PRIVILIGE WALK ACTIVITEIT Auteur: Ellen Huyge, onderwijssociologe aan de UGent INHOUD DOEL VAN DE ACTIVITEIT BENODIGDHEDEN INSTRUCTIES VOOR DE ACTIVITEIT PRIVILEGE WALK STELLINGEN PRIVILEGE WALK ROLLETJES DOEL VAN DE ACTIVITEIT Het doel van deze activiteit is te leren hoe je macht en privileges kan herkennen en hoe deze de onderwijsloopbanen van leerlingen beïnvloeden ook al zijn we ons daar niet van bewust. Het doel is niet om de leerlingen die meer macht, privileges of meer hulpbronnen hebben te beschuldigen, maar om de obstakels en de hulpbronnen in het onderwijsproces duidelijk te identificeren. OPMERKING: Dit is een activiteit die je enkel kan doen als er een veilige, betrouwbare omgeving is voor de deelnemers; als dit niet het geval is kan de activiteit kwetsend zijn en vijandigheid oproepen wat het doel van de activiteit voorbij schiet. Om die veilige omgeving te helpen creëren, werkt deze opdracht via fictieve rollen die de deelnemers moeten spelen. BENODIGDHEDEN - Lijst van stellingen die betrekking hebben op privileges of obstakels in het onderwijsproces - Slide of hand-out met de instructies voor de activiteit - Ruimte die voldoende groot is om met alle deelnemers op een armlengte van elkaar een rechte lijn te laten vormen; er moet bovendien ruimte zijn om voorwaarts en achterwaarts te stappen INSTRUCTIES VOOR DE ACTIVITEIT 1) Vraag de deelnemers om op een armlengte van elkaar een rechte lijn te vormen in het midden van de ruimte. 2) Geef aan iedere deelnemer een rol. Deze rol mogen ze niet aan elkaar vertellen. Zorg ervoor dat je eenzelfde rol toewijst aan twee personen. (Dus in een groep van acht personen zijn er 4 verschillende rollen) 3) Leg de activiteit uit aan de groep: Luister naar de volgende stellingen en volg de instructies die je worden gegeven. Bijvoorbeeld, wanneer ik zeg Neem een stap voorwaarts als je een meisje bent, mogen alleen meisjes een stap voorwaarts nemen terwijl alle anderen blijven staan. Elke stap moet ongeveer een gemiddelde stap zijn: niet te groot, niet te klein. Niemand gaat de stappen die je maakte controleren, dus als je vindt dat de stelling van toepassing is op jou, neem je een stap voorwaarts, als je vindt dat de stelling niet van toepassing is op jou, dan blijf je waar je staat. In deze activiteit beoordeel je zelf of je een stap doet of niet.
3) Lees de stellingen één voor één voor en geef de deelnemers de tijd om op hun profielkaartje te kijken of ze al dan niet een stap voor- of achterwaarts moeten zetten. 4) Wanneer alle stellingen voorgelezen zijn en iedereen heeft zijn of haar finale positie bereikt in de ruimte, kan je een afrondende reflectie houden aan de hand van volgende vragen: Wat is jullie eerste reactie op jullie positie na deze activiteit? [Deze toegeschreven kenmerken bepalen deels jouw kansen en ervaringen in het onderwijs. Het toont dat niet iedereen gelijke kansen heeft om het evengoed te doen omdat iedereen nu eenmaal in een andere situatie en omgeving opgroeit.] Er is telkens iemand in de ruimte die dezelfde rol toegewezen kreeg als jij. Bevindt die persoon zich op dezelfde hoogte als jij? Indien niet, hoe groot is het verschil? En over welke stellingen hadden jullie een andere mening? Waar staan de jongens tegenover de meisjes? Waar staan de allochtonen tegenover de autochtonen? Waar staan de leerlingen met laagopgeleide ouders tegenover de leerlingen met hoogopgeleide ouders? Zijn jullie tot nieuwe inzichten gekomen? Zo ja, zijn jullie ergens van geschrokken? Hoe moeten we dan barrières in de schoolloopbaan wegwerken? Als jullie nu alle diversiteit overschouwen, geloven jullie dan nog in de regels zijn voor iedereen?
PRIVILEGE WALK STELLINGEN 1. Als je een blank middenklasse meisje bent, neem een stap 2. Als je de geschiedenis van je voorouders bestudeerde op de lagere school, neem een stap 3. Als je vrij en zonder discussie of opmerkingen van anderen, de kleren die jij kiest, kan dragen, zet dan een stap 4. Als je wordt gestraft omdat je jouw moedertaal spreekt op school, neem dan een stap achterwaarts. 5. Neem een stap voorwaarts als je ouder(s) meestal voldoende geld heeft/hebben om de rekeningen op het einde van de maand te betalen. 6. Als je een zichtbare of onzichtbare handicap of leerstoornis hebt, neem een stap achterwaarts. 7. [Jongens:] Neem een stap achterwaarts als je druk ervaart om je te gedragen zoals de meeste jongens./ [Meisjes:] Blijf staan als je druk ervaart om je te gedragen zoals de meeste meisjes. 8. Als je jezelf kan herkennen in en zelfwaarde kan halen uit de geschiedenis van de mensheid die wordt aangeleerd op school, neem dan een stap 9. Als je je goed voelt over hoe jouw levensbeschouwing (of religie) wordt geportretteerd door de media, neem dan een stap 10. Als je ouders Nederlands als eerste taal hebben, neem een stap 11. Als je ouders naar de universiteit of de hogeschool gingen, neem een stap 12. Als je je zonder zorgen voor rare blikken kan omkleden in een gemeenschappelijke kleedkamer, neem een stap 13. Als je uit schaamte niet durft te vertellen aan je leerkracht dat je jouw geodriehoek, atlas of rekenmachine niet bijhebt voor het examen omdat je deze spullen moet delen met jouw broers en zussen, neem een stap achterwaarts. 14. Neem een stap achterwaarts als je schoolloopt met leeftijdsgenoten die anders zijn dan jij. 15. Als je ouders niet naar het oudercontact komen omdat ze slechte ervaringen hebben gehad toen ze zelf destijds schoolliepen, neem dan een stap achterwaarts.
a. Als je vakantie krijgt op jouw religieuze feestdagen, neem een stap b. Als er meer dan 20 boeken aanwezig zijn in het huis waar je opgroeit, neem een stap c. Als je hebt geprobeerd om je spraak, manier van bewegen of gedrag te veranderen om serieus genomen te worden, zet een stap achterwaarts. d. Neem een stap achterwaarts als je grootmoeder via moederzijde geboren is buiten West-Europa (België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland of het Verenigd Koninkrijk). e. Als je regelmatig jouw broers en zussen s morgens moet afzetten aan school omdat je ouders al gaan werken zijn, neem een stap achterwaarts. f. Als je naar musea en de schouwburg ging met je familie, neem een stap g. Als je mensen zoals jij ziet als je de televisie aanzet of op de voorpagina van de krant kijkt, neem een stap h. Als er keren zijn geweest in je leven dat je een maaltijd hebt moeten overslaan omdat er geen eten was in huis, neem dan een stap achterwaarts. i. Als schoolgebouwen niet vlot toegankelijk zijn voor jou, zet een stap achterwaarts. j. Als je geen warm water hebt thuis om je te wassen, neem dan een stap achterwaarts. k. Als je recht hebt op een schooltoelage, neem dan een stap achterwaarts. l. Als je je ooit onveilig gevoeld hebt vanwege je seksuele geaardheid, neem een stap achterwaarts. m. Als je ooit werd tegengehouden of ondervraagd door de politie vanwege je etnische achtergrond, zet een stap achterwaarts. n. Als je hand in hand met je lief over straat kan lopen zonder angst voor spot of geweld, zet dan een stap o. Als je ouders naar de universiteit of de hogeschool gingen, neem een stap p. Als je hebt geprobeerd om je spraak, manier van bewegen of gedrag te veranderen om serieus genomen te worden, zet een stap achterwaarts. q. Als je in staat bent om door de wereld te bewegen zonder angst voor seksueel geweld, neem een stap r. Als je overal legaal kan trouwen met de persoon die je liefhebt, zet een stap s. Als het goed is voor je sociale reputatie om meerdere seksuele partners gehad te hebben, neem 1 stap t. Als je in staat bent om dom te doen achter het stuur zonder dat iemand dit toeschrijft aan je geslacht, neem een stap
u. Als je op een sollicitatiegesprek gevraagd wordt of je van plan bent binnenkort kinderen te krijgen, neem een stap achterwaarts. v. Als je relatief zeker bent dat je een winkel binnen kan gaan zonder gevolgd te worden door de security, zet een stap w. Als je redelijk zeker bent dat je zou worden aangenomen op basis van je vermogen en kwalificaties, neem een stap x. Als je familie automatisch verwachtte dat je naar de universiteit ging, neem een stap y. Als je ooit gereisd hebt buiten de Benelux, neem een stap z. Als je ouders 's nachts of in het weekend werkten om je familie te onderhouden, neem een stap achterwaarts. aa. Als je mensen zoals jij ziet als je de televisie aanzet of op de voorpagina van de krant kijkt, neem een stap vooruit. bb. Als je ooit bang bent om alleen naar huis te lopen 's nachts, zet een stap achterwaarts. cc. Als je ouders je moesten uitleggen toen je jong was "dit is wat mensen je zouden kunnen noemen, en dit is hoe ze je kunnen behandelen, en dit is hoe je hiermee moet omgaan, neem een stap achterwaarts. dd. Als je gemakkelijk openbare toiletten kunt vinden die je kunt gebruiken zonder angst voor reacties, neem een stap voorwaarts ee. Als je ouders Nederlands als eerste taal hebben, neem een stap voorwaarts ff. Als je ooit een oogje op iemand hebt gehad, maar niet in staat was om dit aan je familie en vrienden te vertellen omdat je bang was voor hun reactie, zet een stap achterwaarts. gg. Als je naar een supermarkt kan gaan en makkelijk de voedingsmiddelen kan vinden die passen binnen je cultuur, zet een stap voorwaarts hh. Als seksuele promiscuïteit ertoe leidt dat mensen je een slet vinden, zet een stap achterwaarts. ii. Als je je zonder zorgen voor rare blikken kan omkleden in een gemeenschappelijke kleedkamer, neem een stap voorwaarts jj. Als het CLB je aangeraden heeft het ASO te verlaten om een andere reden dan je interesses en/of intelligentie, zet een stap achterwaarts kk. Als gebouwen en het openbaar vervoer niet vlot toegankelijk zijn voor jou, zet een stap achterwaarts ll.
PRIVILEGE WALK ROLLETJES AAKAR Beschrijving AAKAR: Jongen Grootouders geboren en getogen in India, ouders migreerden in de jaren tachtig naar België Sikh Spreekt Farsi met ouders, broers en zussen Ouders zijn in staat geweest om eigen stuk grond te kopen en zitten in de fruitsector en behoren thans tot de (lagere) middenklasse; zij hebben een diploma in India behaald dat gelijk staat aan een diploma van het secundair onderwijs Geen vastgesteld Je draagt een tulband. Je hebt interesse voor techniekvakken. MARVIN Beschrijving MARVIN: Jongen Grootouders geboren en getogen in Congo, grootouders migreerden in de jaren zestig naar België waarop kort daarna ouders zijn geboren Christen Spreekt Congolees met ouders, Nederlands met broers en zussen Je moeder is verweduwd en thans dus een alleenstaande huisvrouw, het hele gezin moet leven van een bescheiden loon en een overlevingspensioen, moeder behoort dus tot een lagere sociale klasse; moeder heeft haar diploma secundair onderwijs niet gehaald Geen vastgesteld Je bent heel donker van huid. Je bent een actief type dat heel graag basketbal of voetbal speelt tijdens de pauzes op school. LOUIS Jongen Grootouders en ouders zijn allemaal in België geboren en getogen Gedoopt maar ongebonden zinzoeker Spreekt Nederlands met ouders, broers en zussen
Je ouders werken als geneesheer-specialist en bedrijfsgeneesheer; behoort tot de (hogere) middenklasse Geen Beschrijving LOUIS: Je bent dé klasclown van de klas, je geniet hierdoor heel wat status in de klas en op school. EMMA Beschrijving EMMA: Meisje Grootouders en ouders zijn allemaal in België geboren en getogen Gedoopt maar feitelijk ongebonden zinzoeker Spreekt Nederlands met ouders, broers en zussen Middenklasse; haar ouders hebben beide hoger onderwijs voltooid en werken als burgerlijk ingenieur en teamcoördinator Geen vastgesteld Je bent perfectionistisch als het aankomt op je schoolwerk. Deze karaktertrek geeft je echter veel stress en faalangst. KELLY Beschrijving KELLY: Meisje Grootouders en ouders zijn allemaal in België geboren en getogen Niet gedoopt; volgt altijd zedenleer op school Spreekt Nederlands met ouders en broers en zussen; beide ouders zijn zeer laag geschoold en spreken daarom niet de standaardtaal (en/of het abstracte vocabularium) van de school Komt uit de arbeidersklasse; ouders zijn tot hun 16 de naar school geweest en hebben dus geen diploma van het secundair onderwijs, wanneer iets hen dwars zit, vinden ze niet de weg naar de directeur en/of ombudsdienst, laat staan dat ze weten wat de ombudsdienst is; huishoudinkomen is zeer bescheiden Dyslexie De medeleerlingen lachen je vaak uit en noemen je Ma Flodder.