26 Evolutie sportaccom» maart 2016» nummer 1 EEN GOLF VAN AANVULLENDE INFRASTRUCTUUR Door Jeroen Kuypers Elke golfbaan is een prachtig stuk natuur, doorsneden door paden en groene velden, die in wezen ook voor andere doeleinden dan alleen golf zouden kunnen worden benut. Andere sporters laten daarom steeds vaker hun oog op golfbanen vallen. De golfverenigingen blijken ook in toenemende getale bereid hun banen voor niet-golfers ter beschikking te stellen. In het kader van multifunctioneel ruimtegebruik zouden gemeenten daarom actief op deze evolutie moeten inspelen. Golf is lang een sport geweest die vooral door leden van de zogeheten betere klassen beoefend werd. De Belgische golfhistoricus Vincent Borremans schetst in zijn prachtig beschreven en fraai geïllustreerde boek Honderd jaar Royal Latem Golf de exclusieve gemeenschap van de Gentse bourgeoisie en haar golfclub. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het een geheime verzamelplek voor spionnen, in dienst van de Engelsen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er aardappels geteeld om de honger van de Gentse bevolking te helpen stillen. Tussen en na de oorlogen bracht de club enkele internationale kampioenen voort, onder wie opvallend veel vrouwen. De duizend sporters waren francofiel in hun taal en cultuur en anglofiel in hun golforiëntatie. Wilde je lid worden, dan moest je door de ballotage komen. Een voetbal wegschoppen was een recht voor iedereen, een golfbal wegslaan een voorrecht voor weinigen. Die tijden liggen inmiddels ver achter ons. De voorbije decennia is golf veranderd van een sport voor een elite in een sport die door brede lagen van de bevolking beoefend wordt nog net geen volkssport. Geen evenwicht Royal Latem Golf heeft nog altijd duizend leden en nog altijd een wachtlijst, zegt André Klok, directeur van de International Golf Maastricht. Duizend heb je er ook
27 Kamperen op golfpark Spandersbosch in Hilversum. FOTO: RONALD SPEIJER
28 Evolutie sportaccom» maart 2016» nummer 1 GOLF IS VERANDERD VAN ELITESPORT IN SPORT VOOR BREDE GEN VAN DE BEVOLKING nodig om renderend te kunnen draaien als club, maar het merendeel van de clubs zit daar tegenwoordig onder. Het aantal geregistreerde golfers is in Nederland weliswaar gestegen tot een kleine 400.000 maar daarvan is slechts de helft lid van een club. Bovendien is de frequentie waarmee de gemiddelde ongeorganiseerde golfer de baan op gaat gedaald tot vier maal per jaar. Dat zou geen probleem zijn, als er sinds de jaren 90 niet zoveel banen waren bijgekomen. Vraag en aanbod zijn tegenwoordig niet meer in evenwicht. Wat we nu zien is dat verenigingen als de ANWB arrangementen voor hun leden bedingen. Maar, zeggen ze, we brengen veel leden, dus willen we ook veel korting. Het gevolg is dat sommige banen kortingen verlenen die eigenlijk niet verantwoord zijn, om toch maar spelers te trekken. Ze doen dat ook in de hoop dat deze gelegenheidssporters gebruik zullen maken van hun horecavoorziening, wat ze overigens meestal niet doen. Het is een spiraalvormige beweging naar beneden. Volgens ons een uitzichtloze, waaraan wij dan ook niet willen meedoen. Wij zijn de weg van de kwaliteitsverhoging ingeslagen: méér golf bieden voor hetzelfde tarief. Zoveel onbenoemde meerwaarde De vraag is of het glas half vol is of half leeg. Zijn er teveel banen of te weinig spelers? 400.000 geregistreerde golfers is toch bepaald niet niks. Er zijn noch teveel banen, noch te weinig golfers, zegt Ramon van Wingerden, manager sportontwikkeling bij de Koninklijke Nederlandse Golffederatie in Utrecht. Maar er is inderdaad een grote groep spelers die te weinig de baan op gaat. De benutting van de banen kan beter. Toch zijn de vooruitzichten voor de sport gunstig. De democratisering is vanaf 1974 goed en ononderbroken ingezet. In dat jaar werden de eerste twee openbare banen geopend, Kleiburg en Spaarnwoude. Maar als je je in de geschiedenis van de sport verdiept kom je erachter dat zelfs al in de twintiger jaren het toenmalige golfcomité voorstander was van een open sport. Het duurde alleen nog tientallen jaren eer dat voornemen werkelijk in praktijk werd gebracht. Van Wingerden vervolgt: Vroeger was golf natuurlijk duurder, maar nu? Voor 2.000 euro per jaar kan een echtpaar elke dag golfen. Dat betekent dat je voor een tientje per keer dagelijks uren in de vrije natuur kunt doorbrengen en gelijkgezinden ontmoeten in een kwaliteitsvolle horecaomgeving. Een ouder echtpaar, zeg boven de 55 of 60, kan via de golfclub sociaal actief blijven en via de sport lichamelijk fit. En 2.000 euro? Dat is ongeveer de prijs van een gemiddelde vakantie. Er zijn heel wat duurdere hobby s. Golf biedt zoveel onbenoemde meerwaarde dat het me inderdaad verbaast dat met name ouderen niet massaler en vooral veelvuldiger gebruik maken van de golfbaan. Daar valt nog veel te winnen voor de sport. Kennismaken en doorstromen Hoe denkt André Klok de bezoekers van zijn baan méér golf voor hetzelfde tarief te bieden? Onder andere via een samenwerking met de Impact Golf Academy van Sjors Lemmens die zich op zijn terreinen heeft mogen vestigen. Onze golfschool werkt samen met de gemeente Maastricht. Die stuurt ons jongeren door die op vrijdagmiddag mogen kennismaken met golf voor een zeer laag bedrag, aldus de professionele golfleraar en radiocommentator bij golftoernooien. Wij hebben geïnvesteerd in apparaten voor virtual reality, die er in ons lokaal voor zorgen dat de speler ervaart hoe ver en in welke rechte lijn hij geslagen zou hebben als hij op een echte baan had gestaan. Dat stimuleert enorm. We zorgen er ook voor dat beginners al snel de baan op kunnen en niet alleen maar balletjes staan te slaan op de driving range. Het is die combinatie van het beleven van een baan en het snel zien dat je iets kunt leren, die beginners enthousiast kan maken voor de sport. Want we zijn er daadwerkelijk in geslaagd mensen via dit programma te laten doorstromen. Die doorstroom is natuurlijk ook financieel onze bedoeling. De vrijdagmiddaglessen zijn nadrukkelijk maar een teaser, een aanzet. Als het kwartje valt moeten ze voor reguliere lessen opteren. Golf-fitness Sjors Lemmens en zijn collega geven, in samenwerking met een fysiotherapeut, ook golf-fitness. Dat is een methode om fitter te worden voor het spelen van golf maar eigenlijk ook om een betere conditie te krijgen in het algemeen. Je kunt deze activiteit van twee kanten bezien: als een voorbereiding op golf of simpelweg als een vorm van fitness. Golf wordt trouwens ook gebruikt in het kader van revalidering na een beroerte of ongeluk.
29 Je kunt namelijk prima golf spelen vanuit een rolstoel. Er bestaan zelfs speciale stoelen die helemaal openklappen, zodat je ver kunt uithalen voor je swing. De combinatie met andere sporten maken we hoe dan ook steeds vaker. Als er een grote groep een dag op de baan komt, bijvoorbeeld in het kader van een bedrijfsevenement, gaat lang niet iedereen golfen. Soms gaan er 40 man een clinic bij ons volgen, 20 gaan er fietsen en nog eens 20 wandelen. Het terrein leent zich er evengoed voor. De hoofdmoot En dat is ook volgens Ramon van Wingerden de grootste troef die de golfsport in handen heeft. Natuurlijk willen wij graag dat de geregistreerde golfers vaker hun sport beoefenen, en natuurlijk willen wij meer potentiële golfers naar de banen krijgen, maar aan de voortgaande democratisering van de golfsport, aan die toenemende openheid naar de omgeving toe, zit ook een ander aspect. Een golfterrein is een groot en groots stuk natuur. Onderzoek heeft aangetoond dat de biodiversiteit op een golfbaan groter is dan op een weiland. We doen al jaren aan duurzaam beheer en werken samen met verenigingen als de vogelbescherming. Maar wat betekent het eigendom van 65 hectare terrein buiten het juridische kader? We zien dat golf de hoofdmoot vormt van de activiteiten die er plaatsvinden, maar we zijn steeds meer van mening dat het niet de enige vorm van activiteit hoeft te zijn. Daarom wordt er samengewerkt met sportvissers, met wandelclubs, met fietsers en joggers stuk voor stuk sporten die je gemakkelijk op een golfbaan kunt beoefenen. We kunnen daarin echter nog veel creatiever zijn en nog veel verder gaan. Yoga is de snelst groeiende sport in Nederland. Wat ligt er meer voor de hand dan een groepje buiten, op het veld, zijn oefeningen te laten doen en daarna gebruik te laten maken van de voorzieningen? Niet in de weg lopen Die voorzieningen zijn even cruciaal als de ruimte zelf. Amsterdam is een stad met een sterk groeiend aantal ongeorganiseerde sporters. De gemeente probeert de openbare ruimte zo in te richten dat hardlopers met behulp van LED-verlichting en apps een parcours kunnen laten projecteren op het asfalt. Dat lost echter slechts de helft van het accommodatieprobleem op, want langs de weg staan nergens lockers, kleedhokjes en douches waar de sporters waardevolle spullen en kledingstukken kunnen onderbrengen. Ze moeten bij wijze van spreken met hun autosleutels en bankpasjes van start gaan en na het overschrijden van de virtuele finish bezweet weer in hun wagen stappen als ze hun sleutels onderweg niet verloren hebben. Die voorzieningen zijn Ramon van Wingerden: Wij als Nederlandse Golf Federatie geven de grens niet aan tussen wat nog wel mag en wat niet meer. Als er al een grens is, dan bepalen de mensen die zelf. wel aanwezig op een golfbaan. Van Wingerden: Golfers en bijvoorbeeld hardlopers hoeven elkaar ook niet in de weg te lopen. De laatsten kunnen bijvoorbeeld tussen vijf en zes gaan sporten en daarna nog wat drinken in het clubhuis, terwijl de eerste golfers alweer de baan op gaan. Het is zelfs mogelijk sporten als hockey of voetbal op een golfbaan te beoefenen. Wij als Nederlandse Golf Federatie geven de grens niet aan tussen wat nog wel mag en wat niet meer. Als er al een grens is, dan bepalen de mensen die zelf. Schiet niet direct in de doe -reflex De actieve medewerking van de verenigingen is daarom van groot belang voor het openstellen van golfbanen voor andere sporters. Van Wingerden: Het zal al helpen dat bepaalde groepjes vanuit het ledenbestand zelf worden opgestart. Leden kunnen met hun eigen bestuur en greenkeeper afspreken waar en wanneer ze gaan hardlopen, wandelen of fietsen. Wanneer de vraag van buiten de vereniging komt hangt het antwoord deels af van de houding van het bestuur. Een golfclub is mijns inziens een A-merk, en één van de wezenlijke kenmerken van een A-merk is dat het is aangesloten op het heden. De kern van het merk is een waarde. Hoe die waarde in de praktijk wordt gebracht is het resultaat van een organisch proces, van constante veranderingen. De waarde zelf is stabiel, de invulling ervan niet. Een goed bestuur heeft volgens ons een open karakter, naar de omgeving toe en naar de eigen leden toe. Het weerspiegelt de FOTO: KOEN SUYK
FOTO: RONALD SPEIJER 31 EEN GOLFTERREIN IS EEN GROOT EN GROOTS STUK NATUUR Langlaufen op golfbaan Leeuwenbergh in Den Haag. veranderende samenstelling van het ledenbestand, zoals dat laatste de maatschappelijke veranderingen weerspiegelt. Daarom golfen er tegenwoordig veel meer vrouwen dan vroeger gelukkig maar en maken vrouwen ook steeds vaker deel uit van het bestuur van een club. Hij gaat verder: Mannen met een lange staat van dienst horen er óók in thuis, maar in de meeste besturen maken ze niet langer de dienst uit. Een modern bestuur zal zeker openstaan voor deze ontwikkeling naar meer openheid voor andere sporters, al zal ze vast ook tegenstand onder de leden moeten pareren. Je mag er nooit van uitgaan dat iedereen automatisch voorstander is. Tussen de tien en twintig procent zal dwarsliggen, aanvankelijk, denk ik dan echter, want met de juiste argumenten overtuig je heel wat mensen. Schiet niet direct in de doe - reflex, geef ze zeggenschap in de beslissing, dan gaan ze wel mee. En geef ze ook de tijd. Het gaat niet gelijk perfect, zo n samenwerking met andere partijen. Een hole achter een hoekvlag De openheid hoort naar twee zijden te gaan. Als het denkbaar is dat andere sporters gebruik maken van de golfbaan, is het even denkbaar dat golfers gebruik maken van de sportvelden van anderen. Dat gebeurt ook al in de praktijk, zegt Ramon van Wingerden. In s Gravenzande wordt JE HOEFT GEEN GROTE INGREPEN TE DOEN OM EEN VOETBAL- OF HOCKEYVELD OOK VOOR GOLF GESCHIKT TE MAKEN er golf gespeeld op voetbalvelden. Daarvoor geldt hetzelfde als voor onze banen: voetbal vormt er de hoofdmoot, maar het grootste deel van de tijd liggen die velden er verlaten bij. Je hoeft geen grote ingrepen te doen om een voetbal- of hockeyveld ook voor golf geschikt te maken. Een hole kan tussen een bosschage of achter de hoekvlag worden afgelegd of het putje kan tijdens een wedstrijd of training worden afgedekt. De gemeente s Gravenzande bewijst hiermee dat ze op een slimme manier een optimaal gebruik weet te maken van haar sportieve infrastructuur. Het openstellen van de golfbaan maakt volgens Ramon van Wingerden deel uit van een proces dat ruim 40 jaar geleden al in gang is gezet en dat nog lang niet ten einde is. Belangrijk is het besef dat zo n golfbaan niet 24 uur per dag exclusief voor ons golfers bestemd is. Dat besef is overal al goed aan het doordringen. Voor ons als federatie is het bijvoorbeeld thema bij een volgend congres. Het zou mij niet verbazen als we voorstellen die we nu nog heel vergaand vinden de komende jaren gerealiseerd zien worden. Wie weet is over tien jaar het multifunctioneel gebruik van de golfbaan net zo normaal als het exclusief en eenzijdig gebruik dat in de jaren 20 was. Wie weet zeggen we dan wel: Wie heeft ooit gedacht dat er op zo n groot terrein alleen maar ruimte was voor golfkarretjes en sporters met een golftas over de schouders?