Colofon Samenstelling en redactie Fotografie Vormgeving Druk Communicatie en Marketing MEE Friesland Martin Rijpstra Fotografie Leeuwarden Synapz Leeuwarden Andeko Dokkum Provinciaal coördinator VTO-Vroeghulp Anja van Vliet, 06 20 44 74 73 a.vanvliet@meefriesland.nl Secretariaat Jeugdgezondheidszorg, GGD Fryslân Telefoon: 088-22 99 55 0 www.vto-vroeghulp.nl VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 VTO-Vroeghulp is een samenwerkingsverband van: - MEE Friesland; - Jeugdgezondheidszorg (GGD-Fryslân); - de Friese ziekenhuizen; - Bureau Jeugdzorg; - Revalidatie Friesland; - Kinderdagcentra (Talant); - GGZ-Jeugd. VTO-VROEG HULP FRIESLAND
Voorwoord De belangrijkste partij is tevreden Inhoudsopgave Voorwoord De belangrijkste partij is tevreden 3 VTO-Vroeghulp (doelstelling en doelgroep) 4 Zwemmen in een onbekende wereld Ramona van der Meulen, moeder van Anouk 5 Ontwikkelingen in 2009 6 Tegenpolen Petra Grit, moeder van Yasmine, Amber en Nadine 7 Tevredenheidonderzoek ouders 8 VTO-Vroeghulp begeleidt je van A tot Z Lenie Jongedijk, moeder van Lieke en Eliza 10 Aanmeldingen 11 Reden van aanmelding 11 Leeftijd aangemelde kinderen 12 Trouwe lezers van het VTO-Vroeghulp jaarverslag zullen hebben opgemerkt dat we ieder jaar extra aandacht geven aan een thema. Dit jaar is het thema: Ouders. Ouders zijn een belangrijke partij tijdens het VTO-Vroeghulp traject van hun kind. Voor ons is het dan ook van groot belang om te weten hoe ouders VTO-Vroeghulp (hebben) ervaren. Dit doen we door ouders te vragen naar hun bevindingen. Voor dit jaarverslag hebben we ook een aantal ouders geïnterviewd. Toen ik de resultaten van het tevredenheidsonderzoek zag en Dit betekent natuurlijk niet dat we nu tevreden achterover de interviews doorlas werd ik helemaal blij. Wij, dit zijn alle kunnen leunen. We zullen altijd kritisch naar onze werk wijze betrokkenen bij VTO-Vroeghulp en ik kan me voorstellen dat moeten blijven kijken. Een zorgketen, waar VTO-Vroeghulp dit ook voor de verwijzer geldt, hechten er veel waarde aan onderdeel van is, met aan het begin onder andere de ouder, dat er kwaliteit geleverd wordt. Dit maakt het werken leuk het Centrum voor Jeugd en Gezin (waaronder de JGZ) en de en het is heel erg prettig als de belangrijkste partij tevreden is voorschoolse kinderdagcentra en aan het eind de scholen, over de manier van werken van VTO-Vroeghulp. andere dagbestedingsvormen en zorgaanbieders, vraagt voortdurend om afstemming. Het is voor de ouders erg belangrijk dat zij zich gehoord weten. Dit is natuurlijk een open deur, maar ik heb een Communicatie tussen alle partijen zal steeds moeten blijven aantal ouders zelf gebeld om te toetsen of onze manier van plaatsvinden. Ik hoop dat we in samenspraak met elkaar in vragen voldeed en werkbaar was. Ik merkte dat ouders vol Friesland de zorgketen soepel geschakeld kunnen houden om enthousiasme hun ervaring wilden delen, omdat ze serieus ouders met hun zorgvragen zo optimaal mogelijk van dienst genomen zijn. te kunnen zijn. Nu zwaait hij terug Antoinet van der Veen, moeder van Famke, Silke, Remke, Ymke, Rienke en Lobke 13 Financiële verantwoording 14 Anja van Vliet Provinciaal coördinator VTO-Vroeghulp Adviezen VTO-Vroeghulpteam 14 Samenstelling teams 15 Colofon 16 2 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 3
VTO-Vroeghulp Doelstelling Het doel van VTO-Vroeghulp is het vroegtijdig onderkennen van ontwikkelings- en/of gedragsproblemen en daar waar nodig in een zo vroeg mogelijk stadium hulp verlenen aan kind en ouders of verzorgers. VTO-Vroeghulp wil er samen met ouders of verzorgers voor zorgen dat hun kind zich zo goed mogelijk ontwikkelt. Daarom werken hulpverleners van verschillende instellingen samen in de VTO-Vroeghulpteams. Zij zorgen ervoor dat de hulpverleningsvormen zo goed mogelijk op elkaar én op de wensen van de ouders worden afgestemd. VTO-Vroeghulp werkt in de hele provincie volgens vastgesteld protocol. Doelgroep Kinderen van 0-7 jaar waarbij men vragen, twijfels of zorgen heeft over hun ontwikkeling. VTO-Vroeghulpteams Er zijn vijf multidisciplinaire VTO-Vroeghulpteams werkzaam binnen de provincie, te weten in Leeuwarden, Dokkum, Drachten, Heerenveen en Sneek. Alle teams zijn dit jaar elf keer bijeen geweest. Tijdens deze overleggen worden nieuw aangemelde kinderen besproken en wordt een voorstel gedaan met betrekking tot nadere diagnostiek, begeleiding of behandeling en schoolkeuze. Doordat de hulpvragen vanuit verschillende invalshoeken besproken worden, kan de ouders vervolgens een weloverwogen advies voorgelegd worden. Gemiddeld worden er twintig kinderen per teamoverleg besproken. Coördinatoren Er zijn een provinciaal coördinator en vier regiocoördinatoren werkzaam binnen de provincie. Zij hebben eens in de twee maanden overleg gehad om zoveel mogelijk de kwaliteit en eenduidigheid te waarborgen. om diverse zaken te bespreken. Agendapunten waren onder andere: tekenen herzien convenant, landelijk programma Vroeg Voortdurend en Integraal, samenwerking Centra voor Jeugd & Gezin en de Verwijsindex Friesland. Public Relations Er is contact met de (coördinatoren) Centra voor Jeugd en Gezin en beleidsmedewerkers van gemeenten en provincie. De Centra voor Jeugd en Gezin zullen ook in het jaar 2010 onze aandacht vragen. Omdat VTO-Vroeghulp ook beschikbaar is voor jonge schoolkinderen, is er op verzoek vanuit het onderwijsveld overleg geweest, met name met intern begeleiders, over wanneer een kind bij VTO-Vroeghulp aangemeld kan worden. Er is dit jaar niet veel tijd geïnvesteerd richting de kinderdagverblijven en peuterspeelzalen omdat VTO- Vroeghulp de aanmeldingen maar net aan kon. In 2010 wordt deze uitwisseling weer actief opgepakt. Zwemmen in een onbekende wereld Als er veel hulpverleners bij je kind betrokken zijn, dan is het wel prettig als die hulpverleners goed met elkaar overleggen en op één lijn zitten. Het is niet de bedoeling dat de neuroloog zegt: het gaat goed met uw kind, terwijl de kinderarts zegt: uw kind is gehandicapt. Dit is echter wel de ervaring van Ramona van der Meulen. Haar dochter Anouk kreeg vlak na de geboorte een hersenbloeding. Er is wel het een en ander misgegaan in de zorg aan Anouk voor Portage. Met de pedagogisch werker van de Rijksuniversiteit leerden we hoe we Anouk stapsgewijs konden leren nadat ze uit het ziekenhuis kwam. Het is opvallend, maar voor ouders vooral heel frustrerend en verdrietig om te zien hoe hoe ze bijvoorbeeld kleuren kon herkennen. Op deze manier medici onderling niet of nauwelijks contact met elkaar hebben en volstrekt tegengestelde adviezen geven en verschil- het gevoel dat we dingen gemist hadden. konden we Anouk goed stimuleren en dat nam veel weg van lende conclusies trekken. Gelukkig zijn we via het consultatiebureau in contact gekomen met VTO-Vroeghulp. Het was een Schoolkeuze verademing toen Aleida de Jong de boel kwam stroomlijnen. Ook het kiezen van een school voor Anouk was niet gemakkelijk. Weer kregen ouders tegengestelde adviezen. Uiteindelijk zijn ouders op hun gevoel afgegaan. Als je uit gaat van Stroomlijnen Naast de neuroloog en de kinderarts zijn er ook een fysiotherapeut, een logopedist en een revalidatiearts betrokken reëel blijven en anderzijds wil je het beste voor je kind. Anouk je gevoel komt het uiteindelijk toch goed. Je moet enerzijds bij Anouk. Het was fijn dat er iemand was die een en ander zit nu op het regulier onderwijs en ze vindt het geweldig. Als stroomlijnde. Als de kinderarts tegen je zegt dat er van alles ouders zie je de groei van je kind. Anouk heeft aan achterstand van een half jaar, dus tegen de meetlat van leeftijdsge- mis is met je kind, terwijl de neuroloog net heeft gezegd dat het heel goed gaat, dan komt je dat erg rauw op je dak vallen. nootjes komt ze er bekaaid af. Maar als individu doet ze het Twee jaar lang hadden we het idee dat het best goed ging en super. En het mooie van het reguliere onderwijs is ook dat ineens kreeg Anouk allerlei stempels van een kinderarts die ze zich kan optrekken aan haar klasgenootjes. Ze wordt ook tot dan toe helemaal niet in beeld was geweest, terwijl dat door hen geaccepteerd, dat was een belangrijke afweging bij wel had gemoeten. het maken van de schoolkeuze. Stuurgroep In de stuurgroep hebben vertegenwoordigers uit de betrokken organisaties en oudervertegenwoordigers zitting. De stuurgroep heeft de beleidsmatige aansturing van VTO-Vroeghulp tot taak. De stuurgroep is dit jaar twee keer bijeengekomen Portage Onze vraag aan VTO-Vroeghulp was vooral om een en ander te coördineren en te stroomlijnen. Verschillende artsen, hadden verschillende ideeën en als ouders moesten we er bovenop zitten. Wat was nou waar en wat was het beste voor Aanraden Ondersteuning van het VTO-team, ik zou het iedereen aanraden. Het is heel vervelend als je zwemt in een wereld die je onbekend is. Je hebt echt iemand nodig die je wegwijs maakt. In het VTO-team heb je alle disciplines bij elkaar en wordt er Anouk. Met Aleida hadden we iemand achter de hand die ons vanuit alle invalshoeken naar je kind gekeken. Enerzijds leer je begeleidde, die ons leerde weer vooruit te kijken. We hadden als ouder op je eigen kunnen vertrouwen, anderzijds is het fijn ook het idee dat we dingen gemist hadden, kansen om Anouk om een back up te hebben. te stimuleren. Aleida kwam met het idee om aan te melden 4 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 5
Ontwikkelingen in 2009 Project Vroeg Voortdurend en Integraal (VVI) VTO-Vroeghulp Friesland doet mee aan het landelijk pro gramma Vroeg Voortdurend Integraal (zie voor meer informatie www.vroegvoortdurendintegraal.nl). Dit driejarig programma omvat de ketenzorg van vroegsignalering tot inhoudelijke zorg rondom 0 tot 7 jarigen met ontwikkelingsproblematiek. Dit programma sluit goed aan bij waar wij in het samen werkingsverband VTO-Vroeghulp in Friesland mee bezig zijn, zoals vroegsignalering, trajectbegeleiding, samenhang tussen onderwijs en zorg en de integrale zorgketen. Het programma VVI draagt bij aan het versterken van de zorgketen. Samenwerking VTO-Vroeghulp <> Weer Samen Naar School Daar er regelmatig kinderen worden aangemeld bij VTO- Vroeghulp met een schoolvraag, is het van belang dat ook de onderwijsexpertise in alle VTO-Vroeghulpteams aanwezig is. In de VTO-Vroeghulpteams Leeuwarden, Drachten en Dokkum is deze expertise aanwezig. Deze expertise moet in deze teams nog wel geborgd worden. Om dit de komende jaren te borgen heeft VTO-Vroeghulp in het kader van Vroeg Voortdurend Integraal een aanvraag ingediend bij het Sociaal Investeringsfonds van de provincie. (Begin januari 2010 heeft de provincie laten weten deze aanvraag te honoreren). Het streven is om deze expertise ook in de VTO-Vroeghulpteams Sneek en Heerenveen te verwezenlijken. Het is noodzakelijk een verbinding tussen de voorschoolse periode en het onderwijs te hebben ten behoeve van de continuïteit van de zorg voor het kind. Om samenhang tussen de samenwerkingsverbanden Primair Onderwijs en VTO-Vroeghulp te bewerkstelligen participeert de provinciaal VTO-Vroeghulpcoördinator ook in het provinciaal Weer Samen Naar School coördinatorenoverleg. Deelname revalidatiearts binnen VTO-Vroeghulp Revalidatie Friesland is een samenwerkingspartner binnen VTO-Vroeghulp. Vanuit deze samenwerking komt zo nu en dan de vraag aan de orde of deelname van revalidatieartsen binnen de VTO-Vroeghulpteams relevant is. Om hier meer inzicht in te krijgen is afgesproken om een revalidatiearts een periode mee te laten draaien in één van de VTO-Vroeghulpteams en dit na verloop van tijd te evalueren. Uit praktische overwegingen is gekozen voor team Dokkum. Na een periode van een half jaar is het volgende geconcludeerd: de meerwaarde van deelname aan het VTO- Vroeghulpoverleg wordt ervaren door beide partijen. Wanneer de problematiek duidelijk op revalidatieterrein ligt, weet het VTO-Vroeghulpteam de weg naar Revalidatie Friesland zelf goed te vinden. Een enkele keer voegt de inbreng van de revalidatiearts iets toe aan het advies van de overige teamleden. De balans tussen tijdsinvestering en opbrengst is derhalve niet gunstig. Anderzijds wordt erkend dat kennis die beschikbaar is bij Revalidatie Friesland optimaal moet worden benut. Op grond hiervan is het volgende afgesproken: de revalidatiearts ontvangt de agenda en bijlagen van elk overleg van VTO- Vroeghulp Dokkum en kan indien nodig voor de vergadering suggesties doen naar aanleiding van de rapportages. Het kan ook zijn dat de regiocoördinator contact opneemt met de revalidatiearts naar aanleiding van de rapportages. (Op consultbasis kan de revalidatiearts eventueel ook worden uitgenodigd voor een kindbespreking.) Na afloop van het overleg ontvangt de revalidatiearts de notulen, ook dit kan aanleiding zijn tot wederzijds contact. In het najaar van 2010 zal deze werkwijze worden geëvalueerd. Tegenpolen Petra Grit is moeder van drie heel verschillende meiden. Yasmine werd vijf jaar geleden geboren, Amber is vier en Nadine is twee. En elk van hen heeft iets anders nodig van moeder Petra wat het behoorlijk ingewikkeld maakt. Soms is het net een mijnenveld, als de een rustig is, dan begint de ander. Yasmine, de oudste, maakt afwijkend contact. Soms leek ze nergens op te reageren en staarde alleen in de verte. Als er contact was, dan brak ze dat ook snel weer af. Moeder had zelf al snel het gevoel dat er iets niet klopte. Dat gaf ze ook aan bij het consultatiebureau en daar werd voorgesteld om contact op te nemen met VTO-Vroeghulp. Casemanager Zo kwam casemanager Tineke Sloot in het gezin. Ik heb heel goed contact met Tineke. Als ik nu iets nodig heb, dan bel ik eerst Tineke. Ze heeft de buien van Yasmine meegemaakt en ze weet hoe druk Amber was. Maar ze zag ook dat bij mij de emmer soms overliep. Als ik een vervelend gesprek heb gehad met een specialist, dan bel ik Tineke om stoom af te blazen en ze is ook mee geweest toen we bij de zorgboerderij gingen kijken. Ik kan echt op haar rekenen. Driftbuien Moeder schok er niet van toen uit het psychologisch onderzoek naar voren kwam dat Yasmine een ontwikkelingsachterstand van een jaar had. Bij mij was het juist schrikken dat de jongste zich normaal ontwikkelt. Het is niet leuk als je kind zich anders ontwikkelt. Je ziet aan het gedrag van je kind dat ze anders is. Het is goed dat er tegenwoordig al vroeg actie wordt ondernomen, dat er wordt gekeken naar je kind. Het gedrag van je kind kan heel frustrerend zijn, als een ander kind een driftbui heeft, duurt dat maximaal een half uur. Yasmine blijft er echter in hangen, bij haar duurt het wel drie tot vier uur. Accepteren Yasmine gaat nu naar het speciaal onderwijs en daar bloeit ze helemaal op. Voor Petra was het wel even slikken toen haar tweede dochter, Amber, zich ook anders ontwikkelde. Dat vond ik moeilijker te accepteren. Je hebt al een kind dat anders is. Amber was heel anders dan Yasmine. Ze klom bovenop de vitrinekast en op de computerkast, ze klom overal op en achter, al toen ze heel jong was. Tineke kwam al bij ons over de vloer voor Yasmine en zij stelde voor om ook Amber aan te melden bij VTO-Vroeghulp. Dat heb ik in eerste instantie nog even afgehouden, maar al snel ging ik overstag. Hulp van derden Amber ging naar een kinderpsychiater toen ze drie was. Ze had tekenen van ADHD en kreeg daarvoor ook medicatie. Inmiddels krijgt ze geen medicijnen meer. Ouders waren bang dat ze dan weer door het huis zou gaan stuiteren, maar gelukkig valt dat tot nu toe mee. Tussen de zussen zit slechts veertien maanden leeftijdsverschil, maar qua gedrag zijn ze elkaars tegenpolen. Amber vergeet dingen snel, regels en dergelijke, Yasmine blijft juist in dingen hangen. En ook de jongste, Nadine, die zich heel gewoon ontwikkeld, heeft weer een andere opvoedingsstijl nodig. Zonder hulp van derden verzuip je gewoon. Toekomst En dat is ook de boodschap die Petra graag wil overbrengen. Als je een kind krijgt dat zich anders ontwikkelt, dan valt het hele beeld dat je hebt voor de toekomst in duigen. Dat vergt energie en incasseringsvermogen. Je moet je toekomstplannen bijstellen en je moet vooral je gevoel volgen. Zoek hulp die bij jou past, maak vooral gebruik van de zorg die voor handen is. Je kunt het niet allemaal zelf. De instanties zijn er, dus gebruik ze gewoon. 6 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 7
Tevredenheidsonderzoek ouders Er is dit jaar met honderdachttien ouders telefonisch contact opgenomen met de vraag of zij mee wilden werken aan een tevredenheidsonderzoek. Het was opvallend hoe enthousiast ouders reageerden op dit verzoek. Honderdvijftien ouders stonden zeer welwillend tegenover deelname aan het onderzoek, drie ouders wilden hier geen medewerking aan verlenen (dit had onder andere te maken met AMK-meldingen). Er is gekozen voor een telefonisch tevredenheidsonderzoek, omdat de ervaring leerde dat er te weinig respons kwam op ons schriftelijk tevredenheidsonderzoek. Doel van het onderzoek is de kwaliteit van het product VTO-Vroeghulp te kunnen blijven garanderen door serieus naar de ervaringen van ouders te luisteren en zo nodig zaken bij te stellen. Heeft u voldoende informatie ontvangen van de verwijzer over de werkwijze van VTO-Vroeghulp? Wat vond u van de tijd tussen de intake en het uiteindelijke advies? Nee 38% Te lang 8% Ja 62% Acceptabel 92% Het is niet meer goed te achterhalen of ouders inderdaad onvoldoende informatie hebben gekregen van de verwijzer over de werkwijze van VTO-Vroeghulp of dat hier door de schrik er is iets met mijn kind aan de hand vanuit de ouder geen aandacht voor was. Waarschijnlijk spelen beide situaties een rol. Na doorvragen bleken ouders wel tevreden te zijn over de periode van het uiteindelijk advies, maar werd de wachttijd tussen advies en vervolg als te lang ervaren. Hierbij werden met name Bureau Jeugdzorg en MOD genoemd. Met Bureau Jeugdzorg is een versnelde procedure afgesproken als VTO- Vroeghulp MOD adviseert. Dit is niet in alle regio s ook zo uitgevoerd. De provinciaal coördinator VTO-Vroeghulp is met Bureau Jeugdzorg in gesprek om deze versnelde procedure Had u op het moment van aanmelding bij het VTO- voor honderd procent te laten werken. Vroeghulpteam al zorgen over uw kind? Nee 23% Ja 77% Kreeg u voldoende ruimte om uw vragen te stellen, voelde u De grootste groep ouders had zelf een half tot een heel jaar zorgen over hun kind toen de verwijzer VTO-Vroeghulp ter sprake bracht. zich serieus genomen? Ja Ouders waren unaniem zeer tevreden. 100% moeten zijn. We gaan er echter wel vanuit dat een andere instantie in bepaalde gevallen afstemt met VTO-Vroeghulp daar zij alle gegevens van de casemanager en soms ook de regiocoördinator hebben. Is u na afloop van het traject duidelijk geworden wat er met uw kind aan de hand is? Nee 17% Ja 83% Na doorvragen bleek dat ouders die nee aangaven vaak toch wel weten wat er aan de hand is, maar niet altijd weten wat de oorzaak is. Soms weet of zie je dat er iets met een kind aan de hand is, maar is het lang niet altijd mogelijk (eventueel middels onderzoeken) de oorzaak hiervan te achterhalen. Heeft u voldoende handvatten gekregen om verder te kunnen? Nee 1% Ja 99% Ondanks het feit dat niet altijd bekend is wat er met een kind aan de hand is, is het meestal wel mogelijk ouders verder te helpen hoe met hun kind om te gaan, et cetera. Bent u tevreden over de afronding, waaronder de afsluitbrief? Nee 1% Ja 99% Ouders ervaren het als prettig dat betrokkenen bij afsluiting geïnformeerd worden over wat er tijdens het VTO-Vroeghulptraject heeft plaatsgevonden. In hoeverre zijn uw verwachtingen ten aanzien van VTO-Vroeghulp uitgekomen? Helemaal 76% Grotendeels 12% Bijna helemaal 0% Helemaal niet 0% Geen verwachting 12% Een aantal van de ouders die in eerste instantie niet wisten wat de werkwijze van VTO-Vroeghulp is, had ook geen verwachtingen. Zou u anderen ondersteuning van VTO-Vroeghulp adviseren? Nee 1% Ja 99% Veel ouders geven aan andere ouders reeds op VTO-Vroeghulp te hebben geattendeerd. Met dank aan Agnes Brinks die vanuit haar opleiding HBO-V als stageopdracht het afnameprotocol en de vragenlijst heeft ontwikkeld. Wat vond u van de tijd tussen de aanmelding en de intake? Te lang 11% Acceptabel 89% VTO-Vroeghulp streeft ernaar dat ouders binnen twee weken een afspraak met de casemanager hebben. De meerderheid van de ouders die de wachttijd te lang vonden (in hun situatie was dat vijf tot zes weken), vonden het wel zorgvuldig dat zij middels een brief hierover werden geïnformeerd, met de mogelijkheid om onhoudbare situaties aan te geven. De wachttijd blijft voortdurend een punt van aandacht. Wat vond u van de tijd die de casemanager tijdens een gesprek voor u had? Goed 100% Ook hierover was men unaniem tevreden. Was er voldoende afstemming tussen uw casemanager en de instantie waar u bijvoorbeeld voor onderzoeken naar bent verwezen? Nee 8% Ja 92% VTO-Vroeghulp streeft altijd naar afstemming. Dat dit niet altijd zo wordt ervaren betekent dat we hier nog alerter op 8 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 9
Aanmelders Overzicht aanmelders 2009 80 70 2008: 307 2009: 441 60 50 VTO-Vroeghulp begeleidt je van A tot Z 40 30 20 Als bij je kind vlak na de geboorte een hersentumor wordt geconstateerd dan schrik je je wezenloos. En als de operatie achter de rug is en alles ziet er goed uit, dan hoop je dat je gewoon verder kunt als ouders. Lenie Jongedijk, moeder van twee dochters, Lieke van bijna acht en Eliza van drie, zag echter dat Eliza, die als baby een hersentumor had gehad, zich anders ontwikkelde dan haar oudere zus. Ze deed heel veel dingen niet, ze sprak niet en haar gekeerd en begreep veel dingen niet. Lieke wist niet goed hoe motorische coördinatie klopte niet, terwijl ze al bijna drie was. ze met haar zusje om moest gaan. Daarnaast ging er wel veel Ook had ze veel dwangmatige gedragingen zoals hoofd slaan, aandacht naar Eliza, ook vanwege de epilepsie waar veel ze wiegen, enzovoort. Wij zagen duidelijk verschil met onze last van heeft. Ze krijgt hiervoor wel medicatie, maar is niet oudste dochter. Ik heb dit aangegeven bij het consultatiebureau en gevraagd of zij me konden dooverwijzen naar aanvalsvrij. VTO-Vroeghulp. Ik had VTO-Vroeghulp al in het groeiboekje Woensdagmiddag zien staan en heb meer informatie opgezocht Om het gezin meer ruimte te geven om meer aandacht aan via internet. Lieke te besteden ging Ellen op zoek naar een bij Eliza passend MKD of KDC. Na overleg met ouders is Eliza aangemeld op het KDC. Daar gaat ze drie keer per week heen. Bevestiging Ellen Boswinkel werd casemanager voor het gezin en kwam Toen kwam er beetje bij beetje vooruitgang in. Zo gaan langs. Ellen is een hele vriendelijke en lieve vrouw en legde ouders nu op de woensdagmiddagen iets leuks doen samen tijdens het eerste gesprek duidelijk uit wat VTO-Vroeghulp met Lieke, terwijl Eliza op het KDC is. voor ons, maar vooral voor Eliza kon doen. Ellen bevestigde ook de dingen die ons al waren opgevallen. Ze zag de onrust Aanrader in Eliza en gedrag dat niet bij een normaal kind hoorde. Ellen heeft ook geholpen bij het aanvragen van voorzieningen Wat ook heel belangrijk was, was dat we ons verhaal goed en heeft contact gehad met het KDC om duidelijk de wensen bij haar kwijt konden. We kregen alle ruimte en tijd om en verwachtingen van ouders te verwoorden. Het contact met aan te geven waar we tegenaan liepen en dat dat voor ons het KDC is daardoor verbeterd. We mochten altijd bellen als heel zwaar was. we vragen hadden, maar ook als we het ergens moeilijk mee hadden. Soms zit je in zo n lastig parket dat je niet weet wat Zussen je het beste kunt doen voor je kind. Dan is het prettig dat Het was ook heel zwaar voor Lieke. Lieke had zich erop VTO-Vroeghulp je daarin van A tot Z kan begeleiden. Ik raad verheugd om niet meer alleen te zijn en om dingen samen VTO-Vroeghulp dan ook van harte aan, aan andere ouders die te doen met haar zusje. Maar Eliza was nogal in zichzelf tegen problemen aanlopen. 10 0 Consultatieburo team Pedagogische teams JGZ Peuterspeelzaal Ouders Kinderartsen Consultatiebureau + School Kinderopvang Audiologisch Centrum Ten opzichte van 2008 is het aantal aanmeldingen flink toe - genomen. In 2008 betrof het aantal aangemelde kinderen 307, in 2009 zijn er 441 kinderen aangemeld. Dit is een toename van bijna vijftig procent. De consultatiebureauteams meldden evenals in voorgaande jaren de meeste kinderen aan. De aanmeldingen vanuit de peuterspeelzalen zijn veelal via de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) verlopen. In veel gevallen wordt er door de peuterspeelzalen overlegd met de JGZ over zorgkinderen. Deze signaalfunctie vanuit de peuterspeelzalen Algehele ontwikkeling Dagbesteding / school Gedrag Contact Spraaktaal Trajectbegeleiding Trajectbegeleiding Logopedist Revalidatie Friesland Maatschappelijk Werk Cons. jonge risico kinderen Huisarts AMK Raad v/d kinderbescherming Overig wordt positief bevonden. Deze afstemming komt ook vanuit de kinderdagopvang langzaamaan op gang. Dit jaar is met name het aantal aanmeldingen vanuit scholen flink toegenomen. VTO-Vroeghulp kan voor jonge schoolgaande kinderen met complexe problematiek een meerwaarde hebben indien er goed naar de thuissituatie moet worden gekeken om een juist beeld van het kind en diens behoeften te krijgen. Indien de zorgen meer onderwijs gerelateerd zijn, is het zorgteam van school de aangewezen plek om de kinderen te bespreken en de zorg te coördineren. Reden van aanmelding De reden van aanmelding blijft ieder jaar verhoudingsgewijs hetzelfde. Ook dit jaar vertegenwoordigt het aantal kinderen dat met gedragsproblematiek bij VTO-Vroeghulp wordt aangemeld de grootste groep. 10 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 11
Leeftijd aangemelde kinderen Leeftijd aangemelde kinderen 2009 90 80 Nu zwaait hij terug 70 60 50 40 Antoinet is moeder van zes kinderen, waarvan er drie PDD-NOS hebben. Het gezin bestaat uit Famke van negen die naar de gewone basisschool 30 gaat, dan komt zoon Silke van acht, bij wie als eerste 20 PDD-NOS werd geconstateerd, hij gaat naar het speciaal 10 onderwijs. Ook zoon Remke van zes heeft PDD-NOS en zit op 0 0-0,5 jaar 0,5 jaar 1 jaar 1,5 jaar 2,0 jaar 2,5 jaar 3 jaar 3,5 jaar 4 jaar 4,5 jaar 5 jaar 6 jaar 7 jaar het speciaal onderwijs. Zoon Ymke van vier gaat naar de gewone basisschool. Rienke, de jongste zoon van drie jaar oud, heeft nog geen officiële diagnose, maar hij heeft wel In 2009 zijn er 322 kinderen in de leeftijd van 0 tm 3 jaar (dus voorschools) aangemeld. Het aantal kinderen in Friesland van 0 tm 3 jaar betrof dit jaar +/- 29.000. Dit betekent dat het aantal aanmeldingen bij VTO-Vroeghulp ruim één procent 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0-0,5 jaar 0,5 jaar 1 jaar 1,5 jaar VTO-Vroeghulp blijft voortdurend het signaal afgeven over het belang om kinderen tijdig te signaleren en aan te melden. Uit de grafiek blijkt dat de meeste kinderen ook dit jaar in de leeftijd tussen 3 en 3,5 jaar werden aangemeld, terwijl dat 2 jaar geleden vooral na 3,5 jaar was. 2,0 jaar 2,5 jaar 3 jaar 3,5 jaar 4 jaar betrof van het totale aantal kinderen in de voorschoolse periode in Friesland. Er zijn 116 kinderen aangemeld in de schoolgaande leeftijd. Dit betreft +/- 0,4 % van het aantal 4-7 jarigen. 4,5 jaar 5 jaar 6 jaar 7 jaar Ons streven blijft om de piek van aanmeldingen tussen de 2 en 3,5 jaar te krijgen. Hoe eerder we kinderen in beeld hebben, des te meer tijd er is voor nadere diagnostiek en begeleiding bij de schoolkeuze. Hier zijn het kind, de ouders of verzorgers, de kinderdagcentra en de school bij gebaat. 2007 2008 2009 duidelijke trekken van PDD-NOS en de jongste telg van het gezin is dochter Lobke van anderhalf. PDD-NOS zit bij mijn man in de familie, omdat ik zelf in de hulpverlening zit, herkende ik de signalen bij mijn oudste zoon al snel. De officiële diagnose werd na een jaar gesteld door het ATN. Na een gesprek van vijf minuten stond ik weer buiten. Ze vroegen wel of ik nog vragen had, maar ik moest het eerst laten bezinken. Contact VTO Pas bij de tweede zoon met PDD-NOS kwam Antoinet in aanraking met het VTO-Vroeghulpteam. Famke kwam bij de logopediste. De logopediste gaf aan dat ze Remke ook graag eens wilde zien. Omdat hij ook duidelijke kenmerken van PDD-NOS had, stelde ze voor om contact op te nemen met VTO-Vroeghulp. De contacten met Gerrie Foppele, casemanager van VTO- Vroeghulp verliepen heel prettig. Gerrie is een heel aangenaam en rustig persoon die je gewoon laat uitpraten. Ze leefde met me mee en belde zo nu en dan om te vragen hoe het ging. Ze liet me niet zwemmen. Het contact met Gerrie was zo gemakkelijk dat toen Antoinet constateerde dat ook Rienke PDD-NOS trekjes had en een taalachterstand, ze zelf contact heeft opgenomen met het VTO-team. Professioneel We hebben toen twee vragen gesteld, een vraag over Ymke, omdat school twijfels had en een vraag over Rienke. Met Ymke is niks aan de hand, maar Rienke heeft duidelijk ook PDD-NOS. Ik werk zelf als hulpverlener ook met mensen met PDD-NOS, maar ik vond het heel verhelderend om ideeën uit te wisselen met een andere professional. Bij VTO-Vroeghulp weten ze waar ze het over hebben. Vanuit mijn professie ben ik dan wel hulpverlener, maar in deze situatie sta je er niet blanco in, omdat je ook moeder bent. Accepteren Rienke gaat sinds januari naar het MOD. Daar gaat het heel goed met hem. Het uitgangspunt is wat is het beste voor je kind, want daar doe je het voor. Natuurlijk was het bij de eerste lastiger om te accepteren dat je kind anders is. Maar in een land als Nederland is er heel veel mogelijk, ook als je kind anders is. Wij zijn gewoon een heel gestructureerd gezin. Natuurlijk gaat het bij ons ook weleens anders dan anders, maar dan proberen we de kinderen daar wel goed op voor te bereiden. Integratie Integratie in de samenleving is voor Antoinet heel belangrijk. Daarom gaan Silke en Remke eens in de veertien dagen op vrijdagochtend naar de gewone basisschool en Rienke gaat op dinsdagochtend naar de peuterspeelzaal. Zo komen ze in contact met gewone kinderen. Daarnaast krijgen ze de gewone normen en waarden mee, waarbij je soms even moet uitleggen waarom ze iets moeten doen. Silke zwaaide nooit terug als de taxi wegreed. Dus zei ik tegen hem dat hij terug moest zwaaien. Waarom dan, wilde hij weten. Omdat mensen je groeten als ze zwaaien en dan hoor je terug te groeten. Dingen die voor ons heel vanzelfsprekend zijn, zijn dat voor hem niet. Maar sinds de uitleg zwaait hij altijd terug als de taxi wegrijdt. 12 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 13
Adviezen VTO-Vroeghulpteam 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Observatie (ortho)pedagoog Pedag. onderst. / ontwik. stimulering Onderz. cons. jonge risico kind. Psychologisch onderzoek Kinderarts Kinderpsychiatrisch onderzoek Autisme Team Noord Nederland Logopedie Speciaal basis onderwijs MOD Kinderdagcentrum BJZ aanmelding (excl.mod) Financiële verantwoording Lasten Prov. Coördinatie VTO-Vroeghulp 52.103,- Materiële kosten VTO-Vroeghulp 9.112,- Projectmedewerker VVI 23.927,- Project werkgroepen VVI 45.579,- Materiële kosten & overhead VVI 8.090,- Reservering langdurige trajectbeg. 2010 15.000,- Exploitatie Overschot 2.473,- 156.284,- Adviezen die meer dan 25 keer zijn gegeven: Wat niet in het schema verwerkt is zijn de zogenaamde collateralen daar dit inherent is aan de werkwijze van VTO-Vroeghulp. Pedagogische ondersteuning/ontwikkelingsstimulering is vaak geadviseerd, ouders gaven vaak zelf al aan ondersteuning in de thuissituatie te willen, naast verdere diagnostiek. Er hebben ook veel Psychologisch Onderzoeken plaatsgevonden. Deze zijn vaak nodig om een goed beeld te krijgen van het kind om een goed advies te kunnen geven over het vervolgtraject zoals schooladvies. Er is ook vaak MOD geadviseerd, dit betekent dat er een enorme toestroom is voor de MOD s met risico van (te lange) wachttijd. Daarom heeft VTO-Vroeghulp begin 2009 een signaal afgegeven aan de Provincie en aan Jeugdhulp Friesland met name om de wachttijd bij de MOD s minimaal te houden. Medio 2009 is er in Dokkum een nieuw MOD van start gegaan. Naast de hiernaast schematisch weergegeven adviezen zijn in mindere mate ook de volgende adviezen gegeven: Revalidatiearts, Klinisch geneticus, KNO-arts, Oogarts, Kinderfysiotherapie, Onderz. Audiologisch centrum, Thuisbegeleiding/GVV, Kinderneuroloog, Kinderpsychiatrische behandeling/begeleiding, Professionele hulp voor ouder(s), (uitbreiding of verlenging) Peuterspeelzaal, (uitbreiding) Kinderdagverblijf, Taaltrein, Therapeutische peutergroep (Revalidatie Friesland), Regulier basisonderwijs en Speciaal onderwijs. Baten CVZ subsidie VTO-Vroeghulp 61.215,- VVI projectfinanciering 95.069,- 156.284,- De overige participanten binnen VTO-Vroeghulp werden gefinancierd uit de reguliere middelen van de eigen organisaties Samenstelling Teams VTO-Vroeghulpteam Leeuwarden en omgeving Mevr. F. Houtstra coördinator GGD Fryslân Mevr. E. van Pinxteren kinderarts Medisch Centrum Leeuwarden Mevr. S. Houweling pedagoog GGD Fryslân Mevr T. van der Wal medewerker centrale toegang Bureau Jeugdzorg Mevr. G. Ferwerda casemanager MEE Friesland Mevr. E. Smidt casemanager MEE Friesland Mevr. J. Verbeek casemanager MEE Friesland Mevr. A. de Jong casemanager MEE Friesland Mevr. E. Wiersma sociaal verpleegkundige GGZ-Jeugd Mevr. H. Ankersmidt GZ-psycholoog GGZ-Jeugd Mevr. J. Spitz consulent jonge risico kinderen WSNS verband het Spectrum Mevr. H. Frodl jeugdarts GGD Fryslân VTO-Vroeghulpteam Dokkum en omgeving Mevr. F. Houtstra coördinator GGD Fryslân Dhr. A. Kaldi kinderarts Ziekenhuis de Sionsberg Mevr. J. Schuitemaker orthopedagoog GGD Fryslân Mevr. M. Mulder medewerker centrale toegang Bureau Jeugdzorg Mevr. G. de Vries casemanager MEE Friesland Mevr. T. Nicolai casemanager MEE Friesland Mevr. L. Hiemstra casemanager MEE Friesland Mevr. G. Ferwerda casemanager MEE Friesland Mevr. I. Born psychotherapeut GGZ-Jeugd Mevr. M. Strikwerda consulent jonge risico kinderen SBO de Twine Mevr. A. Boonstra revalidatiearts Revalidatie Friesland Op consultbasis de jeugdartsen uit regio Dokkum VTO-Vroeghulpteam Drachten en omgeving Mevr. F. Janssen coördinator GGD Fryslân Dhr. H. Mulder kinderarts Nij Smellinghe ziekenhuis Mevr. M. Ledegang orthopedagoog MEE Friesland Mevr. T. Walter medewerker centrale toegang Bureau Jeugdzorg Mevr. T. Bosma medewerker centrale toegang Bureau Jeugdzorg Mevr. C. van Aggelen casemanager MEE Friesland Mevr. I. Penterman casemanager MEE Friesland Mevr. S. Joritsma casemanager MEE Friesland Mevr. J. de Jong GZ-psycholoog GGZ Jeugd Mevr. V. Veenis consulent jonge risico kinderen SBO it Heechhof VTO-Vroeghulpteam Heerenveen en omgeving Mevr. I. Müller coördinator GGD Fryslân Mevr. A. Kistemaker kinderarts Ziekenhuis Tjongerschans Mevr. A.W. de Boer psycholoog Ziekenhuis Tjongerschans Mevr. A. de Jong medewerker centrale toegang Bureau Jeugdzorg Mevr. C. van Aggelen casemanager MEE Friesland Mevr. J. Ritsema casemanager MEE Friesland Mevr. F. Peeters casemanager MEE Friesland Mevr. K.Pilkes GZ-psycholoog GGZ Jeugd Mevr. L. Kramer GZ-psycholoog GGZ Jeugd VTO-Vroeghulpteam Sneek en omgeving Mevr. B. Kool coördinator GGD Fryslân Mevr. H. Rijk kinderarts Antonius ziekenhuis Mevr. G. Becker medewerker centrale toegang Bureau Jeugdzorg Mevr. E. Boswinkel casemanager MEE Friesland Mevr. G. Foppele casemanager MEE Friesland Mevr. T. Visser casemanager MEE Friesland Mevr. T. Hartkamp pedagoog/casemanager MEE Friesland Dhr. F. Schaaphok school/jeugdarts GGD Fryslân (JGZ) Mevr. E. Boogaard soc. psychiatrisch verpleegkundige GGZ Jeugd 14 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 VTO-Vroeghulp Jaarverslag 2009 15