vrom030224 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 11 april 2003 Hierbij bied ik u de antwoorden aan op de vragen d.d. 12 maart jl. gesteld door de commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer inzake het Vastgoedfonds Lieven de Key. De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, H. G. J. Kamp 1
18/VROM/2003 Antwoorden op vragen van de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, ingezonden 12 maart 2003 De gestelde vragen hebben betrekking op corporaties, verenigd in het Vastgoedfonds Lieven de Key. Het Vastgoedfonds Lieven de Key is een samenwerkingsverband van 6 corporaties en een projectontwikkelaar (De Principaal). De reden tot samenwerking van de partijen in het Vastgoedfonds (ingangsdatum 1 januari 2001) ligt in het feit dat met instandhouding van de lokale banden die elk der aangesloten corporaties heeft geprofiteerd kan worden van schaalvoordelen op het gebied van treasury, ICT, spreiding risico s, bundeling van specifieke deskundigheid etc. Uitgangspunt hierbij is de gemeenschappelijke visie en het ambitieniveau omtrent de gewenste kwaliteit van aanbod, dienstverlening en maatschappelijke functie. Dit zou op termijn moeten leiden tot het onderbrengen van het totaal aan vastgoed in Woonstichting Lieven de Key. Het beheer en aanbod van woondiensten blijft bij de oorspronkelijke t.i. s. In De Principaal BV is de projectontwikkeling c.a. ondergebracht. Alvorens Puntsgewijs op de gestelde vragen in te gaan bericht ik u nog dat u onjuist geïnformeerd bent omtrent het feit dat het Openbaar Ministerie een gerechtelijk vooronderzoek is gestart naar één van de betrokken corporaties van het Vastgoedfonds Lieven de Key. Een dergelijk onderzoek vindt momenteel niet plaats. 1 Het Vastgoedfonds Lieven de Key is geen aparte juridische entiteit. Er is geen sprake van een separate rechtspersoon (dus ook niet van een toegelaten instelling). Het gaat hier zuiver om een samenwerkingsverband van 6 toegelaten instellingen. Van deze corporaties hebben er 5 in hun statuten vastgelegd dat de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur wordt gevormd door de Raad van Commissarissen en de Raad van bestuur van Woonstichting Lieven de Key. Derhalve is sprake van een gemeenschappelijke Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur. Ter adstructie heb ik een schema van de organisatiestructuur bijgevoegd 1. Verder bezit Woonstichting De Key 100 % van het aandelenkapitaal van De Principaal (circa 1 mln.). De Accountantsdienst van VROM is momenteel bezig met de afronding van de rapportage inzake het onderzoek zoals ik heb toegezegd op het interpellatiedebat van 3 december jl. Het gaat hier om een onderzoek naar hetgeen zich in financiële zin bij Woonzorg Nederland heeft afgespeeld in de periode 1998/2001, alsmede de werkwijze van het CFV bij een drietal corporaties. Het Vastgoedfonds maakt deel uit van dit onderzoek, evenals Centrada en Het Oosten. De rapportage van de Accountantsdienst zal ik op zo kort mogelijke termijn aan de Tweede Kamer doen toekomen. 1 Bijlage niet elektronisch beschikbaar. 2 Zoals hiervoor reeds is aangegeven is sprake van afzonderlijke toegelaten instellingen. Het «normale» toezichtsregiem is op deze corporaties van toepassing, waarbij uiteraard deze instellingen volledig dienen te voldoen aan de vigerende regelgeving. Hieronder valt ook het in de jaarrekeningen 2
inzichtelijk maken van de geldstromen met betrekking tot deelnemingen (bijv. De Principaal). Omtrent de financiële situatie van de corporaties laat ik mij, zoals gebruikelijk, adviseren door het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV). Tevens vindt er vanuit mijn departement een toets plaats op de sociale activiteiten, waaronder onder meer het nakomen van de verplichtingen jegens de huurders. De Principaal (een autonome BV) valt niet onder het toezicht van VROM. Deze instelling stuurt derhalve geen gegevens (jaarrekeningen) naar VROM en de financiële positie wordt niet door het CFV beoordeeld. 3 Het CFV heeft bij een viertal bij het Vastgoedfonds aangesloten corporaties nader onderzoek verricht naar de financiële positie. Centrada is een «saneringscorporatie» en Woonstichting Lieven de Key, Woonstichting De Key en Nijestee kennen een zwakke(re) financiële positie. Los van het feit dat deze instellingen deel uitmaken van het samenwerkingsverband zijn zij, door het Centraal Fonds in het kader van het oordeel over 2001, voor nader onderzoek geselecteerd. Dit is gebeurd op basis van de individueel bepaalde financiële positie van de corporatie. Met betrekking tot het individueel oordeel over het boekjaar 2001 kom ik, op advies van het CFV, voor wat betreft Woonstichting De Key en Nijestee tot de conclusie dat deze instellingen in de periode tot en met 2006 over een gecorrigeerd weerstandsvermogen beschikten dat in één of meerdere jaren lager is dan het minimaal gewenste weerstandsvermogen. Onderzoek heeft evenwel uitgewezen dat de instellingen zodanige maatregelen hebben getroffen of in voorbereiding hebben dat het weerstandsvermogen naar verwachting binnen vijf jaar het gewenst niveau zal bereiken. Op grond van de inzake Centrada in het steunbesluit opgenomen voorwaarden vindt tussen de corporatie en het Centraal Fonds periodiek overleg plaats over de uitvoering en de voortgang van het saneringsplan en de financiële positie. Aangaande deze drie corporaties heb ik in mijn brief aangaande het prestatieoordeel over het boekjaar 2001 met betrekking tot de financiële positie geen aanleiding gezien tot het maken van andere opmerkingen. Ik heb in mijn oordeel 2001 betreffende Woonstichting Lieven de Key mijn zorg uitgesproken omtrent de financiële positie en de corporatie verzocht mij nader te informeren omtrent de maatregelen die zijn of worden getroffen teneinde aan de financiële problematiek het hoofd te bieden. Buiten deze door het CFV uitgevoerde «reguliere onderzoeken» is in opdracht van het CFV nog onderzoek uitgevoerd naar het, in het kader van het saneringsplan betreffende Centrada, verloop van de verkopen van 933 woningen. De uitkomsten van dat onderzoek vormde voor mij aanleiding voor het instellen van een nader informatief onderzoek. Dit onderzoek is nog niet afgerond. Destijds is in de relatie tussen het ministerie van VROM en het CFV bepaald dat toezichtsgegevens die door het CFV aan het ministerie van VROM zijn verstrekt in principe vertrouwelijk blijven en niet openbaar gemaakt zullen worden. Gezien het feit dat in de rapportages gevoelige bedrijfsinformatie is opgenomen kan verstrekking slechts op vertrouwelijke basis plaatsvinden (inzagerecht). 3
4 Er was eind 2001 sprake van een vertrouwenscrisis. Het ging hier om verschil van inzicht in de portefeuilleverdeling en de wijze van leiding geven aan het bedrijf. Op basis van een interne evaluatie waarbij de corporatiedirecteuren het vertrouwen opzegden in het functioneren van de Raad van Bestuur, koos de Raad van Commissarissen voor het vertrek van de bestuurders. Het terugbrengen van de ambities van het Vastgoedfonds (back to basics) heeft ertoe geleid dat de directeur van de Principaal heeft besloten (december 2002) van werkomgeving te veranderen. Momenteel vindt (conform de voorwaarde die VROM bij «de oprichting van het Vastgoedfonds» heeft gesteld) een evaluatie van en door het Vastgoedfonds plaats onder voorzitterschap van mr. H. Koning. De resultaten van deze evaluatie worden in mei verwacht. Na ontvangst van de rapportage hieromtrent zal ik de Kamer nader informeren. 5 In één geval was sprake van het niet verlengen van het contract en in de andere twee gevallen zijn afkoopregelingen overeengekomen op basis van de zgn. kantonrechterformule. 6 De corporaties Jutphaas Wonen en Eigen Haard beraden zich nog aangaande hun toekomst in relatie tot de bijgestelde doelstelling (verlaging van het ambitieniveau) van het Vastgoedfonds. Van een definitief besluit tot uittreding is nog geen sprake. 7 De corporatie Woonstichting De Key is enig aandeelhouder van De Principaal en loopt derhalve risico over deze inbreng ( 1 mln.). De aansprakelijkheid kan gezien de 100 % deelname verder gaan dan het gestorte aandelenkapitaal. De vermogens van de corporaties staan niet garant voor projecten van De Principaal. 8 De Principaal ontwikkelt onder meer het project «nieuwbouw Haveneiland-West en de Rietlanden» in IJburg. Ik heb geen inzicht in de omvang van de investeringen die deze activiteit met zich meebrengt, noch heb ik inzicht in de bedrijfsvoering van De Principaal. Zoals ik reeds eerder heb vermeld is De Principaal een autonome BV die niet onder het toezicht van VROM valt. Woonstichting De Key (niet Lieven de Key) participeert, evenals andere Amsterdamse corporaties ook in de ontwikkeling van IJburg. Hierin past tevens bijstelling van beleid in verband met zich wijzigende marktomstandigheden. Tot op heden hebben mij geen signalen bereikt dat de deelname van Woonstichting De Key in De Principaal tot verliezen voor deze corporatie leidt. 9 Zoals reeds eerder is vermeld heeft VROM geen toezichtsbevoegdheid richting De Principaal. Mij is niets bekend met betrekking tot verplichtingen van De Principaal met betrekking tot nieuwbouwprojecten in Nieuwegein. Aangaande Woonstichting Jutphaas geeft de bestuurder van deze instelling aan dat de corporatie in onderhandeling is met VOF De Bouwloods i.o. (gevormd door De Principaal en Heijmans), over de mogelijke afname van sociale huurwoningen in Vreeswijk. Er zijn derhalve (nog) geen verplichtingen aangegaan tot afname van woningen. 4
De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, H. G. J. Kamp 5