2 3
HOE KOMT EEN VERHAAL Bij de cast van is er erg goed gekeken naar de beschrijvingen van de karakters in de boeken. VISUEEL TOT LEVEN IN EEN FILMPRODUCTIE? elementen er van belang zijn voor het vertellen van het totale verhaal. Kan de crew gaan bepalen hoe de verschillende scenes eruit zien en welke shots daarbij belangrijk zijn. Wanneer het script is geschreven met alle dialogen, bewegingen en karakters wordt het overgenomen in het proces van de pre-production. Hier komt namelijk het creatieve en visuele gedeelte aan het licht. PRE-PRODUCTION Bij de stap pre-production worden alle stappen ondernomen die nodig zijn ter voorbereiding van het schieten van de film zelf. De grove lijnen zijn opgezet, nu is het tijd om in te kleuren. Hierbij wordt dan gekeken naar de invulling van het verhaal. Vele zien de fase van de pre-production als de belangrijkste stap. Dit is namelijk de stap waarin alles wordt bepaald hoe uiteindelijk het eindresultaat eruit ziet. In deze fase worden alle logistieke en creatieve aspecten uitgewerkt en gedacht van de uiteindelijke productie. D e set van Harry Potter and the Deathly Hallows VAN BOEK NAAR SCRIPT Verhalen zijn enorm belangrijk wanneer het uitkomt op het maken van een film. Vaak zijn er filmmaatschappijen met hoge budgets en ziet alles er veel belovend uit wanneer er gekeken wordt naar de filmmogelijkheden en de special effects. Verhaal wordt vaak vergeten en daardoor zijn de films vaak inhoudsloos. Één van de belangrijke elementen van een goede film, is de basis van een goed verhaal. Boeken zijn daarom vaak de basis van een filmscript. Ze zijn doordacht, beschikken over structuur, zijn goed verweven, karakters zijn uitgebreid uitgewerkt en de omgevingen zijn gedetailleerd beschreven. 4 Maar het vinden van het juiste boek is zo makkelijk nog niet. Je moet goed in gedachte houden of het haalbaar is om aan de verwachtingen van fans te voldoen. Ondanks dat de verhalen in de boeken supersterk zijn is de kans groot dat je ook kan floppen met de film. Films kunnen té ingewikkeld zijn om in 2,5 uur te verfilmen. De grootste uitdaging zal nog zijn om de juiste keuzes te maken die aansluiten bij de verwachtingen van de fans. Het is een werkelijke beproeving om een selectie van belangrijke gebeurtenissen te selecteren en andere achter je te laten. Hiervoor moet je het verhaal door en door kennen, van binnen tot aan buiten. SCRIPT Om het script voor een film te kunnen schrijven moet je rekening houden met de waarde van het medium film. Wat kan er bij film extra worden toegevoegd wat bijvoorbeeld niet in een schilderij of boek kan? Vervolgens wordt het boek gelezen door de director, screenwriters en alle personen die op hun manier maar met het verhaal te maken hebben. Voor iedere persoon (allen met een andere functie) zijn andere elementen belangrijk. Zo kijkt een location scout naar omgeving en attributen, een kostuumdesigner naar beschrijvingen van tijd en kleding, een regisseur naar camera punten en shots en een ander persoon weer naar de graphics die gemaakt moeten worden. Wanneer eenmaal wordt bepaald welke CASTING In eerste instantie zou je denken S toryboard dat casting niet zoveel met het visuele aspect te maken heeft. Maar dat heeft het wel degelijk. De casting kan cruciaal zijn voor de visualisatie. In een boek beleef je zo intens de personages en de verhalen eromheen. Je leeft je op alle manieren in en bij het lezen van een boek en jouw eigen fantasie. Het is dus enorm belangrijk dat de acteurs en actrices die gecast worden voor de rollen op de juiste en geloofwaardige manier kunnen vertolken. Dit zijn al één van de eerste stappen die werkelijke en visuele invulling gaan worden van het verbeelden van een verhaal. Als acteur of actrice zijnde is het enorm belangrijk om je in te leven in een rol. Zo verdiepen zij zich vaak nog extra in de gebruiken van de personages, volgen er vaak nog ontmoetingen met de schrijver van het verhaal, zodat ze daadwerkelijk hun leven gaan leren leven en hun handelingen en eigen motieven gaan begrijpen. LOCATIES Ook het zoeken van de juiste en geschikte locaties zijn van belang, dit draagt een hoop bij, aan de beleving en sfeer van de scenes. Voor de juiste locaties te spotten zijn er speciale location scouts. Ook zij lezen uitgebreid de setting van het verhaal door om hier zo n trouw mogelijke realisatie van te kunnen maken. Location scouts weten alles over details en omgevingen en zijn een must om te hebben bij het realiseren van je verhaal. Tegenwoordig wordt er ook een hoop achteraf erbij gemaakt en wordt er een hoop opgelost in de studio met wat kleine props. De rest zijn vaak ook allerlei visual effects die achteraf worden gecreëerd. STORYBOARDS Vervolgens is het tijd om te gaan bepalen hoe alle scenes in beeld worden gebracht. Opnieuw komt hier het script eraan te pas en worden de stukken opgedeeld in scenes. Nu wordt er door de cameramannen de shot-angels 5
vastgelegd en verzameld, zodat uiteindelijk alles kan worden samengevoegd tot het totaalplaatje. CINEMATOGRAFIE Hierbij A tonement (2007) Spanning met sterk scherpte diepte. Met deze keuzes kan je emoties en boodschappen overbrengen en er bijvoorbeeld voor zorgen dat de kijker gedwongen wordt naar een bepaald punt te focussen, of door meer gevoel in een shot te leggen. Je kan hierbij gebruik maken van de eerder genoemde technieken. Hier volgen enkele voorbeelden. Focus op de handeling bepaald en worden er beschrijvingen toegevoegd bij de verschillende shots. Er wordt hierbij goed nagedacht over de framing van gebeurtenissen en hoe bepaalde emoties of situaties kunnen worden versterkt of geaccentueerd. Bij de storyboards worden er vlugge schetsen gemaakt die een voorbeeld van de compositie en de shots geven. Zo heb je een goed overzicht over het ritme wat er geschoten gaat worden door de film heen en of dit past bij de sfeer van de des betreffende scene. PRODUCTION DESGIN Voordat een verhaal tot leven kan worden gebracht moet het overtuigend overkomen en binnen de beleving passen die men allen voor ogen had bij het lezen van een verhaal. Als voorbeeld: Gladiator (Scott, USA, 2000) had nooit zo krachtig overgekomen als men geen vechtarena had gebouwd en de harnassen niet historiegetrouw zouden kloppen. Dan zou het per direct ongeloofwaardig zijn en de beleving van de film wegvallen. De juiste uitwerking van props (attributen in de omgeving van de scene) en kostuums maken of breken een goede visuele vertaling van een persoonlijke beleving. 6 PRODUCTION Bij production gebeurt eigenlijk de uitvoering van al het voorbereidde werk. Bij deze fase is vrijwel iedereen van de crew van de partij, om ervan zeker te zijn dat alles exact gaat zoals voorbereid is in de pre-production. Dit houdt in dat de materialen van de beste kwaliteit zijn. Dit is namelijk het punt waar alles vanaf hangt en waar je erachter komt of alles van te voren goed is uitgedacht of dat er dingen toch nog over het hoofd zijn gezien. De production fase is de enige fase waar de camera daadwerkelijk aan te pas komt. Het is belangrijk dat de producers en cameramannen exact weten wat er geschoten moet worden en op welke manier. Is er bijvoorbeeld gekozen om hele statische beelden te schieten? Of juist heel dynamisch om de kijker daadwerkelijk in het beeld te zuigen en mee te sleuren in de beleving van het verhaal. Het is maar net wat de screenwriters samen met de directors hebben besloten en hebben uitgedacht tijdens het maken van de storyboards. Er wordt veel gebruik gemaakt van de storyboards tijdens het filmen, zo weet de crew exact of de materialen op de juiste manier worden geschoten. Hier staan ook de handige aantekeningen bij waaraan gedacht moet worden. Bij de production fase worden dus alle visuele beelden en de audio gaat het om de combinatie van compositie, scherpte diepte (diafragma), kleur en beweging. Cinematografie gaat net als vele andere onderdelen in deze processen om het maken van keuzes. Er valt een hoop te bepalen met de stappen die onder cinematografie passen. Bijvoorbeeld ook het plaatsen van objecten en licht. (zie mise en scene) Zij-shot, maakt nieuwsgierig naar kijkrichting. Tracking shot zorgt voor spanning. Distance-shot Straalt rust en bezinning uit. Een close-up shot werkt kwetsbaar. Door hier gebruik van te maken wordt er spanning gecreerd en wordt er een puurheid getoond. Iets of iemand wordt van dichtbij geobserveerd. Vaak bij belangrijke dialogen of gebeurtenissen draait het om het vangen van de emotie. Hier wordt dan regelmatig een close-up voor gebruikt. Bij het voorbeeld van Atonement wordt geen dialoog gevoerd, maar gaat het juist om de stilte en de kwetsbare vorm. Van observatie wanneer iemand privé is. Het voelt werkelijk alsof je er stiekem zelf staat. Laat de puurheid zien. De beweging tussen scherpte 7
diepte is erg groot en veranderd van de voorgrond naar de achtergrond. Hiermee worden je ogen geleid en uiteindelijk eindigen ze op het gezicht. Tracking shot Deze shots biedt de mogelijkheid om de kijker op te nemen in het verhaal. Je sleurt ze ergens mee naartoe. Wanneer het haastige beelden zijn bouwt de spanning zich op en krijg je een heel ander effect als het gebruik van een zweverige tracking shot wat eerder zweverig en romantisch overkomt met mogelijkheid tot bewustwording. MISE EN SCENE Dit is het Franse woord wat letterlijk betekent geplaatst op de set. Het verwijst naar alle objecten en karakters binnen het beeld. De compositie. Dit zorgt ervoor dat de kijker gevoel heeft van plaats en tijd. Wanneer dit goed is uitgevoerd, is het niet eens op te merken dat een film over de middeleeuwen uit 2015 komt. Hier is van te voren veel onderzoek voor nodig om het zo realistisch mogelijk te kunnen visualiseren. Ook is het belangrijk dat wanneer het gaat om het verfilmen van een boek dat de artiesten die zich buigen over de decoratie en kostuums, in de pre-production fase, alle belangrijke elementen uit het verhaal hebben geplukt om het zo goed mogelijk aan te kunnen laten sluiten voor de lezer en de kijker. Dat het zo getrouw mogelijk aan de verbeelding van de lezer kan tippen. Mise en scene valt op te delen in deze verschillende onderdelen. d Setting / locatie De set is de omgeving van de set waarin zich de scene en film zich afspeelt. Dit laat de kijker geloven en de ervaring beleven van de desbetreffende tijd en plaats. Bij een film en boek is het belangrijk dat het geloofwaardig voor de kijker is dat diegene niet eens meer hoeft na te denken over Kostuum de omgeving ontwerpen maar dat het slechts onder beleving valt. Het overkomt je. Wanneer een omgeving en de attributen goed werken laat het de kijker even leven in het moment van de film. Goede voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld: Gladiator, Atonement, Anna Karenina, 12 Years a Slave en vele andere verhalen/ films die zich op een andere locatie afspelen als waar wij in op dit moment in leven. d Kostuumdesign en make-up Ook kostuums maken deel uit van de beleving van een set en omgeving. Dit gaat gepaard met de make-up. De kostuums geven ook een indicatie van de periode waarin zich het verhaal afspeelt. Ook is dit een uiting van een bepaald sociaal milieu waar iemand vanaf stamt. Zo zie je enorm verschil in een film als Anna Karenina of Oliver Twist. Make-up kan ook vele effecten hebben binnen een T he Great Gatsby Compositie, mise en scene. voorbeeld van mise en scene Tot in detail uitgewerkt. visualisatie van een karakter en binnen de tijd. Bijvoorbeeld deftige kapsels en chique make-up of juist heel naturel. Een ander heel goed voorbeeld hiervan is The Curious Case of Benjamin Button. Dit is het verhaal van een man die als oude man wordt geboren en sterft als kind. Hij wordt vrijwel alleen gespeeld door Brad Pitt en dit wordt allemaal gemaakt met make-up. Ook binnen de fantasie films wordt er veel gebruik gemaakt van make-up om de wezens te karakteriseren. Dit is een vak apart. Voorbeelden hiervan zijn en Lord of the Rings. Make-up helpt de illusie voor de kijker te behouden en te geloven in een wereld die misschien soms helemaal niet bestaat. Maar buiten de fantasiewereld dient het ook als werkelijke effecten zoals viezigheid tijdens oorlogssituaties en zweetdruppels bij zieke mensen (Atonement) of bijvoorbeeld de blauw/ bleke gezichten van de doodgevroren mensen in de Titanic (Cameron, USA, 1998). d Belichting Fotografie is schrijven in licht. Film 8 zijn bewegende foto s en film kan niet worden gefilmd zonder lichtbronnen. Belichting zorgt voor sfeer en gevoel. Het kan duidelijk aangeven om welk genre een film gaat en wat de boodschap is van een bepaalde scene. Binnen de belichting, attributen en compositie kan er veel symboliek zitten. Er kan een hoop verschil worden gebracht in een scene met kandelaren en kaarslicht, of TLverlichting in steriele ziekenhuisruimtes. Dit kan een gevoel van romantiek of juist angst meegeven. Er kan een hoop worden gespeeld met schaduwen en de hoeveelheid wat belicht wordt. Lightning technicians hebben de taak om alles passend te maken voor de juiste atmosfeer van iedere scene. Hoe je jouw film belicht wordt kan een groot effect hebben op de ontvangst van het publiek. d Voorbereidingen Er is niet alleen aan voorbereiding voor het filmen zelf. Er moet ook in de production fase al een stap verder worden gedacht. Namelijk hoe worden de special effects toegevoegd en wat is hiervoor nodig. Er moeten op de acteur bepaalde tracking-points worden toegepast. En zo ook voor het green/ blue-screen. En er moeten props op schaal worden gemaakt om ze uiteindelijk te kunnen toevoegen in het eindbeeld. Ga zo maar door, het is erg belangrijk dat dit van te voren wordt uitgedacht door de technical director en zijn assistenten. d Take controleren Wanneer er een take is gemaakt kan de regisseur direct het geschoten materiaal terugkijken op een monitor en bepalen wat er eventueel nog eens opnieuw moet of anders moet. Het is erg belangrijk dat dit nauwkeurig gebeurd, want er is vaak geen mogelijkheid meer om het op een later moment nog te herstellen. Het process wordt net zo lang herhaalt tot een regisseur tevreden is. Het is soms moeilijk te bepalen op de set zelf of een take naar wens is en aan de wensen voldoet. Daarom kan je het vaak liever een extra take voor lief nemen in plaats van teleurstelling achteraf. The Curious Case Of Benjaming Button Mise en scene Making of scale-model Hogwarts 9
POST-PRODUCTION BEFORE Bij deze fase draait alles om het nabewerken van alle geschoten beelden. Het editen is zoveel meer dan knippen en plakken. Namelijk de volgende stappen: BEFORE EDITING What makes a movie a movie, is the editing. - Zach Staenberg Alle beelden worden bekeken, geknipt en vervolgens weer in de juiste volgorde gezet. Editors zien dit als het magische gedeelte van films maken. Wanneer je gaat editen kan je beelden voor en achter elkaar plakken wat je eerst niet voor ogen. Hierbij kan je gebruik maken van framing en bepalen wat de kijker wel en of niet ziet. Bij editen is het belangrijk dat er een goed ritme in de film zit en het beeld interessant genoeg blijft om naar te kijken. AFTER Het is belangrijk om bij het editen voor ogen te houden wat belangrijk is wat je per shot wilt vertellen en duidelijk wilt maken, dat aan het eind van de film, de boodschap en het moraal helder blijft. AFTER Het nabewerken van de film is vaak nog tijdrovender als het schieten van de film zelf. A FINAL NARRATION Een film start met het begin van een verhaal. Of dit nou het échte begin is of het midden van een verhaal of misschien zelfs het einde. Het start ergens vaak om jou daarmee kennis te laten maken. Dit kan door middel van een intro die soms wordt voorgelezen door een narrator of soms enkel visueel. Hieraan is vaak al de stijl van de film te herkennen en stap je er direct in. Dit is de opening van het verhaal en soms zitten hier al belangrijke boodschappen bij in die zich nader in de film verder ontrafelen. COLOR CORRECTION Kan erg belangrijk zijn voor het uitbeelden van de sfeer en het realistische gevoel. Zoals de afbeeldingen hiernaast ook tonen, wordt er tegenwoordig veel bijgemaakt en is het belangrijk dat alles in dezelfde kleurwaarden valt. De realiteit zit hem in het detail en dat geldt vooral voor de kleur en belichting. Dit is meteen ook één van de moeilijkste dingen om natuur getrouw te kunnen creëren. VISUAL EFFECTS Tijdens de opnames is er al rekening gehouden met de visual effects. Vaak heeft dit te maken met green/blue screen en andere tracking points die van te voren tijdens het filmen zijn aangebracht. Vervolgens wordt er in de edit sets gewerkt met After Effects en programma s als Cinema 4D om al het onmogelijke werkelijkheid te maken. SOUND EFFECTS Om deze visual effects overtuigender over te laten komen worden er sound effects toegevoegd. Explosies, klappen, twinkels en zelfs geluiden van specifieke materialen, zoals de wrijving van ijzer, water en zand. Zo komt de beleving nog meer tot leven en werkt de film nog intenser. COMPOSING FILMSOUNDTRACK Buiten alle dialogen die in films worden gevoerd en de geluiden van explosies en andere effecten is de filmsoundtrack een dragende cadans en bind het verhaal samen, het draag het verhaal en de emotie en bouwt op naar een climax. De muziek is een deel van de beleving en deze wordt gecomponeerd wanneer de filmmontage af is. Dan zitten er hele orkesten klaar om op het ritme van de beelden de muziek te spelen. 10 11