Archeologie Bouwen en verbouwen www.sudwestfryslan.nl
Archeologie Heeft u bouwplannen of moet u voor andere werkzaamheden graven in de grond? Dan bent u soms verplicht om vooraf archeologisch onderzoek te laten doen. Dit geldt voor iedereen: overheid, bedrijven en particulieren. Dan gelden er bijzondere voorwaarden. In deze brochure leest u informatie die u verder kan helpen bij uw plannen. Wat is archeologie? Archeologie bestudeert de menselijke geschiedenis door de resten van de materiële cultuur, de omgeving en dierlijke resten te onderzoeken. In de bodem van de gemeente zitten op verschillende plaatsen nog resten van onze geschiedenis. Deze plaatsen hebben daardoor mogelijk een archeologische waarde. Waarom is een archeologisch onderzoek nodig? Archeologische vondsten kunt u zien in musea of liggen in depots. Maar ze liggen voor een groot deel nog in de bodem. Bij archeologie gaat het niet alleen over voorwerpen, maar ook over hoe de mensen de grond hebben gebruikt. Mensen hebben sporen nagelaten in de bodem, door het graven van sloten of het opwerpen van bodemlagen. Deze sporen en voorwerpen noemen we het archeologisch bodemarchief. Ze vertellen ons veel over de geschiedenis van onze gemeente en haar vroegere bewoners. Bij het graven gaan deze sporen verloren. Daarom vinden we archeologisch onderzoek belangrijk, voordat u gaat graven of bouwen. Door de Wet op de Archeologische Monumentenzorg hebben alle gemeenten de verplichting te zorgen voor haar eigen archeologisch erfgoed. Als het mogelijk is houden we de archeologische vondsten in de grond. Als dat niet lukt, moet de gemeente er voor zorgen dat er een wetenschappelijk onderzoek komt en de archeologische vondsten veiligstellen. De kosten hiervan zijn voor degene die gaat graven in de grond. Súdwest-Fryslân vindt het archeologisch erfgoed in de gemeente belangrijk. Dit staat in de Erfgoednota en de Erfgoedverordening. Archeologisch onderzoek Wanneer is er archeologisch onderzoek nodig? Archeologisch onderzoek kan nodig zijn wanneer er in de grond iets gaat gebeuren. Zoals bij de aanleg van riolering, het bouwen van een pand of een hele nieuwe wijk, het aanleggen van een kelder, een viaduct, het slopen van een pand in een beschermd stads- of dorpsgezicht of het graven van een fundering. Het maakt hierbij niet uit of u midden in een dorp of stad woont, of juist op het platteland. Hoe bepaalt de gemeente of er archeologisch onderzoek nodig is? De gemeente toetst aan de hand van de Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (FAMKE) of een archeologisch onderzoek nodig is. Deze kaart
geeft aan welke gebieden een mogelijke archeologische waarde hebben. Afhankelijk van de grootte en diepte van de werkzaamheden moet u archeologisch onderzoek doen om een vergunning te krijgen. In gebieden met een archeologische waarde, zoals bij terpen, is archeologisch onderzoek verplicht voor alle projecten met: een grondoppervlak van meer dan 50 m² én waarbij u dieper dan 40 cm in de bodem gaat graven. Ingrepen tot 50 m2 zijn vergunningsvrij. Behalve bij archeologische rijksmonumenten. In onze gemeente is één archeologisch rijksmonument, Camminghastate in Arum. In gebieden met mogelijk archeologische waarde is archeologisch onderzoek verplicht voor alle projecten met: Een grondoppervlak van minimaal 500 m2, 2500 m2 of 5000 m2 én Waarbij u dieper dan 40 cm in de bodem gaat graven. Kan ik zelf uitzoeken of een archeologisch onderzoek nodig is? Op www.fryslan.nl/famke kunt u zelf uitzoeken of een archeologisch onderzoek nodig is. Hoe de archeologische kaart op deze website werkt, kunt u daar lezen. U krijgt een advies over de werkzaamheden waarvoor u archeologisch onderzoek moet laten doen. Wij raden u aan om dit advies door de gemeente te laten controleren. Het kan zijn dat onderzoeken nog niet verwerkt zijn in deze kaart of dat er uitzonderingen zijn. Een archeologisch onderzoek begint met een vooronderzoek. Meestal gaat het dan om een bureau- en booronderzoek, soms gevolgd door een proefsleuvenonderzoek. Hieruit komt een advies, waarna de gemeente besluit of er verder nog iets moet gebeuren. In veel gevallen is dit vooronderzoek voldoende. Wanneer er tijdens dit vooronderzoek niets wordt gevonden, krijgt u van de gemeente toestemming om met uw werk door te gaan. Wat gebeurt er wanneer er archeologische resten zijn gevonden? Wanneer er tijdens het onderzoek resten met archeologische waarden zijn gevonden, besluit het gemeentebestuur wat er verder moet gebeuren. Het gemeentebestuur kan de vindplaats aanduiden als behoudenswaardig. Dan zijn er voorwaarden verbonden aan de omgevingsvergunning die u ontvangt om de archeologische resten te beschermen: U kunt uw plan aanpassen zodat de archeologische resten in de bodem blijven. Dit heeft altijd de voorkeur. Als u uw plan niet kan aanpassen, dan is een archeologische opgraving noodzakelijk. Hoe werkt een archeologisch onderzoek? Het archeologisch onderzoek bestaat uit verschillende stappen. Na elke stap beoordeelt de gemeente of er genoeg informatie is om de archeologische waarde van het gebied vast te stellen. Zo niet, dan volgt de volgende stap.
Wat gebeurt er als er tijdens het werk archeologische resten worden gevonden? Soms ontdekt u archeologische resten tijdens het graafwerk, terwijl u wel een onderzoek heeft laten doen of geen onderzoek hoefde te doen. Dit noemen we een toevalvondst. U heeft dan een meldingsplicht (art. 53 Monumentenwet). Dit betekent: bij vondsten waarvan de vinder redelijkerwijs moet kunnen weten dat het archeologie betreft, moet de vinder dit melden bij het bevoegd gezag. Voor u geldt dat u dit moet melden bij de gemeente Súdwest-Fryslân. Soms zal er dan nog een noodonderzoek plaatsvinden om zoveel mogelijk informatie te verzamelen en resten te behouden. Voor dit onderzoek hoeft u niet te betalen. Wat betekent dit voor mijn plannen? Overal kunt u te maken krijgen met archeologie zodra u in de bodem gaat graven. Het is belangrijk dat de gemeente zo vroeg mogelijk op de hoogte is van uw werk in de bodem. Afhankelijk van de omvang van uw plan, kijkt de gemeente of er onderzoek nodig is en welk onderzoek dat moet zijn. Bij de aanvraag van uw omgevingsvergunning moet u dan een archeologisch rapport van het onderzoek inleveren. In dit rapport staat of de grond archeologische resten heeft en of deze het waard zijn om te behouden. Hoe vraag ik een archeologisch onderzoek aan en wie voert het onderzoek uit? Wanneer de gemeente besluit dat archeologisch onderzoek nodig is, moet u een gecertificeerd bedrijf inschakelen. Alleen bedrijven die gespecialiseerd zijn in archeologisch onderzoek en een opgravingsvergunning van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed hebben mogen dit onderzoek uitvoeren. Op www.voia.nl vindt u een overzicht van gekwalificeerde bedrijven, waaruit u een keuze kunt maken. Het bedrijf moet het onderzoek uitvoeren volgens de kwaliteitsnormen en richtlijnen van de FAMKE. Wie betaalt het onderzoek en wat kost een onderzoek? U betaalt het archeologisch onderzoek. Wat een onderzoek kost hangt af van het soort onderzoek dat gedaan wordt en de grootte van het gebied dat onderzocht moet worden. U kunt vooraf offertes aanvragen bij meerdere bedrijven die archeologisch onderzoek doen. Offertes zijn gratis en verplichten u tot niets. Heeft u vragen over de offertes, dan kunt u contact opnemen met de gemeente. Bij een toevalvondst hoeft u niet te betalen voor het archeologisch onderzoek.
Vergunning Om de geschiedenis van de gemeente en haar bewoners te bewaren zijn er voor graafwerkzaamheden in sommige gebieden aparte regels. Vaak is er een omgevingsvergunning nodig als er archeologie aan de orde is. Hieronder leest u waarvoor u wel en niet een omgevingsvergunning moet aanvragen. Voor welke werkzaamheden moet ik een omgevingsvergunning aanvragen? U heeft een omgevingsvergunning nodig bij: Bouw- en aanlegactiviteiten, waarbij u dieper dan 40 cm in de bodem gaat graven Een oppervlakte van het formaat zoals staat aangegeven op de FAMKE (zie Archeologisch onderzoek) (Gedeeltelijke) sloop in beschermde stads- en dorpsgezichten Hoe weet ik of ik een omgevingsvergunning moet aanvragen? Via de website www.omgevingsloket.nl kunt u de vergunningscheck doen om na te gaan of u voor uw werkzaamheden een vergunning nodig heeft. Hoe weet ik of mijn plan aan de voorwaarden voldoet voor een omgevingsvergunning? Om er achter te komen of de gemeente medewerking kan verlenen aan uw plan kunt u een conceptaanvraag doen. Voor deze conceptaanvraag moet u schetsen aanleveren waarin uw bouwplannen staan. De gemeente gaat dan op hoofdlijnen na of uw plan haalbaar is. Op www.sudwestfryslan.nl kunt u een (schriftelijke) conceptaanvraag doen. Hoe vraag ik een omgevingsvergunning aan? Als de gemeente uw conceptaanvraag positief beoordeelt, dan kunt u een omgevingsvergunning aanvragen. Dit kunt u doen via www.omgevingsloket.nl. Hoe lang duurt het voordat ik een vergunning krijg? De gemeente beslist over uw vergunningsaanvraag. Hierbij vraagt de gemeente onder andere de welstandscommissie Hûs en Hiem om advies. De beslistermijn is maximaal 8 weken. De gemeente kan deze termijn één keer met 6 weken verlengen.
Wat zijn de kosten? Voor de conceptaanvraag en de omgevingsvergunning moet u betalen. Hoeveel u moet betalen leest u in de Legesverordening op www. sudwestfryslan.nl. Wanneer u binnen 6 maanden na uw conceptaanvraag een omgevingsvergunning aanvraagt, dan verrekent de gemeente de kosten van de conceptaanvraag met de kosten van de omgevingsvergunning. Ik heb geen omgevingsvergunning aangevraagd, maar dit blijkt wel nodig. Wat nu? U kunt alsnog een omgevingsvergunning aanvragen. Doet u dit niet of kan de gemeente de omgevingsvergunning niet verlenen, dan bent u verplicht om de veranderingen weer in de oude staat terug te brengen. Waarmee kan de gemeente mij verder helpen? De gemeente kan u ook helpen bij: Bepalen of archeologisch onderzoek nodig is Vragen over de omgevingsvergunning Alle andere vragen over archeologie U kunt van maandag tot en met vrijdag tussen 9.00 en 16.00 uur contact opnemen met team Vergunningen of medewerkers van Erfgoed. Dit kan via telefoonnummer 14 0515 of omgevingwabo@ sudwestfryslan.nl. U kunt ook een afspraak maken; u kunt naar het gemeentehuis in Sneek komen of een medewerker van Erfgoed komt bij u langs om te adviseren. Meer informatie Deze brochure is bedoeld voor eigenaren met bouwplannen of andere werkzaamheden in de grond waarbij u graafwerkzaamheden moet uitvoeren. Informatie over beschermde gezichten, rijks- of gemeentelijke monumenten kunt u lezen in onze andere brochures. Deze kunt u krijgen bij de gemeenteloketten in Bolsward en Sneek. Of aanvragen bij de vakgroep Erfgoed.
Handige websites www.sudwestfryslan.nl www.belastingdienst.nl www.fryslan.frl/subsidies www.restauratiefonds.nl www.cultureelerfgoed.nl www.ruimtelijkeplannen.nl www.fryslan.nl/chk www.sudwestfryslan.smartmap.nl swf.hosting.deventit.net www.monumenten.nl Informatie over de monumenten in Súdwest-Fryslân, bij Inwoners Wonen - Cultureel Erfgoed. Informatie over mogelijke aftrekbare kosten van restauratie- of onderhoudswerkzaamheden aan een rijksmonument. Informatie over provinciale subsidieregelingen. Informatie over een lening met lage rente af te sluiten voor een deel van de onderhoudskosten van een beschermd pand. Informatie van het rijk over beschermde stads- en dorpsgezichten en een beeldbank met historische foto s. Informatie over lokale bestemmingsplannen. Hier kunt u lezen hoe uw gebouw en omgeving staan omschreven in het bestemmingsplan. Cultuurhistorische Kaart Fryslân en de Friese Archeologische Monumentenkaart Extra. Op deze kaarten leest u welke verkavelings typen en dijksystemen in onze gemeente zijn. Digitale gemeentegids. Hier vindt u uw lokale historische vereniging of Stichting Stadsherstel. Zij hebben veel kennis over de lokale historie. Beeldbank met historische foto s van de gemeente. Deze beeldbank is nog in opbouw. Algemene informatie over monumenten www.monumentenwacht-fryslan.nl Informatie over het onderhoud van uw gebouw, bij Onderhoudswijzer en Handige info. www.sikb.nl www.voia.nl Algemene eisen en een checklist voor archeologisch onderzoek. Overzicht van bedrijven in bezit van een opgravingsvergunning.
U kunt ook langskomen: Loket Bolsward Kerkstraat 1, 8701 HP Loket Sneek Marktstraat 8, 8601 CT De loketten zijn op werkdagen geopend van 09.00 uur - 16.00 uur, behalve vrijdagmiddag. Bij het loket in Bolsward kunt u alleen schriftelijke informatie krijgen. februari 2015 Postadres: Gemeente Súdwest-Fryslân Postbus 10.000 8600 HA te Sneek info@sudwestfryslan.nl www.sudwestfryslan.nl Nb. Aan deze folder kunt u geen rechten ontlenen.