Bijlagen Spreekwoorden Niet gespeeld is nooit gewonnen. Je moet het paard niet achter de wagen spannen. Elke gek heeft zijn gebrek. Scherven brengen geluk. Veel geschreeuw maar weinig wol. De kruik gaat zo lang te water tot zij barst. Je hebt werkpaarden en luxepaarden. Als je de naam hebt van vroeg opstaan, kom je nooit te laat. Het water stijgt me tot aan de lippen. Je moet geen kwaad met kwaad vergelden. Wie goed doet, goed ontmoet. Beter gek gesproken, dan gek gedaan. Nieuwe bezems vegen schoon. De ogen zijn de spiegel van de ziel. Wie kaatst, kan de bal verwachten. Vele wegen leiden naar Rome. Stille waters hebben diepe gronden. Krakende wagens lopen het langst. Wie een hond wil slaan, kan altijd wel een stok vinden. De laatste loodjes wegen het zwaarst. Je moet geen slapende honden wakker maken. Je moet geen oude koeien uit de sloot halen. Men moet de huid niet verkopen, voordat men de beer geschoten heeft. Van een kale kip kun je geen veren plukken. Komt tijd komt raad. Voor niets gaat de zon op. Tijd heelt alle wonden. Eerlijk duurt het langst. Geen roos zonder doornen. De morgenstond heeft goud in de mond. 135 E. Budde, Wat woorden niet kunnen zeggen, DOI 10.1007/978-90-368-0680-0, 2000 Ellen Budde, Amsterdam
Ieder huisje heeft zijn kruisje. Vieze varkens worden niet vet. Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken. Vele handen maken licht werk. Honger maakt rauwe bonen zoet. Wie verre reizen doet, kan veel verhalen. De appel valt niet ver van de boom. Een vos verliest wel zijn haren maar niet zijn streken. Iedere dag een draadje is een hemdsmouw in het jaar. Kleren maken de man. Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is. Waar gehakt wordt, vallen spaanders. Spreken is zilver, zwijgen is goud. De beste stuurlui staan aan wal. Gods wegen zijn onnaspeurbaar. Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd. De ene zijn dood is de ander zijn brood. Hoge bomen vangen veel wind. In het land der blinden is éénoog koning. Wie zijn hoofd niet gebruikt, moet zijn benen gebruiken. Ondervinding is de beste leermeester. Je moet geen water naar de zee dragen. Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel. Met de hoed in de hand komt men door het ganse land. Zoals de ouden zongen, piepen de jongen. Eén gek kan meer vragen dan tien wijzen kunnen antwoorden. Wie een kuil graaft voor een ander valt er zelf in. Na regen komt zonneschijn. Een kinderhand is gauw gevuld. De ouderdom komt met gebreken. Niet geschoten is altijd mis. Die appelen vaart, appelen eet. Achter de wolken schijnt de zon. 136
Er is geen koe zo bont of er is wel een vlekje aan. Er gaan veel makke schapen in een hok. Een ezel stoot zich in het gemeen nooit tweemaal aan dezelfde steen. Twee honden vechten om een been, de derde loopt er hard mee heen. Eén zwaluw maakt nog geen lente (zomer). Driemaal is scheepsrecht. Het is niet alles rozengeur en maneschijn. Wie het breed heeft, laat het breed hangen. Kalm aan dan breekt het lijntje niet. De wereld is een schouwtoneel, elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel. Rust roest. Na gedane arbeid is het goed rusten. Van dik hout zaagt men planken. Je kunt nooit weten hoe een dubbeltje rollen kan. Wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Verandering van spijs doet eten. Door schade en schande wordt men wijs. Ieder voor zich en God voor ons allen. Bron: Berg, M. van den & Diesfeldt, H. (1984). Doet U mee? Nijkerk: Intro. 137
Literatuuroverzicht Berg, M. van den, Diesfeldt, H. (1984). Doet U mee? Nijkerk: Intro. Boegel, K. e.a. (1993). Kunst en therapie. Culemborg: HvU Press/Phaedo. Budde, E. (1986). Emanciperende hulpverlening. Tijdschrift voor kreatieve therapie, 1. Budde, E. (1993). De vlucht. Tijdschrift voor kreatieve therapie, 3. Cohn, R.C. (1997). Van psychoanalyse naar themagecentreerde interactie. Bloemendaal: H. Nelissen. Eerenbeemt, N. van den (1999). Sleutel tot de tarot. Amsterdam: Parcifal. Friedman, E.H. (1999). Fabels van Friedman. Gorinchem: Ekklesia. Frings Keyes, M. (1975). Het binnenste uiten. Haarlem: de Toorts. Gersie, A., & King, N. (1996). Verhalen maken in therapie en onderwijs. Culemborg: HvU Press. Grabau, E., & Visser, H. (1987). Creatieve Therapie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Hart, O. van der (1984). Rituelen in psychotherapie: overgang en bestendiging. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Huyser, A. (1994). Mandala s maken. Deventer: Ankh-Hermes bv. Jung, C.G. (2000). De mens en zijn symbolen. Rotterdam: Lemniscaat. Kramer, E. (1982). Childhood and art therapy. New York: Schocken Books. Krop, J.P. (1978). Het gebruik van geleide fantasieën. In: Leren en leven met groepen. Alphen aan den Rijn: Samsom. Lubbers, R. (1988). Psychotherapie door beeld- en begripsvorming. Nijmegen: Dekker en Van de Vegt. McNiff, S. (1981). The arts and psychotherapy. Springfield Illinois: Charles C. Thomas Publisher. Meel-Jansen, A van (1988). De kunst verstaan. Assen: Van Gorcum. Molen, H.T. van der (1995). Gespreksvoering. Groningen: Wolters-Noordhoff. Oaklander, V. (1978). Windows to our children. Moab Utah: Real People Press. Olthof, J., & Vermetten, E. (1994). De mens als verhaal. Utrecht: De Tijdstroom. Piët, Susanne (1998). Emotiemanagement. Amsterdam: Contact. Remmerswaal, Jan (1998). Handboek groepsdynamica. Baarn: Nelissen. Rhyne, J. (1973). The gestalt art experience. Monterey California: Brooks/Cole Publishing Company. Riet, N. van (1997). Groepswerk in het maatschappelijk werk. Assen: Van Gorcum. Riet, N. van & Wouters, H. (1997). Helpen is leren. Assen: Van Gorcum. Roeck, B.P. de (1981). Recepten om in de puree te raken. Haarlem: de Toorts. Smeets, R. (1973). Ornament, symbool en teken. De Bilt: Cantecleer. Visser, A. de (1990). Hardop kijken. Nijmegen: SUN. Visser, A. de (1989). Kunst met voetnoten. Nijmegen: SUN. Watzlawick, P. e.a. (1980). De pragmatische aspecten van de menselijke communicatie. Deventer: Van Loghum Slaterus. 139 E. Budde, Wat woorden niet kunnen zeggen, DOI 10.1007/978-90-368-0680-0, 2000 Ellen Budde, Amsterdam
Wertheim-Cahen, T. (1991). Getekend bestaan. Utrecht: ICODO. Yalom, I.D. (1998). Groepspsychotherapie in theorie en praktijk. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Zanen, Louise van (1990). Mensbeeld, methodiek voor de tarotpraktijk. Scriptie. Nijmegen. 140
Over de auteur Ellen Budde is lange tijd in de psychiatrie werkzaam geweest als beeldend creatief therapeut. Daarna werkte zij in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs. Zij heeft een praktijk voor supervisie en begeleiding en geeft lezingen en workshops over het werken met creatieve middelen in hulpverlening en begeleiding. Zij heeft in verschillende tijdschriften gepubliceerd. 141 E. Budde, Wat woorden niet kunnen zeggen, DOI 10.1007/978-90-368-0680-0, 2000 Ellen Budde, Amsterdam