Enquête Welzijn en ervaringen op het werk Veldwerkverslag Januari 2013
Colofon Uitgave I&O Research Zuiderval 70 Postbus 563, 7500 AN Enschede Datum Januari 2013 Opdrachtgever Sociaal en Cultureel Planbureau Parnassusplein 5 Postbus 16.164 2500 BD Den Haag Auteurs Drs. Frank ten Doeschot Drs. Paulien Giesbertz Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.
Inhoudsopgave pag. 1. Inleiding 4 2. Vragenlijst 4 3. Steekproef 5 4. Dataverzameling 5 5. Dataverwerking 8 6. Enquête Abvakabo-leden 8
Veldwerkverslag enquête Welzijn en ervaringen op het werk 1. Inleiding Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) doet op verzoek van het kabinet onderzoek naar de acceptatie van homoseksualiteit in Nederland. Belangrijke thema s in het beleid van het kabinet over homoseksualiteit zijn veiligheid en participatie. Daarbij gaat het onder meer om veiligheid op het werk en de gevolgen van eventuele homonegatieve ervaringen voor de werkbeleving en prestaties op het werk. In het najaar van 2012 heeft het SCP onder de werktitel Welzijn en ervaringen op het werk een enquête uitgevoerd onder werknemers in Nederland. Het onderzoek is gericht op de werkervaring (betrokkenheid bij de organisatie, relaties met collega s en leidinggevenden, conflicten op het werk, tevredenheid met het werk, gezondheid) van homoseksuele en heteroseksuele werknemers. De data is verzameld middels een vragenlijst. Deelnemers konden de vragenlijst online of offline (papieren versie) invullen. De onderzoekspopulatie bestond uit alle werknemers in Nederland. Sector De vragenlijst is door het SCP ontwikkeld. De gegevensverzameling is uitgevoerd door I&O Research. Dit verslag beschrijft het verloop van het veldwerk. Er wordt ingegaan op de vragenlijst, de steekproef, het uitzetten van de enquêtes, de respons en de oplevering van het databestand. 2. Vragenlijst Voor het onderzoek is door het SCP een vragenlijst opgesteld. De vragenlijst is getest bij 10 personen. Hiervoor zijn drie testdagen georganiseerd op twee kantoren van I&O Research. Op dinsdag 11 en dinsdag 18 september in Enschede (7 personen) en op woensdag 19 september in Nieuwegein (3 personen). De personen zijn door I&O Research geworven voor deelname aan deze testfase. De 10 deelnemers waren een diverse groep werknemers in een betaalde baan met een goede mix qua geslacht, leeftijd, seksuele voorkeur, opleiding, bedrijfsgrootte en -sector (tabel 1). Tabel 1 Kenmerken testpersonen. Hoeveel werknemers Woonplaats Leeftijd Geslacht Opleiding Met wie relatie Industrie 10-49 werknemers Enschede 50 Man Midden Ik wil liever helemaal geen relatie Gezondheids- en welzijnszorg 1-9 werknemers Enschede 33 Vrouw Hoog Met iemand van het andere geslacht Handel 50 werknemers of meer Enschede 42 Man Midden Met iemand van het andere geslacht Gezondheids- en welzijnszorg 1-9 werknemers Enschede 47 Vrouw Hoog Met iemand van het andere geslacht Transport en communicatie 50 werknemers of meer Enschede 32 Man Hoog Met iemand van hetzelfde geslacht Gezondheids- en welzijnszorg 50 werknemers of meer Enschede 59 Vrouw Midden Met iemand van het andere geslacht Financiële sector 50 werknemers of meer Enschede 39 Vrouw Midden Met iemand van het andere geslacht Overheid 50 werknemers of meer Nieuwegein 42 Vrouw Midden Met iemand van het andere geslacht Handel 10-49 werknemers Utrecht 50 Vrouw Midden Met iemand van hetzelfde geslacht Overheid 50 werknemers of meer Utrecht 61 Vrouw Hoog Met iemand van het andere geslacht
Veldwerkverslag enquête Welzijn en ervaringen op het werk De personen hebben de vragenlijst in het bijzijn van de projectleider van het SCP en de projectleider van I&O Research ingevuld en direct feedback gegeven. Na de eerste twee testdagen in Enschede is de vragenlijst aangepast. Op de derde testdag is de aangepaste lijst getest. Dit heeft nogmaals tot kleine aanpassingen geleid. Toen de vragenlijst inhoudelijk definitief was vastgesteld, is deze opgemaakt door de vormgever van I&O Research. Daarnaast is er een internetvragenlijst geprogrammeerd. Beide versies zijn door het SCP en I&O Research uitgebreid en in detail gecontroleerd, getest en daarna definitief gemaakt. De vragenlijst bestaat uit 53 vragen. 3. Steekproef De steekproeftrekking is verricht door het CBS. Hierbij is gebruik gemaakt van de Polisadministratie van het UWV uit maart 2012. Dit om te bepalen wie wel en wie niet een werknemer is. Daarbij is volgens het CBS een ondergrens ten aanzien van leeftijd aangehouden van 20 jaar en geen bovengrens. Uit deze lijst van werknemers zijn door het CBS alleen personen geselecteerd die op 25 september 2012 nog ingeschreven stonden in de GBA, zodat aanschrijving van overledenen zoveel mogelijk voorkomen is. De steekproef had een omvang van 25.800 personen. 4. Dataverzameling Het veldwerk is uitgevoerd in de periode van 26 oktober 2012 tot en met 6 januari 2013. Op vrijdag 26 oktober hebben 25.800 personen de brief en de vragenlijst ontvangen. Hierbij is gebruik gemaakt van briefpapier en verzendenveloppen van het SCP. De brief is ondertekend door de directeur van het SCP. Op vrijdag 16 november hebben 20.658 personen die nog niet gerespondeerd hadden een herinneringsbrief ontvangen. Hierbij is gebruik gemaakt van briefpapier en verzendenveloppen van het SCP. De brief is ondertekend door de directeur van het SCP. Op het moment van het versturen van deze herinneringsbrief bedroeg de respons 23 procent. Er zijn geen incentives aangeboden. Op woensdag 21 november is gestart met het telefonisch motiveren. De respons bedroeg op dat moment 28 procent. Voor het nabellen is de steekproef met telefoonnummers verrijkt. Hiervoor is gebruik gemaakt van EDM. In totaal zijn 19.823 adressen ter verrijking aangeboden. Van 11. 124 adressen (56%) is het telefoonnummer geleverd. Interviewers van I&O Research belden de personen die de vragenlijst nog niet hebben ingevuld met het verzoek de enquête alsnog in te vullen. Indien nodig is de schriftelijke enquête opnieuw toegestuurd. Personen die aangaven de vragenlijst op internet in te vullen, hebben indien nodig per e-mail de inloggegevens ontvangen. Er is gebeld in de periode van 21 november tot en met 5 december totdat het aantal geoffreerde uren (410 uren) op was. Omdat er de laatste dag teveel capaciteit was ingepland, is uiteindelijk nog iets meer (450 uren) gebeld. In totaal zijn 7.404 telefoonnummers gebruikt. Er zijn minimaal 1 en maximaal 3 contactpogingen ondernomen. In totaal is met 4.644 personen gesproken. Hiervan is de status als volgt:
Veldwerkverslag enquête Welzijn en ervaringen op het werk Tabel 2 Status bereikte telefoonnummers: Status Aantal Naam/adres/telefoonnummer fout 624 (Probeer) afspraak 78 Weigering (principieel) 62 Weigering (geen tijd, te druk) 26 Weigering (overig) 51 Weigering (geen toestemming) 7 Bedrijf opgeheven 1 Buiten doelgroep 36 Reeds ondervraagd 1 Spreekt geen Nederlands 21 Weigering (vanuit tel. motiveren) 1.729 Langere tijd afwezig 46 Ziekte 13 Respondent is overleden 1 Heeft al ingevuld 284 Doet online mee (vanuit tel. motiveren) 1031 Wil schriftelijk meedoen (vanuit tel. motiveren) 633 Naar aanleiding van het telefonisch motiveren hebben 96 respondenten nogmaals een vragenlijst toegestuurd gekregen om in te vullen. De meeste respondenten hadden de vragenlijst nog in huis. Aan 824 respondenten is een email gestuurd. De rest had een brief met inlogcode nog in huis De telefonische motivatieronde is uitgevoerd op alle werkdagen van de week, zowel overdag als savonds. Aan het eind van de telefonische ronde op 5 december bedroeg de respons 36 procent. Daarna zijn nog wel vragenlijsten verzameld maar geen acties meer ondernomen. Aan weigeraars zijn twee vragen gesteld (motief + opleidingsniveau) voor analyse van de nonrespons. De resultaten staan in tabellen 3 en 4. De meeste weigeraard deden niet mee omdat ze geen zin, tijd of interesse hadden. De gegeven toelichtingen bij anders, namelijk zijn opgenomen in een aparte bijlage bij dit verslag.
Veldwerkverslag enquête Welzijn en ervaringen op het werk Tabel 3 Motief weigeraars (n=1.729) Reden % Geen interesse 24,3 Geen zin 21,9 Geen tijd / te druk 20,4 Anders, namelijk (zie bijlage) 12,5 Geen antwoord 5,3 Buiten doelgroep 4,3 Doet al te vaak mee aan onderzoek 3,8 Weet niet 3,1 Te persoonlijk / wil geen persoonlijke informatie geven 2,8 Ziekte 2,3 Duurt te lang 1,3 Taalproblemen 1,2 Langere tijd afwezig 1,1 Niet van toepassing 1,1 Tabel 4 Opleidingsniveau weigeraars (n=1.729) Niveau % Geen opleiding afgemaakt,8 Basisschool 1,8 Speciaal onderwijs of praktijkonderwijs,1 LBO / LTS / LHNO / Huishoudschool / VMBO 9,5 MAVO / MULO / VMBO theoretisch / gemengd 7,9 HAVO 3,0 MMS,2 VWO / HBS / Atheneum / Gymnasium 1,4 MBO 20,3 HBO 16,5 Universiteit 4,3 Anders, namelijk (zie bijlage),5 Weet niet 6,1 Geen antwoord 26,5 Niet van toepassing 1,0 Op 7 januari 2013 is de periode van dataverzameling afgesloten. De respons bedraagt 9.838 vragenlijsten. Hiervan zijn 9.793 geschikt voor analyse. Dat is 38 procent van de steekproef. Van de totale respons is 28 procent online gerealiseerd en 72 procent schriftelijk.
Veldwerkverslag enquête Welzijn en ervaringen op het werk Een gedetailleerd responsoverzicht is als bijlage bij dit veldwerkverslag beschikbaar. Onderstaande tabel geeft de respons op hoofdlijnen weer. Tabel 5 Ontwikkeling respons per kanaal, per fase 26 okt. 2012 uitnodigingsbrief + vragenlijst 25.800 respons uitzet web schriftelijk totaal 16 nov. 2012 herinneringsbrief + vragenlijst 20.658 1.551 4.355 5.906 21 nov. 2012 start telefonisch motiveren 2.102 5.072 7.174 6 jan. 2012 einde dataverzameling 2.789 7.049 9.838 eindbestand 2.875* 6.918** 9.793 * De webrespons is hoger dan in het laatste responsoverzicht van 6 januari, omdat in het eindbestand de onderbroken enquêtes zijn meegenomen. ** De schriftelijke respons is wat lager dan in het laatste responsoverzicht van 6 januari omdat er onscanbare en lege enquêtes tussen zaten (circa 90) en het bestand is ontdubbeld op respondentniveau (circa 40). Indien respondenten twee keer hebben meegedaan, is de webenquête meegenomen. 5. Dataverwerking Na afloop van het veldwerk zijn de enquêteresultaten verwerkt tot een SPSS databestand. Hiervoor is de schriftelijke respons gescand en later samengevoegd met de online respons. Het databestand is inclusief labels voor variabelen en antwoordcategorieën aan het SCP opgeleverd, eerst als tussenbestand, daarna als eindbestand. 6. Enquête Abvakabo-leden Min of meer parallel aan de enquête onder werknemers is een online enquête gehouden onder leden van de Abvakabo. De gebruikte vragenlijst was vrijwel dezelfde. Alleen zijn een aantal vragen toegevoegd om de sector en CAO te bepalen. Circa 163.000 leden waarvan het emailadres bekend is, zijn per mail door Abvakabo uitgenodigd. Hierbij is een incentive (verloting cadeaubonnen) ingezet. Vanaf 5 november zijn gedurende een week in meerdere batches per dag de uitnodigingsmails verstuurd. Er is niet ontdubbeld. Het kan dus zijn dat iemand in beide steekproeven zit en dus zowel per brief door SCP (2x) als online door Abvakabo is uitgenodigd. In de email is aangegeven dat in dat geval invullen via SCP de voorkeur heeft. Vanaf 2 december zijn gedurende twee werkdagen in meerdere batches circa 120.000 herinneringsmails verstuurd naar leden die nog niet hadden deelgenomen. Daarbij zijn gepensioneerden uitgesloten. Op 7 januari 2013 is de periode van dataverzameling afgesloten. De respons bedraagt 19.517 vragenlijsten, met de onderbroken enquêtes erbij 21.316 vragenlijsten. Deze zijn in een apart SPSS databestand aan het SCP opgeleverd. Daarbij zijn dezelfde labels voor variabelen en antwoordcategorieën aangehouden als in de enquête onder werknemers.
Bijlagen
Bijlagen als aparte documenten beschikbaar: - vragenlijst - brieven (uitnodigingsbrief, herinneringsbrief) - responsoverzicht - toelichtingen bij motief weigering anders, namelijk - mailteksten enquête Abvakabo