TOELICHTING OP NOTA KADERSTELLING PEUTERSPEELZAALWERK

TOELICHTING OP NOTA KADERSTELLING PEUTERSPEELZAALWERK

INLEIDING Vanaf half 2011 heeft 't Marheem de zorg over het peuterspeelzaalwerk in de gemeente Marum, hoewel dit formeel nog steeds is ondergebracht bij de Stichting Peuterspeelzalen Gemeente Marum. 't Marheem heeft aangegeven vanaf 2013 het peuterspeelzaalwerk niet meer te willen (laten) verzorgen. De raad had moeite met de wijze waarop het college een contract met Stichting Speelwerk had gesloten en wenste alvorens de uitvoering van het peuterspeelzaalwerk door een andere partij dan 't Marheem ter hand zou worden genomen eerst duidelijk hernieuwd de kaders vast te stellen waarbinnen dit zou moeten plaatsvinden. In een afzonderlijke nota wordt de raad uitgenodigd die kaders te stellen. In eerste instantie was de thans voorliggende toelichting opgenomen in de kadernota. Op verzoek van de raadscommissie (vergadering 17 september 2012) worden toelichting en kaders gesplitst. In deze toelichting wordt allereerst een kort beeld gegeven van het proces wat is doorlopen tussen 2010 en heden. Vervolgens wordt antwoord gegeven op een aantal vragen die aan de orde zijn gekomen. WAT VOORAF GING Proces 2010: gesprekken met de commerciële partijen Baloo en Babbel In 2010 werd duidelijk dat de stichtingen die in de gemeente Marum het peuterspeelzaalwerk uitvoerden dat niet meer zouden kunnen blijven doen voor de ouderbijdrage plus de bijdrage van de gemeente Marum. Zij teerden in op hun reserves. Bovendien werd het steeds moeilijker bestuursleden voor de stichtingen te vinden. Ook moest het peuterspeelzaalwerk verder geprofessionaliseerd worden, wat met vrijwilligers als bestuursleden steeds moeilijker werd. De gemeente kon niet meer geld beschikbaar stellen gelet op de slechte financiële positie van de gemeente. Er werd toen gezocht naar alternatieven. In den lande kwam toen de mogelijkheid opzetten kinderopvang en peuterspeelzaalwerk te combineren. Door de fiscale voordelen van de ouders voor kinderopvang in te zetten, kon bespaard worden op de kosten van het peuterspeelzaalwerk. Het peuterspeelzaalwerk werd aangeboden aan Baloo en Babbel. In de eerste helft van 2010 werd gesproken met de directies van Baloo en Babbel, voor het laatst op 1 juli. Daarna zijn er via de e-mail nog contacten geweest met Babbel over met name eventuele verhuur of verkoop van De Speeldoos. Baloo en Babbel deelden ons in een gezamenlijke brief van 22 oktober 2010 mee af te zien van de overname van het peuterspeelzaalwerk voor het beschikbare bedrag. Voor Babbel speelde ook mee de mogelijkheden voor een eventuele aankoop van De Speeldoos. Proces 2010 /2011: onderbrengen bij 't Marheem Nadat Baloo en Babbel met hun brief van 22 oktober 2010 besloten hadden af te zien van de overname van het peuterspeelzaalwerk werd een andere optie onderzocht. Dit was de mogelijkheid het peuterspeelzaalwerk te koppelen aan het onderwijs. Uiteindelijk zagen Stichting Westerwijs en Stichting Penta Primair hiervan af. De financiële reserves van de stichtingen slonken echter snel en de financiële middelen van de gemeente bleven beperkt. Via een onderhandse aanbesteding werden 't Marheem, Stichting Timpaan en Stichting SKSG uitgenodigd een offerte uit te brengen voor de uitvoering van het peuterspeelzaalwerk. SKSG bracht geen offerte uit vanwege toen plaatsvindende fusiebesprekingen met Stichting Het Kinderkwartier en het op dat moment nog- niet wilde meenemen, Timpaan was veel te duur en 't Marheem verklaarde zich bereid het peuterspeelzaalwerk voor de tweede helft van 2011 en geheel 2012 uit te willen voeren voor het bedrag dat de gemeente Marum in haar begroting had opgenomen, in 2011 86.600 op jaarbasis. Voor 2013 en verder zou nog een prijs vastgesteld moeten worden.

3 't Marheem offreerde 86.600 op basis van de begroting van de gemeente Marum, omdat ze het peuterspeelzaalwerk voor Marum wilden behouden en niet op basis van een calculatie. Dit bedrag bleek uiteindelijk te laag. Opnieuw kwam het alternatief voor combinatie met kinderopvang aan de orde. 't Marheem vond zichzelf echter niet deskundig genoeg voor uitvoering van het peuterspeelzaalwerk. Proces 2012: onderbrengen bij Speelwerk In 2012 trok Baloo zich terug uit de Brede School waar ze kinderopvang hadden. De Brede School zocht Speelwerk aan om de kinderopvang over te nemen en te combineren met het peuterspeelzaalwerk in de Brede School. In de gemeente Marum waren toen drie partijen actief met kinderopvang: vanouds Baloo en Babbel en als nieuwe partij dus Speelwerk. Na 22 oktober 2010 hadden Baloo en Babbel op geen enkele wijze ooit weer aan de gemeente aangegeven nog wel belangstelling voor overname van het peuterspeelzaalwerk te hebben. Wij veronderstelden dat zij nog steeds geen belangstelling hadden. Die veronderstelling bleek achteraf voorbarig en het had aanbeveling verdiend nog wel weer contact op te nemen met Baloo en Babbel, hoewel deze partijen uiteraard ook contact met de gemeente hadden kunnen opnemen. De kaders waarmee werd gewerkt zijn aan de basis niet veranderd. In de veronderstelling dat Baloo en Babbel, alsmede SKSG (deze laatste had geen interesse i.v.m. fusieplannen) nog steeds geen belangstelling hadden, wenden wij ons tot de derde lokaal opererende partij Speelwerk en nodigden hen uit een offerte uit te brengen om alle peuterspeelzaalwerk in Marum over te nemen. De offerte van Speelwerk bleef binnen het budget van de gemeente Marum en met Speelwerk werd een overeenkomst afgesloten. Achteraf gezien had het gepast om destijds naast Speelwerk ook nogmaals Baloo en Babbel, alsmede SKSG (ondertussen gefuseerd met Het Kinderkwartier en richt zich op het Westerkwartier ) te benaderen en te horen of zij alsnog interesse hadden. VRAGEN DIE IN HET PROCES NAAR VOREN ZIJN GEKOMEN MET DAARBIJ DE ANTWOORDEN 1. Zijn de kaders in het proces veranderd? De vraag die is opgeroepen is of de kaders tussen 2010 en 2012 zijn veranderd. Onveranderd zijn de drie basisvoorwaarden: het moeten blijven binnen het budget van de gemeente, de ouderbijdrage moet acceptabel zijn en er moet een goede kwaliteit zijn. Met Babbel is gesproken over overname van De Speeldoos, maar dat is nooit een harde voorwaarde geweest. In de brief van 22 oktober 2010 vermeldt Babbel zelf ook eventuele overname. In 2010 is ook niet als voorwaarde gesteld dat in Marum het peuterspeelzaalwerk vanuit 't Marheem (met een relatief hoge huur) verzorgd zou moeten worden. Er is zelfs in de gesprekken aangegeven dat dat niet zou hoeven, ondanks dat de gemeente daardoor bij de exploitatie van 't Marheem een financieel probleem zou krijgen. Bij de overname door Speelwerk is dit onderwerp niet aan de orde geweest. Speelwerk gaat er gewoon vanuit dat voor het peuterspeelzaalwerk in Marum ruimte in 't Marheem wordt gehuurd. In dit verband kan wel genoemd worden dat in 2010 achteraf gezien wat onhandig is omgegaan met het beschikbare budget. De gemeente verkeerde in financieel zwaar weer. Elke bezuiniging was welkom. In de onderhandelingen werd daarom in eerste instantie ingezet op een bedrag van 75.000, hoewel 80.000 ambtelijk ook al was genoemd. Het budget was toen 86.600. Maar Baloo en Babbel claimden toen ook een bedrag van 940 per kind wat bij 132 kinderen zou neerkomen op totaal 124.080. Hierdoor was verhogen van het te besteden bedrag in de onderhandelingen ook niet opportuun. In de brief van 22 oktober 2010 deelden Baloo en Babbel mede dat overname van het peuterspeelzaalwerk voor 80.000 niet haalbaar was. Ook wordt nu aangevoerd dat uit de pot Versterking peuterspeelzaalwerk geld beschikbaar wordt gesteld om het verlies van 't Marheem op het peuterspeelzaalwerk af te dekken.

4 Waarom kon dit in 2010 niet worden ingezet? De reden is simpel. Daar is dit geld niet voor. Dat het nu wel wordt ingezet, is om een achteraf geconstateerd tekort op te lossen en dat is heel wat anders dan het op voorhand vooraf maar beschikbaar te stellen. Wij zijn dan ook van mening dat de kaders niet zijn veranderd. 2. Ontwikkeling aantal peuters In 2010 bezochten 132 kinderen het peuterspeelzaalwerk. In 2012 was dit nog 112. De tendens is dalend. 3. Alle peuters naar een voorschoolse instelling? De doelstelling is dat alle kinderen in Marum naar een voorschoolse instelling gaan. De reden hiervan is dat de voorschoolse educatie alle kinderen bereikt. Op de vier peuterspeelzalen en op de drie kinderopvanginstellingen Baloo, Babbel en Speelwerk (Brede School) vindt voorschoolse educatie plaats. Met de wet OKE groeien kinderopvang en peuterspeelzaalwerk meer en meer naar elkaar toe. In dit verband is het niet nodig dat alle kinderen een peuterspeelzaal bezoeken; kinderopvang bij Baloo, Babbel en Speelwerk is vanuit het oogpunt van voorschoolse educatie even goed. (Landelijk wil men dit ook stimuleren, men ziet in het kader van mogelijke spraak- en taalachterstanden een duidelijke meerwaarde van gecombineerde/geïntegreerde groepen). 4. Kinderopvangtoeslag Op grond van CBS-cijfers kan 70% van de ouders in aanmerking komen voor een kinderopvangtoeslag. Dit betreft een financiële compensatie voor werkende ouders voor de kosten van kinderopvang. Het gaat hierbij om de werkelijke uren van opvang tijdens uren waarop de ouders werken. 5. Peuterspeelzaalwerk combineren met kinderopvang Veel gemeenten kiezen momenteel voor deze constructie om de kosten van de gemeente voor de subsidiëring van peuterspeelzaalwerk te kunnen beheersen of te kunnen beperken. Een mogelijkheid is peuterspeelzaalwerk en kinderopvang te combineren. De besparing zit in de kinderopvangtoeslag waardoor de gemeente voor 70% van de kinderen niets zou hoeven te betalen. De gemeente betaalt alleen voor de resterende 30%, wat voor Marum (zie punt 2) overeenkomt met 34 kinderen. Per kind en ook per groep is de prijs van kinderopvang aanzienlijk hoger dan van peuterspeelzaalwerk. Dit komt vooral doordat kinderopvang meer leidsters nodig heeft. Voor 2013 zouden de salariskosten voor het peuterspeelzaalwerk 112.600 bedragen en 135.000 in geval van kinderopvang. Daarnaast kost kinderopvang door Speelwerk 43.000 per jaar voor overhead, terwijl deze kosten bij het peuterspeelzaalwerk in 2013 niet door 't Marheem in rekening gebracht zouden worden (maar er deels wel zijn, zoals de kosten voor de directeur en administratie van 't Marheem). Per saldo kost de constructie dus minder, omgerekend naar een kind dat nog gesubsidieerd moet worden kost het meer. 6. Ouderbijdrage Speelwerk was voornemens een ouderbijdrage te hanteren van 40 per kind per maand is 480 per jaar. Dit bedrag was een gemiddelde van de tot nu toe gehanteerde ouderbijdragen (bandbreedte 47,50 en 37,50). 't Marheem was ook al bezig deze bedragen gelijk te trekken. De ouderbijdrage geldt alleen voor de ouders die niet in aanmerking komen voor de kinderopvangtoeslag. Ouders met een inkomen tot 110% van de voor hen geldende bijstandsnorm kunnen voor de volledige jaarlijkse eigen bijdrage van 480 een subsidie aanvragen bij het gemeentelijke Activiteitenfonds. Hiervan wordt overigens maar zeer spaarzaam gebruik gemaakt.

5 Ouders die in aanmerking kunnen komen voor een kinderopvangtoeslag betalen 1620 per jaar. Dit bedrag kunnen zij grotendeels van de Belastingdienst terugkrijgen. Ouders met een laag inkomen dienen uit eigen middelen zelf nog circa 20 per maand bij te dragen. Maar ouders met hogere inkomsten dragen zelf meer bij. Daarom wordt voor kinderen die onder het kinderopvangregime vallen, geen (aanvullende) ouderbijdrage gevraagd. Ten behoeve van het peuterspeelzaalwerk zouden extra inkomsten verworven kunnen worden door het vragen van een hogere ouderbijdrage voor kinderen die niet onder het regime van kinderopvang vallen. Naar verwachting zijn dit 34 kinderen. Een extra bijdrage van 5 per maand levert per jaar per kind 60 op, maal 34 kinderen is totaal 2.040. Om een substantieel extra bedrag binnen te halen moet de ouderbijdrage dus fors omhoog. 7. Groepsgrootte Het huidige peuterspeelzaalwerk is gebaseerd op 11 groepen plus een halve groep die een extra dagdeel naar de peuterspeelzaal gaat. Het beschikbare budget geldt voor deze 11 groepen. Pas wanneer een groep komt te vervallen, vindt een korting van 1/11 deel van het budget plaats ingaande het volgende kalenderjaar. Resterende huisvestingskosten blijven echter voor rekening van de gemeente tot het moment dat deze redelijkerwijze kunnen komen te vervallen. Een groep mag onder het regime van het peuterspeelzaal uit maximaal 16 kinderen bestaan onder één leidster en één hulpleidster. Onder het regime van kinderopvang is de groepsgrootte maximaal zeven kinderen voor één leidster of maximaal 14 kinderen voor twee leidsters. 8. Minimum omvang groep Met 't Marheem (en met Speelwerk) is de ondergrens gesteld op vijf kinderen. Bij minder dan vijf kinderen wordt de groep opgeheven. Bij minder dan vijf kinderen ontbreekt voldoende pedagogische dynamiek. Voor de buitendorpen met slechts één groep kan dit betekenen dat een complete vestiging wordt gesloten. 9. Aantal groepen Momenteel zijn er bij het peuterspeelzaalwerk 11 groepen plus een halve groep extra voor een derde dagdeel. In De Wilp worden twee groepen samengevoegd tot één groep waardoor 10 groepen overblijven. Hiervan zou de groep in Boerakker onder druk kunnen komen te staan. Op deze groep zitten acht kinderen waarvan drie uit andere gemeenten. De andere groepen lijken niet direct onder de minimum groepsgrootte te zakken. Vertaald naar kinderopvang zouden er ook 10 groepen zijn. Ook hier zou Boerakker bij bepaalde keuzes in de gevarenzone kunnen komen. In Marum zijn zes groepen met 72 kinderen. Een afname van twee kinderen zou hier leiden tot één groep minder. 10. Onderbesteding Wellicht een groter gevaar dan wachtlijsten is onderbesteding. Het peuterspeelzaalwerk, al of niet onder het regime van kinderopvang, voor een aantal jaren tegen een vast budget laten uitvoeren kan tot gevolg hebben dat te veel betaald gaat worden bij dalende aantallen kinderen. Dit kan opgelost worden door een prijs per kind of een prijs per groep overeen te komen. Met 't Marheem was ook overeengekomen het budget te korten als een groep zou worden opgeheven. 11. Eenheid prijsbepaling De prijs van het peuterspeelzaalwerk is opgebouwd uit de salariskosten van de leidsters en de huur van het gebouw. Beide kostenposten zijn niet direct te linken aan een prijs per kind. De prijs per kind is het

6 laagst bij een maximale groepsgrootte en het hoogst bij een minimale groepsgrootte. Om die reden hanteren veel gemeenten een prijs per groep. 12. Pedagogisch beleid In 2012 betaalt de gemeente nog naast de kosten van het peuterspeelzaalwerk 12.000 voor de kosten van een coördinator. Deze post komt per 1 januari 2013 te vervallen. Er zijn gerede twijfels of met de huidige peuterspeelzaalleidsters en met 't Marheem als uitvoerende instantie het pedagogische beleid voldoende inhoud kan krijgen. Bij Speelwerk zat het pedagogisch beleid in de prijs inbegrepen. 13. Overeenkomst met Speelwerk Met Speelwerk is een rechtsgeldige overeenkomst afgesloten. Wanneer de gemeente Marum deze overeenkomst eenzijdig besluit te willen ontbinden, zal er naar verwachting een geschil ontstaan met Speelwerk. Over concrete financiële gevolgen kan op dit moment nog niets worden gezegd.