Toelichting gegevens waarstaatjegemeente.nl bij de thema s: - Jeugd en Jeugdhulpverlening - Onderwijs Oktober 2015 Ctrl/BI C. Hogervorst
Het beeld dat bij dit thema naar voren komt past bij een grotere centrumgemeente met meer grootstedelijke problematiek. Binnen de grootteklasse 100.000 tot 300.000 heeft Eindhoven een wat bijzondere positie, omdat Eindhoven een grote centrumgemeente is. Naar inwonertal heeft Eindhoven in deze categorie de meeste inwoners; de andere gemeenten zijn kleiner en niet altijd een centrumgemeente. De gegevens die bij dit thema gebruikt worden, komen grotendeels uit Kinderen in Tel. De cijfers die Kinderen in Tel hanteert komen uit één jaar, te weten 2012. Dit maakt bepaalde analyses mogelijk maar betekent ook dat cijfers minder actueel zijn. Hieronder enkele opmerkingen bij specifieke subthema s. Het percentage kinderen in achterstandswijk (cijfer uit 2012) is er een dat sterk fluctueert; zo was dit in 2008 voor Eindhoven 17,68%. De toename hierin hangt vooral samen met de economische crisis. Eindhoven scoort hierbij in 2012 met ruim 37% dicht achter Den Haag en Amsterdam, maar op afstand van Rotterdam en Enschede met een waarde van respectievelijk 56,27 en 61,37. Per publicatie kunnen de benoemde achterstandswijken sterk variëren en daarmee het aantal kinderen in achterstandswijken. Over deze methodiek bestaat discussie. Zo kan het betekenen dat nieuwbouw in een achterstandswijk leidt tot een toename van het aantal kinderen in een achterstandswijk (en dus van deze score), terwijl er wel sprake is van een verbetering van de gemiddelde sociaal economische situatie. Relevant om te zien is dat Eindhoven in 2012 relatief meer kinderen in Jeugdzorg had, maar relatief minder huishoudens met regelingen Jeugdzorg telde. Dit lijkt tegenstrijdig, maar het wijst mogelijk op een verdeling van relatief meer kinderen in Jeugdzorg over minder huishoudens. 2
Een hoger percentage kinderen met een handicap is vaak terug te voeren op de instellingen/ voorzieningen die in een gemeente aanwezig zijn in verhouding tot het inwonertal. Kinderen die in een instelling wonen worden in die gemeente ingeschreven. Vooral kleinere gemeenten met een of meer instellingen voor deze kinderen scoren hier hoog op. Daarnaast kunnen specialistische voorzieningen gezinnen aantrekken die juist deze voorzieningen nodig hebben. Hieronder een overzicht van de indicatoren met vermelding van o.a. bron, peiljaar, score ivg met de stedenklasse 100.000 tot 300.000 inwoners. Tabel 1. Overzicht indicatoren thema jeugd en jeugdhulpverlening Indicator bron jaar Score* Opmerkingen Kinderen in uitkeringsgezin Verwey Jonker Instituut 2012 - Kinderen in achterstandswijjk Verwey Jonker Instituut 2012 - Over meetmethode bestaat discussie % achterstandsleerlingen Verwey Jonker Instituut 2012 - % voortijdig schoolverlaters Verwey Jonker Instituut 2012 - Verwijzingen Halt Bureau Halt 2014 +? Wat betekent het? % werkloze jongeren Verwey Jonker Instituut 2012 0/+ % kinderen voor rechter Verwey Jonker Instituut 2012 - Wat betekent het? Verdachten 12-17 KLPD + Verdachten 18-24 KLPD - Jeugdige veelplegers KLPD 2013 + % Melding kindermishandeling Verwey Jonker Instituut +? Wat betekent het? Kinderen in Jeugdzorg Verwey Jonker Instituut 2012 - Huishoudens met regelingen CBS/Stapelingsmonitor 2012 + Lijkt in tegenspraak met cijfer jeugdzorg Huishoudens met regelingen jeugdzorg+andere regeling Kinderen in Jeugdzorg CBS/Stapelingsmonitor 2012 0/-? Uitkomsten onbegrijpelijk ivg met indicator hiervoor/ slecht omschreven Tienermoeders Verwey Jonker Instituut 2012 0/- % Kinderen met een handicap Verwey Jonker Instituut 2012 - *+ is een gunstig resultaat ivg met gemiddelde in grootteklasse. Om de diverse gegevens in perspectief te plaatsen staat hieronder het overzicht van de overall in de afgelopen jaren in Kinderen in Tel van Eindhoven en 14 andere grotere gemeenten met een centrumfunctie. Voor 2012 staat Eindhoven in de overall op een 44e plaats. NB de eerste plaats is het ongunstigst. Tabel 2. Scores vergelijkbare centrumgemeenten bij overall gegevens Kinderen in Tel, vanaf 2005. Gemeente 2012 2010 2009 2008 2007 2006 2005 Rotterdam 1 1 1 1 1 1 1 s-gravenhage 5 3 2 2 2 2 2 Amsterdam 12 4 5 3 3 3 3 Arnhem 16 20 20 21 17 14 8 Enschede 21 22 9 10 8 12 26 Groningen 31 27 29 31 25 26 22 Maastricht 32 19 33 50 57 59 71 Tilburg 35 14 22 24 14 15 27 Eindhoven 44 31 21 25 33 42 54 Nijmegen 52 41 36 39 32 29 17 s-hertogenbosch 52 52 48 54 87 44 87 Leiden 58 37 28 20 37 30 34 Utrecht 65 61 44 26 41 43 25 Zwolle 76 58 77 78 69 61 52 Breda 91 67 56 64 49 41 57 3
Tabel 3 Percentage kinderen in jeugdzorg Gemeente % kinderen in jeugdzorg (2012)¹ Rotterdam 2,36% s-gravenhage 2,04% Amsterdam 1,05% Arnhem 1,94% Maastricht 2,49% Utrecht 1,16% Groningen 2,08% Tilburg 2,04% Leiden 2,39% Eindhoven 2,04% Breda 2,04% Nijmegen 1,56% Zwolle 1,57% Enschede 1,46% s-hertogenbosch 1,76% ¹ Bron: http://www.waarstaatjegemeente.nl/ ² Bron: DUO, http://www.vsvverkenner.nl/ 4
Algemeen beeld: Eindhoven heeft relatief veel leerlingen in het voortgezet onderwijs en relatief weinig in het basisonderwijs; de gemiddelde afstand tot scholen is lager dan bij andere gemeenten in deze grootteklasse. Eindhoven telt meer achterstandsleerlingen en meer voortijdig schoolverlaters. Bij het aandeel voortijdig schoolverlaters is het verschil relatief klein (0,2% punt), bij het aandeel achterstandsleerlingen is dit verschil een stuk groter. Eindhoven komt wat dit betreft kort achter de 4 grote steden, wat je ongeveer zou mogen verwachten van een 5 e stad met een belangrijke centrumfunctie. Gemeente Tilburg heeft een vergelijkbaar, maar net iets hoger percentage achterstandsleerlingen. Het aandeel achterstandsleerlingen neemt zowel landelijk als lokaal af. Het hier getoonde percentage achterstandsleerlingen is van 2012; inmiddels is het percentage (schooljaar 2014/15) 12%. Wat betreft voortijdig schoolverlaters is Eindhoven in vergelijking met andere grote en middelgrote centrumgemeenten een goede middenmoter: zie de tabel op de volgende pagina. Eindhoven telt minder voortijdig schoolverlaters dan de 4 grote steden, Arnhem, Maastricht, Groningen, Tilburg en Leiden; maar meer dan: Breda, Nijmegen, Zwolle, Enschede en Den Bosch. Zie tabel 4. In tabel 5 staat een overzicht van de indicatoren met vermelding van de bron, jaar waar het genoemde cijfer betrekking op heeft, de score ten opzichte van het gemiddelde van de grootteklasse 100.000-300.000 en eventuele opmerkingen. Zo is bijvoorbeeld niet van alle cijfers is duidelijk wat het betekent, dus hoe het cijfer geïnterpreteerd moet worden: is een hogere score positief of negatief? Dit staat vermeld in het overzicht. 5
Tabel 4 Scores vergelijkbare centrumgemeenten bij voortijdig schoolverlaten. % Vsv Gemeente 2013/2014 Rotterdam 3,9% s-gravenhage 3,4% Amsterdam 3,4% Arnhem 3,2% Maastricht 3,2% Utrecht 3,1% Groningen 2,8% Tilburg 2,8% Leiden 2,8% Eindhoven 2,5% Breda 2,4% Nijmegen 2,3% Zwolle 2,3% Enschede 2,2% s-hertogenbosch 2,1% Tabel 5 Overzicht indicatoren thema onderwijs Indicator bron jaar score Opmerking Leerlingen basisonderwijs DUO 2013 -? Wat betekent het? Leerlingen voortgezet onderwijs DUO 2013 +? Wat betekent het? Achterstandsleerlingen Verwey Jonker Instituut 2012 - Voortijdige schoolverlaters totaal DUO 2014 +- Ander, actueler cijfer dan bij thema Jeugd* Basisonderwijs per 10.000 inwoners DUO 2014 - Wat betekent het? Voortgezet onderwijs per 10.000 inwoners DUO 2012 +- Wat betekent het? Afstand Basisschool CBS 2013 + Afstand tot voortgezet onderwijs CBS 2013 + Basisonderwijs voldoende nabij Huishoudens met regeling Onderwijs Stapeling Onderwijs met andere regeling King burgerpeiling Niet gevuld; bij andere gemeenten eveneens niet; wat voegt dit toe boven afstand? CBS/Stapelingsmonitor 2012 +- Is hier wel voldoende differentiatie? CBS/Stapelingsmonitor 2012 + Is hier wel voldoende differentiatie? *In dit overzicht wordt een recenter cijfer gebruikt voor voortijdig schoolverlaten dan in het overzicht over Jeugd en jeugdhulpverlening. Verschillen in deze cijfers zijn mede terug te voeren op een verbeterde registratie bij DUO; er worden nu minder leerlingen ten onrechte als voortijdig schoolverlater aangemerkt dan voorheen. 6
Bijlage 1. Referentiekader Gemeenten met tussen de 100.000 en 300.000 inwoners 2014 Eindhoven 220.920 Tilburg 210.270 Groningen 198.317 Almere 196.013 Breda 179.623 Nijmegen 168.292 Enschede 158.586 Apeldoorn 157.545 Haarlem 155.147 Amersfoort 150.897 Arnhem 150.823 Zaanstad 150.598 's-hertogenbosch 150.401 Haarlemmermeer 144.061 Zoetermeer 123.561 Zwolle 123.159 Maastricht 122.488 Leiden 121.163 Dordrecht 118.691 Ede 110.656 Emmen 108.052 Leeuwarden 107.342 Alkmaar 106.857 Alphen aan den Rijn 106.785 Westland 103.241 Venlo 100.428 Delft 100.046 7