Toetswijzer SDEN 3 Voor wie? Het examen SDEN 3 is bedoeld voor elke medewerker in de horeca, op de wijnafdeling in supermarkt, in de wijnhandel, slijterij en groothandel. Daarnaast is dit examen geschikt voor de consument en wijnliefhebber. Waaruit bestaat het examen? Het examen bestaat uit 60 vragen. Theorie Het theorie-examen bestaat uit tenminste 54 meerkeuze-vragen, waarbij moet worden gekozen uit maximaal drie antwoordmogelijkheden. Praktijk Maximaal 6 meerkeuzevragen met drie antwoordmogelijkheden. Er wordt wijn geschonken in glazen en vervolgens gevraagd naar herkomst en anders specifieke kenmerken. Om te slagen moeten minstens twee van de maximaal zes vragen van dit onderdeel juist zijn beantwoord. Vereiste kennis en inzicht in voor het afleggen van het examen SDEN 3 1.3 kennis van diverse druivenrassen en kan deze relateren aan wijnstreken (niet genoemd) chardonnay, riesling, pinot gris, muscat, gewurztraminer, pinot blanc, viognier, muscadet, sauvignon blanc, chenin blanc (steen), grüner veltliner, albariño, verdejo, trebbiano, verdicchio, torrontés, viura cabernet sauvignon, cabernet franc, carmenère, gamay, grenache (garnacha), malbec, merlot, pinot noir, syrah (shiraz), mourvèdre (monastrell), sangiovese, nebbiolo, montepulciano, nero d avola, primitivo (zinfandel), tempranillo, zweigelt, pinotage Amerikaanse druivensoorten, onderstammen (enten), vegetatieve vermeerdering (stekken) 2a.3 kennis van de werkzaamheden in de wijngaard en de jaarlijkse cyclus 2b.3 kennis van wijnstokziekten en de kwaliteit van de oogst 2c.3 kennis van de betekenis van het klimaat en bodem voor de wijnbouw SDEN Toetswijzer SDEN 3 V1.4 1 - geleiding van de wijnstok (hoog, laag, losstaand), aanplantingsdichtheid, gewasbescherming, biologische wijnbouw - functie van blad en wortelsysteem; basiskennis koolzuurassimiliatie (vorming van suikers) - schimmelziekten (valse meeldauw, oïdium), voorjaarsvorst, wintervorst - bepaling oogstmoment; suikergehalte oogst (potentieel alcoholgehalte) - indrogen of overrijpen van de oogst, edelrot, Eiswein - invloed van temperatuur en neerslag op de kwaliteit van het oogstjaar - effect van luchtvochtigheid (optreden van (edel)rot) - samenstelling van de bodem (klei, zand, kiezel, kalksteen, leisteen,
3a.3 kennis van het wijnbereidingsproces van rode, witte en rosé wijn 3b.3 kennis van het wijnbereidingsproces van mousserende en versterkte wijn 4.3 kennis van wijnproducerende landen en streken* 5a.3 kennis van etiketteringsvoorschiften en terminologie 5b.3 kennis over verantwoord alcoholgebruik 6a.3 kan hoofdtypen wijn herkennen 6b.3 kan diverse handelingen verrichten en adviezen geven * zie bijlage graniet) inclusief voorbeelden van wijngebieden - correctie van de oogst (aanzuren en ontzuren) - gebruik van sulfiet - gebruik van gekweekte gist, rijping sur lie - melkzure gisting (afbraak appelzuur, melkzuurbacteriën) - gebruik van eikenhouten vaten en alternatieven (chips) - enkele afwijkingen in wijn ( kurk, azijnsteek) - bereiding mousserende wijn (traditionele methode, cuve close, rijpingstijd op gistresten) - bereiding versterkte wijn (flor-vorming, madeira, vintage, colheita, vin doux naturel) - uitbreiding van SDEN 2 met wijnlanden als Zwitserland, Benelux, Kroatië, Slovenië, Bulgarije, Roemenië, Canada (Icewine), Verenigde Staten (Oregon, Washington State), Zuid-Amerika (Brazilië, Uruguay), China. - binnen genoemde landen in SDEN 2 uitbreiding met wijnstreken en binnen wijnstreken uitbreiding met subregio s en specifieke herkomstbenamingen en/of begrippen. - kent de kwaliteitsindelingen voor wijn (BOB/BGA; AOC, IGP, DO e.d.) kent verplichte aanduidingen en enkele facultatieve aanduidingen - kan termen op een etiket interpreteren en vertalen in wijnstijlen (crianza, (gran) reserva, classico, élevé en fût de chêne, cru classé, Prädikatswein, Sekt etc.) kan informatie geven over wijn en gezondheid en over verantwoord alcoholgebruik (tempo van afbraak alcohol in het lichaam; effect van alcohol op lichaamsfuncties, alcohol en verkeer) - kan kenmerken van wijn in uiterlijk, geur en smaak onderscheiden en benoemen - kan diverse hoofdtypen wijn herkennen (droog, stil, mousserend, versterkt) - heeft kennis van proefnotities over wijn - kan diverse wijn-spijscombinaties benoemen - kan wijnaankoopadviezen geven SDEN 3 in relatie tot SDEN 1 en SDEN 2 SDEN 1 SDEN 2 SDEN 3 1 de druif ampelografie en druivenrassen 1.1 1.2 1.3 werkzaamheden wijngaard en a jaarlijkse cyclus 2a.2 2a.3 2 wijnbouw gewasbescherming en kwaliteit b oogst 2b.2 2b.3 c klimaat en bodem 2c.2 2c.3 3 wijnbereiding a rood, wit en rosé 3a.1 3a.2 3a.3 SDEN Toetswijzer SDEN 3 V1.4 2
mousserende en versterkte b wijn 3b.2 3b.3 4 wijngebieden wijnlanden en wijnstreken 4.1 4.2 4.3 etikettering, kwaliteitsindeling a 5 wet- en regelgeving en wijntermen 5a.1 5a.2 5a.3 b verantwoord alcoholgebruik 5b.1 5b.3 6 proeven en behandelen van wijn a proeven van wijn 6a.2 6a.3 wijnomschrijving, wijn-spijs en b 6b.1 6b.2 6b.3 presentatie Taal en examenduur Het examen wordt afgenomen in de Nederlandse taal en duurt 75 minuten. Toelatingseisen Geen. Examenlocatie SDEN maakt gebruik van meerdere locaties, verspreid door het land. Voor info zie: https://sden.nl/examens/agenda. Uitslag/certificaat/diploma U bent geslaagd voor het examen als u minimaal het cijfer 6 hebt behaald. Hiervoor wordt een cesuur gehanteerd van 60%. Examengeld Het examengeld bedraagt 110,-. Incl. 21% BTW. Hulpmiddelen Tijdens het examen zijn geen andere hulpmiddelen toegestaan, dan die welke door SDEN ter beschikking worden gesteld. Antwoord wijzigen U kunt een antwoord wijzigen tot het moment dat u de toets afsluit. U doet dit door het antwoord uit te gummen of door te krassen en het nieuwe antwoord daarvoor in de plaats in te vullen. Een dubbel antwoord of een onleesbaar antwoord wordt fout gerekend. Bij twijfel beslist de voorzitter van de examencommissie. Score en cesuur Voor een goed beantwoorde vraag krijgt u 1 punt, voor een fout beantwoorde vraag 0 punten. Elke vraag telt even zwaar mee. De zak/slaaggrens (cesuur) ligt bij 60%. Voor een voldoende moet u dus 60% van de 60 punten behalen = 36 punten. SDEN Toetswijzer SDEN 3 V1.4 3
Voordat u het examen start Tassen, jassen, etc. worden op de door de vertegenwoordiger van de examencommissie aangewezen plaats opgehangen / neergezet. U wordt van u verwacht dat u voor het examen kennis heeft genomen van het examenreglement en van de toetswijzer voor SDEN3. U neemt plaats aan een examentafel. Hierop treft u aan: 1. examenboekje 2. antwoordformulier 3. potlood met gum 4. 6 wijnglazen 5. spuugbak 6. waterglas De vertegenwoordiger van de examencommissie geeft een korte toelichting over de gang van zaken rond het examen. Voordat u het examen begint legt u uw legitimatiebewijs op de aangegeven hoek van de tafel. Voor het examen controleert u of uw volledige voorletters, achternaam, geboortedatum en geboorteplaats op het antwoordformulier staan. Zodra de vertegenwoordiger van de examencommissie het startsignaal geeft opent u het examenboekje en begint u met het examen. Aantekeningen tijdens het examen Tijdens het examen mogen geen aantekeningen worden gemaakt die meegenomen mogen worden. Na afloop van het examen Nadat u het examen heeft afgerond maakt u dat kenbaar aan een vertegenwoordiger van de examencommissie. Als deze de examenbescheiden heeft ingenomen mag u de ruimte mag verlaten. Na het sluitsignaal van de vertegenwoordiger van de examencommissie legt u uw potlood neer en plaatst u alle examenbescheiden in de linkerbovenhoek van uw tafel. Nadat de vertegenwoordiger van de examencommissie uw examenbescheiden heeft ingenomen mag u de ruimte verlaten. SDEN Toetswijzer SDEN 3 V1.4 4
Bezwaar en inzage Een kandidaat kan binnen twee weken na de bekendmaking van de examenuitslag bij de voorzitter van de SDEN bezwaar maken tegen de beoordeling van het examen. Op verzoek is inzage in het examenwerk mogelijk. De Regeling bezwaarschriften en inzage SDEN is van toepassing (https://sden.nl/wat-doen-wij/bezwaarregeling). SDEN Toetswijzer SDEN 3 V1.4 5
Bijlage bij SDEN 3 Aanvulling bij punt 4.3, SDEN niveau 3 Overzicht landen, wijnstreken, subregio s, herkomstbenamingen FRANKRIJK SDEN 3 Bordeaux generieke AOP s, Côtes de Bordeaux, Haut-Médoc, Saint-Estèphe, Pauillac, Saint-Julien, Margaux, Moulis, Listrac, Médoc, Graves, Pessac- Léognan, Sauternes, Barsac, Saint-Émilion, Pomerol, Lalande-de- Pomerol, Fronsac, Bourg, Blaye, Entre-deux-Mers Bourgogne generieke AOP s, Crémant de Bourgogne, Chablis, Mâcon, Pouilly- Fuissé, Mercurey, Beaune, Pommard, Volnay, Meursault, Puligny- Montrachet, Nuits-Saint-Georges, Gevrey-Chambertin, Chambolle- Musigny, Vougeot, Vosne-Romanée, Aloxe-Corton Beaujolais Fleurie, Saint-Amour, Morgon, Moulin-à-Vent Champagne Montagne de Reims, Vallée de la Marne, Côte des Blancs Elzas Alsace, Crémant d Alsace, Alsace Grand Cru Loire Crémant de Loire, Muscadet sur lie, Anjou, Coteaux du Layon, Saumur, Chinon, Bourgueil, Savennières, Vouvray, (Sauvignon de) Touraine, Sancerre, Pouilly-Fumé, Menetou-Salon Rhône Côte Rôtie, (Crozes-) Hermitage, Gigondas, Côte du Rhône (-Villages) Languedoc-Roussillon Languedoc, Minervois, Corbières, Limoux (Crémant, Blanquette), Côtes du Roussillon-Villages, (Muscat de) Rivesaltes, Banyuls Provence en Corsica Côtes de Provence, Bandol, Patrimonio overige Franse wijnbouwstreken Bergerac (Monbazillac), Cahors, Madiran, Jurançon, Jura, Savoie classificaties: (grand) cru classé, cru bourgeois grand cru premier cru brut, grand cru, millesime vendange tardive, sélection des grains nobles vin doux naturel cru classé vin jaune vin de paille SDEN Toetswijzer SDEN 3 V1.4 6
OVERIG EUROPA SDEN 3 Piemonte Barolo, Barbaresco, Asti Spumante, Barbera en Nebbiolo d Alba Trentino-Alto Adige (lagrein) Veneto Bardolino, Valpolicella, Soave, Bianco di Custoza, Prosecco Toscane Chianti (Classico), Brunello en Rosso di Montalcino, Vino Nobile en Rosso di Montepulciano, Bolgheri, Vernacchia di San Gimignano overige Italiaanse wijnbouwstreken Friuli, Emilia-Romagna (Lambrusco), Latium, Umbrië (Orvieto), Campanië (Taurasi), Calabrië, Basilicata (Aglianico del Vulture), Marken (Rosso Piceno), Abruzzen (Montepulciano d Abruzzo), Apulië, Sicilië (Etna, Marsala), Sardinië (Cannonau di Sardegna) Noord(west)-Spanje Rioja (alta, alavesa, baja), Navarra, Rueda, Toro, Ribera del Duero, Cariñena, Rias Baixas (albariño) Centraal Spanje La Mancha, Valdepeñas, Jumilla, Yecla, Almansa Oost-Spanje Penedès, Priorato, Montsant, Catalunya, Mallorca Zuid-Spanje Jerez, Montilla-Moriles, Málaga Portugal Port, Vinho Verde, Dão, Madeira (sercial, verdelho, boal, malvasia), Griekenland Retsina, Nemea (agiorgitiko), Santorini (assyrtiko), Samos Duitsland Mosel (Saar en Ruwertal, Bernkastel), Rheingau (Johannisberg), Rheinhessen, Pfalz (Forst, Deidesheim), Baden (Kaiserstuhl), Ahr (spätburgunder), Nahe, Mittelrhein, Franken (Bocksbeutel), Württemberg Oostenrijk Niederösterreich (Wachau, Kremstal, Kamptal), Burgenland (Neusiedlersee), Steiermark Hongarije Tokaj (furmint, Tokaji Aszú) amarone, ripasso, recioto vin santo cava flor Prädikatswein Sekt DAC SDEN Toetswijzer SDEN 3 V1.4 7
overige wijnlanden in Europa Zwitserland (Valais, fendant, Dôle), Kroatië (plavac mali), Bulgarije en Roemenië (lokale en internationale rassen), Benelux (Marque Nationale) BUITEN EUROPA SDEN 3 Verenigde Staten Californië (Napa Valley, Sonoma County, Central Valley), Washington State, Oregon Chili Central Valley (Aconcagua, Maipo, Maule), Coastal Mountain (Casablanca, San Antonio) Argentinië Mendoza (Luján de Cuyo, Valle de Uco) Zuid-Afrika Western Cape (Stellenbosch, Constantia, Paarl, Swartland) Australië South Australia (Barossa Valley, McLaren Vale, Coonawarra), Victoria (Yarra Valley, Heathcote), New South Wales (Hunter Valley), Western Australia (Margaret River), Tasmanië Nieuw-Zeeland Noordereiland (Hawke s Bay), Zuidereiland (Marlborough, Central Otago) overige wijnlanden buiten Europa Canada (Icewine), Brazilië, Uruguay (tannat), China SDEN Toetswijzer SDEN 3 V1.4 8