Jaarverslag. Gewoon Goed Voor Elkaar

Jaarverslag 2013 Gewoon Goed Voor Elkaar

Jaarverslag 2013 DOC Kaas L.S. Wij hebben het genoegen u hierbij het jaarverslag en de jaarrekening van ons bedrijf over het boekjaar 2013 aan te bieden. BESTUUR Voorzitter: A.D. Schimmel Secretaris: B.J.M. Volker directie Algemeen directeur: J.L. Oosterveld tot 1 maart 2014 M. Ligthart m.i.v. 1 maart 2014 Financieel directeur: E.J. Bonestroo Hoogeveen, 20 maart 2014 3.

4. Inhoud

Inhoud 7 15 20 25 26 28 30 32 Directieverslag Verslag van het bestuur Samenstelling ledenraad en ondernemingsraad Index jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december 2013 Geconsolideerde exploitatierekening over het boekjaar 2013 Geconsolideerd liquiditeitsoverzicht over het boekjaar 2013 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling in de enkelvoudige en in de geconsolideerde jaarrekening 36 41 42 44 45 46 48 50 52 Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening Enkelvoudige balans per 31 december 2013 Enkelvoudige exploitatierekening over het boekjaar 2013 Enkelvoudig liquiditeitsoverzicht Toelichting op de enkelvoudige balans Toelichting op de enkelvoudige exploitatierekening Overige gegevens Kwaliteit aangeleverde veehoudersmelk 5.

Jannes Oosterveld algemeen directeur (tot 1 maart 2014) 6. Directieverslag

Directieverslag Het jaar 2013 was een goed zuiveljaar. De markt ontwikkelde zich positief met vooral buitengewoon goede exportcijfers, met name voor kaas en nietmager melkpoeder van de Nederlandse agrosector in het algemeen en de Nederlandse zuivelindustrie in het bijzonder. Daardoor was 2013 ook voor DOC Kaas een goed jaar en kwam de gemiddelde uit te betalen melkprijs voor de leden aanmerkelijk hoger uit dan in 2012. Een goed jaar Het positieve nieuws voor DOC Kaas beperkt zich echter niet alleen tot deze marktontwikkelingen. Afgelopen jaar werd de strategie 2013-2017 in praktijk gebracht en werd de missie van DOC Kaas hierop aangepast. In de laatste maanden van het jaar werden de eerste positieve resultaten hiervan al zichtbaar. Vanuit deze nieuwe strategie werd een aantal belangrijke stappen gezet. In 2014 en de jaren erna zullen die leiden tot een sterke positie van DOC Kaas als totaalspeler op de kaasmarkt met regie over de volledige keten. Om op die manier de belangrijkste doelstellingen voor onze leden te bereiken: een goede melkprijs, continuïteit en afnamegarantie. De marktsituatie Terugkijkend op 2013 zijn er twee zaken die voor de Nederlandse zuivel in het oog springen: historisch hoge gemiddelde melkprijzen en een uitzonderlijk hoge productiegroei. Normaal gesproken zijn deze twee zaken moeilijk met elkaar te verenigen maar 2013 bleek een jaar waarin die bijzondere omstandigheid zich wel voordeed. De totale melkproductie in Nederland steeg ten opzichte van 2012 naar verwachting 5%, kaasproductie nam met 3,5% toe naar 790.000 ton. De Nederlandse kaasexport steeg met zo n 5%, de export naar buiten de EU zelfs met 15%. Poederproducten vonden gezonde afzetmogelijkheden in het Verre Oosten en Afrika en kaas vond gretig aftrek in Rusland. Dit hield de markt in West-Europa krap met hoge zuivelprijzen als gevolg. Ook boter kende een sterke prijsstijging omdat minder melkvet beschikbaar was vanwege de verhoogde productie van niet-mager melkpoeder en een grotere marktvraag binnen de EU-27. Wei en de afgeleide producten van wei kenden in 2013 een stabiel patroon van opbrengsten op historisch hoge niveaus. Er was dit jaar veel aandacht voor kwaliteit en hygiëne in het bedrijf en dit blijft hoog op de agenda staan. De problemen rond de kaasexport naar Rusland kostten veel aandacht, maar gelukkig kunnen we de export voortzetten. Evenals een aantal andere zuivelbedrijven werden we in 2013 geconfronteerd met door aflatoxine besmette voedergrondstoffen. Dankzij adequaat optreden van onze brancheorganisatie NZO en samenwerking met de diervoederbranche is het besmette voer door de producenten teruggehaald bij de melkveehouders. Het is heel belangrijk om dit soort incidenten te voorkomen om geen afbreuk te doen aan de kwaliteit van onze zuivelproducten en ons goede imago in de wereld. Resultaten DOC Kaas Alle bovengenoemde ontwikkelingen zijn ook terug te vinden in de jaarresultaten van DOC Kaas. In 2013 hebben we 125.000 ton kaas geproduceerd Marc Ligthart algemeen directeur (m.i.v. 1 maart 2014) 7.

en afgezet en bereikten we een belangrijke mijlpaal Op het zuivelpark hebben we met veel energie en door meer dan 1 miljard kg melk te ontvangen van doorzettingsvermogen een groot investeringsproject gerealiseerd, om de beschikbare productieca- onze eigen veehouders. paciteit (Alteveerstraat + Zuivelpark) uit te breiden De melkprijs die DOC Kaas realiseerde, behoort tot van 125.000 naar 140.000 ton. De komende jaren de hoogste van de afgelopen vijf jaar. De nabetaling kunnen we nu conform onze commerciële plannen is uitgekomen op 4,5%. We kunnen 0,32 per 100 meer afzetgroei realiseren. Deze investering draagt kg melk toevoegen aan de algemene reserve. Door eveneens bij aan het uitgangspunt van kostenleiderschap. de gunstige solvabiliteitsratio (42,7 % ultimo 2013) vloeit zoveel mogelijk van het exploitatiesaldo Ter vervanging van de capaciteit aan de Alteveerstraat richting de melkprijs. worden voorjaar 2014 De gemiddelde uit te betalen melkprijs voor de leden over het jaar 2013 bedroeg 43,32 ( 40,98 excl. BTW) per 100 kg melk. In vergelijking met het voorgaande jaar betekent dit een stijging van 6,09 per 100 kg. Het merk DutchOriginalCheese is verder doorontwikkeld en wordt nu ook gebruikt voor natuurgerijpte kaas. investeringsplannen ter goedkeuring aan de ledenraad voorgelegd. Zoals in de themabijeenkomsten aangegeven hebben we veelbelovende resultaten geboekt met een nieuw ontwikkelde productietechnologie waarmee we de capaciteitsuitbreiding stap voor stap gaan Ontwikkelingen binnen DOC Kaas realiseren. In automatisering werd een belangrijke In 2013 werd de strategie 2013-2017 in praktijk gebracht en werd de missie van DOC kaas hierop aan- implementeren. stap gezet door de nieuwste versie van M3 (ERP) te gepast. Na goedkeuring door de raad van beheer bleek tijdens de themabijeenkomsten met leden Bij DOC Cheese zijn het afgelopen jaar grote veranderingen doorgevoerd in de organisatie. We zijn en tijdens overleg met medewerkers dat er groot draagvlak is voor de gemaakte keuzes. De strategie beter ingericht om de klanten in de verschillende vloeit voort uit het beleid dat we enkele jaren terug marktsegmenten te bedienen en zodoende betere marges te genereren. Het merk DutchOriginal- hebben ingezet om het bedrijf om te bouwen van een business to business-speler naar een totaalspeler in kaas. Het plan scheiding coöperatie en gebruikt voor natuurgerijpte kaas. Cheese is verder doorontwikkeld en wordt nu ook onderneming is hier een rechtstreeks gevolg van. Op exportgebied zijn we met DOC Cheese een Het afgelopen jaar is dit plan uitgewerkt en door samenwerking aangegaan met Hochwald Foods de ledenraad in december goedgekeurd en per GmbH. Deze joint-venture is opgezet om samen 1 januari 2014 is deze scheiding gerealiseerd. In het de verkoop van de producten van beide ondernemingen in Afrika en het Midden-Oosten ter hand verslag van de raad van beheer wordt op dit punt nader ingegaan. te nemen: van houdbare melkproducten zoals 8. Directieverslag

gesuikerde en ongesuikerde condens tot kaas. De assortimenten vullen elkaar perfect aan. Met deze bundeling van deskundigheid op het terrein van handel, markt en productie kunnen we onze klanten in deze regio een volledig assortiment melk- en zuivelproducten aanbieden, terwijl we anderzijds kosten en kennis kunnen delen. Het bedrijf Kraats Kaas, 50 procent eigendom van DOC Kaas, richtte zich afgelopen jaar op kwaliteit, leveringsbetrouwbaarheid en winstgevendheid. Op die terreinen zijn grote vorderingen gemaakt. DVNutrition, voor onze melkprijs een hele belangrijke deelneming, heeft weer een goed jaar achter de rug. De levensmiddelenbeurs Anuga was een groot succes voor DOC Kaas. Klanten blijken graag bij de bron te kopen en het is voor hen nu veel duidelijker waar ze moeten zijn. Tijdens de open dagen toonden wij deze stand ook aan onze leden. Dat leverde veel positieve reacties op, zowel extern als intern, over ons grote enthousiasme en onze gedrevenheid. Opmaat naar de toekomst In 2013 zijn veel ontwikkelingen in gang gezet die komend jaar nog verder concreet gestalte krijgen: van de scheiding van coöperatie en onderneming tot de capaciteitsuitbreiding van ons zuivelpark en de samenwerking met (nieuwe) partners. Ook in 2014 staan de ontwikkelingen bij DOC Kaas niet stil. Zoals ook de wereld om ons heen voortdurend in beweging is. Rekening houdende met de effecten van het afschaffen van het melkquoteringssysteem, de ontwikkelingen bij andere marktspelers en de mondiale groei in vraag naar kaas en weiproducten, hebben we voor de komende jaren duidelijke doelstellingen neergezet. Doelstellingen waarbij een goede melkprijs, continuïteit en afnamegarantie centraal staan. Zoals tijdens de themabijeenkomsten al is verwoord, kunnen wij dit realiseren door: Groei in nieuwe markten en producten met een hoge toegevoegde waarde Bij DOC Cheese zijn grote veranderingen doorgevoerd. Het bedrijf is nu in staat onze ambitieuze commerciële ambitie waar te maken. Via DOC Cheese werken we wereldwijd nauw samen met diverse klanten in de verschillende marktsegmenten. Op die manier creëren we klantwaarde en pakken we de kansen die zich in de kaasmarkt voordoen. Gaandeweg 2013 zijn we hiervan de vruchten gaan plukken. Valorisatie van de wei Wat betreft de weivalorisatie hebben we nieuwe overeenkomsten gemaakt met Volac. Met deze succesvolle samenwerking in DVNutrition zullen we onze positie in de booming markt voor babyvoeding en lifestyleproducten verder verstevigen. Dit brengt ook een sterkere melkprijs met zich mee. Kostenleiderschap Waar aan de marktkant klantenpartnership belangrijk is, blijft aan de productiekant kostenleiderschap het motto. Ook in de toekomst zullen we bezig blijven zaken nog efficiënter en effectiever te doen. Innovatie Door product- en procesinnovatie gaan we nog meer kansen creëren met producten met meer toegevoegde waarde. Samenwerkingen In 2014 krijgt de joint venture met Hochwald Foods GmbH in Dubai concreet handen en voeten. Het valt te verwachten dat er meer samenwerkingen zullen volgen: onderdeel van de visie van DOC Kaas is immers het aangaan van partnerships waar dit onze marktwaarde verbetert. 9.

MVO Ook in 2013 stond maatschappelijk verantwoord ondernemen centraal bij DOC Kaas. Ons MVO-beleid is gericht op een duurzame bedrijfsvoering die rekening houdt met mens, dier en omgeving. Afgelopen jaar werd de weidepremie ingevoerd en werd het MELKKompas ontwikkeld. Dit plan is met inbreng van de leden ontwikkeld en door de bestuurlijke organen goedgekeurd. Per 1 januari 2014 zal DOC Kaas een duurzaamheidstoeslag invoeren, waarvan weidepremie deel uitmaakt. Het initiatief van NZO en LTO rond het verder verduurzamen van de zuivelketen leidde onder meer tot een gezamenlijke aanpak en duidelijke inspanningsverplichtingen rond het mestdossier en het handhaven van grondgebondenheid bij nieuwe bedrijven. Daarmee werd voorkomen dat er dierrechten komen, onder voorwaarde dat de sector de gemaakte afspraken in de toekomst nakomt. DOC Kaas valt als houder van de WM-vergunningen voor de locaties Alteveerstraat en Zuivelpark onder het regime van CO 2 -emissiehandel. Dit jaar zijn de monitoringsplannen opgesteld voor de CO 2 -emissievergunningen en is hard gewerkt om de beschikbare gratis rechten te verwerven. Voor een efficiënter energiegebruik is een PINCHstudie uitgevoerd met als doel de interne warmtestromen beter te gebruiken. De resultaten lijken heel hoopvol; in 2014 wordt een vervolgstudie uitgevoerd en worden de eerste maatregelen in praktijk gebracht. Door de forse investeringen in een grotere productiecapaciteit van het zuivelpark in 2013 is de maximale capaciteit van de bestaande voorzieningen voor afvalwaterverwerking bereikt. Er loopt nu onderzoek naar wat er nodig is aan maatregelen bij toekomstige uitbreidingen. Zowel op de locatie Alteveerstraat als Zuivelpark zijn nog een paar akoestische knelpunten. In goed overleg met de overheden wordt een structurele oplossing uitgewerkt. Het eerder ingezette beleid met betrekking tot arbeidsomstandigheden en arbeidsveiligheid kende ook in 2013 weer een duidelijke focus op arbeidsveiligheid. Het doel is dat het hele team er samen voor zorgt dat iedereen aan het einde van de werkdag weer gezond naar huis gaat. Arbeidsrisico s zijn nooit volledig uit te sluiten, maar DOC Kaas doet er erg veel aan om risico s inzichtelijk te krijgen en deze te beheersen door risico s te benoemen en passende maatregelen te nemen zodat zij niet tot een ongeval leiden. De resultaten van de algemene bedrijfs-risico- Inventarisatie&Evaluatie zijn in nauw overleg met de OR verwerkt tot een plan van aanpak om de opgemerkte verbeterpunten te realiseren. Hierdoor is de werkomgeving op een aantal punten al verbeterd. Ook voor de locatie zuivelpark is een plan van aanpak opgesteld en worden verbeteringen met ingang van 2014 fasegewijs ingevoerd. Uit een enquête die per afdeling is gehouden, blijkt dat het personeel de inspanningen en resultaten als zeer positief ervaart. Niettemin is het aantal verzuimongevallen ten opzichte van 2012 toegenomen. Gelukkig waren de verwondingen over het algemeen niet heel ernstig, wat blijkt uit de beduidend kortere hersteltijd ten opzichte van vorig jaar. In 2013 is het werken onder werkvergunning doorgevoerd. De werkvergunning is sterk vereenvoudigd en daarmee doeltreffender gemaakt. De belangrijke aandachtspunten zijn het veilig stellen van een installatie voordat aan of in de installatie wordt gewerkt en de mogelijkheden tot evacuatie uit met name besloten ruimten. Naar aanleiding van het eigen Periodiek Medisch Onderzoek en de landelijke onderzoeken door de Arbeidsinspectie bleek dat de fysieke belasting bij het kaasladen te hoog ligt. De eerste stap bij DOC Kaas was de mensen minder te laten tillen door meer personeel in te zetten en vervolgens door tilhulpen te installeren op plaatsen waar veelvuldig getild moet worden. Deze tilhulpen zijn eind 2013 geïnstalleerd en worden in 2014 in gebruik genomen. 10. Directieverslag

Tenslotte We leggen de lat hoog bij DOC Kaas; er is het afgelopen jaar veel gebeurd en diverse acties en projecten zijn in gang gezet. We mogen ons gelukkig prijzen met de inzet en betrokkenheid van onze medewerkers in Hoogeveen en Huizen. We werken bij een bedrijf waar we trots op mogen zijn. Dat dit zo ervaren wordt, bleek het afgelopen jaar ook uit de resultaten van het tevredenheidsonderzoek onder onze werknemers. Ik wil iedereen geweldig bedanken voor de getoonde inzet, betrokkenheid en flexibiliteit. Met elkaar hebben we een goed resultaat neergezet in 2013. Op 1 maart 2014 droeg ik het stokje over aan Marc Ligthart. Ook vanaf deze plaats wens ik hem veel succes en plezier in zijn functie van algemeen directeur bij DOC Kaas. Tot slot dank ik iedereen voor de prettige samenwerking en het vertrouwen dat ik gedurende dertien jaar heb mogen ervaren. Ik heb er alle vertrouwen in dat DOC Kaas een toekomst tegemoet gaat, die ons allen als muziek in de oren klinkt! Veel succes en bedankt. Jannes Oosterveld, algemeen directeur (tot 1 maart 2014) 11.

12. Aleka Bosma, exportmanager DOC Cheese

Aleka Bosma, exportmanager DOC Cheese Voor mij was 2013 vooral een kwestie van aanpassen en plannen maken, aangezien ik pas op 1 november bij DOC Cheese in dienst trad. Het afgelopen jaar was een turning point voor DOC Cheese, met een nieuwe naam, nieuwe mensen en nieuwe doelstellingen en ambities. Afgelopen jaar hebben wij het als DOC Cheese goed gedaan. Voor 2014 ligt mijn focus op Griekenland, mijn moederland en een heel belangrijke markt voor ons, en op nieuwe markten zoals het Midden-Oosten en Afrika. 13.

14. Verslag van het bestuur

Verslag van het bestuur Dit jaarverslag gaat over boekjaar 2013 waarin de raad van beheer het toezichthoudend orgaan binnen de coöperatie DOC Kaas B.A. was. In 2013 heeft de raad van beheer het strategisch plan 2013-2017 goedgekeurd. Met dit plan kan DOC Kaas zich ontwikkelen tot een kaasspeler van formaat die de hele keten van koe tot consument bedient en aanstuurt. De maandelijkse financiële rapportages zijn besproken met de directie. De ombouw van CPH (Cheese PartnersHolland) naar DOC Cheese (Dutch Original Cheese) in Huizen heeft veel aandacht gevraagd. MELKKompas en de scheiding van coöperatie en onderneming. Beide besluitvormingstrajecten zijn in december 2013 afgerond. Ook is er veel tijd en aandacht besteed aan het informeren van onze leden, individueel of in groepsverband (kleine thema bijeenkomsten) over MELKKompas, strategie en doelstellingen van onze coöperatie. Daarnaast heeft de commissie benoeming en beloning directie DOC Kaas (bestaande uit B. Volker (vz), A. Koops van t Jagt en A.D. Schimmel) een zorgvuldig wervings- en selectietraject doorlopen voor de aanstelling van de nieuwe algemeen directeur. Per 1 maart 2014 heeft de heer M. Ligthart de taken van de heer J.L. Oosterveld overgenomen als algemeen directeur. Per die datum is de heer Oosterveld in verband met pensionering uit dienst getreden. Voor DOC Kaas was 2013 een zeer dynamisch, maar vooral goed zuiveljaar. Directie en bestuurlijke organen hebben gezamenlijk belangrijke keuzes gemaakt voor een mooie toekomst voor DOC Kaas. Bij deze willen wij de directie en alle medewerkers bedanken die zich met hart en ziel hebben ingezet om de uitbreiding van de kaaslijn op het zuivelpark met een capaciteit naar bijna 100.000 ton tot een succes te maken. Ook de medewerkers in Huizen die de ombouw van onze commerciële tak CPH naar Dutch Original Cheese hebben gerealiseerd verdienen een welgemeende dankbetuiging. En dat geldt uiteraard ook voor iedereen die heeft bijgedragen aan het mooie resultaat bij DOC Kaas in 2013. Bedankt! Door de scheiding tussen de coöperatie en de onderneming bij DOC Kaas B.A., waartoe in de ledenraadsvergadering van 19 december 2013 is besloten, is per 1 januari 2014 de raad van beheer komen te vervallen. Het bestuur van de coöperatie DOC Kaas B.A. wordt nu gevormd door zeven lid-melkveehouders die eveneens lid zijn van de raad van commissarissen van DOC Kaas B.V.. Vanaf 1 januari 2014 geldt dan ook een nieuwe governance-structuur die zoveel als mogelijk gebaseerd is op de richtlijnen vermeld in de NCR-Code voor Coöperatieve Ondernemingen. 15.

Het bestuur van de coöperatie bestaat per 01-01-2014 uit de volgende zeven personen: Bestuur van de coöperatie DOC Kaas B.A. Naam Jaar van Herkiesbaar Functie aftreden Dhr. A.D. Schimmel 2017 - Voorzitter, melkveehouder Dhr. B.J.M. Volker 2015 - Secretaris, vice-voorzitter, melkveehouder Dhr. M.W.P. van den Hurk 2017-2e Secretaris, melkveehouder Dhr. G.M. Mensink 2014 2x Lid, melkveehouder Dhr. P. Prins 2017 1x Lid, melkveehouder Dhr. P.T.L. Jonker 2015 2x Lid, melkveehouder Mevr. R.T Koopmans- Van Dalen 2016 2x Lid, melkveehouder In de ledenraadsvergadering van 19 december 2013 zijn de heer M.W.P. van den Hurk, de heer P. Prins en de heer A.D Schimmel voor een volgende periode herbenoemd. Raad van commissarissen DOC Kaas B.V. De raad van commissarissen van DOC Kaas B.V. vormt een personele unie met het bestuur van de coöperatie DOC Kaas B.A. aangevuld met twee externe leden: Naam Jaar van Herkiesbaar Functie aftreden Dhr. A. Koops van t Jagt 2015 - Lid Dhr. J.D. de Jong 2017 1x Lid De heer B. Boer, extern lid van de raad van beheer, was in december 2013 niet meer herbenoembaar. Wij zijn hem veel dank verschuldigd voor zijn inzet in de afgelopen acht jaar bij DOC Kaas B.A.. De ledenraad heeft de heer J.D. de Jong uit Joure benoemd als het nieuwe extern lid van de raad van commissarissen per 01-01-2014. 16. Verslag van het bestuur

Jaarrekening Het bestuur heeft kennis genomen van de door de directie overlegde jaarrekening en verantwoording over het boekjaar 2013. De jaarrekening is gecontroleerd door Ernst & Young Accountants LLP. De bevindingen van de externe accountant naar aanleiding van deze controle zijn in een bespreking met het bestuur en directie door de externe accountant, de heer drs. H. Hokse RA, op 3 maart 2014 toegelicht. De accountant heeft tevens aangegeven dat middels de audit is vastgesteld dat de interne beheersing van DOC Kaas adequaat functioneert. Het bestuur heeft goedkeuring verleend aan het voorstel van directie aan de ledenraad om de jaarrekening over het boekjaar 2013 conform het voorstel vast te stellen. In de vergadering van de ledenraad van 20 maart 2014 heeft de ledenraad na toelichting door de externe accountant en het verslag van het bestuur, de jaarrekening over het boekjaar 2013 conform het voorstel vastgesteld. Tevens heeft de ledenraad decharge verleend aan de directie voor het gevoerde beleid en aan het bestuur voor het uitgeoefende toezicht gedurende het boekjaar 2013. De jaarrekening is van een goedkeurende controleverklaring van de onafhankelijke accountant voorzien. Hoogeveen, 20 maart 2014 A.D. Schimmel, voorzitter bestuur DOC Kaas B.A. 17.

Bert Bonestroo, financieel directeur: Het jaar 2013 was voor DOC Kaas in veel opzichten vooral een voorbereidend jaar. Of het nu gaat om de herstructurering van de coöperatie en de onderneming, de samenwerking met Hochwald in het Midden-Oosten of de samenwerking met Keesmakers: het zijn allemaal belangrijke besluiten die vorig jaar in de steigers zijn gezet. In de jaarrekening zijn die echter nog niet terug te vinden omdat ze pas in 2014 in de praktijk zullen worden gebracht. 18. Bert Bonestroo, finanieel directeur

19.

Samenstelling ledenraad en ondernemingsraad Melkleveranciers Aan het eind van het verslagjaar had DOC Kaas 1.111 (vorig jaar 1.088) melkleveranciers, waarvan 1.103 (vorig jaar 1.078) leden en 8 (vorig jaar 10) niet leden. Ledenraad De ledenraad is samengesteld uit minimaal 1 en maximaal 4 vertegenwoordigers per rayon, het aantal wordt bepaald door de hoeveelheid in het laatste volle boekjaar door de leden van het rayon aan de coöperatie geleverde hoeveelheid melk en wel voor elke volle veertig miljoen kilogram melk één extra ledenraadslid. Naam Woonplaats Jaar van aftreden Herkiesbaar Rayon 41 Noord Nederland Dhr. Y. Wierda Burdaard 2014 1x Dhr. J.H.J. Ballast Zevenhuizen 2016 - Mevr. R. van der Broek Luddeweer 2016 1x Dhr. J.Z. van der Weerd Tijnje 2015 2x Rayon 42 Zuid-West Friesland Dhr. M.A. Stegenga Oudega 2015 - Dhr. H. Lenes Vegelinsoord 2016 2x Dhr. G.H. Schrale Heeg 2016 - Rayon 43 De Vier Provinciën Dhr. H.A. Boon Delfstrahuizen 2015 - Dhr. I.W.C. Bouma Kuinre 2016 - Dhr. J.W. Tondeur Makkinga 2014 1x Rayon 44 Drenthe Mevr. J. Bom-Wessels Emmercompascuum 2015 1x Dhr. H.H. Nijstad Echten 2014 1x Mevr. I. Post Nieuweroord 2015 1x Rayon 45 Reest-Regge-Vecht vacature - - - Dhr. A. Fokkert Holthone 2015 2x Dhr. F.B. Broekman Linde 2014 - Rayon 46 Oost-Nederland Dhr. L.J.M. Meijer Mander 2014 1x Dhr. P.J.B. Schut Baak 2014 1x Dhr. E.J Jansen Holleboom Haarle 2014 2x Rayon 48 Midden en West-Nederland Dhr. G. van Zoelen Ommeren 2016 2x Dhr. A. van Vliet Zeewolde 2014 1x Rayon 49 Oost-Brabant Dhr. G.H.M. Verhoef Den Hout 2014 2x Dhr. N.J van Casteren Maren Kessel 2016 1x Dhr. J Ruhl Vortum-Mullem 2015 2x 20. Samenstelling ledenraad en ondernemingsraad

Ondernemingsraad Dhr. J. Weggemans (voorzitter) Dhr. B.H. Gerth (2e voorzitter) Dhr. L. Nijstad (secretaris) Dhr. J.W. Vogelzang (2e secretaris) Dhr. G.H. Wubs Dhr. K. Iossifidis Dhr. S. Hooiveld 21.

Niki de Jonge, productontwikkelaar Het allerbelangrijkste was dat we in 2013 heel nauw zijn gaan samenwerken met DOC Cheese, onze commerciële afdeling. Voorheen waren de lijntjes van DOC Kaas naar de klanten toe vrij lang. Daardoor was het moeilijk inschatten wat de klant precies wilde en hoe onze producten daarop aansloten. Via DOC Cheese werden die lijntjes heel kort. Dat was nieuw voor ons maar wel heel positief. Nu kunnen wij bij de productontwikkeling veel meer rekening houden met de speficieke wensen van een klant. Dat levert beter maatwerk op een dus een beter product voor de klant. 22. Niki de Jonge, productontwikkelaar

23.

24. Index jaarrekening

Index jaarrekening 26 28 30 32 Geconsolideerde balans per 31 december 2013 Geconsolideerde exploitatierekening over het boekjaar 2013 Geconsolideerd liquiditeitsoverzicht over het boekjaar 2013 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling in de enkelvoudige en in de geconsolideerde jaarrekening 36 41 42 44 45 46 48 50 Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening Enkelvoudige balans per 31 december 2013 Enkelvoudige exploitatierekening over het boekjaar 2013 Enkelvoudig liquiditeitsoverzicht Toelichting op de enkelvoudige balans Toelichting op de enkelvoudige exploitatierekening Overige gegevens 25.

Geconsolideerde balans per 31 december 2013 (na voorstel bestemming exploitatiesaldo) In duizenden euro s ACTIVA VASTE ACTIVA 2013 2012 Materiële vaste activa (1) Bedrijfsgebouwen en terreinen 29.267 30.784 Machines en installaties 47.309 35.694 Niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbaar 571 571 Activa in ontwikkeling 1.699 6.562 78.846 73.611 Financiële vaste activa Deelnemingen (2) 13.302 11.213 Overige vorderingen (3) 5.055 4.872 18.357 16.085 VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Grond- en hulpstoffen 3.366 2.617 Gereed product en handelsgoederen 41.415 30.276 44.781 32.893 Vorderingen Handelsdebiteuren 42.144 37.733 Vorderingen op deelnemingen (4) 15.800 12.891 Belasting vorderingen (5) 2.687 1.935 Overige vorderingen 2.480 1.368 Overlopende activa 367 324 63.478 54.251 Liquide middelen 2.130 318 TOTAAL ACTIVA 207.592 177.158 26. Geconsolideerde balans

In duizenden euro s PASSIVA 2013 2012 Groepsvermogen (6) Algemene reserve 37.260 34.138 Wettelijke reserve 574.350 37.834 34.488 Voorzieningen Latente belastingen (7) 495.701 Overige voorzieningen (8) 154.131 649 832 Langlopende schulden Ledenrekening (9) 50.802 45.957 Schulden aan kredietinstellingen (10) - - 50.802 45.957 Kortlopende schulden Melkleveranciers 59.659 42.859 Kredietinstellingen 31.548 30.158 Handelscrediteuren 14.751 11.489 Schulden aan deelnemingen 5.039 3.194 Belastingen en premies sociale verzekeringen 452.490 Overige schulden 4.178 5.121 Overlopende passiva 2.680 2.570 118.307 95.881 TOTAAL PASSIVA 207.592 177.158 Het garantievermogen, gedefinieerd als het totaal van eigen vermogen en ledenrekening, bedraagt 88.636.000. Het solvabiliteitspercentage bedraagt 42,7%. 27.

Geconsolideerde exploitatierekening over het boekjaar 2013 In duizenden euro s 2013 2012 Netto-omzet (11) 624.746 455.886 Wijziging in voorraden gereed product en goederen in bewerking 13.242 1.450 Overige bedrijfsopbrengsten 122.210 13.364 1.660 Som van de bedrijfsopbrengsten 638.110 457.546 Kosten van grond- en hulpstoffen 144.394 62.401 Inkoop producten 4.588 4.269 Personeelskosten (12) 17.561 15.163 Afschrijvingen 7.983 7.607 Overige bedrijfskosten 36.915 28.682 Som van de bedrijfslasten 211.441 118.122 426.669 339.424 Aandeel in resultaat deelnemingen 5.263 6.870 Financiële baten en lasten (13) (2.277) (2.578) 2.986 4.292 Beschikbaar voor melkgelden 429.655 343.716 Melkgelden (21) 426.309 337.218 3.346 6.498 Vennootschapsbelasting 0 (103) Saldo 3.346 6.395 Bestemming saldo Algemene reserve (3.346) (6.395) - - 28. Geconsolideerde exploitatierekening

29.

Geconsolideerd liquiditeitsoverzicht In duizenden euro s 2013 Saldo 3.346 Afschrijvingen 7.983 Kasstroom op winstbasis 11.329 Mutaties in werkkapitaal: Mutatie in voorraden (11.888) Mutatie in vorderingen (9.227) Mutatie kortlopende schulden exclusief rekening-courant kredietinstellingen 21.036 (79) Kasstroom uit operationele activiteiten 11.250 Investeringen in materiële vaste activa (13.218) Kasstroom uit investeringsactiviteiten (13.218) (1.968) Mutatie ledenrekening 4.845 Mutatie voorzieningen (183) Aandeel in resultaat deelnemingen (5.263) Uitgekeerd dividend door deelnemingen 3.919 Overige mutaties financiële vaste activa (928) Kasstroom uit financieringsactiviteiten 2.390 Toename geldmiddelen 422 30. Geconsolideerd liquiditeitsoverzicht

31.

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling in de enkelvoudige en in de geconsolideerde jaarrekening Algemeen De coöperatie heeft zowel de enkelvoudige jaarrekening als de geconsolideerde jaarrekening opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek. Consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening worden de financiële gegevens van de coöperatie en haar groepsmaatschappijen per 31 december van het boekjaar opgenomen. Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen en vennootschappen waarin beslissende zeggenschap wordt uitgeoefend. Hierbij worden mede in aanmerking genomen de financiële instrumenten die potentiële stemrechten bevatten en direct kunnen worden uitgeoefend. De groepsmaatschappijen worden integraal geconsolideerd vanaf de datum waarop beslissende zeggenschap op de groepsmaatschappij is verkregen. De groepsmaatschappijen worden niet meer in de consolidatie opgenomen vanaf de datum waarop geen sprake meer is van beslissende zeggenschap. De posten in de geconsolideerde jaarrekening worden volgens uniforme grondslagen van waardering en resultaatbepaling vastgesteld. In de geconsolideerde jaarrekening van DOC Kaas B.A. zijn de 100% deelnemingen DOC Kaas Deelnemingen I B.V., DOC Kaas Deelnemingen II B.V., DOC Dutch Original Cheese VOF, DOC Wei B.V. en DOC Kaas B.V. opgenomen. Fusies en overnames Een overname wordt volgens de purchase accounting methode in de jaarrekening verwerkt. In geval van samensmelting van belangen wordt de pooling of interests methode toegepast. Oordeel en schattingen Bij de toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de leiding van de groep zich diverse oordelen en schattingen. De belangrijkste oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen hebben betrekking op voorzieningen, langlopende schulden, debiteuren en voorraden. Grondslagen voor valuta-omrekening Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de valutakoers per balansdatum. In de exploitatierekening zijn omzet, kosten en resultaten omgerekend in euro s tegen de op het moment van de transactie geldende koers. 32. Grondslagen van waardering en resultaatbepaling in de enkelvoudige en in de geconsolideerde jaarrekening