Giftige planten voor konijnen en knaagdieren

Giftige planten voor konijnen en knaagdieren Knaag & Ko opvangcentrum voor konijnen en knaagdieren Dierenbescherming Utrecht Amersfoort en omstreken

2 Inhoud Aardappel Akelei Aloe Amaryllis Anemoon Aronskelk Aubergine Avocado Azalea Begonia Bilzekruid Bitterzoet Blauw druifje Blauwe regen Boshyacinth Boterbloem Buxus Catharanthus Christusdoorn Cipres Clematis Clivia Croton Cyclaam Den Dieffenbachia Doornappel Engelenbazuin Flamingoplant Gatenplant Gouden regen Herfsttijlloos Hulst Hyacinth Jan-op-depreekstoel Jeneverbes Kalmoes Kamperfoelie Keizerskroon Kerstroos Kerstster Kievitsbloem Kroontjeskruid Lampionplant Lelie Lelie der dalen Lenteklokje Levensboom Maagdenpalm Maretak Monnikskap Nachtschade Narcis Oleander Olifantsoor Paternosterboontje Philodendron Prachtlelie Rhododendron Ridderspoor Salomonszegel Sansevieria Slangenwortel Sneeuwbes Sneeuwklokje Spar Tabak Toorts Tulp Venijnboom Vingerhoedskruid Vredeslelie Wildemanskruid Woestijnroos Wolfskers Wolfsmelk Wonderboom Zilverspar Colofon

Aardappel - Solanum tuberosum Nachtschadefamilie De nachtschadefamilie staat bekend om zijn giftigheid. Veel bekende eetbare soorten behoren echter tot deze familie. Tomaat, aardappel, paprika en aubergine zijn hiervan bekende voorbeelden. Toch bevatten de groene delen van deze eetbare soorten gifstoffen, net als alle andere leden van de familie. De bladeren en stengels en onrijpe vruchten bevatten solanine. De aardappel wordt beschouwd als zeer giftig. Van de aardappel zijn alleen de gekookte knollen eetbaar. Misselijkheid, kwijlen, krampen, hevige diarree, bewusteloosheid. Akelei - Aquilegia soorten Boterbloemfamilie Akeleien hebben bijzonder gevormde bloemen in allerlei kleuren en kleurcombinaties. Mede daarom zijn ze veel in tuinen en parken te vinden. Alle delen van de plant zijn zwakgiftig. Er werd in de volksgeneeskunst werking tegen reumatiek en mond- en keelontstekingen aan toegeschreven. Misselijkheid, kwijlen, krampen, hevige diarree. Aantasting van het hart- en bloedvatenstelsel. Aloë - Aloë soorten Leliefamilie Hoewel aloë veel gebruikt wordt in de cosmetica-industrie is deze plant toch echt giftig. De aloë wordt ook veel als kamerplant verkocht. Het witte melksap bevat het giftige barbaloïne. Het transparante gel-achtige sap is niet giftig. 3

Maagdarmontsteking, toevallen, accuut nierfalen. Amaryllis - Hippeastrum soorten Narcisfamilie Dit bekende bolgewas, afkomstig uit Zuid Amerika, is in vele kleuren gekweekt, variërend van rood, roze, wit en zelfs gestreept. De amaryllis of ridderster (zoals hij tot na WO II heette) wordt vooral rond de kerst aangeboden als bloembol, potplant en als snijbloem. De werkelijke amaryllis of belladonnalelie (Amaryllis belladonna) lijkt wel op deze plant maar komt uit Zuid Afrika. Deze plant is zeer giftig. De hele plant bevat het alkaloïde lycorine en calciumoxalaatkristallen. Misselijkheid, kwijlen, krampen, hevige diarree. Anemoon - Anemone soorten Boterbloemfamilie Anemonen zijn in het voorjaar en de zomer bloeiende planten. De bloemen zijn er in alle kleuren. Alle delen van de plant bevatten het giftige glycoside ranunculine. Zwelling van de slijmvliezen, diarree, evenwichtsstoornissen, verlammingen van de ademhaling, hartstilstand. Aronskelk - Arum soorten Aronskelkfamilie Veel verschillende soorten worden in tuinen aangeplant vanwege de opvallende rode bessen in het najaar en mooi getekende pijlvormige bladeren. 4

Alle delen bevatten het alkaloïde aroïne en calciumoxalaatkristallen. De gehele plant is zeer giftig. Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Uiteindelijk krampen, verwijde pupillen en coma. Aubergine - Solanum melongena Nachtschadefamilie Deze familie staat bekend om zijn giftigheid. Veel bekende eetbare soorten behoren echter tot deze familie. Tomaat, aardappel, paprika en aubergine zijn hiervan bekende voorbeelden. Toch bevatten de groene delen van deze eetbare soorten gifstoffen, net als alle andere leden van de familie. De bladeren en stengels en onrijpe vruchten bevatten solanine. De aubergine wordt beschouwd als zeer giftig. Alleen de rijpe gekookte of gebakken vruchten zijn eetbaar. Misselijkheid, kwijlen, krampen, hevige diarree, bewusteloosheid. Avocado - Persea americana Laurierfamilie Avocado s zijn voor mensen niet giftig, echter voor kleine huisdieren wel. Vaak worden de pitten geplant en in de vensterbank neergezet als decoratieve plant. De gehele plant bevat het giftige persine, een vettig alkaloïde. Het vruchtvlees bevat de laagste concentratie. Ademhalingsproblemen die veroorzaakt worden door vochtophoping rond het hart, de longen en kransslagaderen. In veel gevallen gevolgd door de dood. 5

Azalea - Rhododendron soorten Heidefamilie Azalea s zijn de bladverliezende Rhododendrons. Enkele soorten worden voor de huiskamer gekweekt. De meeste soorten zijn echter aan te treffen in de tuinen vanwege de uitbundige voorjaarsbloei. Alle delen van de plant zijn giftig, maar vooral de bladeren bevatten het giftige glycoside grayanotoxine. Maagdarmstoornissen, stuipen, hartritmestoornissen, coma. Begonia - Begonia soorten Begoniafamilie Deze knolgewassen waren vroeger bekende verschijningen in de vensterbank. Tegenwoordig maakt de bladbegonia zijn opkomst als kamerplant. Hierdoor worden de bloeiende kweekvormen juist meer als perkplanten toegepast in de tuin. Vooral de knol en bladeren bevatten giftig sap. Misselijkheid, maagdarmstoornissen, huidirritatie. Bilzekruid - Hyoscyamus niger Nachtschadefamilie In de middeleeuwen werden boeren in hun slaap verdoofd door veedieven die bilzekruid kookten. De daarbij vrijkomende dampen zorgden voor een diepe slaap. Als de boeren de volgende dag wakker werden was hun vee verdwenen. Momenteel wordt dit wilde plantje steeds zeldzamer. De gehele plant bevat de alkaloïden scopolamine, l.-hyoscyamine en atropine. Bilzekruid is zwaar giftig. 6

Dorst, verwijde pupillen, koorts, agressie, hallucinaties, ademhalingsstilstand. Bitterzoet - Solanum dulcamarum Nachtschadefamilie Deze familie staat bekend om zijn giftigheid. Bitterzoet is een klimmende plant die vooral op vochtige plaatsen en in heggen groeit. In de farmacie wordt de plant voor meerdere huidaandoeningen gebruikt. De bladeren en stengels en onrijpe vruchten bevatten solanine. Bitterzoet wordt beschouwd als zwak giftig. Misselijkheid, kwijlen, krampen, hevige diarree, bewusteloosheid. Blauw druifje - Muscari soorten Leliefamilie Blauwe druifjes zijn bekende voorjaarsbloeiende bolgewassen die ook als snijbloem het vaaswater met zijn sap giftig maakt. Er zijn ook witte, bruin/gele en donkerpaarse druifjes. De hele plant bevat calciumoxalaatkristallen en is daardoor zeer giftig. Misselijkheid, huiduitslag, krampen. Blauwe regen - Wisteria sinensis Vlinderbloemfamilie Een veel aangeplante klimmende struik met in het voorjaar prachtige trossen bloemen. Deze zijn meestal blauw maar er zijn ook kweekvormen met witte en roze bloemen. In het najaar worden de bloemen gevolgd door grote fluwelig behaarde peulen. 7

De gehele plant bevat wisterine, maar dat is minder giftig dan de alkaloïden die de Gouden regen bevat. Zwakke pols, maagbloeding, diarree, braken, bewusteloosheid. Boshyacinth - Scilla soorten Leliefamilie Boshyacinthen zijn bekende voorjaarsbloeiende bolgewassen die ook als snijbloem het vaaswater met zijn sap giftig maakt. Er bestaan veel kweekvormen met witte, roze of blauwe bloemen. Boshyacinthen zijn zeer giftig. De hele plant bevat calciumoxalaatkristallen. Misselijkheid, huiduitslag, krampen. Boterbloem - Ranunculus soorten Boterbloemfamilie Boterbloemen hebben meestal gele of witte bloemen. Sommige tuinsoorten of snijbloemen hebben ook rode en oranje bloemen. De snijbloemen kunnen het vaaswater vergiftigen. Alle delen bevatten het glycoside ranunculine. De gehele plant is giftig tot zwaar giftig. Zwelling van de slijmvliezen, diarree, evenwichtsstoornissen, verlammingen van de ademhaling, hartstilstand. 8

Buxus - Buxus soorten Buxusfamilie Vroeger werd de Buxus Palmboom genoemd en was op menige palmpasenstok te vinden. Nu zijn de planten vooral in trek als hagen en gesnoeid in allerlei figuren. De gehele plant bevat het giftige alkaloïde buxine, een krampgif. Krampen, braken, diarree, bewusteloosheid en verlamming van het ademhalingscentrum. Catharanthus - Catharanthus rosea Maagdenpalmfamilie Catharanthus is een kamerplant met roze of witte bloemen. De Catharanthus soorten worden nu gebruikt als geneesmiddel tegen leukemie. De hele plant is zeer giftig. Het bevat de alkaloïden vincristine en vinblastine. Lage lichaamstemperatuur, misselijkheid, verstoorde bloedsomloop (cyanose), bloederige diarree, hartstilstand. Christusdoorn - Euphorbia milii Wolfsmelkfamilie Christusdoorns lijken op cactussen met hun stekels. In droge gebieden in de tropen worden ze aangeplant als haag. Hierdoor kunnen wilde dieren niet in huizen dringen. De plant bevat diterpenen. Het giftige tot zwaar giftige melksap is irriterend. Huiduitslag, zwelling van de slijmvliezen. Veroorzaakt blindheid als het melksap in de ogen komt. 9

Cipres - Cupressus soorten Cipressenfamilie Cipressen worden veel aangeplant als heg. Tevens is het een belangrijke leverancier voor imitatie cederhout. Door de giftigheid en frisse geur worden cederhouten blokjes wel als natuurlijke mottenballen gebruikt. De gehele plant bevat hoge concentraties van het zwaar giftige thujon. Diarree, epilepsie-achtige toevallen, lever- en nierfalen, verlammingen van het centrale zenuwstelsel. Clematis - Clematis soorten Boterbloemfamilie De clematis of bosrank, zoals hij eigenlijk heet, is een bekende snelgroeiende klimplant. Met zijn vele kweekvormen is het een geliefde tuinplant. De gehele plant bevat het giftige ranunculine. Huiduitslag, branderige slijmvliezen, jeuk, bloedingen, krampen en diarree. Clivia - Clivia soorten Narcisfamilie Clivia s zijn ouderwetse maar nog steeds graag geziene kamerplanten. De meeste soorten zijn oranjerood. Er bestaan ook witte en geel bloeiende soorten. De hele plant bevat het zeer giftige alkaloïde lycorine en calciumoxalaatkristallen. Misselijkheid, krampen, hevige diarree. 10

Croton - Codiaeum soorten Wolfsmelkfamilie Een zeer bekende kamerplant met groen, rood en geel gevlekte bladeren die veel verschillende vormen hebben. De planten bevatten diterpenen. Het melksap is irriterend en daardoor zwaar giftig. Huiduitslag, zwelling van de slijmvliezen. Veroorzaakt blindheid als het melksap in de ogen komt. Cyclaam - Cyclamen soorten Sleutelbloemfamilie Cyclamen zijn met hun felle kleuren en zilverachtig getekend blad geliefde kamerplanten. Enkele soorten kunnen ook in de tuin groeien. Siciliaanse vissers gebruiken de in stukken gesneden knollen als middel om vissen te verlammen. De knollen bevatten het giftige saponine cyclamine. Braken, maagpijn, diarree, duizeligheid, zweten, krampen, bloed in de urine en tot slot verlammingsverschijnselen. Den - Pinus soorten Dennenfamilie Dennen zijn leverancier van grenenhout en plantaardig teer. Het wordt ook verwerkt in zaagsel! De zeeden levert de eetbare pijnboompitten. Naalden en hars bevatten de giftige stoffen abietinezuur, sabineen en sabinol. 11

Maagdarmontstekingen, buikvliesontsteking, nierfalen, verlammingen van het centrale zenuwstelsel. Dieffenbachia - Dieffenbachia soorten Aronskelkfamilie Dieffenbachia s zijn bekende kamerplanten met witte vlekken op de bladeren. Er zijn diverse kweekvormen met verschillende vlekkenpatronen. Alle delen bevatten het zeer giftige alkaloïde aroïne en calciumoxalaatkristallen. Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Uiteindelijk krampen, verwijde pupillen en coma. Doornappel - Datura soorten Nachtschadefamilie Deze planten lijken op kruidachtige dwergvormen van de Engelenbazuin. De bloemen staan echter rechtop en zijn wit of wit met paars. Later komen er stekelige vruchten aan die wat doen denken aan kastanjebolsters. De gehele plant bevat de alkaloïden scopolamine, l.-hyoscyamine en atropine. De gehele plant is zwaar giftig. Dorst, verwijde pupillen, koorts, agressie, hallucinaties, ademhalingsstilstand. Engelenbazuin - Brugmansia soorten Nachtschadefamilie Engelenbazuinen zijn bekende boomvormige kuipplanten. s Zomers zijn ze getooid met grote hangende trompetbloemen. Al naar gelang de soort 12

kunnen deze wit, geel, roze, rood, oranje of zalmkleurig zijn. Wanneer het donker wordt geuren de bloemen sterk. De gehele plant bevat de alkaloïden scopolamine, l.-hyoscyamine en atropine. Hierdoor is deze zwaar giftig. Dorst, verwijde pupillen, koorts, agressie, hallucinaties, ademhalingsstilstand. Flamingoplant - Anthurium soorten Aronskelkfamilie De flamingoplant is een bekende kamerplant, maar is ook als snijbloem verkrijgbaar. De markante bloemen hebben een groot rood, roze, wit of gevlekt schutblad. Bloemen en jonge delen bevatten het zeer giftige alkaloïde aroïne en calciumoxalaatkristallen. Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Uiteindelijk krampen, verwijde pupillen en coma. Gatenplant - Monstera soorten Aronskelkfamilie Een bekende kamerplant met grote donkergroene diep ingesneden en soms zelfs geperforeerde bladeren. De rijpe vruchten zijn goed eetbaar en worden in tropische landen veel gegeten. De smaak doet denken aan die van ananas. Alle delen bevatten het giftige alkaloïde aroïne en calciumoxalaatkristallen. De vruchten zijn echter zeer goed eetbaar. Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Uiteindelijk krampen, verwijde pupillen en coma. 13

Gouden regen - Laburnum soorten Vlinderbloemfamilie Een bekende kleine tot middelgrote boom uit parken en tuinen. Hij dankt zijn naam aan de grote trossen goudgele bloemen die in het voorjaar van de takken afhangen. Alle delen zijn zwaar giftig. Het bevat de alkaloïden cytisine en methylcytisine. Transpireren, branderige slijmvliezen, hoofdpijn, pupilverwijding, versnelde hartslag en ademhalingsstilstand. Herfsttijloos - Colchicum soorten Leliefamilie De herfsttijloos lijkt op een crocus maar bloeit in de herfst zonder blad. Er zijn roze, lila of witte bloemen. Sommigen hebben gevulde bloemen. Zeer tot zwaar giftig door het alkaloïde colchicine. Vooral de bollen en de groene delen bevatten hoge concentraties van deze stoffen. Koorts, misselijkheid, verstoorde bloedsomloop (cyanose), bloederige diarree, ademhalingsstilstand. Hulst - Ilex soorten Hulstfamilie Hulst is een groenblijvende struik of boom met stekelige bladeren. De vele kweekvormen kunnen bladeren hebben die geheel groen zijn of met een geel of witte marmertekening. De bessen zijn meestal glanzend en rood, hoewel er ook soorten zijn met gele, oranje en zwarte bessen. Van sommige soorten hulst wordt maté gemaakt, een sterk cafeïnehoudende bittere drank. Hulst wordt vooral tijdens de Kerstdagen verwerkt in kransen en stukjes. 14

De plant is matig giftig. De bladeren bevatten hoge concentraties cafeïne. De bessen bevatten verschillende giftige saponinen. Bij inname van de bladeren; diarree, hartritme stoornissen. Bij inname van de bessen: diarree, braken en misselijkheid. Hyacinth - Hyacinthus soorten Leliefamilie Hyacinthen zijn bekend voorjaarsbloeiende bolgewassen die ook als snijbloem het vaaswater met zijn sap giftig maakt. Er zijn onnoemelijke aantallen kweekvormen met roze, paarse, blauwe, witte, gele, zalmkleurige en lila bloemen. De hele plant bevat zeer giftige calciumoxalaatkristallen. Misselijkheid, huiduitslag, krampen. Jan-op-de-preekstoel - Arisaema soorten Aronskelkfamilie Net als de naaste familieleden, de Aronskelken, wordt Jan-op-de-preekstoel veel aangeplant in tuinen. De bloemen zijn opvallend getekend met vlekken of strepen. Alle delen bevatten het zeer giftige alkaloïde aroïne en calciumoxalaatkristallen. Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Uiteindelijk krampen, verwijde pupillen en coma. 15

Jeneverbes - Juniperus soorten Cipressenfamilie Jeneverbessen zijn de leveranciers van rood cederhout. Ook worden er van het hout anti-mot artikelen gemaakt. De bessen worden in de keuken gebruikt als specerij en er wordt jenever van gestookt. De gehele plant bevat het giftige sabineen en sabinol. Maagdarmontstekingen, buikvliesontsteking, nierfalen, verlammingen van het centrale zenuwstelsel. Kalmoes - Acorus soorten Aronskelkfamilie Kalmoes is een veel voorkomende plant langs sloten en in vijvers. In de farmacie wordt het veel in eetlustopwekkende middelen verwerkt. Alle delen bevatten het giftige alkaloïde aroïne en bitterstoffen. Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Kamperfoelie - Lonicera caprifolium Kamperfoeliefamilie Vele soorten kamperfoelie zijn bekende klimplanten in de tuin. Meestal met roze, oranje of gele bloemen die s nachts heerlijk geuren. De bloemen worden ook gebruikt in de parfumindustrie. De bladeren en bessen bevatten de giftige bitterstof xylosteïne. Maagdarmstoornissen, zwelling van slijmvliezen, coma. 16

Keizerskroon - Fritillaria meleagris Leliefamilie Keizerskroon is een enorm hoog voorjaarsbloeiend bolgewas. De rode, oranje of gele bloemen zijn gekroond door een toef groen blad. Alle delen zijn giftig, maar de bol bevat de hoogste concentraties van het alkaloïden fritilline en fritilarine. Krampen en hartritmestoornissen. Uiteindelijk een hartstilstand. Kerstroos - Helleborus soorten Boterbloemfamilie Kerstrozen worden voornamelijk tijdens de wintermaanden massaal aangeboden bij de tuincentra. Er zijn tal van kweekvormen en soorten. De bloemen kunnen groen, wit, roze, paars of een combinatie daarvan zijn. De hele plant bevat het zwaar giftige hartglycoside helleborine en digitaline. Jeukende slijmvliezen, kwijlen, benauwdheid, onregelmatige pols, diarree, pupilverwijding, hartstilstand. Kerstster - Euphorbia pulcherrima Wolfsmelkfamilie De kerstster heeft grote rood, roze of wit gekleurde bladeren aan de toppen en is een bekende verschijning tijdens de wintermaanden. De plant bevat zwaar giftige diterpenen. Het melksap is irriterend. Huiduitslag, zwelling van de slijmvliezen. Veroorzaakt blindheid als het melksap in de ogen komt. 17

Kievitsbloem - Fritillaria meleagris Leliefamilie De kievitsbloem is een voorjaarsbloeiend bolgewas. Kievitsbloemen zijn meestal paarsachtig bruin, soms wit met een dambord-achtige tekening. Andere fritillaria soorten zijn groenachtig geel. Alle delen zijn giftig, maar de bol bevat de hoogste concentraties van de giftige alkaloïden fritilline en fritilarine. Krampen en hartritmestoornissen. Uiteindelijk een hartstilstand. Kroontjeskruid - Euphorbia helioscopia Wolfsmelkfamilie Kroontjeskruid is een bekend onkruid in tuinen. In vroeger tijden werd het melksap wel tegen wratten gebruikt. De planten bevatten zwaar giftige diterpenen. Het melksap is irriterend. Huiduitslag, zwelling van de slijmvliezen. Veroorzaakt blindheid als het melksap in de ogen komt. Lampionplant - Physalis alkegenii Nachtschadefamilie Lampionplanten worden veel toegepast in droogboeketten om hun knaloranje vliezige vruchten. In de tuin vormt het een sterk woekerende pol. De lampionplant bevat het zwak giftige physaline. Deze stof werkt celdelingremmend. Er wordt nu onderzoek gedaan naar de werking van deze stof op kankercellen. Diarree, uitdroging. 18

Lelie - Lilium soorten Leliefamilie Lelies zijn bekende zomerbloeiende bolgewassen die ook als snijbloem het vaaswater met zijn sap giftig maakt. Er zijn ontelbaar veel variëteiten gekweekt in allerlei kleuren. De hele plant, ook het stuifmeel, blijkt zeer giftig te zijn. De gifstoffen zijn nog niet nader onderzocht. Acuut nierfalen, uitdroging. Uiteindelijk de dood. Lelie der dalen - Convallaria soorten Leliefamilie Lelie der dalen is een bekend voorjaarsbloeiend, sterk geurend plantje dat ook als snijbloem het vaaswater met zijn sap giftig maakt. Het wordt veel gebruikt in de parfumindustrie. De gehele plant is zeer giftig door het hartglycoside convallotoxine. Misselijkheid, onregelmatige hartslag, diarree, coma. Lenteklokje - Leucojum soorten Narcisfamilie Lenteklokjes zijn relatief onbekende voorjaarsbloeiende bolgewassen, dat ook als snijbloem het vaaswater met zijn sap giftig maakt. De hele plant bevat allerlei zeer giftige alkaloïden (lycorine, narcissine) en calciumoxalaatkristallen. Misselijkheid, kwijlen, krampen, hevige diarree. 19

Levensboom - Thuja soorten Cipressenfamilie Levensbomen worden veel in tuinen aangeplant vanwege hun statige uiterlijk. Het zijn belangrijke leveranciers van hout voor de scheepsbouw, kozijnen en deurposten. Ze worden ook verwerkt in zaagsel! De gehele plant is zwaar giftig. Het bevat hoge concentraties thujon. Diarree, epilepsie-achtige toevallen, lever- en nierfalen, verlammingen van het centrale zenuwstelsel. Maagdenpalm - Vinca soorten Maagdenpalmfamilie Maagdenpalm is een bekende tuinplant met paarsblauwe, roze of witte bloemen. De naam dankt de plant aan zijn gelijkenis met het palmboompje (Buxus) en de blauwe bloemen werden het symbool voor de maagd Maria. De gehele plant is zeer giftig en bevat de alkaloïden vincristine en vinblastine. Lage lichaamstemperatuur, misselijkheid, verstoorde bloedsomloop (cyanose), bloederige diarree, hartstilstand. Maretak - Viscum album Sandelhoutfamilie Deze plant groeit als halfparasiet op andere bomen. Rond de kerstdagen wordt hij veel aangboden als snijgroen bij tuincentra. De maretak werd vroeger veel gebruikt om lijm te maken voor de vogeljacht. De andere Nederlandse naam is dan ook vogellijm. Tegenwoordig worden er medicijnen van gemaakt tegen kanker. De gehele plant bevat het giftige viscotoxine. 20

Hepatitis, lage bloeddruk, beroerte, pupilverwijding, coma. Monnikskap - Aconitum soorten Boterbloemfamilie De aparte als helmpjes gevormde blauwe, paarse, lila, witte of gele bloemen zijn bekende snij- en tuinbloemen. Het sap is zo giftig dat slechts een kleine druppel genoeg is om ernstige vergiftigingen te veroorzaken. Ook het vaaswater is uiterst giftig. De gehele plant bevat hoge concentraties van het zwaar giftige alkaloïde aconitine. Het gif wordt zelfs door de huid opgenomen. Misselijkheid, diarree, gevoelloosheid, hersenverschijnselen, lage lichaamstemperatuur, verlamming van het hart- en ademhalingsorgaan. Nachtschade - Solanum soorten Nachtschadefamilie Deze familie staat bekend om zijn giftigheid. Veel bekende eetbare soorten behoren echter tot deze familie. Tomaat, aardappel, paprika en aubergine zijn hiervan bekende voorbeelden. Toch bevatten de groene delen van deze eetbare soorten gifstoffen, net als alle andere leden van de familie. De bladeren en stengels en onrijpe vruchten bevatten het giftige solanine. Misselijkheid, kwijlen, krampen, hevige diarree, bewusteloosheid. Narcis - Narcissus soorten Narcisfamilie Narcissen zijn bekende voorjaarsbloeiende bolgewassen die ook als snijbloemen het vaaswater met zijn sap giftig maakt. Er bestaan veel kweek- 21

vormen met witte, gele, oranje en zalmrose bloemen of combinaties van deze kleuren. De hele plant bevat allerlei zeer giftige alkaloïden (lycorine, narcissine) en calciumoxalaatkristallen. Misselijkheid, kwijlen, krampen, hevige diarree. Oleander - Nerium soorten Maagdenpalmfamilie De oleander is een bijzonder mooie kuipplant met rode, roze, gele, witte of zalmkleurige trossen bloemen. Hij behoudt zijn giftigheid ook als het gedroogd is. De hele plant is zeer giftig. Zelfs oleanderhoning is giftig. Het bevat zeer hoge concentraties van het glycoside oleandrine. Lage lichaamstemperatuur, misselijkheid, verstoorde bloedsomloop (cyanose), bloederige diarree, hartstilstand. Olifantsoor - Caladium soorten Aronskelkfamilie Olifantsoren zijn bekende kamerplanten met hartvormige bladeren met rode en/of witte vlekken. De bloemen zijn vaak onopvallend en verraden de verwantheid aan aronskelken. Alle delen bevatten het zeer giftige alkaloïde aroïne en calciumoxalaatkristallen. Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Uiteindelijk krampen, verwijde pupillen en coma. 22

Paternosterboontje - Abrus precatorius Vlinderbloemfamilie Het paternosterboontje is vooral bekend om zijn glanzende rood met zwarte zaden. In Afrika worden daar sieraden van gemaakt. Door de extreem zware giftigheid is de handel in deze sieraden en/of delen van deze plant verboden. Vooral de zaden bevatten het extreem giftige abrine. Een speldeprikje met dit gif is voldoende om een kind te doden. Koorts, hoesten, ademhalingsproblemen, luchtwegaandoeningen, gewrichtsklachten, zenuwaantasting en ten slotte de dood. Philodendron - Philodendron soorten Aronskelkfamilie Philodendron is een geslacht van heel veel verschillende kruipende of klimmende kamerplanten. Deze worden vooral gekweekt om hun decoratieve blad. Philodendron betekent boomgeliefde. Alle delen bevatten het zeer giftige alkaloïde aroïne en calciumoxalaatkristallen. Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Uiteindelijk krampen, verwijde pupillen en coma. Prachtlelie - Gloriosa soorten Leliefamilie De prachtlelie is een klimmende lelie die zich met de hechtranken aan het eind van de bladeren vastrankt. Het is een geliefde potplant en snijbloem. Ook worden de bollen veel aangeboden in tuincentra. De bloemen zijn prachtig geel met rood of oranje. De gehele plant is zeer giftig door het alkaloïde colchicine. 23

Koorts, misselijkheid, verstoorde bloedsomloop (cyanose), bloederige diarree, ademhalingsstilstand. Rhododendron - Rhododendron soorten Heidefamilie Rhododendrons zijn wintergroene struiken. Enkele soorten worden voor de huiskamer gekweekt. De meeste soorten zijn echter aan te treffen in de tuinen vanwege de uitbundige voorjaarsbloei. Ze zijn er in allerlei kleuren, van paars tot roze en van rood tot geel. Vaak met een mooie tekening in de kelk. Alle delen van de plant zijn giftig, maar vooral de bladeren bevatten het giftige glycoside grayanotoxine. Maagdarmstoornissen, stuipen, hartritmestoornissen, coma. Ridderspoor - Delphinium soorten Boterbloemfamilie Riddersporen zijn bekende tuinplanten en snijbloemen. De meeste soorten hebben blauwe of blauwpaarse bloemen. Er bestaan ook zachtgele en roze kweekvormen. De gehele plant bevat de zwaar giftige alkaloïden magnoflorine en diterpeenalkaloïde. Misselijkheid, diarree, gevoelloosheid, hersenverschijnselen, lage lichaamstemperatuur, verlamming van het hart- en ademhalingsorgaan. 24

Salomonszegel - Polygonatum soorten Leliefamilie Salomonszegel is in bossen en duinen een regelmatig voorkomende plant. In veel tuinen wordt hij vanwege de geur en prachtige gele herfstbladeren aangeplant. De afgestorven stengels laten zegelvormige littekens achter op de wortelstok, hieraan dankt de plant zijn naam. De gehele plant is zwaar giftig door het hartglycoside convallotoxine. Misselijkheid, onregelmatige hartslag, diarree, coma. Sansevieria - Sansevieria soorten Leliefamilie Sansevieria, ook wel vrouwentong genoemd, is een ouderwetse kamerplant die nu haar comeback maakt. Er zijn nu ook veel meer kweekvormen en soorten verkrijgbaar dan vroeger. Het is een makkelijke plant die alleen maar dood gaat wanneer ze te veel water krijgt. Bij de juiste verwaarlozing bloeit ze met trossen witte stervormige bloempjes. De hele plant bevat gevaarlijke hemolytische saponinen. Diarree, braken, slijmvloed en tot slot hemolyse (het afbreken van de rode bloedcellen). Slangenwortel - Calla palustris Aronskelkfamilie Slangenwortel is een bekende vijverplant. In de zomer is deze getooid met witte, op aronskelken gelijkende, bloemen. In de herfst worden deze gevolgd door oranje bessen. Alle delen bevatten het zeer giftige alkaloïde aroïne en calciumoxalaatkristallen. 25

Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Uiteindelijk krampen, verwijde pupillen en coma. Sneeuwbes - Symphoricarpos soorten Kamperfoeliefamilie De sneeuwbes wordt ook wel klapbes genoemd. De rijpe witte bessen worden door kinderen graag met blaaspijpen weggeschoten of platgetrapt vanwege het knallende geluid. De bladeren en bessen bevatten de giftige bitterstof xylosteïne. Maagdarmstoornissen, zwelling van de slijmvliezen, coma. Sneeuwklokje - Galanthus soorten Narcisfamilie Sneeuwklokjes zijn bekende voorjaarsbloeiende bolgewassen die ook als snijbloemen het vaaswater met zijn sap giftig maakt. De hele plant bevat allerlei zeer giftige alkaloïden (lycorine, narcissine) en calciumoxalaatkristallen. Misselijkheid, kwijlen, krampen, hevige diarree. Spar - Picea soorten Dennenfamilie De spar is de bekende kerstboom. Tevens is hij leverancier van vurenhout. De resten van de houtproductie worden verwerkt in zaagsel! De naalden en hars bevatten het giftige abietinezuur, sabineen en sabinol. 26

Maagdarmontstekingen, buikvliesontsteking, nierfalen, verlammingen van het centrale zenuwstelsel. Tabak - Nicotiana soorten Nachtschadefamilie Tabak, ook wel siertabak genoemd, is een hoge eenjarige plant met heerlijk geurende bloemen. Deze kunnen groengeel, wit, roze, rood en paars zijn. Tabak wordt op grote schaal gekweekt voor de tabaksindustrie. Hoewel tabak toch erg giftig is, treedt er bij regelmatige inname gewenning op (verslaving). Vandaar dat het niet vaak voorkomt dat een vergiftiging dodelijk afloopt. De hele plant bevat het giftige nicotine. Misselijkheid, diarree, zweten, wijde pupillen, kwijlen, hartritmestoornissen. Toorts - Verbascum soorten Helmkruidfamilie Toortsen zijn bekende planten langs wegen en in bermen. De wilde soorten hebben vrijwel allemaal hoge bloeiaren met gele bloemen. In tuinen worden er ook soorten gekweekt met roze en oranje bloemen. De gehele plant bevat het giftige rotenon en diverse saponinen. Sufheid, slechte eetlust, maagdarmstoornissen. Tulp - Tulipa soorten Leliefamilie Tulpen zijn bekende voorjaarsbloeiende bolgewassen die ook als snijbloemen het vaaswater met zijn sap giftig maakt. Tulpen zijn afkomstig uit Turkije. Hun naam is afgeleid van het woord tulband. Dit hoofddeksel werd in de tijd 27

van de ontdekking van de plant nog veel gedragen door de turkse sultans. Nederland is één van de grootste kwekers van tulpen en hebben ze in allerlei denkbare kleuren en bloemvormen gekweekt. Vooral de bol bevat hoge concentraties van het zeer giftige alkaloïde tulipine en calciumoxalaatkristallen. Lage lichaamstemperatuur, misselijkheid, verstoorde bloedsomloop (cyanose), bloederige diarree, hartstilstand. Venijnboom - Taxus soorten Taxusfamilie Taxusbomen worden veel gebruikt als groenblijvende heg. In de zomer en herfst verschijnen de opvallende rode bessen. In de Middeleeuwen werden er gifbekers van het hout gesneden. Hierin liet men wijn enkele uren trekken om vervolgens misdadigers te executeren. De gehele plant is zwaar giftig. Het bevat taxine, ephedrine en milossine. Misselijkheid, diarree, pupilverwijding, hartstilstand. Vingerhoedskruid - Digitalis soorten Helmkruidfamilie Vingerhoedskruid zijn bekende tuin- en bosplanten. Ze hebben hoge stengels met roze, witte, of gele bloemen die aan de binnenkant gespikkeld zijn. Tegenwoordig wordt er op grote schaal digitaline gewonnen voor de fabricatie van hartmedicatie. De gehele plant is zwaar giftig. Ze bevat het hartglycoside digitaline. Jeukende slijmvliezen, kwijlen, benauwdheid, onregelmatige pols, diarree, pupilverwijding, hartstilstand. 28

Vredeslelie - Zanthedeschia soorten Aronskelkfamilie De vredeslelie is geliefd als kuip- en kamerplant maar ook als snijbloem. Er zijn veel verschillende kleuren gekweekt. Onder andere wit, geel, oranje, rood en donker paarsbruin. Sommige soorten hebben witte spikkels in het blad. Alle delen bevatten het zeer giftige alkaloïde aroïne en calciumoxalaatkristallen. Zwellen van de slijmvliezen, kwijlen, buikpijn, diarree. Uiteindelijk krampen, verwijde pupillen en coma. Wildemanskruid - Pulsatilla soorten Boterbloemfamilie Wildemanskruid is een typische voorjaarsbloeier. De paarse, roze, rode of witte bloemen worden in de zomer gevolgd door pluizige vruchten. Alle delen bevatten het giftige glycoside ranunculine. Zwelling van de slijmvliezen, diarree, evenwichtsstoornissen, verlammingen van de ademhaling, hartstilstand. Woestijnroos - Adenium en Pachypodium soorten Maagdenpalmfamilie Woestijnrozen zijn bijzonder mooie kamerplanten met rode, roze, gele, witte of zalmkleurige trossen bloemen en een dikke gezwollen stam. Sommigen hebben stekels aan de stam. Alle delen van de plant zijn zwaar giftig en bevatten hartglycosiden die erg op digitaline lijken. 29

Lage lichaamstemperatuur, misselijkheid, verstoorde bloedsomloop (cyanose), bloederige diarree, hartstilstand. Wolfskers - Atropa bella-donna Nachtschadefamilie Wolfkers is een steeds zeldzamer wordende inheemse plant met bruinachtige bloemen. Het verlammende gif van deze plant wordt tegenwoordig gebruikt tijdens oogoperaties. De gehele plant bevat de zwaar giftige alkaloïden scopolamine, l.-hyoscyamine en atropine. Dorst, verwijde pupillen, koorts, agressie, hallucinaties, ademhalingsstilstand. Wolfsmelk - Euphorbia soorten Wolfsmelkfamilie Veel wolfsmelksoorten lijken erg op cactussen. Deze hebben hoekige stengels en venijnige stekels. In de groeiperiode verschijnen er kleine blaadjes die snel afvallen. De meeste soorten hebben geelgroene bloemetjes. Wolfsmelken zijn veel te vinden in tuincentra en bloemenzaken. Wolfsmelken bevatten giftige tot zwaar giftige diterpenen. Het melksap is irriterend. Huiduitslag, zwelling van de slijmvliezen. Het veroorzaakt blindheid als het melksap in de ogen komt. 30

Wonderboom - Ricinus soorten Wolfsmelkfamilie De wonderboom is een grote plant die vaak als eenjarige in tuinen wordt gekweekt om zijn mooie handvormige reusachtige blad. Er bestaan ook kweekvormen met roodbruin blad. Ze worden en masse gekweekt voor de winning van wonderolie, een laxeermiddel. De hele plant, maar vooral het zaad, bevat hoge concentraties van het zwaar giftige fytotoxine ricine. Stuipen, diarree, krampen, coma. Zilverspar - Abies soorten Dennenfamilie De zilverspar wordt gebruikt als kerstboom vanwege de lange houdbaarheid zonder dat de naalden uitvallen. Tevens is de boom leverancier van Amerikaans grenen. De restproducten worden verwerkt in zaagsel! De naalden en hars bevatten het giftige abietinezuur, sabineen en sabinol. Maagdarmontstekingen, buikvliesontsteking, nierfalen, verlammingen van het centrale zenuwstelsel. 31

Colofon Deze informatie is een uitgave van: Dierenbescherming Utrecht Amersfoort en omstreken Knaag & Ko, opvangcentrum voor konijnen en knaagdieren Bezoekadres: Postadres: Californiëdreef 19 Postbus 9420 3565 BJ Utrecht 3506 GK Utrecht tel: 030 2468866 (algemeen) tel: 030 2467607 (Knaag & Ko) fax: 030 2467882 Postbank 140580 KvK Utrecht 40477858 www.knaagenko.nl knaagenko@utrecht.dierenbescherming.nl www.dierenbescherming-utrecht.nl knaagenko.hyves.nl Opgedragen aan en geïnspireerd door: Inge van Nieuwkoop Tekst en vormgeving: Joke Amons en Kim Bensdorp Illustratie voorkant: Kim Bensdorp In deze serie is ook verschenen: Konijnen, Cavia's Tamme ratten, Degoes, Chinchilla's, Gerbils, Kleurmuizen, Dwerghamsters, Syrische en Chinese hamsters, Eetbare planten voor konijnen en knaagdieren, Giftige planten voor konijnen en knaagdieren, Vachtverzorging van konijnen en knaagdieren, Kooiverrijking voor konijnen en knaagdieren, Adoptieplan, Pension November 2009 32