2 Bezoek aan een melkveebedrijf

2 Bezoek aan een melkveebedrijf 1 Op interview Het bedrijf van Marc Beyltjens ligt in Nieuwmoer bij Kalmthout, vlak bij de Nederlandse grens. Hoeveel ha omvat je bedrijf en welke gewassen groeien op je akkers? Ik bewerk 36 ha. Mijn enige gewassen zijn gras en mais, beide gewassen mooi verdeeld over de helft van mijn oppervlakte akkers. Ik heb een melkveebedrijf en zowel gras als mais zijn belangrijk voedsel voor mijn dieren. Ik heb 110 koeien van het Jerseyras. Daar komt ook nog al het jongvee bij: de vrouwelijke kalfjes worden hier op het bedrijf gehouden om de veestapel te vervangen. De stierenkalveren worden verkocht aan een kalfopfokker. Rondom de boerderij liggen de weiden en de akkers met mais. Melkkoeien Jersey Waar haal je het voeder voor de dieren? Ik heb voldoende grond om alle ruwvoeder zelf te telen. Zowel gras als mais is uitstekend voeder voor melkvee. Het wordt gemaaid, gehakseld en ingepakt, zodat het afgesloten is van de lucht en lange tijd goed blijft. Pasgeboren kalfje in een speciale box Geogenie 2 i-pack.indd 6 Luchtdicht verpakt gras voordroog 20-10-2009 15:20:23

Heel wat machines heb ik zelf. Voor het oogsten zelf doe ik een beroep op een loonwerkbedrijf. Koop je nog voeder in bij een handelaar? Mineralen en krachtvoer koop ik aan. De dosis krachtvoeder is verschillend per dier. De koeien dragen een halsband met chip en een centrale computer regelt de voederdosis per dier. Als een koe aan het voederstation komt, wordt ze door het systeem herkend en krijgt ze de aangepaste dosis. Is het runnen van een melkveebedrijf een arbeidsintensieve bezigheid? Elke dag begint het werk hier om 6 uur en het eindigt omstreeks 21 uur, en dat 6 dagen op 7. De zondag moeten de koeien ook gemolken worden, dat neemt een zestal uren in beslag, maar die dag doe ik geen ander werk. Op die manier heb ik op zondag toch wat vrije tijd. Dat is dus echt wel arbeidsintensief. Het is ook een kapitaalintensief bedrijf: de grond heb ik in eigendom, de machines voor het telen van gras en mais, de melkinstallaties, de stallen plus al het vee vertegenwoordigen ook een enorm bedrag. De melkinstallatie bijvoorbeeld bevat heel wat elektronica. Ze registreert automatisch een groot aantal gegevens per koe. Die Melkkoeien staan klaar in de melkinstallatie. Voor het melken worden dan centraal in de pc verwerkt. Zo beschik ik over een grote worden de uiers gewassen. Boven elke melkmachine is een databank van al mijn dieren. computer geplaatst, die registreert hoeveel melk elke koe geeft. Waarom heb je voor een melkveebedrijf gekozen? Hier in de Kempen is de grond zandig. Op zandgrond kun je ook alle gewassen telen die op kleigrond en op leemgrond groeien, maar de opbrengsten zijn hier wel lager. Daarom kiezen we voor die gewassen die het hier wel goed doen, en dat zijn gras en mais. Dat is prima veevoeder en dus zijn er hier in de streek heel wat melkveebedrijven. Welke nadelen zijn er nog aan een zandige grond? Zandgrond droogt heel snel uit, hij laat het water erg snel doorsijpelen. Dat betekent dat na enkele regenvrije dagen de gewassen al uitdrogingsverschijnselen beginnen te vertonen. Daarvoor hebben wij twee diepe waterputten geboord, zodat we onze eigen waterbevoorrading hebben en de akkers kunnen beregenen. Beregeningsinstallatie Hoe verklaar je dat gras zowel op natte kleigrond, bij rivieren, als op droge zandgrond in de Kempen kan groeien? Dat zijn natuurlijk andere soorten gras, maar het is nu eenmaal een kenmerk van gras dat het in moeilijke omstandigheden gemakkelijk kan overleven. Als je maar twee gewassen hebt, hoe los je dan de afwisseling van de teelten op? Gras en mais zijn eigenlijk twee gewassen die jaar na jaar op hetzelfde perceel kunnen groeien, en goed groeien, als ze maar voldoende voedsel mest dus krijgen. Hoe pak je de mestproblematiek op je bedrijf aan? Een veestapel produceert veel mest, onze koeien uiteraard ook. Op onze eigen akkers kunnen we 90 % van de mest kwijt. De wetgever legt ons dit maximum op. De rest wordt verkocht aan een transporteur, die ermee naar akkerbouwbedrijven rijdt die deze mest dan weer te kort hebben. Zo wordt de mest netjes verdeeld over verschillende streken en vermijden we overbemesting van de akkers. Hoe verloopt hier het leven van een koe? Laten we beginnen bij de moeder. Een koe geeft pas melk nadat een kalf is geboren. De koe wordt bevrucht met sperma van een vader die geselecteerd is op specifieke eigenschappen die we in onze veestapel willen inbrengen: veel melk van hoge kwaliteit (rijk aan room en eiwitten), een sterk en goed gebouwd lichaam, probleemloze geboortes We kiezen de stier met de beste eigenschappen uit een databank op het internet. Na 280 dagen wordt het kalf geboren. De koeien werpen spontaan, zonder hulp. Dan geeft de koe een 9-tal maanden melk, daarna stoppen we enkele maanden met melken om het dier op krachten te laten komen. Want ondertussen is ze weeral drachtig en zal ze opnieuw een kalf krijgen. Dan begint de cyclus opnieuw. Geogenie 2 i-pack.indd 7 20-10-2009 15:20:26

Waar gaat de melk naartoe? Via de melkmachine gaat de melk in een grote koeltank. Daarin wordt de melk bewaard op 3,5 C. Koelinstallatie waarin de melk bewaard wordt Na drie dagen maximum wordt ze opgehaald door de melkerij. Hier is dat het bedrijf Campina. Hygiëne is erg belangrijk op een melkveebedrijf. Ze controleren onze melk op heel wat aspecten: aanwezigheid van antibiotica, reinheid van de melk, gezondheid van de koe, voldoende hygiëne bij het melken, het voeder van de koeien, toevoeging van water aan de melk Campina bewerkt de melk tot een hele waaier van zuivelproducten: yoghurt, ijs, kaas, room om er maar enkele te noemen. Moet je voortdurend bijscholen? Uiteraard! Ik heb een diploma van de landbouwschool, maar alles verandert voortdurend. Ik leer ook veel uit ondervinding, want veel van wat wij hier doen kun je niet leren uit een boekje maar moet je echt door ervaring onder de knie krijgen. Het is een veeleisende job, omdat je op heel veel verschillende vlakken heel wat moet weten: biologie en chemie, mechanica en informatica, economie en commercieel inzicht en daarenboven moet je ook nog eens graag met je handen werken en van dieren houden! De informatica neemt ook bij ons een steeds belangrijker plaats in: de gegevens van de dieren zitten in databanken Ook de marktsituatie verandert, de technische mogelijkheden evolueren we moeten dus voortdurend bijblijven, veel lezen, zoeken op het internet, naar vergaderingen gaan Geogenie 2 i-pack.indd 8 20-10-2009 15:20:27

Heb je bijzondere aandacht voor dierenwelzijn? Elke boer die zijn dieren economisch wil laten renderen, moet oog hebben voor het welzijn en de gezondheid van de dieren. Zonder welzijn lijden de dieren te veel aan stress. En stress werkt negatief op de productiviteit. We doen mee met het kwaliteitslabel, waarop we door de overheid streng worden gecontroleerd. Mijn dieren liggen in hun boxen op rubber matten, wat hun comfort aanzienlijk verhoogt. Als ze geen melk geven (enkele maanden per jaar), lopen ze in een potstal met stro, en kunnen ze vrij rondlopen. Ik melk mijn dieren met muziek, ze luisteren het liefst naar klassieke muziek. Ik daarentegen luister liever naar rock en metal, maar daar worden ze nogal wild van! Werk je alleen op je bedrijf? Doe je een beroep op andere arbeidskrachten? Ik doe het werk omzeggens helemaal alleen: melken, de dieren verzorgen, het werk op de akkers, de administratie van de dieren bijhouden De regelgeving die de overheid oplegt vraagt ook veel administratief werk Mijn vrouw werkt buitenshuis. Ze helpt me wel om de pasgeboren kalfjes te verzorgen. Heb jij ooit vakantie? Ja, we kunnen dan een beroep doen op een organisatie voor interimwerk op de boerderij. Hoe zie jij je toekomst als landbouwer-melkveehouder? Ik doe mijn werk heel graag, maar de investeringen zijn erg zwaar. Ik probeer de kosten zo veel mogelijk te drukken, maar alles wordt voortdurend duurder: de energieprijzen zijn enorm gestegen, evenals de kosten voor machines en loonwerk. De prijs die we van onze producten krijgen stijgt daarentegen nauwelijks. We zitten met een vers product met een houdbaarheidsdatum van slechts enkele dagen. We kunnen ons product dus niet opslaan en wachten om het te verkopen tot de prijs goed is. De supermarkten bepalen uiteindelijk de prijs die wij krijgen. Ook zij kampen met een moordende concurrentie en dus houden ze de prijs van hun basisproducten zoals melk laag! Ik zou mijn bedrijf willen uitbreiden om een hoger inkomen te hebben, maar nu al kan ik het werk amper alleen aan. Enkel als ik zou investeren in melkrobots die de koeien helemaal alleen melken, zonder dat er handwerk aan te pas komt zou ik meer koeien kunnen houden. Maar zo één robot kost vandaag 250 000 plus nog eens 40 000 aan jaarlijks onderhoud. Dat kan ik op dit moment van mijn loopbaan echt nog niet aan. Ik moet dus voortdurend afwegen welke investering ik doe en of die aan de huidige melkprijzen wel rendeert enz. Kun je dit bedrijf combineren met hoevetoerisme of met een andere sector die bij je bedrijf aansluit? Sommige collega s hebben zich daarop toegelegd, maar daarvoor heb je wel mankracht nodig. Sommige baten een winkel uit met zelfbereide producten, andere hebben een bed-and-breakfast aan hun boerderij Maar dat alles vraagt heel wat werk en tijd. Een hotelfunctie bijvoorbeeld vraagt inzet en kennis om goed te zorgen voor de gasten. En die tijd heb ik hier helaas niet. Hoevetoerisme is wel interessant voor de hele landbouwsector, omdat op die manier de doorsnee Vlaming de landbouw op een heel andere en positieve manier leert kennen. En dat is wel nodig, want de boer is stilaan een onbekende geworden in de maatschappij! En onbekend is onbemind. Als je zelf je producten zou mogen aanprijzen in een reclamespot, hoe zou je dat dan doen? Geniet van een lekker en gezond glas melk en eet regelmatig een stukje kaas, want dat levert je noodzakelijke vitamines en bouwstoffen en het is nog lekker ook!

2 Landbouwsteekkaart Lees het interview met de boer en doe een eigen onderzoekje! Stel een steekkaart op van dit bedrijf. 1 Waar ligt de boerderij? Je onderzoekt met behulp van je atlas: - de ligging van het bedrijf ten opzichte van de geografische streek en dichtstbijzijnde centrum of stad - het reliëf (hoogteligging, reliëfvorm) - de grondsoort - de kwaliteit van de grond (vruchtbaarheid en vochtigheid) - Zijn er in de buurt andere ruimtegebruikers die het voor de landbouwer niet gemakkelijk maken? Welke? 2 Wat wordt er op deze boerderij geproduceerd? Rangschik de verschillende gewassen in vier groepen en schrijf er telkens bij over welke gewassen het gaat. Bereken ook het percentage dat voor deze groep gewassen bestemd is. - plantaardige producten: - voedingsgewassen: TIP: om de juiste klassering te kunnen maken, raadpleeg je de begrippenlijst achteraan in het boek (p. 117). - voedergewassen: - grasland: - industriegewassen: - dierlijke producten: 3 Hoe wordt er geproduceerd? - Is dit een extensief of een intensief bedrijf? (Raadpleeg de begrippenlijst.) - Is dit een groot of een klein bedrijf? handenarbeid gemechaniseerd geautomatiseerd gespecialiseerd ecologisch bioteelt (meerdere mogelijkheden) TIP: de gemiddelde bedrijfsgrootte in Vlaanderen is 19 ha, in België 28 ha - Hoe gebeurt de milieuzorg op dit bedrijf? - Positieve milieueffecten: - Negatieve milieueffecten: 4 Voor wie wordt er geproduceerd: waar gaan de producten naartoe?

3 Een teeltdiagram Stel hieronder een teeltdiagram op van dit bedrijf. Kies voor de verschillende gewassen een gepaste kleur: grasland is groen, voedingsgewassen geel, voedergewassen bruin, industriegewassen paars. Kun je het gewas niet klasseren in een van deze groepen, dan noem je het andere en deze vakjes laat je wit. Legende... ha voedergewassen voedingsgewassen grasland industriegewassen Welk landbouwtype is dit? Maak je keuze uit: akkerbouw (intensieve) veeteelt runderteelt fruitteelt tuinbouw glastuinbouw tuinbouw in volle grond bosbouw sierteelt Hoe kun je dat uit het teeltdiagram afleiden? Is dat landbouwtype typisch voor die streek? Onderzoek dat met behulp van de landbouwkaarten in je atlas. Waarom daar? Welk verband heb je ontdekt tussen de grond (soort, kwaliteit, vochtigheid), de keuze van de gewassen en het landbouwtype? Met welke beperkingen moet deze landbouwer rekening houden?