Trickle down in de stad

Transcriptie

1 Trickle down in de stad Roderik Ponds (RUG/Atlas) Gerard Marlet (RUG/Atlas) Harry Garretsen (RUG) Clemens van Woerkens (Atlas) & de steden Arnhem, Delft, Haarlem, Leeuwarden en Zaanstad & Platform31 Amsterdam, 20 mei 2015

2 Amsterdam (voor mijn geboorte) 2

3 Smart people, strong cities (Cpb) a a n d e e l h o o g o p g e l e i d e n 5 0, 9 % t o t 7 9, 2 % 4 6, 5 % t o t 5 0, 9 % 3 9, 8 % t o t 4 6, 5 % 3 7, 7 % t o t 3 9, 8 % 3 5, 5 % t o t 3 7, 7 % 3 2, 2 % t o t 3 5, 5 % 3 1, 8 % t o t 3 2, 2 % 2 9, 2 % t o t 3 1, 8 % 2 7, 5 % t o t 2 9, 2 % 2 6, 7 % t o t 2 7, 5 % 2 4, 9 % t o t 2 6, 7 % 2 3, 8 % t o t 2 4, 9 % 2 1, 8 % t o t 2 3, 8 % 1 9, 6 % t o t 2 1, 8 % 1 7, 4 % t o t 1 9, 6 % 0, 0 % t o t 1 7, 4 % Groei hoogopgeleiden in % -punt % 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Eindhoven Rotterdam Den Haag Amst erdam Ut recht 10% 20% 30% 40% 50% Aandeel hoogopgeleiden

4 Werkloosheid 14% 12% 10% Niet-w erkzame beroepsbevolking als percent age van de beroepsbevolking laag middelbaar hoog 8% 6% 4% 2% 0%

5 Trickle down? 20% Werkloosheid onder laagopgeleiden 18% Lelyst ad Rotterdam 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% Emmen Amst erdam Den Haag Groningen Almere Vlaardingen Arnhem Leidschendam- Schiedam Bergen Heerlen op Zoom Enschede Gouda Voorburg Leeuw arden Roosendaal Helmond Zw olle Venlo Tilburg Breda Spijkenisse Purmerend Delft DordrechtHengelo (O.) Sit t ard-geleen Eindhoven Nijmegen Ut recht Apeldoorn Zoet ermeer Oss Alkmaar Maastricht Amst elveen Hoorn Zaanst ad Almelo Alphen aan den Rijn Devent er Haarlem Leiden Ede Amersf oort s-hert ogenbosch Haarlemmermeer Velsen Hilversum aandeel hoogopgeleiden 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60% 65% 5

6 Hoogopgeleiden en groei van banen per sector Horeca Cultuur en recreatie Detailhandel (nietfun) Detailhandel (fun) Persoonlijke diensten + + +/... Relatie hoogopgeleiden en groei banen per sector (stilistische weergave) 6

7 Arbeidsmarkt is regionale markt Kans op werk lager opgeleiden - stad en regio 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80 Haarlem Amst erdam st eden Kansen als stad in isolement lag Feit elijke kansen (rekening houdend met regio) 7

8 In de meeste steden waar veel hoogopgeleiden wonen zijn er meer kansen voor laagopgeleiden 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 kans op w erk laagopgeleiden Eindhoven Enschede Helmond Venlo Weert Hengelo (O.) Roermond Maastricht Zw olle Assen Apeldoorn Doet inchem Zut phen Devent er Arnhem Sit t ard-geleen Tilburg Amersf oort Wint ersw ijk Ede Meppel Leeuw arden Hoogeveen Almelo s-hert ogenbosch Hilversum Haarlem Oss Smallingerland Breda Tiel Heerlen Lelyst Heerenveen ad Noordoost polder Alphen aan den Rijn Gorinchem Alkmaar Terneuzen Roosendaal Den Haag Hoorn Delft Bergen op Zoom Goes Gouda Emmen Súdw est Fryslân Dordrecht Rotterdam Middelburg (Z.) y = 1,16+0,16x (t-waarde 2,4 ) Groningen Ut recht Amst erdam Nijmegen Leiden 1,10 aandeel hoogopgeleiden 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60% 65% 8

9 ...maar toch is de werkloosheid onder laagopgeleiden daar vaak nog relatief hoog 20% 18% 16% w erkloosheid laagopgeleiden Rotterdam Lelyst ad 14% 12% 10% 8% 6% Amst erdam Den Haag Groningen Almere Vlaardingen Arnhem Leidschendam- Schiedam Emmen Gouda Bergen Voorburg op ZoomHeerlen Enschede Leeuw arden Roosendaal Breda Zwolle Helmond Spijkenisse Dordrecht Delft Purmerend Nijmegen Tilburg Sit t ard-geleen Ut recht Hengelo Venlo (O.) Eindhoven Zoet ermeer Apeldoorn Alkmaar Oss Amst elveen Maastricht Hoorn Alphen aan Zaanst den Rijn Almelo ad Leiden Haarlem Devent er Amersf oort s-hert Ede Haarlemmermeer ogenbosch Velsen Hilversum 4% 2% kansen op de arbeidsmarkt laagopgeleiden 0% 1,10 1,15 1,20 1,25 1,30 1,35 9

10 Aandeel laagopgeleiden met alleen basisonderwijs Aandeel van de laagopgeleiden met alleen basisonderw ijs 28,3% tot 30,1% 28,2% tot 28,3% 27,5% tot 28,2% 25,3% tot 27,5% 23,1% tot 25,3% 22,1% tot 23,1% 20,6% tot 22,1% 20,4% tot 20,6% 19,9% tot 20,4% 19,7% tot 19,9% 19,5% tot 19,7% 19,0% tot 19,5% 18,1% tot 19,0% 17,4% tot 18,1% 17,1% tot 15,1% 17,4% tot 17,1% 10

11 En er speelt nog wat anders 11

12 Werken onder je niveau WERKENDEN BANEN Hoogopgeleid Middelbaar opgeleid Laag opgeleid Hogere en wetenschappelijke beroepen Middelbare beroepen Elementaire en lage beroepen 12

13 Verschillen in verdringing en hoger opgeleiden 40% 35% verdringing (banen laag niveau door hoogopgeleiden / omvang laag opgeleide beroepsbevolking Groningen 30% Ut recht 25% 20% 15% 10% 5% 0% Emmen Haarlemmermeer Apeldoorn Hengelo (O.) Enschede Tilburg Ede Heerlen Hoorn Rotterdam Gouda Venlo Zoet ermeer Dordrecht Almelo Oss Lelyst ad Almere Zaanst ad Spijkenisse Vlaardingen Zw olle Leeuw arden Amst elveen Breda Eindhoven Delft Arnhem s-hert ogenbosch Haarlem Amersf oort Leidschendam- Voorburg Nijmegen Leiden Amst erdam aandeel hoogopgeleiden 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60% 65% 13

14 En hangt deels weer samen met relatief lage kansen voor middelbaar en hoogopgeleiden MPT_WERKNVMIDD13/MPT_BRBVMIDD13 (QR) 89,7% tot 89,7% 88,1% tot 89,7% 86,2% tot 88,1% 85,8% tot 86,2% 85,1% tot 85,8% 84,2% tot 85,1% 84,0% tot 84,2% 83,4% tot 84,0% 82,6% tot 83,4% 81,7% tot 82,6% 80,2% tot 81,7% 78,2% tot 80,2% 77,1% tot 78,2% 76,4% tot 77,1% 73,5% tot 76,4% 71,3% tot 73,5% MPT_WERKNVHOOG13/MPT_BRBVHOOG13 (QR) 94,3% tot 95,0% 93,6% tot 94,3% 93,3% tot 93,6% 92,9% tot 93,3% 92,6% tot 92,9% 92,4% tot 92,6% 91,8% tot 92,4% 91,6% tot 91,8% 91,0% tot 91,6% 90,5% tot 91,0% 90,3% tot 90,5% 90,0% tot 90,3% 89,2% tot 90,0% 87,9% tot 89,2% 87,4% tot 87,9% 85,8% tot 87,4% 14

15 Werken onder je niveau: tijdelijk en/of structureel fenomeen? Recessie: a buyers market job polarization? Ontwikkeling aantal banen tussen 2010 en 2013 naar minimaal vereist opleidingsniveau 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% -1,0% laag onderw ijsniveau middelbaar onderw ijsniveau hoog onderw ijsniveau -2,0% -3,0% -4,0% 15

16 Samenvattend 1. Steden met meer hoogopgeleiden bieden meer economische kansen voor laagopgeleiden 2. Meer banen voor laagopgeleiden leiden echter niet een-op-een tot minder werkloosheid onder de laagopgeleiden in een stad 3. Door de regionale werking van de arbeidsmarkt 4. Door de samenstelling van de (laagopgeleide) beroepsbevolking 5. En door mensen die onder hun niveau werken 16

17 Beleid.. 1. Arbeidsmarkt: matching van vraag van werkgevers met aanbod van werknemers 2. Stimuleer de vraag naar arbeid. Maar hoe? (Persoonlijke diensten, zwart werk tegengaan of juist inzetten op meer werk voor hoger opgeleiden) 3. De aanbodkant: aantrekkelijkheid van lager opgeleiden voor werkgevers:kosten verlagen of capaciteiten vergroten) Maar in hoeverre ruil je dan de ene werkloosheid af tegen de andere? En hoe beoordeel je of dat wenselijk is? Rationeel: zijn er externe effecten voor maatschappij of politieke afweging? 17

18 Trickle down in de stad Roderik Ponds (RUG/Atlas) Gerard Marlet (RUG/Atlas) Harry Garretsen (RUG) Clemens van Woerkens (Atlas) & de steden Arnhem, Delft, Haarlem, Leeuwarden en Zaanstad & Platform31 Amsterdam, 20 mei 2015