VELDLEEUWERIK IN BEELD 20 15
2 Samen halen we meer uit een betere wereld
Inhoud Voorwoord...4 Wat is er gebeurd?...7 Duurzaamheidsdossier...7 Duurzaamheidsprofiel...7 Veldleeuwerik tools...8 Het Veldleeuwerik Certificaat...8 Het GLB certificaat...9 SAI benchmark...9 Factsheets...10 Projecten...16 Afgeronde projecten...16 Pilot Veldleeuwerik vliegt uit in Fryslân...16 Praktijknetwerk Duurzame aanpak Engerlingen...16 Praktijknetwerk Resttest XL...16 Nieuwe projecten...17 Pilot De Hoeksche Boer maakt het waard...17 Bodemacademie...18 Erfemissies Flevoland...18 Veldleeuwerik broedplaats...19 Samenwerking melkveehouderij en akkerbouw in Flevoland...19 Telers en Partners...20 Vooruitblik 2016...22 TopBodem...22 AkkerBeraad...22 Veldleeuwerik meer in beeld...22 Duuzaam inkopen...22 Organisatie...23 Hoofdbestuur, Raad van Advies en Kwaliteitsraad...23 Werkorganisatie...23 Slotwoord...24 3
Wij zijn trots Het verslagjaar 2015 is voor Veldleeuwerik een heel bijzonder jaar. Het was het jaar van het voltooien van Het Fundament. Hier hebben wij de laatste jaren met elkaar naar toe gewerkt. Een hoogtepunt dus. De topics waren het ontwikkelen en implementeren van het persoonlijke Duurzaamheidsdossier met de duurzaamheidsplannen en het Duurzaamheidsprofiel waardoor telers nu beschikken over Mijn Veldleeuwerik. Daarnaast de erkenning door Brussel van het Veldleeuwerik GLB pakket en het afronden van een geheel nieuw ontwikkeld specifiek Veldleeuwerik certificeringssysteem. Door externe verificatie van Control Union beschikken over een heus erkend Veldleeuwerik Duurzaamheidscertificaat. Dit is uniek en draagt bij aan de verdere credibility van onze zorgvuldig ontwikkelde systematiek. Veldleeuwerik is een gewaardeerde en unieke samenwerking van de stakeholders in de akkerbouwsector. De onafhankelijke benchmark en erkenning op de internationale SAI standaard was de slagroom op de taart. Henk Heinhuis Directeur Stichting Veldleeuwerik Het fundament staat en ik ben persoonlijk ontzettend blij met mijn opvolger Hedwig Boerrigter. Er ligt een mooie uitdaging om de Marketing en communicatie verder te versterken en de waarde van het Veldleeuwerik certificaat beter tot uitdrukking te laten komen. Ik heb er alle vertrouwen in dat Hedwig de juiste persoon is om Veldleeuwerik de volgende fase in te leiden en dat zij samen met de medewerkers, Veldleeuwerik een nog nadrukkelijker rol zal geven in de akkerbouwsector. Ik geef het stokje dan ook heel graag aan haar over. Met dit jaarverslag willen we als stichting transparant zijn en de voortgang delen. We willen, samen met al onze telers en partners, uitdragen waarom Stichting Veldleeuwerik er moet zijn in Nederland. Maar bovenal willen we, samen met akkerbouwers en partners, werken naar een duurzamere toekomst van de landbouw in Nederland. 4
Een voortdurende zoektocht naar verbetering 5
Dromen zijn werkelijkheid geworden 6
Wat is er gebeurd? 2015 was het jaar van de implementaties. Verschillende dromen waaraan in de voorafgaande periode gewerkt is, zijn werkelijkheid geworden. Belangrijke gebeurtenissen, die Stichting Veldleeuwerik maar vooral de deelnemers verder kunnen helpen met het verduurzamen van het bedrijf, voor teler en partner. De belangrijkste zijn het introduceren van het duurzaamheidsdossier en de certificering. Duurzaamheidsdossier Voorheen was het duurzaamheidsplan verwerkt in een Excel-bestand. Elk jaar diende alles volledig opnieuw ingevuld te worden in een apart bestand. Deze werd een x-aantal keer over en weer gestuurd tussen adviseur, teler en Veldleeuwerik. Om gewenste informatie te krijgen aangaande de genomen maatregelen moesten al deze losse bestanden aan elkaar gekoppeld worden. Een hele tijdrovende klus. In 2015 is daar verandering in gekomen door het geautomatiseerde duurzaamheidsdossier: de ontwikkeling van de online omgeving van Mijn Veldleeuwerik met daarin onder ander het duurzaamheidsdossier bestaande uit duurzaamheidsplan en het duurzaamheidsprofiel. Het duurzaamheidsplan is nu volledig geautomatiseerd wat zorgt voor een flinke tijdsbesparing voor zowel de teler als voor Stichting Veldleeuwerik en biedt voor beiden op een overzichtelijke manier informatie. Informatie kan op groeps- en regionaal niveau, maar ook op indicator of onderwerp, gehaald worden uit het systeem. Aan de hand van deze informatie kunnen bijvoorbeeld gerichte kennisbijeenkomsten georganiseerd worden. Duurzaamheidsprofiel In 2015 is het duurzaamheidsprofiel ingevoerd. Dit profiel is samen met Veldleeuwerik telers ontwikkeld. Het biedt een overzicht van ruim 200 maatregelen, verdeelt over de 10 indicatoren, welke op een agrarisch bedrijf toegepast kunnen worden om het bedrijf stap voor stap verder te verduurzamen. Jaarlijks vult elke teler zijn eigen profiel in en krijgt op deze manier inzicht in het aantal maatregelen dat hij/zij genomen heeft op zijn of haar bedrijf (zie het voorbeeld hiernaast van een teler) en de voortgang die hierin wordt geboekt. De maatregelen zoals deze nu in het profiel staan worden jaarlijks bijgewerkt en aangevuld zodat het zoveel mogelijk up-to-date blijft. zet worden om de omgeving te laten zien welke voortgang er geboekt wordt in het verduurzamen van het agrarisch bedrijf. Om als duurzaamheidssystematiek verder te komen en mogelijke voordelen er uit te kunnen halen is dit noodzakelijk. Door het op deze wijze te doen, blijven we bij de essentie van Veldleeuwerik. Geen cijfers maar daden. Voor ons als stichting biedt het duurzaamheidsprofiel ook zeer waardevolle informatie. De database achter het profiel voorziet in informatie op regionaal en landelijk niveau. Deze informatie kan inge- 7
Veldleeuwerik tools Mijn Veldleeuwerik bevat naast het eerder genoemde duurzaamheidprofiel ook een aantal tools. Deze specifieke Veldleeuwerik tools zijn ontwikkeld in samenwerking met diverse kennisinstituten. Zo is er een bouwplan module. Deze geeft financieel inzicht over een bepaald bouwplan op de lange termijn. De bodemscan is een praktisch toepasbare tool om extra inzicht te krijgen in de bodemgesteldheid. Handige tools die als hulpmiddel dienen voor de Veldleeuwerik teler. De komende periode zal gewerkt worden aan een uitbreiding van Mijn Veldleeuwerik met een soort kennisbank. Het Veldleeuwerik Certificaat Na jaren van finetunen van de Veldleeuweriksystematiek is dit in 2015 bekroond met een certificaat. In samenwerking met Control Union en onder begeleiding van het Ministerie van Economische Zaken heeft Stichting Veldleeuwerik een eigen praktische en unieke certificeringsmethodiek geïmplementeerd. De certificering is tweeledig. Stichting Veldleeuwerik zelf en de systematiek zijn gecertificeerd onder de ISO 9001 norm. Ten tweede zijn de Veldleeuwerik telers die voldaan hebben aan de voorwaarden, Veldleeuwerik gecertificeerd. Voor telers en stichting een erkenning om ongelooflijk trots op te zijn, dit hebben we toch maar bereikt met elkaar. Hiermee tonen we aan de wereldwijde markt dat de Veldleeuwerik systematiek extern geverifieerd is en voldoet aan duurzaamheidseisen die aansluit bij diverse duurzaamheidsinitiatieven in de afzetmarkt voor akkerbouwproducten. Een grote stap richting een duurzamere wereld. Het certificaat biedt grote voordelen voor telers. Onder andere in het GLB, maar zeker in de toekomst zal het certificaat meer voordelen opleveren, denk hierbij aan Groenfinanciering. Het certificaat zal in de toekomst ook steeds meer inzetbaar zijn als marketinginstrument voor de telers. Komend jaar zal hier tijdens kennisbijeenkomsten aandacht aan besteed worden. Vanuit Stichting Veldleeuwerik wordt hard gewerkt om meer voordelen te bewerkstelligen bij verschillende instanties. Met trots kunnen we mededelen dat 382 telers in 2015 het Veldleeuwerik certificaat hebben ontvangen. 8
Stap voor stap verder verduurzamen Het GLB certificaat Met de nieuwe vergroeningseisen vanuit het Europese landbouw beleid verandert er veel voor telers. Stichting Veldleeuwerik heeft in samenwerking met haar eigen telers een pakket ontwikkeld waarin de eisen verschillen van het basispakket. Het uitgangspunt van het Veldleeuwerik vergroeningspakket is, dat Veldleeuwerik gecertificeerde telers aantoonbaar intrinsiek gemotiveerde telers zijn die een grote toewijding tonen voor duurzame landbouw. SAI benchmark SAI platform heeft een wereldwijd erkende standaard ontwikkeld als het gaat om duurzame landbouw, Farm Sustainability Assessment 2.0 (FSA). Nederland is het op één na grootste agrarische exportland ter wereld, daarom is het belangrijk dat Veldleeuwerik als Nederlandse duurzaamheidssystematiek aansluit bij de normen die SAI stelt. Het uiteindelijke doel van het GLB duurzaamheid certificaat is de status Green by definition waardoor telers, net als de biologische akkerbouwers, voldoende hebben aan het Veldleeuwerik certificaat om in aanmerking te komen voor hun GLB toeslagen. Met het huidige Veldleeuwerik pakket kan de vergroening op een praktische, meer gericht op de normale bedrijfsvoering, manier worden ingevuld. Groenbemesters kunnen op kleigronden bijvoorbeeld na 8 weken i.p.v. 10 weken worden omgeploegd en binnen het pakket kan flexibeler gestapeld worden om aan de vergroening te voldoen. Terugkijkend op 2015 hebben 229 telers hun vergroening via het Veldleeuwerik pakket geregeld. In 2015 is de Veldleeuwerik systematiek getoetst door de onafhankelijke instantie CLM. Als uitgangspunt zijn de eisen genomen die gesteld worden voor het behalen van het Veldleeuwerik Certificaat. Hierbij is de op één na hoogste status behaald. Kijkende naar de individuele duurzaamheidsprofielen van Veldleeuwerik telers zal op individueel niveau zelfs een groot gedeelte van de telers het hoogste niveau behalen. Deze internationale erkenning is een grote stap voorwaarts. Ook voor onze Veldleeuwerik partners zal deze stap extra kansen creëren in de afzetmarkt van de door Veldleeuwerik telers geproduceerde producten. 9
Stichting Veldleeuwerik Gezonde bodem Gezond ondernemen Facts 2015 Gezond voedsel Gezond leven 388 42 63 Actieve deelnemers partners Geaccrediteerde Veldleeuwerik adviseurs 10 38 Kennisbijeenkomsten Bezocht door ruim 600 deelnemers
Ruim 45.000 gezamenlijke hectares van Veldleeuwerik telers Het verhaal van Stichting Veldleeuwerik = Regio- groepsbijeenkomsten 320 6 2837 Bijeenkomsten per week = 8,7% van de Nederlandse akkerbouwgrond 40 Regiogroepen waar kennis gedeeld wordt Duurzaamheidsmaatregelen opgenomen in de persoonlijke plannen 11
In totaal worden ruim 80 gewassen geteeld 26% 74% Overige teelten Erwten, rode bieten, bonen, witlof, koolzaad, etc. De drie basisgewassen Graan, aardappels en suikerbieten 92% van de Veldleeuwerik telers zaait groenbemesters na de hoofdteelt ] 8% heeft een eigen marktconcept ontwikkeld 54% 12 gebruikt een beslissingsondersteunend systeem voor ziekte- en plaagbestrijding
Veldleeuwerik telers produceren 372.000 ton consumptieaardappelen voldoende voor 4,1 miljoen Nederlanders 500.000 ton suikerbieten voldoende voor 16 miljoen Nederlanders 180.000 ton duurzame uien voldoende voor 30 miljoen Nederlanders 130.000 ton graan voor jaarbehoefte van 1,5 miljoen Nederlanders 13
Duurzaamheidsmaatregelen Bodemvruchtbaarheid 18,3% 2837 duurzaamheidsmaatregelen Voedingsstoffen 15,3% Gewasbescherming 14,3% Productwaarde 14,3% 52% van de telers past compost toe 44% Veldleeuwerik telers produceert zonne-energie Het gemiddelde van Nederland is 19% Ontplooien van bestuurlijke activiteiten 60% van de telers gebruikt dierlijke vaste mest 52% 41% binnen de landbouw buiten de landbouw 14 27% Past precisiebemesting toe van de telers ontvangt 26% schoolklassen op het bedrijf
59% Heeft zitpalen voor roofvogels geplaatst 24% 34% Zaait meerjarige akkerranden 64% Beslist te beregenen aan de hand van een vochtsensor 67% 73% Maakt regelmatig een beoordeling van het bodemprofiel Stelt een organische stofbalans op Steekt regelmatig vrijwillig een aaltjesmonster 15
Projecten In 2015 zijn diverse projecten afgerond en is wederom een aantal nieuwe opgestart. De diverse projecten dragen bij aan verdere verdieping op specifieke thema s en bevorderen de samenwerking tussen telers, partners en kennisinstanties. De projecten zijn verschillend van aard, maar hebben altijd twee zaken gemeen: verdieping en kennisdeling, waarbij we zowel telers als partners verder helpen in het maken van stappen tot verduurzaming van hun bedrijfsvoering. Afgeronde projecten Pilot Veldleeuwerik vliegt uit in Fryslân Het project Veldleeuwerik vliegt uit in Fryslân is samen met de provincie Fryslân gestart om de uitrol van Veldleeuwerik in Friesland te ondersteunen. Het doel was om aan het eind van het project 60 Friese akkerbouwers te laten meedoen aan Veldleeuwerik vliegt uit - Fryslân. Dit project laat goed zien dat kwaliteit boven kwantiteit gaat. Aan het eind van het project namen 23 enthousiaste akkerbouwers deel aan Veldleeuwerik in Friesland. Meer informatie: tegearre djoersaam. 16 Praktijknetwerk Duurzame aanpak Engerlingen Tien akkerbouwers en veehouders zijn in oktober 2013 samen met Stichting Veldleeuwerik, ForFarmers Hendrix, Koppert BV, Evers Agro en Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (WUR-PPO) gestart met het praktijknetwerk Duurzame aanpak Engerlingen. In het praktijknetwerk hebben akkerbouwers en veehouders diverse demo s en kleinschalige proeven in aardappelen (biologische bestrijding met nematoden) en grasland (biologische bestrijding en aandrukken) aangelegd. De meest opvallende resultaten kwamen uit de aanrol-demonstraties op grasland met dikke meikever-engerlingen. Het werd duidelijk dat zelfs 100% doding haalbaar is, wanneer de engerlingen hoog in de bodem zitten en frequent (viermaal kruislings) worden aangerold. Praktijknetwerk Resttest XL Wanneer is het inzetten van reststromen op de akker duurzaam? Dat is de centrale vraag in het praktijknetwerk Resttest XL geweest. In de Nederlandse akkerbouw worden veel organische meststoffen ingezet. Organische stofaanvoer is belangrijk voor het op peil houden of verbeteren van de bodemvruchtbaarheid. Veel akkerbouwers hebben echter vragen en twijfels over een juiste en betrouwbare inzet op het bedrijf. Sluiten we de kringloop of zijn we het afvoerputje van de samenleving? In thema- en veldbijeenkomsten is deze vraag uitgewerkt en zijn ervaringen gedeeld In het veld is de werking van Betacal, brandkalk en gips getest, en zijn de effecten van een specifieke toedieningstechniek van compost onderzocht. Ook de werking van spuiloog en noodzaak van een extra fosfaatgift in de aardappelteelt zijn onder de loep genomen. Het duurzaam gebruik van een reststof zoals compost hangt sterk samen de kwaliteit en de inpasbaarheid van de reststroom. In het project zijn Compost Score kaarten ontwikkeld om de kwaliteit van compost te kunnen beoordelen.
Nieuwe projecten Pilot De Hoeksche Boer maakt het Waard Pilot De Hoeksche Boer maakt het waard!: dit project is op 18 juni 2015 officieel afgetrapt. Het project heeft twee belangrijke doelen: enerzijds het verduurzamingsproces op de negen deelnemende bedrijven in de Hoeksche Waard versterken en anderzijds aan diverse doelgroepen laten zien wat er allemaal mogelijk is. Uiteindelijke doel is te laten zien dat Veldleeuwerik het predicaat Green by Definition verdient. In het eerste jaar is op een aantal bedrijven al enkele interessante maatregelen en activiteiten uitgevoerd, zoals een groenbemestersdemo. In 2016 zet de groep in op het optimaal bevorderen van de bodemweerbaarheid, zodat er minder gewasbeschermingsmiddelen of nutriënten nodig zijn en zal de Week van de Akkerbouw benut worden om een seminar te organiseren over de Vergroening/ verduurzaming van de sector. Volg de negen deelnemers op de facebook pagina van De Hoeksche boer maakt het Waard. 17
Bodemacademie De Bodemacademie is een gezamenlijk initiatief van LTO vakgroep Akkerbouw, Veldleeuwerik en Louis Bolk Instituut. De bodem vraagt en verdient veel aandacht, daar zijn Veldleeuwerik telers zich als geen ander van bewust. Ook andere akkerbouwers hebben of krijgen in toenemende mate belangstelling voor de bodem en willen hierover meer kennis opdoen. Om deze groep te bedienen wordt de Bodemacademie gestart. De groepen werken net als Veldleeuwerikgroepen vraag gestuurd en kennis-deling staat centraal, specifiek voor bodem-gerelateerde onderwerpen. De Bodemacademie-groepen kunnen een mogelijke opstap zijn voor nieuwe groepen in Veldleeuwerik. De eerste Bodemacademie-groep zal starten in Noord Holland. Het uiteindelijke doel is om in meerdere regio s Bodemacademie-groepen op te zetten. Erfemissies Flevoland Erfemissies Flevoland is een projectvoorstel dat samen met LTO Noord projecten en Agrifirm opgepakt wordt. Het project heeft tot doel om agrarische ondernemers aan te zetten tot investeringen in opvang van restvloeistoffen en spoelplaatsen. De kennis heeft Veldleeuwerik opgedaan in het praktijknetwerk Restvloeistof: de oplossing uitgefilterd. Het praktijknetwerk is begin 2015 afgerond. Hierin zijn drie systemen voor opslag en verwerking van restvloeistoffen besproken en bekeken. Het systeem op basis van verdampen van water: de Heliosec van Syngenta en twee systemen op basis van biologische afbraak door micro-organismen: de Phytobac van Bayer en het biofilter. Het biofilter sprak de deelnemers erg aan. Het is een eenvoudig en relatief goedkoop systeem, maar wel volledig sluitend. In het praktijknetwerk is samen met PPO en Weevers BV het bestaande biofilter doorontwikkeld. Samen met Stichting Veldleeuwerik is een zelfbouwpakket ontwikkeld voor de verbeterde versie van het biofilter. Alle onderdelen en de handleiding voor het bouwen van een biofilter zijn te bestellen bij firma Weevers in Swifterbant. 18
Veldleeuwerik Broedplaats De spreuk Zien is geloven is niet voor niets een veelgebruikte spreuk. Met eigen ogen zien wat de Veldleeuwerik systematiek betekent voor een akkerbouwer, voor zijn bedrijf en de partners in de keten, is de beste manier om het verhaal van een duurzame landbouw in de Veldleeuwerik systematiek over te brengen. Vanuit de Veldleeuwerik Broedplaats willen wij de bewustwording op gang brengen en laten zien dat agrarische ondernemers op hun eigen manier een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan een duurzame landbouw. Dit draagt bij aan een verbetering van de beeldvorming van de landbouw en de veiligheid van voedsel bij burgers en consumenten. De Veldleeuwerik Broedplaatsen hebben een belangrijke educatieve functie. De bedrijven zijn praktische ontmoetingsplekken voor collega-ondernemers, overheden, bedrijfsleven en onderwijsinstellingen. Daarnaast kunnen consumenten met eigen ogen zien en ervaren hoe voedsel op een duurzame wijze, met respect voor natuur en milieu, in een duurzame regio geproduceerd wordt. De Broedplaats-bedrijven worden daarmee een belangrijk visitekaartje voor Veldleeuwerik. De eerste Veldleeuwerik Broedplaats willen we samen met Veldleeuwerik deelnemer Jan Reinier de Jong en de provincie Drenthe in Drenthe opzetten. De gesprekken met de provincie Drenthe zijn in een vergevorderd stadium. Samenwerking melkveehouderij en akkerbouw in Flevoland Samenwerking melkveehouderij en akkerbouw is geen nieuw onderwerp. De laatste jaren staat het bij de ondernemers, landbouworganisaties en overheden steeds vaker op de agenda. Ook Veldleeuwerik ziet vanuit duurzaamheid veel perspectief in een intensieve samenwerking tussen de dierlijke sector en plantaardige sector. Toch blijft het lastig om een samenwerking op te zetten of langjarig vol te houden. De menselijke factor is zeer belangrijk bij een succesvolle samenwerking: de ondernemers moeten oog willen hebben voor de ander en de ander iets willen gunnen. Als beiden dat doen, dan ontstaat er een win-win situatie die verder gaat dan de enkele uitruil van gronden en mest, die dan ook meer voordelen oplevert voor beide partijen. De menselijke factor blijft vaak onderbelicht bij samenwerkingen en zal in dit project veel aandacht krijgen. Veldleeuwerik verkent samen met CAH Vilentum en enkele marktpartijen de mogelijkheden om dit project op te zetten in Flevoland. 19
Telers en partners De kern van de Veldleeuwerik systematiek vormen de regiogroepen waarin 10 tot 12 ondernemers hun visie en ervaringen met elkaar delen. Iedere regiogroep organiseert samen met een regiocoördinator minimaal acht bijeenkomsten per jaar. Vraag gestuurde kennisontwikkeling en kennisdeling staan centraal in de regiogroep. Boeren leren vooral van boeren. Elke ondernemer komt kennis halen en kennis brengen in zijn of haar regiogroep. Kennis en kennisuitwisseling zijn essentieel voor het sneeuwbaleffect van verduurzaming. Het delen van successen, maar ook het met elkaar doorpraten over nieuwe uitdagingen, tegenvallers of lastige kwesties, draagt bij aan saamhorigheid en collegialiteit. De partners van Veldleeuwerik hebben een belangrijke rol in het verduurzamingsproces bij de telers. De ketenpartijen dragen niet alleen financieel bij aan de Stichting maar ze helpen de ondernemers te verduurzamen door kennisontwikkeling en kennisverspreiding. ] 20
] In 2015 is de kennisdeling verder geïntensiveerd door de organisatie van de kennisbijeenkomsten. Deze bijeenkomsten zijn tot stand gekomen, door behoeftes vanuit de regiogroepen te matchen met de specifieke kennis bij de verschillende partners. Dit resulteerde in 2015 in 38 kennisbijeenkomsten, die door ruim 600 Veldleeuwerik deelnemers bezocht zijn. Een groot succes! De aard van de bijeenkomsten was al net zo gevarieerd als de onderwerpen. Van een lezing over de aanpak van aardappelmoeheid tot aan een rondgang bij proefvelden en diverse demonstraties. Verslagen van de kennisbijeenkomsten zijn terug te lezen op de website en zijn in een verkorte versie te lezen in de maandelijkse nieuwsbrieven van Veldleeuwerik. Ketenpartners en telers leren elkaar ook steeds beter in de keten te vinden. Een mooi voorbeeld hiervan is de brouwgerst keten van Agrifirm Plant, Holland Malt en Heineken. In 2015 is de brouwgerstinname van Agrifirm Plant bij Veldleeuwerik telers gegroeid van 7.600 ton naar 10.600 ton. De ketenpartners hebben het project met drie jaar verlengd en streven ernaar door te groeien naar 15.000 ton. Het project heeft ook laten zien dat de Nederlandse akkerbouw wel degelijk instaat is om hoogwaardige brouwgerst te telen. Heineken verwerkt, mede dankzij dit project, nu ook Nederlandse brouwgerst in haar bier. De discussies veranderen. En dat is nu net de essentie van Stichting Veldleeuwerik: we proberen het samen voor elke schakel een stukje beter te maken. 21
Vooruitblik 2016 Ook in 2016 staan er verschillende activiteiten op stapel. TopBodem Een initiatief van Agrico en enkele andere partners. Het idee is om in de komende jaren een vijftal bedrijven te volgen met een specifiek bodemvraagstuk en aanpak. De begeleiding ligt bij een onafhankelijke coach. Stichting Veldleeuwerik is één van de partners en de bedrijven die gevolgd worden zijn Veldleeuwerik deelnemer. Dit project zal een mooi uithangbord worden voor Veldleeuwerik. AkkerBeraad Rabobank Nederland, Vogelbescherming Nederland, Cosun, Agrifirm, De Grauwe Kiekendief, Louis Bolk Instituut en Stichting Veldleeuwerik hebben gezamenlijk AkkerBeraad opgericht. Doelstelling van AkkerBeraad is verbetering van de situatie rondom biodiversiteit en landbouw. Hiervoor is het concept natuur inclusieve landbouw ontwikkeld. De basis van dit concept is het Veldleeuwerik Certificaat. De opzet is om Veldleeuwerik telers die bereid zijn om additionele maatregelen nemen op het gebied van Biodiversiteit, in aanmerking te laten komen voor de zogenaamde Groenfinanciering. Telers kunnen hiermee in aanmerking komen voor de officiële groenregeling welke hen een aanzienlijke korting kan verschaffen op hun financiering. Momenteel worden gesprekken gevoerd met het Ministerie van EZ om een aantal pilots in te richten. Veldleeuwerik meer in beeld Dat Veldleeuwerik en haar deelnemers een verhaal te vertellen hebben was al een feit. Nu kan door de output van het duurzaamheidsdossier en de certificering het verhaal beter onderbouwd worden. Dit zal in 2016 zeker gebeuren. Er zal veel aandacht besteed worden aan marketing en communicatie. Veldleeuwerik zal meer de publiciteit opzoeken binnen de sector, maar zal ook meer zichtbaar worden voor de consument. Dit zal onder andere tot uiting komen door aanwezigheid en informatieverstrekking op consumentegerichte evenementen, zoals de Week van de akkerbouw, Tour langs de boer etc. Het beoogde doel is om meer bekendheid en waardering te genereren voor Veldleeuwerik, haar systematiek en haar deelnemers. Duurzaam inkopen Door de overheid worden richtlijnen uitgegeven aangaande het inkoopbeleid van overheid en semi-overheidsinstellingen. Deze richtlijnen worden op aandringen van de Tweede Kamer herzien. Een Kamermeerderheid is van mening dat beloftevolle initiatieven dienen te worden toegevoegd aan deze inkoopvoorwaarden. Als Veldleeuwerik zijn wij van mening dat wij een plaats moeten hebben in deze hernieuwde richtlijnen. Inmiddels zijn er verschillende gesprekken gevoerd met het ministerie van Economische Zaken en maken we vorderingen. 22
Organisatie Hoofdbestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor de strategievorming van de stichting. De samenstelling is zo dat het een goede afspiegeling is van de verschillende deelnemers. In 2015 heeft het bestuur met name aandacht besteedt aan de koers die Veldleeuwerik moet varen de komende jaren nu het fundament klaar is. Agnes van Ardenne (Voorzitter) Piet van Liere - Gebr. Van Liere Gert-Jan van Dongen - Akkerbouwer Ger Evenhuis - Akkerbouwer Jan Kempers - Heineken Vincent Roelofs - Agrifirm Plant Martin Vrij - Farm Frites Geert Kuipers - Countus Richard Schouten - ZLTO Raad van Advies Stichting Veldleeuwerik hecht grote waarde aan het creëren van maatschappelijk draagvalk voor haar activiteiten, welke zij wenst te toetsen aan maatschappelijk verantwoorde kaders. Zij wil zich hiervoor laten adviseren door een Raad van Advies. De Raad van Advies is samengesteld uit een brede maatschappelijke vertegenwoordiging, vanuit onder andere NGO s, onderwijs & wetenschap, waterschappen, financieel economische organisaties en belangenbehartiging van telers. De Raad van Advies geeft het bestuur gevraagd en ongevraagd advies. Het advies strekt zich uit over het doel van de stichting alsmede de bevordering, ontwikkeling en implementatie van de Veldleeuwerik systematiek, in de ruimste zin van het woord. De Raad van Advies functioneert tevens als klankbord voor het bestuur van de stichting. Werkorganisatie De werkorganisatie is onder leiding van de directeur verantwoordelijk voor de uitvoerende taken binnen Stichting Veldleeuwerik. Het jaar 2015 heeft naast de dagelijkse werkzaamheden voornamelijk in het teken gestaan van het verder verstevigen en voltooien van het fundament van de Veldleeuwerik systematiek. Binnen de werkorganisatie komen de verschillende disciplines samen en werkt het team van in totaal 3,7 FTE goed samen om de missie te doen slagen. Riek van der Harst - Rabobank (Voorzitter) Sijas Akkerman - Natuur & Milieu Gert van de Bijl - Solidaridad Pieter de Wolf - Wageningen University & Research Martin Duijkers - CAH Vilentum Keimpe van der Heide - NAV Doeko van t Westeinde - NAJK Rien Klippel - Waterschap Scheldestromen Kwaliteitsraad De kwaliteitsraad is een raad die het bestuur adviseert omtrent de kwalitatief inhoudelijke kant van de Veldleeuwerik systematiek. Belangrijke aandachtsgebieden zijn het certificatie schema en advisering rondom de correcte afhandeling van geschillen. De kwaliteitsraad bestaat uit een onafhankelijke voorzitter met veel inhoudelijke kennis en bestuurlijke ervaring. Daarnaast zitten twee specialisten in de raad; iemand uit een adviesorganisatie en een ketenpartner en twee telers, bij voorkeur uit twee verschillende regio s. Jan Willem Erisman (Voorzitter) Janny Peltjes - HLB Group Aard Robaard - Akkerbouwer, fruitteler René Vernooij - Agrico Hans Akkermans - Akkerbouwer 23
Slotwoord Met de afsluiting van het jaar 2015 sluiten we met Veldleeuwerik een mooie periode af. Het was wel een heel bijzondere periode. Vanaf 2011 is in een aantal jaren van bouwen planmatig toegewerkt naar de afronding van de bouwfase en is de organisatie nu ook toe aan nieuw management. Veldleeuwerik is een niet meer weg te denken organisatie geworden voor het stap voor stap verder verduurzamen van de akkerbouw. De Veldleeuwerik duurzaamheidscertificaten zijn inmiddels voor de eerste keer uitgereikt en in het voorjaar van 2016 worden ook voor de eerste keer de Veldleeuwerik GLB certificaten uitgereikt. Twee bijzondere gebeurtenissen. De wijze waarop wij de Veldleeuwerik systematiek gecertificeerd hebben is uniek te noemen. Het Veldleeuwerik certificaat zal zijn waarde voor de buitenwereld nog verder moeten bewijzen. Naast de waardering van het ministerie van Economische Zaken en de Europese Commissie zal een mogelijke toegang tot groenfinanciering en of impactlening de aantrekkelijkheid van het certificaat nog verder versterken. Hopelijk gaan de Ketenpartners binnen Veldleeuwerik ook het Veldleeuwerik certificaat be- waarbij ondernemerschap en doorzettingsvermo- ter dan tot nu toe waarderen en benutten. Dit zal gen de sector zowel nationaal als internationaal, op een extra impuls geven aan de verdere uitbouw van een hoog niveau gebracht heeft. Het was een hele Veldleeuwerik. mooie periode en ik ben dankbaar dat ik dit heb mogen meemaken. De organisatie is klaar voor een volgende stap en dat is het systematisch werven van nieuwe deelnemers. Met dit slotwoord wil ik ook heel graag de mede- In 2016 zal hier extra aandacht aan besteed gaan werkers, alle Veldleeuwerik partners, de leden van worden. Met het laten zien wat we doen kunnen het bestuur, de raad van advies en de kwaliteitsraad we Veldleeuwerik beter over de bühne brengen en danken voor hun inzet en vertrouwen want zonder meer deelnemers werven. Hiervoor zijn inmiddels jullie aller inzet was Veldleeuwerik nooit zover geko- diverse trajecten opgestart. men dan dat het nu is. Nogmaals dank hiervoor. Met dit slotwoord in het jaarverslag sluit ik ook Ik wens een ieder een gezonde en goede toekomst voor mijzelf een bijzondere periode af. Ik ben vanaf en zal de verdere ontwikkeling van Veldleeuwerik 1973 werkzaam geweest in de agrarische sector en uiteraard op afstand met interesse blijven volgen. heb deze boeiende sector zowel hoogtepunten als 24 dieptepunten zien trotseren. De akkerbouwsector Met vriendelijk groet, is een ontzettend krachtige en innovatieve sector Henk Heinhuis
Op deze bijzondere plek mag ik mijzelf presenteren als We zijn Henk veel dank verschuldigd voor wat hij opvolger van vertrekkend directeur Henk Heinhuis. samen met u allen heeft opgezet en bereikt. Aan mij Geen slotwoord dus, maar een beginwoord! de schone opdracht om Veldleeuwerik uit te bouwen én te bestendigen, in de regio, nationaal en interna- Dit prachtig vormgegeven jaarverslag laat zien tionaal. wat alle deelnemers, partners en medewerkers van Veldleeuwerik de afgelopen jaren hebben neergezet U allen bent ambassadeur van Veldleeuwerik. Samen en gepresteerd. Een organisatie om trots op te zijn! met u trek ik graag de kar op weg naar een toe- Trots om mee samen te werken, of u nu deelnemer, komstbestendige landbouw en voedselproductie. partner, adviseur of medewerker bent en trots op de Tot ziens! betekenis en positie die Veldleeuwerik heeft verworven voor het toekomstbestendig maken van onze Hartelijke groet, landbouw. Hedwig Boerrigter 25
veldleeuwerik.nl