeyclub er gebruik van kan maken Gemeenschapshuis Esterade, Grave Co-financiering: o Sportparken: Sportpark Kranendonk, voor SCV 58 en vv Estria GVV (samen met De Westhoek en het winkelgebied) 3.1.3 Regeling Onderhoud, verzekering en opleiding De kosten van onderhoud en verzekering van openbare AED s komen, voor zover deze zaken nog niet zijn geregeld, ten laste van de gemeente Grave. AED s uit co-financiering worden voor hetzelfde percentage onderhouden als dat zij bijgedragen worden in de aanschaf (50%). AED s op de volgende locaties zijn de hier bedoelde openbare AED s: o Stadhuis samen met receptie Mooiland/Maasland, Grave o Bibliotheek voor het winkelgebied en sociëteit (centrum binnenstad Grave) o Brandweer o Gemeenschapsaccommodaties: Het Trefpunt, Velp Het Dorpshuus, Escharen Gemeenschapshuis Katrien, Grave De Westhoek, Grave De Viersprong, Gassel Esterade, Grave Bij bestaande AED s wordt vanuit gegaan dat geen noodzaak meer bestaat voor het volgen van opleidingen. Opleidingen worden daarom voor deze categorie niet door de gemeente vergoed. Bij nieuw aan te schaffen AED s worden in Grave (per AED) 10 mensen in de gelegenheid gesteld een opleiding te volgen. Bij co-financiering gaat 50% van de kosten vergoed worden. Bij volledige aanschaf door de gemeente worden ook de opleidingen volledig door de gemeente betaald. Professionele organisaties (zoals de EHBO-vereniging) worden, zo mogelijk, betrokken bij het vormgeven van een opleidingstraject. De diverse voorwaarden van de bovengenoemde regelingen zijn in bijlage 5 nog eens samenvattend weergegeven.
3.2 First Responders De gemeente Grave wil zich niet beperken tot het instellen van de hierboven omschreven aanschaf- en stimuleringsregeling. Daarmee wordt niet voldaan aan het benaderen van de 6-minuten indicator. Het is praktisch gezien erg lastig te voldoende aan deze indicator. Het risico is een wildgroei aan (openbare) AED s met bijbehorende financiële consequenties en risico s op vandalisme en diefstal. Bovendien ontstaat er een bepaalde veiligheid die niet per definitie realistisch is. Op het moment dat een AED levensreddend kan zijn, is er sprake van een acute situatie. Bij dergelijke situaties is het utopisch om aan te nemen dat alle betrokkenen een AED effectief kunnen hanteren. Vooral als er sprake is van een shockerende situatie kunnen ongetrainde personen wellicht niet reageren zoals gewenst. Om deze problemen te ondervangen gaat de gemeente starten met een pilotproject van First Responders. First Responders zijn leden van de vrijwillige brandweer die bij een 112 melding (van bijvoorbeeld onwelwording) uitrukken met een voertuig. Dit voertuig is uitgerust met een AED en zo gebouwd dat het bij noodsituaties als voorrangsvoertuig ingezet kan worden. De vrijwilligers zijn opgeleid tot het bedienen van een AED, maar daarnaast ook tot levensreddend handelen (Basic Life Support (BLS)). First Responders zijn niet bevoegd patiënten zelfstandig te behandelen, maar kunnen wel hulp bieden als brug tussen lekenhulp en Advanced Life Support (ALS) of professionele zorg. Aansturing van de First Responders vindt plaats via de Meldkamer Ambulancezorg en vormt een aanvulling op reguliere (ambulance-)zorg vanuit de Regionale Ambulance Voorziening (RAV). Voor het instellen van First Responders zijn afspraken nodig met de RAV ten aanzien van de samenwerking. De Landelijke Richtlijn First Responder van Ambulance Zorg Nederland is hierbij van toepassing. Daarin zijn samenwerkingscriteria alsook verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid geregeld. Deze richtlijn is bijgevoegd als bijlage 4. De verwachting is dat de uitruktijd voor de First Responders korter is dan die van de brandweer, omdat men niet met 6 personen (basiseenheid brandbestrijding) maar met 2 personen tot actie over kan gaan. Voor wat betreft brandbestrijding is bij een opkomsttijd van ongeveer 4 minuten 5 een dekking gegarandeerd van ruim 80% van het Graafse grondgebied. De verwachte opkomsttijd van de First Responder zal naar verwachting ongeveer 3 minuten worden. De Buitengewone Opsporingsambtenaren (BOA s) kunnen ook als First Responder ingezet worden. Omdat het handhavingvoertuig met een kleine aanpassing als voertuig kan voldoen wordt deze voor de First Responders taak omgebouwd met behoud van de uitvoering van de BOA-taken. Op het moment dat de BOA s in dienst zijn wordt de opkomsttijd verder gereduceerd. Dit omdat zij dan het voertuig in gebruik hebben en direct kunnen reageren op een melding. De BOA s hebben voor 36 uur per week dienst, waarbij afgewisseld wordt met dag- en avonddiensten. Sporadisch worden de BOA s ook in het weekend ingezet. Buiten de diensttijden om zullen de vrijwilligers van de brandweer de First Responders taak op zich nemen. Veel gemeenten (waaronder in het Land van Cuijk) kiezen voor een groot netwerk van stationaire AED s die zo dicht mogelijk de dekking kunnen geven die voldoet aan de 6 minuten indicator. De gemeente Grave ziet in een systeem met First Responders een meer effectief en flexibele dekking van levensreddend handelen dan bij een stationair AED-netwerk. Het FR-systeem is voor de gemeente een alternatief ten opzichte van zo een fors, stationair AED-netwerk. De volgende voordelen worden daarbij in acht genomen: o De inzet met een mobiele AED kent een groter bereik en een hogere flexibiliteit; het buitengebied kan zo (beter) worden bediend waardoor witte vlekken kleiner worden. o De reactietijd op een melding van onwelwording wordt over het gehele gemeentegebied verkleind. 5 Vanaf binnenkomst 112 melding
o o o Een First Responder kan een breder pakket aan handelingen verrichten dan enkel het hanteren van een AED. Zo kan een First Responder stabiliserend optreden en men is opgeleid tot levensreddend handelen. Met een gebiedsdekkend netwerk van vaste AED s wordt een bepaalde veiligheid gewekt die wellicht niet helemaal realistisch is. Het opgeleid en voorbereid handelen van een FR is te prefereren boven een eventueel ongetrainde en met onwelwording geconfronteerde burger (met bijbehorend shockerend effect). De functies van een AED kunnen zo ten volste worden gebruikt. Alle benodigdheden voor een FR-systeem zijn in Grave reeds aanwezig, waardoor de opstart- en onderhoudskosten voor het project (vooral in vergelijking met een stationair AED-netwerk) niet groot zijn. Dit terwijl daar een meer compleet en sneller systeem van (eerste) hulpverlening voor verkregen wordt. Er zijn op dit moment in Grave 26 vrijwilligers direct beschikbaar om deze taak op zich te nemen. Het handhavingvoertuig van de BOA s kan dienen als uitrukvoertuig en de communicatieinfrastructuur ten aanzien van de 112 meldingen is al up and running. Echter is overleg met de Regionale Ambulance Voorziening (RAV) nodig om een en ander in een aantal afspraken te gieten. In de gemeente Gemert-Bakel (28.000 inwoners) waar een systeem van First Responders al een aantal jaren soepel verloopt, is er de laatste 2 jaren ongeveer 100x uitgerukt. Dit relatief naar de gemeente Grave (+- 12.000 inwoners) betekent dat er rekening wordt gehouden met 50 inzetten per jaar. 3.3 Communicatie Voor goed functioneren van het AED beleid is een degelijke communicatie onontbeerlijk. Als de inwoners van de gemeente Grave niet op de hoogte zijn van waar een AED aanwezig is, kan men er ook geen gebruik van maken. Ook als de uitnodiging tot het volgen van een opleiding niet bekend is, zal er geen gebruik van gemaakt worden. Effectief gebruik van een AED komt daarmee in het geding. Het is daarom van belang dat liefst álle inwoners van de gemeente Grave op de hoogte zijn van het AED-beleid; welke regeling is voor wie van toepassing en waar komen er in de gemeente AED s te hangen. Daarnaast is het van belang dat wordt gecommuniceerd over de mogelijkheden voor een AED cursus en cursus reanimatie bij nieuw te plaatsen AED s. Voor wat betreft de First Responders is het van belang dat de inwoners van de gemeente Grave zijn ingelicht over wat er procesmatig gebeurt als zij een 112 melding maken. De communicatiedoelgroep bestaat dus primair uit álle inwoners van de gemeente Grave. Hierop zal de verspreiding en beschikbaarheid van informatie gericht zijn. De gebruikelijke communicatieweg voor gemeentelijke mededelingen is via de gemeentepagina van de Graafsche Courant in combinatie met een nieuwsbericht op de gemeentelijke website. Dit zal worden aangevuld met de volgende maatregelen bij implementatie van het beleid en instellen van het First Responders project: Implementatie Rondom de start van de implementatie van het AED-beleid wordt extra aandacht aan het onderwerp besteed door free-publicity. Hierbij valt te denken aan het houden van interviews met bijvoorbeeld de regiotelevisie, het insturen van een persbericht aan lokale en regionale dagbladen alsook artikelen aanbieden aan wijk- en buurtbladen. Daarnaast wordt extra aandacht voor de implementatie van het beleid gecreëerd door een aparte themapagina in de Graafsche Courant te laten drukken. Tot slot eventuele Herhaling van informatie via de gemeentelijke pagina in de Graafsche Courant. Op het moment dat alle AED-locaties voorzien zijn van een openbaar toegankelijke AED en op het moment dat alle ontwikkelingen rondom de aangewezen locaties (zie 4.1) bekend zijn, waaronder
het al dan niet structureel instellen van First Responders, heeft de communicatie richting de inwoners van Grave een nieuwe impuls nodig. Omdat deze situatie een meer permanent karakter heeft kan overgegaan worden op een intensivering van het benoemen van de locaties en, afhankelijk van het succes, continuering van de First Responders. Dit alles op basis van evaluatie van het AED beleid. Om ervoor te zorgen dat de inwoners na deze fase ook zo goed mogelijk zijn ingelicht worden de volgende extra communicatiemiddelen ingezet: Postevaluatie Standaard aandacht voor AED in gemeentegids, website, regelmatig op gemeentepagina, in de veiligheidswijzer en in wijk- en buurtbladen. Het ontwikkelen van een goede flyer (beknopte versie) en brochure (uitgebreide versie) ontwikkelen. Deze flyer wordt niet huis aan huis, maar als volgt gericht ingezet: o Flyer in de map voor nieuwe inwoners en naar sportverenigingen o Flyer via publieksbalie, periodiek standaard uitgeven aan mensen die de bekende producten komen afnemen (paspoort, rijbewijs enz.) o Flyer als bijlage bij grotere mailings (zoals de OZB-aanslag). o De uitgebreidere brochure inzetten daar waar "serieuze doelgroepen" zijn te verwachten, bijvoorbeeld via huisartsen, seniorenorganisaties en potentiële belangstellenden om toe te treden tot het team van First Responders. Voorlichtingsbijeenkomsten organiseren voor geselecteerde doelgroepen: Katholieke Bond Ouderen, scouting, besturen sportverenigingen, wijk- en dorpsraden enzovoorts. Instructiekaarten bij openbare AED s plaatsen. inzet van alternatieve middelen als ballonnen, pennen, muismatjes, bijvoorbeeld van de stichting Kies voor Leven, Nederlandse Hartstichting of soortgelijke organisaties.
4. Ontwikkelingen en evaluatie. 4.1 Lokale ontwikkelingen, vervangingsbudget en evaluatie Op moment van schrijven zijn er binnen de gemeente een aantal ontwikkelingen gaande. Één daarvan, relevant voor het AED beleid, is de ontwikkeling rondom de gemeenschapsaccommodaties. Omdat de huidige gemeenschapsaccommodaties binnen de aangewezen locaties vallen. De gang van zaken rondom de bouw van een nieuw multifunctioneel centrum (MFC) kan betekenen dat een aantal gemeenschapsaccommodaties worden opgeheven. De aangewezen locaties (zie 2.2) zijn dus aan verandering onderhevig. Het AED beleid dient daarom over 2 jaar (=2011) geëvalueerd te worden. Dit valt samen met de einddatum van het pilotproject voor First Responders. Op dat moment kan een besluit genomen worden over eventuele aanpassingen in het AED beleid. De dan actuele situatie zal ten grondslag liggen aan het reserveren van een vervangingsbudget voor deze AED s. 4.2 Vandalisme en diefstal: verzekering. Er zijn vooralsnog geen gevallen bekend van vandalisme, misbruik of diefstal van openbaar toegankelijke AED s binnen de gemeente Grave. Dit geeft echter helaas niet aan dat vandalisme of diefstal niet voor zullen komen. Een korte zoektocht op internet geeft aan dat er in andere gemeenten wel degelijk sprake van is geweest. Om een en ander te voorkomen wordt een verzekering afgesloten. Deze verzekering dient bij nieuwe aanschaf van AED s ook opnieuw afgesloten te worden. Een en ander kan in het vervangingsbudget, te bepalen na evaluatie, worden meegenomen. 4.3 Bovenlokale ontwikkelingen In de nabije toekomst zijn een aantal bovenlokale ontwikkelingen te verwachten welke een effect kunnen hebben op het AED beleid van de gemeente Grave. Zo is de verwachting dat in 2009 de zogenaamde opvallende politieauto s ingericht worden met een AED en krijgen de bijbehorende agenten de benodigde trainingen om er goed mee om te kunnen gaan. Dit kan als extra aanvulling worden gezien op het gemeentebeleid. Daarnaast gaat de Regionale Ambulance Voorziening (RAV) Brabant-Noord, waartoe de districten Land van Cuijk, Leijgraaf, AA&Dommel, Maasland en Den Bosch behoren, vrijwilligers alarmeren bij het reanimeren van mensen die onwel zijn geworden. Dit doet zij door middel van AED-alert, een systeem waarbij mensen die getraind zijn in het gebruik van een defibrillator een sms-bericht kunnen krijgen als ze zich in de buurt van een slachtoffer van een hartstilstand bevinden. Dit alert moet de tijd verkorten tussen melding en behandeling en is daarmee eveneens een welkome aanvulling op het hier voorgestelde AED beleid.
Bijlage 1: Activiteitenoverzicht AED beleid; implementatie en evaluatie Actie Medio Wie? Resultaat Vaststellen AED beleid Februari 2009 College Gemeentelijke visie op AED s Initiëren First Responders, waaronder samenwerkingsafspraken met RAV. Maart 2009 VB en WO Juni/juli 2009 FR-systeem actief Uitlooptijd Maart 2009 Onvoorziene omstandigheden. Vrijgeven middelen Maart / april 2009 Raad Financiële middelen beschikbaar Communicatieactiviteiten April / mei 2009 WO en CBO Free publicity; themapagina Graafse Courant; publicatie gemeentelijke pagina; publicatie website. Aankoop- en stimulerings activiteiten AED s, incl opleidingen Mei 2009 WO en evt. externe organisaties AED s aanwezig op de gewenste locaties in de gewenste openbare bereikbaarheid, met informatieborden. Uitlooptijd Juni 2009 Onvoorziene omstandigheden. Gewenste situatie bereikt. Juli 2009 AED s in de gemeente aanwezig op aangewezen locaties. Inwoners zijn goed geïnformeerd. First Responders werkzaam. Besluit tav pilot First Responders April 2011 College Gemeente Grave neemt een besluit ten aanzien van de First Responders; stoppen, verlengen of structureel implementeren. Evaluatie AED beleid Mei 2011 WO Actueel inzicht in gewenste locaties plus meenemen besluit FR. Vervangingsbudget Juni 2011 College / Raad Besluit tot hoogte van vervangingsbudget. Vaststellen geüpdate AED beleid Juli 2011 College / Raad Gemeentelijke visie op AED s vanaf 2011.
Bijlage 2: financiële paragraaf De aanschaf van een nieuwe AED (Zoll AED plus) met buitenkast bedraagt (incl btw) 2080,--. 6 Stimulering of cofinanciering heeft betrekking op (maximaal) 50% van dat bedrag, te weten 1040,--. Delta Lloyd biedt een AED verzekering tegen premie van maximaal 86,- voor 3 jaar. Het is mogelijk om AED s tot maximaal 12 maanden oud te verzekeren. De maximale looptijd van de verzekering is echter altijd 3 jaar na de datum van aankoop. Éénmalige stimuleringsregeling: Locatie Kosten Bibliotheek met omgeving 1.040,-- Stadhuis met receptie Mooiland / Maasland 1.040,-- Sportpark de Oude Kamp 1.040,-- Sportpark Bikkelkamp 1.040,-- TOTAAL 4.160,-- Aanschafregeling (incl. verzekering en opleiding): Locatie / bestedingsdoel Kosten Brandweerkazerne met omgeving 2.080,-- 10 x 100% opleiding á 62,50 625,-- 1x verzekering á 86 86,-- Gemeenschapshuis Esterade 2.080,-- 10 x 100% opleiding á 62,50 625,-- 1x verzekering á 86 86,-- De Westhoek met sportpark GVV en winkelgebied 1.040,-- 10 x 50% opleiding á 31,25 312,50 1x 50% verzekering á 43 43,-- Sportpark Kranendonk (SCV 58 en Estria) 1.040,-- 10 x 50% opleiding á 31,25 312,50 1x 50% verzekering á 43 43,-- TOTAAL 8.373,-- First Responders: Locatie / bestedingsdoel Kosten 50x inzetten, 2 uur per inzet á 15 1.500,-- Handhavingsauto BOA s gereed maken 500,-- TOTAAL 2.000,-- Extra communicatiemiddelen: Locatie / bestedingsdoel Kosten Themapagina Graafse Courant 475,-- Interview me5t regiotelevisie 275,-- TOTAAL 750,-- Totale initiatiekosten: Locatie / bestedingsdoel Kosten Subtotaal 15.283,-- 6 Aanschafinformatie via Stichting Kies voor Leven; de Zoll AED plus wordt door deze stichting geadviseerd.
20% onvoorzien van 15.283,-- 3.057,-- TOTAAL (afgerond naar boven) 18.500 Dekkingsplan: Begrotingspost Kosten Restant Uitvoering Nota Lokaal gezondheidsbeleid, 4.000,-- 7581002 Activiteitenbudget Gezondheidszorg, 658101 / 750,-- 4343852 voor communicatie BTW aanschaf 2 AED s (2 x 6% van 2080) 250,-- Post onvoorzien algemeen (634405, huidig budget: 13.500,-- 69.030,--) TOTAAL (afgerond naar boven) 18.500
Bijlage 3; inventarisatie AED s; huidige situatie op 20 januari 2009 Eigenaar Adres Aantal 24/7 bereikbaar? Bronts Ambulance Service De Eek 4, Grave 3x mobiel; 1x op locatie Nee Gemeenschapshuis Dorpshuus Escharen Gemeenschapshuis De Viersprong Gemeenschapshuis Katrien Bongaardsweg 2, Escharen 1x Ja, hangt buiten Dorpsstraat 2, Gassel 1x Ja, hangt buiten Brugstraat 13, Grave 1x Nee, hangt binnen EHBO-vereniging Maaskade 24, Grave 1x, in samenwerking met scheepswerf Nee Handhavingsvoertuig BOA s Mobiele AED 1x mobiel Nee Mooiland Maasland (receptie) Arnoud van Gelderweg 71, Grave 1x Nee, hangt binnen Merlet College Stoofweg 4, Grave 1x Nee, hangt binnen Praktijk Bardoel en Van Dijk RK Parochie Velp (van SVB) Sportaccommodatie LACO Op Den Ham Machutusweg 5, Escharen 1x Nee, hangt binnen Tolschestraat 21, Velp 1x Ja, hangt buiten Stoofweg 3, Grave 1x Nee, hangt binnen Stichting Sensis Elisabethstraat 4, Grave 1x Nee, hangt binnen Stichting Sensis Onderwijs Jan van Cuijkdijk 1, Grave 1x Nee, hangt binnen Tankautospuit 535 Mobiel 1x mobiel Ja (bij melding) Tennisvereniging EDOS Ten Holtweg 12, Gassel 1x Ja, icm voetbalvereniging Tennisvereniging THOS Mgr. Borretweg 21, Grave 1x Ja, maar hangt wel binnen.
Bijlage 4; Landelijke richtlijn First Responder, Ambulance Zorg Nederland. Deze richtlijn is van toepassing op de inzet van first responders. Deze inzet kan plaatsvinden vanuit zowel zorgorganisaties als niet-zorgorganisaties en door zowel professionele als niet-professionele hulpverleners. 1. Definitie en uitgangspunten 1.1 Definitie Een first responder is een hulpverlener, die als eerste ter plaatse komt en competent is eerste hulp te verlenen in een situatie waarbij dit noodzakelijk is. Een bijzondere variant van de first responder is de rapid responder, de rapid responder is ALS 7 - opgeleid en kan patiënten zelfstandig behandelen. Een first responder is BLS 8 -opgeleid en is niet bevoegd patiënten zelfstandig te behandelen. Ook leken kunnen optreden als first responder. 1.2 Uitgangspunten De inzet van een first responder kan plaatsvinden met inachtneming van de volgende uitgangspunten: de inzet van de first responder vormt een aanvulling op de reguliere (ambulance-) zorg vanuit de RAV; gezondheidswinst voor de patiënt staat voorop; de toepassing van de first responder is ingebed binnen BLS en ALS; aansturing van de first responder vindt plaats via de Meldkamer Ambulancezorg. 2. Samenwerking 2.1 Gezamenlijkheid De inzet van de first responder is een gezamenlijke (bestuurlijke) keuze van de RAV en de organisatie waar de first responder toe behoort (bijvoorbeeld brandweer of huisartsenpost). Beide partijen maken afspraken en leggen een en ander formeel vast in een samenwerkingsovereenkomst. In de overeenkomst worden tenminste de onderwerpen onder 3 en 4 van deze richtlijn nader uitgewerkt. Wanneer leken door de RAV worden ingezet als first responder, maakt de RAV afspraken met deze personen over onder andere vaardigheden en inzetbaarheid. De RAV schakelt alleen leken in die zij daartoe gekwalificeerd acht en die tenminste in het bezit zijn van een EHBO-diploma. beleidsdocument en richtlijn first en rapid responder pagina 17 2.2 Verantwoordelijkheidsverdeling en aansprakelijkheid De RAV is procesverantwoordelijk voor de inzet van de first responder. De RAV wordt, door de Inspectie Gezondheidszorg, getoetst op de inzet en niet op de inhoud van de inzet. De RAV bepaalt het gewenste opleidingsniveau en de gewenste vaardigheden van de first responder. De organisatie waaruit de first responder afkomstig is (bijvoorbeeld de regionale brandweer of huisartsenpost) is resultaatverantwoordelijk en wordt door het relevantie inspectieorgaan getoetst op de inhoud van de first responder-inzet. 7 Advanced Life Support 8 Basic Life Support
3. Werkwijze first responder 3.1 Aansturing De Meldkamer Ambulancezorg bepaalt welke hulpverleners bij een melding worden ingezet. Dit betekent dat de Meldkamer Ambulancezorg, op basis van de regionaal afgesproken inzetcriteria met betrekking tot de first responder, beslist of een first responder al dan niet wordt ingezet bij een melding. 3.2 Inzetcriteria Een first responder wordt ingezet in geval: de patiënt ABC-bedreigd c.q. ABC-instabiel is en de verwachte aanrijdtijd van de ambulance langer is dan de aanrijdtijd van de first responder. Regionaal worden afspraken gemaakt over de inzet van een first responder:: alleen bij een onwelwording (al dan niet als gevolg van cardiaal lijden), of eventueel ook bij een traumatisch letsel. Ook kan op regionaal niveau worden vastgesteld dat first responders ter assistentie ingezet kunnen worden bij grootschalige ongevallen. 3.3 Beschikbaarheid first responder De first responder kan bestaan uit één persoon, maar ook uit een team van twee personen. De betrokken organisaties maken afspraken over de beschikbaarheid van de first responder. Dit kan variëren van enkele uren per dag gedurende enkele dagen per week tot 24 uur per dag 7 dagen per week. 3.4 Communicatie tijdens de inzet De Meldkamer Ambulancezorg beslist of en wanneer een first responder wordt ingezet. De aansturing van de first responder vindt plaats via de Meldkamer Ambulancezorg. Indien de communicatie met de first responder gedurende de inzet niet via de Meldkamer Ambulancezorg verloopt maar via bijvoorbeeld de Meldkamer Brandweer, moet dit worden vastgelegd. Tevens moet dan worden beschreven hoe de communicatie verloopt en hoe de verantwoordelijkheden verdeeld zijn. 3.5 Samenwerking first responder en ambulance De inzet van de first responder is aanvullend op de reguliere ambulancezorg. First responders worden alleen ingezet wanneer redelijkerwijs verwacht kan worden dat de first responder eerder ter plaatse is dan de ambulance. Op het moment dat de ambulance arriveert, gaat de primaire verantwoordelijkheid voor de zorgverlening over naar de ambulanceverpleegkundige. De first responder verricht desgewenst en gevraagd door de ambulanceverpleegkundige ondersteunende werkzaamheden. Ook bij de inzet van de first responder ter assistentie bij grootschalige ongevallen ligt de primaire verantwoordelijkheid bij degene die daartoe is aangewezen en niet bij de first responder.
4. Kwaliteit 4.1 Opleiding en training De first responder, die door de RAV c.q. in opdracht van de Meldkamer Ambulancezorg wordt ingezet, dient over een EHBO-diploma te beschikken en bevoegd en bekwaam te zijn om te reanimeren. Dit wordt getoetst door de Medisch Manager Ambulancezorg (MMA) van de RAV. De RAV-en kunnen besluiten aanvullende eisen te stellen aan de first responders die zij inzetten. De RAV kan een basisopleiding voor first responders verzorgen, die er op gericht is dat de first responder systematisch te werk gaat en kan vaststellen wat met welke prioriteit gedaan moet worden. De MMA toetst de inhoud van de vervolgopleiding. Mogelijke onderdelen van de vervolgopleiding, afhankelijk van de afgesproken inzetbaarheid van de first responder, zijn: de ABC-methode, methodisch handelen en diverse vaardigheden (bijvoorbeeld: aanleggen halskraag, stabiliseren CWK, creëren vrije ademweg, toedienen van zuurstof, hartmassage en mond-op-mond beademing, gebruik AED, stelpen van uitwendige bloedingen, assisteren bij logroll en assisteren ambulancebemanning). Aanvullend op deze basisopleiding kan de RAV geregeld trainingen, bijscholingen en oefeningen voor first responders organiseren. Een programma hiervoor en de inhoud hiervan behoren tot de verantwoordelijkheid van de RAV, in het bijzonder van de MMA. Met de first responder worden afspraken gemaakt over in hoeverre het verplicht is de opleidingen te volgen. 4.2 Werkwijze De first responder maakt gebruik van dezelfde protocollen die de RAV ook hanteert bij de reguliere ambulancezorg: Landelijk Protocol Ambulancezorg (LPA 6). Dit protocol dient tevens als uitgangspunt voor de (eventuele) opleiding en training van de first responder. De first responder van de brandweer kan ook gebruik maken van het Landelijk protocol levensreddend handelen door de brandweer (LPLHB 1.1). 4.3 Registratie De inzet van de rapid responder wordt vastgelegd en geregistreerd in de systemen van de RAV. De inzet van de first responder wordt geregistreerd in de registratieformulieren van de ambulance die verantwoordelijk is voor de vervolginzet en de behandeling van de patiënt. 4.4 Overig Materialen, hulpmiddelen, etc. worden hetzij aangeschaft en ter beschikking gesteld door de RAV, hetzij aangeschaft door de organisatie van de first responder in overleg met de MMA van de RAV.
Bijlage 5; Voorwaardenoverzicht financiële regelingen. 1. Financiële regelingen: a) Éénmalige Stimuleringsregeling De AED en geschikte buitenkast worden voor 50% vergoed, tot een maximum van 1.040,--, mits: o er sprake is van een reeds bestaande AED op een aangewezen locatie; o de AED in eigendom is van een rechtspersoon (particulieren komen niet in aanmerking voor de regeling); o de AED van een niet openbaar toegankelijke positie, naar een openbaar toegankelijke positie wordt verplaatst (van binnen naar buiten); o de AED voor minder of gelijk aan 875,- 9 door derderechtspersonen is gefinancierd. Een geschikte buitenkast wordt voor 50% vergoed, tot een maximum van 165,--, mits: o er sprake is van een reeds bestaande AED op een gewenste locatie; o de AED in eigendom is van een rechtspersoon (particulieren komen niet in aanmerking voor de regeling); o de AED wordt verplaatst van een niet openbaar toegankelijke positie, naar een openbaar toegankelijke positie (van binnen naar buiten); o de AED voor meer dan 875,-- door derderechtspersonen is gefinancierd; b) Aanschafregeling De AED inclusief geschikte buitenkast worden door de gemeente Grave aangeschaft, mits: o de locatie valt onder de aangewezen openbare locaties (dus niet onder sportparken); o op een aangewezen locatie géén AED aanwezig is; o de AED op een openbaar toegankelijke positie komt te hangen; De AED inclusief geschikte buitenkast worden door middel van co-financiering 10 aangeboden aan te schaffen, met een maximum van 1.040,--, mits: o de locatie valt onder de aangewezen sportparken; o op een aangewezen locatie géén AED aanwezig is; o de AED op een openbaar toegankelijke positie komt te hangen; c) Regeling onderhoud, verzekering en opleiding Enkel de kosten van onderhoud en verzekering van nieuwe AED s op aangewezen openbare locaties komen volledig ten laste van de gemeente Grave. Kosten en onderhoud van gecofinancierde AED s, worden voor 50% van de kosten bijgedragen in onderhoud en/of verzekering met een maximum van 31,25 11 per opleiding en 43,-- 12 per verzekering. Op basis van de evaluatie in 2011 wordt bepaald of de door de gemeenten ge(co)financierde opleidingen worden herhaald. Rechtspersonen die gebruik maken van één van bovengenoemde regeling, dienen schriftelijk expliciet te maken dat zij aan de gestelde voorwaarden voldoen. Om in aanmerking te komen voor een opleiding dient men hiertoe een schriftelijk verzoek in te dienen. 9 875,-- is 50% van de aanschafkosten van een door Stichting Kies voor Leven geadviseerde AED. 10 Co-financiering betekent 50% van de volledige aanschafkosten van een Zoll AED plus met geschikte buitenkast. 11 Gebaseerd op gemiddelde opleidingskosten. 12 Gebaseerd op de verzekering van Delta Lloyd.