SAMENWERKEN AAN EEN MARITIEME EN LOGISTIEKE TOPREGIO

ERSTERKENV KENVERNIEU RNIEUWENVE AGENDA DELTRI PLATFORM 29 AUGUSTUS 2012, DORDRECHT 1 SAMENWERKEN AAN EEN MARITIEME EN LOGISTIEKE TOPREGIO

2 KAMER VAN KOOPHANDEL ZUIDWEST-NEDERLAND KAMER VAN KOOPHANDEL ROTTERDAM

INHOUDSOPGAVE 1. Deelnemers 4 2. Programma 6 3. Samenwerken aan een maritieme en logistieke topregio 9 4. Afspraken DelTri agenda 2012 10 4.1 Havenvisie Rotterdam & Havenstrategie Moerdijk 10 4.2 Ruimte voor economie 14 4.3 Bereikbaarheid 23 4.4 Dubbele doelstelling 27 4.5 Arbeidsmarkt 28 4.6 Overige afspraken 30 3 BIJLAGE 1 ; visie Dynamische Delta 2020-2040 32 BIJLAGE 2 : verslag bijeenkomst 29 november 2011 33 CONTACTGEGEVENS

DELTRI PLATFORM 29 AUGUSTUS 2012 1. Deelnemers 4 Wethouder Rotterdam, voorz. Deltri Wethouder Moerdijk Portefeuillehouder SRR Wethouder Dordrecht Portefeuillehouder Drechtsteden Burg. Breda, Voorzitter West-Brabant Dir. Havenbedrijf Rotterdam Dir. Havenschap Moerdijk MKB Zeeland, Brabant Zuid Holland Voorz. Deltalinqs.nl KVK R dam e.o. KVK Dir Milieufederatie Zuid-Holland Dir Brabantse Milieufederatie Gedeputeerde Noord-Brabant Provincie Zuid-Holland Mevrouw Jeannette Baljeu Mevr. Ada Grootenboer Dubbelman De heer Ewald van Vliet De heer Jasper Mos De heer Antoin Scholten De heer Peter van der Velden De heer Hans Smits De heer Ferdinand van den Oever De heer Bruno Tideman De heer CeesJan Asselbergs De heer Theo Schut De heer Marcel Voeten De heer Alex Ouwehand De heer Nol Verdaasdonk De heer Yves de Boer De heer Ron van der Helm TU Eindhoven/Havenbedrijf R dam De heer Peter de Langen Verhinderd: Portefeuillehouder SRR MKB Zeeland en Brabant KVK R dam e.o. KVK Voorz Deltalinqs.nl Gedeputeerde Zuid-Holland Mevrouw Christel Mourik Mevrouw Louise Beduwé De heer Jos van der Vegt De heer Rob van Renterghem De heer Wim van SLuis De heer Govert Veldhuijzen

5

2. Programma 29 augustus 2012, Dordrecht Inloop 16.30 Inloop Opening en mededelingen 17.00 Economie 17.10 Presentatie Logistieke innovatie Peter de Langen, hoogleraar Transport en logistiek TU Eindhoven en adviseur bij Havenbedrijf Rotterdam. Aansluitend ruimte voor discussie. 6 17.30 Presentatie agenda bedrijventerreinen DelTri door Ewald van Vliet. Afspraken over vervolg. 17.50 Toelichting analyse inland hubs door Yves de Boer. Afspraken over vervolg. Bereikbaarheid 18.00 Toelichting Hans Smits over welke projecten op de bereikbaarheidsagenda DelTri waar geagendeerd moeten worden: o gezamenlijke inzet in Europees TEN-T programma o afstemming te bespreken onderwerpen in MIRT-verband Dubbele doelstelling Havenvisie 2030 18.30 Presentatie voorstel uitwerking Dubbele doelstelling door de milieufederaties. Afspraken over vervolg.

Arbeidsmarkt 18.45 Voorstel bestuurlijke bijeenkomst uitwisseling initiatieven arbeidsmarkt, door Ada Grootenboer Dubbelman. Sluiting vergadering 18.55 Voorstel volgende DelTri Platformbijeenkomst (maart 2013): o eventueel combineren met een excursie van leden 2e kamercomissies in de DelTri-regio o uitwerking logistieke innovaties 19.00 19.30 Napraten 7

8

3. Samenwerken aan een maritieme en logistieke topregio De missie van het DelTri Platform om te komen tot een maritieme en logistieke topregio is richtinggevend voor de inhoudelijke agenda en de onderlinge samenwerking, en de relatie met partners daarbuiten. In internationaal perspectief heeft Nederland een sterke maritieme positie. Deze positie wordt bepaald door een samenhangend netwerk van zeehavens en achterlandknooppunten in de vorm van containertransferia, inland terminals, natte en droge zeehavengerelateerde werklocaties met duurzame en innovatieve maritieme industrie en dienstverlening. De regio s Rotterdam, Drechtsteden en West-Brabant vormen de thuisbasis van dit haven industrieel complex. Verschillende partijen in deze regio s zien kansen om dit complex te versterken en door te ontwikkelen tot een maritieme en logistieke topregio. Kennisuitwisseling en samenwerking op het schaalniveau van het complex als geheel zijn nodig om deze kansen te benutten. In 2010 is hiertoe het DelTri-platform opgericht. DelTri staat voor het samenwerkingsverband tussen Rotterdam, Drechtsteden en West-Brabant. Drie urgente opgaven (economie, bereikbaarheid en leefkwaliteit) worden via tripartiete samenwerking (overheid, marktpartijen en maatschappelijke organisaties) opgepakt. De drie regio s vormen de bestuurlijke kerngroep en zij bereiden onder voorzitterschap van de gemeente Rotterdam in samenwerking met de andere partners (Havenbedrijven van Rotterdam en Moerdijk, havenbedrijfsleven, KvK s en maatschappelijke organisaties) de bijeenkomsten van het platform voor. 9 Tijdens de bijeenkomsten ontmoeten topbestuurders en maatschappelijke sleutelfiguren elkaar en worden de opgaven voor de ontwikkeling van deze maritieme en logistieke topregio opgepakt.

4. Afspraken DelTri 2012 In dit hoofdstuk wordt de DelTri agenda toegelicht. Deze agenda bestaat uit vier thema s: - Ruimte voor economie - Bereikbaarheid - Dubbele doelstelling Havenvisie - Arbeidsmarkt Per thema worden één of meer afspraken geformuleerd voor het komende jaar of half jaar. Ook worden kort de achtergronden en de resultaten van het afgelopen half jaar geschetst. Alvorens de agenda DelTri 2012 uit te werken, wordt de stand van zaken Havenvisie 2030 en de Havenstrategie Moerdijk 2030 beschreven. In bijlage 1 is de samenvatting van de verkenning Antwerpen rotterdam te vinden. 10 4.1 HAVENVISIE 2030 & HAVENSTRATEGIE MOERDIJK 2030 HAVENVISIE 2030 De Havenvisie 2030 is op 15 december 2011 unaniem door de gemeenteraad van Rotterdam vastgesteld. Deze visie is een belangrijk kader voor de DelTri samenwerking. In deze visie wordt de ambitie uitgesproken om het Rotterdamse haven- en industrriecomplex te ontwikkelen als een ijzersterke combinatie van Global Hub en Europe s Industrial Cluster, die beide koploper zijn op het gebied van efficiëntie en duurzaamheid. Daarbij wordt ingezet op een verdere integratie van netwerken op een hoger schaalniveau. Ook in de aan deze visie gekoppelde uitvoeringsagenda speelt het hogere schaalniveau, o.a. DelTri, een belangrijke rol. Afspraak 1: Uitvoeringsagenda Havenvisie 2030 Het Rijk, de provincie Zuid-Holland, de gemeente Rotterdam, Deltalinqs en het Havenbedrijf Rotterdam hebben afgesproken dat uitvoering van de

11

Havenvisie 2030 een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid is. In een convenant is vastgelegd hoe ze de visie op hoofdlijnen zullen realiseren en de voortgang zullen monitoren. Op die manier kan in goed onderling overleg worden bepaald of acties en projecten moeten worden versneld, vertraagd of bijgesteld. Het convenant voor uitvoering van de Havenvisie 2030 staat daarnaast ook open voor andere partijen en organisaties om zich erbij aan te sluiten, waarbij voor een groot deel gebruik zal worden gemaakt van bestaande structuren. Dit is de reden dat er waarde wordt gehecht aan de uitvoer van een aantal van deze opgaven binnen DelTri-verband. HAVENSTRATEGIE MOERDIJK 2030 Het Havenschap Moerdijk heeft een opdracht verstrekt aan MTBS om de toekomstige ladingstromen via Moerdijk in beeld te brengen. De vier scenario s die zijn gebruikt in de Havenvisie 2030 van Rotterdam worden daarbij als uitgangspunt gebruikt. 12 Afspraak 2: Havenstrategie Moerdijk 2030 Eind 2011 hebben de gemeente Moerdijk, provincie Noord-Brabant en Havenschap Moerdijk het initiatief genomen om een Havenstrategie Moerdijk 2030 te ontwikkelen. De doelstelling van dit project is het gezamenlijk realiseren van een eenduidig en breed gedragen Havenstrategie (visie tot 2030 en uitvoeringsagenda) voor de toekomstige positie van de haven en het industrieterrein van Moerdijk. Bij het opstellen van de Havenstrategie worden de feitelijke mogelijkheden van het gebied, de ontwikkelingen op mondiaal, (inter)nationaal, (boven)regionaal gebied en lokale inzichten vanuit de relevante partijen meegenomen. Politiek, burgers, bedrijven, externe deskundigen en diverse stakeholders worden door middel van een interactief proces betrokken bij de totstandkoming van de Havenstrategie. Eind 2012 wordt de Havenstrategie aangeboden aan Provinciale Staten van Noord-Brabant en de gemeenteraad van Moerdijk.

13

4.2 RUIMTE VOOR ECONOMIE 14 In het DelTri Platform van juli 2011 is een bestuurlijke werkgroep gevraagd een gezamenlijke bedrijventerreinenstrategie te ontwikkelen, die -aansluitend op de Havenvisie- zicht geeft op de beschikbaarheid en de marktvraag van terreinen nu en in de toekomst. Onder leiding van portefeuillehouder de heer van Vliet van de Stadsregio Rotterdam is sinds de tweede helft van 2011 door de provincies Zuid-Holland, Noord-Brabant, de regio s Rotterdam, Drechtsteden, West-Brabant en het Havenbedrijf Rotterdam samengewerkt. Een agenda is opgesteld om de ontwikkeling van de DelTri-regio als logistieke en maritieme topregio te versterken. Deze agenda bedrijventerreinen richt zich primair op de nietzeehaventerreinen. Het over de bestuurlijke grenzen heen denken is noodzakelijk om daadwerkelijk in te kunnen spelen op de vragen vanuit de logistieke bedrijven en de maritieme industrie. Het proces afgelopen maanden is uniek, omdat de regio s voor het eerst in de geschiedenis hebben samengewerkt aan het formuleren van gezamenlijke opgaven. Het belang van bedrijventerreinen voor economie en werkgelegenheid is groot. Op deze terreinen vindt toevoeging van waarde en innovatie plaats en werken circa honderdtachtigduizend mensen. De belangrijkste onderdelen van de werkzaamheden in de afgelopen periode: Ramingen van de uitbreidingsbehoefte. De eigen ramingen in diverse economische scenario s zijn samengevoegd en in samenhang gebracht. Tegelijkertijd is Ecorys gevraagd een nadere verdiepingsslag aan te brengen door voor subsectoren binnen logistiek en maritieme industrie de ramingen te berekenen. Het gezamenlijke aanbod van bestaande en geplande, harde nieuwe terreinen is gepresenteerd in een atlas. Trends en ontwikkelingen binnen de sectoren logistiek en maritieme industrie zijn op basis van de beschikbare literatuur en gesprekken met branche-organisaties, wetenschap en leaderfirms benoemd en

gebruikt als basis voor het toekomstperspectief. Behoefte en de diverse regionale programma s zijn in samenhang gebracht, zowel kwantitatief als kwalitatief, om de opgeven te benoemen. Een gezamenlijke uitvoeringsagenda is opgesteld, inclusief voorstel om te komen tot afspraken over gezamenlijke actualisatie. Deze agenda is een gezamenlijk richtinggevend kader voor de partners. Het geeft richting aan de eigen activiteiten en programma s, zoals het provinciale planologisch en economisch beleid, gebiedsontwikkelingen door regio s/gemeenten. Met deze strategie is een belangrijk gezamenlijk vertrekpunt gemarkeerd om tot daadwerkelijke uitvoeringsafspraken te komen. De agenda kent de volgende delen: Positie maritieme en logistieke topregie inclusief trends en ontwikkelingen Ruimtebehoefte en portfolio bedrijventerreinen Strategie bedrijventerreinen: o maritieme industrie (scheepsbouw, waterbouw) o logistiek Uitvoeringsagenda 15 De agenda is op basis van nauw overleg en gesprekken met brancheorganisaties, Kamers van Koophandel, universiteiten en leaderfirms tot stand gekomen. De afgelopen periode heeft duidelijk gemaakt dat een succesvolle strategie bovenal over kwaliteit van de bedrijventerreinen gaat. Het betreft hierbij goede vestigingscondities, afgestemd op de arbeidsmarkt en strategisch gelegen in het economische cluster. De uitvoeringsagenda benoemt de volgende acties (voor elke actie is in de bestuurlijke werkgroep aangegeven wie verantwoordelijk is voor de verdere uitwerking). RUIMTE: Logistiek: I. Realisatie van drie prioritaire locaties (inter)nationale logistiek; Nieuw Reijerwaard, Dordtse Kil IV en Logistiek Park Moerdijk zijn de prioritaire

OVERZICHTSKAART BEDRIJVENTERREIN 1 2 3 8 4 5 6 7 15 9 10 11 12 14 17 13 19 16 18 20 25 21 24 31 22 23 26 28 27 29 16 38 39 41 42 48 49 43 44

NEN LEGENDA 35 32 36 34 33 30 37 52 40 45 50 51 46 47 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 Prisma/Bleizo Lansingerland Veilingterrein/Greenpark Lansingerland Oudeland/Rodenrijs Lansingerland Spaanse Polder - Noordwest - 's Gravenland Rotterdam / Schiedam Rivierzone Vlaardingen Rivierzone Schiedam Stadshavens Noord Rotterdam / Schiedam Distripark Maasvlakte Kickersbloem Hellevoetsluis Distripark Botlek Halfweg Spijkenisse Gadering Hoogvliet Waalhaven Zuid Rotterdam Distripark Eemhaven Rotterdam Stormpolder Krimpen a/d IJssel Cornelisland Ridderkerk De Bosschen Oud-Beijerland Nieuw Reijerwaard Ridderkerk Barendrecht Oost - Veren Ambacht Barendrecht / Ridderkerk Donkersloot Ridderkerk IHC Kinderdijk Nieuw-Lekkerland Regionaal bedrijventerrein Hoeksche Waard Weverseinde Binnenmaas Nieuwland Alblasserdam De Noord Hendrik Ido Ambacht Groote Lindt - Rivieroever Zwijndrecht Mijlpolder - Klein Koninkrijk 's Gravendeel Westelijke Dordtse Oever Dordrecht (WDO) Dordtse Kil IV (WDO) Merwede Dordrecht Kerkerak-Molenplaat Sliedrecht 17 Nijverwaard Sliedrecht Oosteind Papendrecht Boven Hardinxveld-Lange Veer Merwede Groote Haar Gorinchem Avelingen Gorinchem Havengebied Werkendam Industrieterrein Moerdijk Logistiek Park Moerdijk Weststad Oosterhout AFC - Nieuw Prinsenland Steenbergen Borchwerf Roosendaal / Halderberge Theodorushaven Bergen op Zoom Noordland Bergen op Zoom Vijf Eiken - Everdenberg Oosterhout Bavel - Zuid Breda Hazeldonk Breda Vosdonk Ettenleur Majoppeveld Roosendaal Emer/de Krogten Breda Hoogeind Breda Dombosch Geertruidenberg 08 aug 2012

TVOERINGSAGENDA BEDRIJVEN UITVOERINGSAGENDA BEDRIJVENTERREIN 1 2 3 4 8 7 6 5 16 13 10 12 18 14 19 11 9 17 22 23 18 3 41 42 49 43 44

NTERREINEN 6 Herstructureren Realiseren prioritaire terreinen Maritieme hotspots Spoor met railservice center Primaire transportcorridor Vaarweg Buisleiding Vers terken multimodaliteit Haven 15 Spoor 21 20 Weg 35 24 25 32 31 28 36 34 33 26 30 37 27 19 29 52 39 38 40 45 50 51 48 46 47

20 locaties die aanvullend op de nog beschikbare kavels de uitbreidingsbehoefte voor de (inter)nationale logistiek moeten accommoderen. Dordtse Kil IV en Logistiek Park Moerdijk vergen een samenhangende ontwikkeling om onnodige concurrentie te voorkomen. Een voorstel voor de wijze waarop deze samenhangende ontwikkeling wordt vormgegeven, is onderdeel van deze actie. II. Reserveren van ruimte voor logistieke bedrijven na 2020; een gezamenlijke verkenning naar planologische reserveringen voor de uitbreidingsbehoefte logistiek na 2020. De verkenning richt zich primair op ruimte voor (inter)nationale logistieke terreinen. Maritieme industrie: III. Uitwerking van de ontwikkelingsrichting van de negen clusters van maritieme industrie, inclusief de noodzakelijke randvoorwaarden en vestigingscondities. Het betreft onder andere het optimaliseren gebruik binnenhavens door/voor de maritieme industrie en het slim benutten van de aanwezige milieuruimte in een veelal verstedelijkte omgeving. Algemeen: IV. Studie naar onorthodox instrumentarium herstructureringen; in de regio zijn 14 terreinen geïdentificeerd waar herstructurering kan leiden tot efficiënter ruimtegebruik en een beter toekomstperspectief. Het betreft 8 lopende en 6 potentiële. De studie richt zich op instrumentarium om de haalbaarheid en effectiviteit van deze herstructureringen te vergroten. BEREIKBAARHEID: I. Versterken multimodaliteit: a. Uitwerking van de multimodaliteit bij de ontwikkeling van nieuwe terreinen voor logistiek (Nieuw Reijerwaard, Dordtse Kil IV en Logistiek Park Moerdijk, zie hierboven) en het maken van afspraken in het BO-MIRT over de aansluitingen op rijkswegennet A15 (Reijerwaard), A16 (Dordtse Kil) en het railservicecentre (Logistiek Park Moerdijk). b. Uitwerking maatregelen multimodaliteit (spoor, buis en/of water) bij vijf bestaande terreinen.

WERK: I. Vergroten in- en uitstroom van technische en logistieke opleidingen: deze actie is onderdeel van uitwerking arbeidsmarkt die vanuit het DelTri-platform wordt opgepakt, hierbij onderscheid te maken tussen de logistieke sector en de maritieme economie. Met deze gezamenlijke agenda hebben de partners een richtinggevend kader waarbinnen de partners vervolgens elk hun eigen vervolgacties kunnen oppakken. De komende periode zal de uitvoering van deze agenda worden geborgd door de partners gezamenlijk. Via het regulier afstemmen en monitoren van vraag en aanbod, ontwikkelingen in de sector en de omgeving zal deze agenda indien noodzakelijk worden bijgesteld. Afspraak 3: Implementeren agenda Bedrijventerreinen DelTri Met de gezamenlijk ontwikkelde agenda Bedrijventerreinen DelTri hebben de partners een richtinggevend kader waarbinnen de partners vervolgens elk eigen vervolgacties oppakken. De bestuurlijke werkgroep bedrijventerreinen heeft voor elke actie aangegeven wie dit de komende periode uitwerkt. De agenda bedrijventerreinen wordt gemonitord en op basis van ontwikkelingen gezamenlijk bijgesteld. Op deze wijze blijft de agenda actueel. De partners stellen de agenda bedrijventerreinen de komende periode in de eigen organisatie vast. De partners van het DelTri-platform zullen deze agenda actief onder de aandacht brengen van andere partijen, incl persbericht. De komende periode zal deze agenda worden ingebracht in het landsdelig overleg met ELI (Topsectoren, begin oktober) en in het BO-MIRT Zuid Holland en het BO-MIRT Noord Brabant om te komen tot afspraken over rijksbetrokkenheid. 21

22 Afspraak 4: Analyse inland hubs De provincie Noord-Brabant heeft in afstemming met de provincie Zuid-Holland een analyse gemaakt van het functioneren van inland hubs in Noord-Brabant en Zuid-Holland (zie bijgevoegd kaartbeeld). Uit de analyse blijkt dat de infrastructuur qua vaarwegen behoorlijk op orde is, zeker als de geplande werkzaamheden in Noord-Brabant zijn uitgevoerd. Uit de analyse blijkt verder dat er kansen zijn om bestaande terminals beter te benutten. De provincie Noord-Brabant organiseert samen met het Havenbedrijf Rotterdam een stakeholdersbijeenkomst om bekijken wat er nodig is om deze kansen te benutten.

4.3 BEREIKBAARHEID Bereikbaarheid is één van de kernthema s van de DelTri agenda. Een goede, hoogwaardige infrastructuur en een slim gebruik van deze infrastructuur (mede in relatie tot leefkwaliteit ruimtelijke ontwikkelingen) is randvoorwaardelijk voor de ambities van deze maritieme en logistieke topregio. Dit infrastructuurnetwerk is van belang voor zowel het dagelijkse woon-werkverkeer als voor de import van goederen als de export van goederen vanuit Noord West-Europa. Binnen dit thema wordt aandacht besteed aan de volgende opgaven: - Afsteming met het Rijk en Europa aan de hand van een gezamenlijke bereikbaarheidsagenda. - Faciliteren groei goederenvervoer over spoor in relatie tot leefkwaliteit en ruimtelijke ontwikkeling. - Beter benutten bestaande infrastructuur. - Logistieke innovaties stimuleren. Er bestaat een gedeeld beeld over welke investeringen in de infrastructuur nodig zijn om de ambities voor de maritieme en logistieke topregio waar te maken. Dit geldt zowel op het schaalniveau van de Vlaams Nederlandse delta als op het schaalniveau van DelTri. Er is een gezamenlijke bereikbaarheidsagenda opgesteld. Deze is verdeeld in drie categorieën, te weten: 23

24

25

- De projecten die momenteel in uitvoering zijn of waarvan de planstudies lopen. - De door rijk en regio geprioriteerde projecten tot 2023. - De aanvullende ambities. In onderstaand schema zijn deze drie categorieën weergegeven. Daarbij is aangegeven op welke infrastructurele agenda ze momenteel staan. Afspraak 5: Gezamenlijke inzet richting rijk en Europa Om van de Deltri-regio een logistieke topregio te maken, is het van belang deze agenda infrastructuur gericht te adresseren. Daarom vindt er binnen DelTri afstemming plaats om infrastructurele projecten te benoemen en deze projecten gezamenlijk bij het Rijk en Europa te adresseren. Vanuit DelTri wordt samengewerkt met de de Vlaams-Nederlandse Delta om te komen tot een gezamenlijk gesteunde TEN-aanvraag. 26 De 5 projecten die voor deze gezamenlijke inzet worden benoemd, zijn: 1) Sluizen vaarroute Seine-Scheldeverbinding: Krammersluizen, sluis Gent-Terneuzen 2) Sluizen route Rotterdam Antwerpen: (Volkeraksluizen en Kreekraksluizen ) inclusief verkeersmanagement vaarroute Rotterdam - Antwerpen 3) De Calandspoorbrug 4) De Goederenlijn Rotterdam Antwerpen, incl VeZa-boog 5) De Nieuwe Westelijke Oeververbinding In de contacten met het Rijk en Europa zullen deze projecten door de DelTri-partners actief worden uitgedragen.

4.4 DUBBELE DOELSTELLING HAVENVISIE 2030 In de Havenvisie 2030 zijn op basis van gesprekken tussen het Havenbedrijf Rotterdam en de Milieufederaties van Zuid-Holland en Brabant de ambities rond de dubbele doelstelling als volgt verwoord: Het is nu zaak nieuwe afspraken te maken en zo het begrip dubbele doelstelling opnieuw lading te geven. Dan gaan de ontwikkeling van logistiek en industrie (groei en verduurzaming) gelijk op met een kwaliteitsimpuls voor leefomgeving en natuur. Het Havenbedrijf Rotterdam en de milieufederaties hebben de ambitie deze dubbele doelstelling ook op regionaal schaalniveau, in de DelTri-regio, betekenis te geven. Afspraak 6: Uitwerking dubbele doelstelling Het afgelopen half jaar hebben het Havenbedrijf Rotterdam en de milieufederaties van Zuid-Holland en Brabant in samenwerking met het DelTri-secretariaat verkend wat de dubbele doelstelling op regionaal niveau zou kunnen betekenen. Zo is op 10 april 2012 een workshop georganiseerd met als thema Werk maken van een vitale delta. Algemene conclusie uit de workshop van 10 april 2012 was dat er wel kansen liggen voor een coalitie tussen economie en leefkwaliteit in de Delta, maar dat het lastig is om die te concretiseren. Voor een deel worden deze kansen al binnen de Deltadeelprogramma s opgepakt. Anderzijds speelt de dubbele doelstelling van de havenvisie ook op een lager schaalniveau. De meerwaarde van het DelTri Platform kan wel zitten in het ondersteunen van lopende groen en water projecten met een grote betekenis voor de DelTri-regio. De milieufederaties van Zuid-Holland en Brabant zullen 29 augustus een voorstel doen hoe dit verder op te pakken. 27

4.5 ARBEIDSMARKT 28 In de DelTri regio ontstaan in toenemende mate tekorten in de technische beroepen en in de transportsector. Het thema arbeidsmarkt wordt in zowel de Havenvisie, de gesprekken met marktpartijen nadrukkelijk als belangrijk thema benoemd. Ook bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen is de arbeidsmarkt en de bereikbaarheid van deze terreinen voor de werknemers een relevant thema. Uitwisselen van kennis en ervaringen tussen de DelTri-partners vergroot het gezamenlijk inzicht, om in de regio s de oplossingen voor deze tekorten daadrwerkelijk te vinden. Op 12 maart 2012 is een ondernemersdiner georganiseerd. Vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, het onderwijs en de overheid wisselden ervaringen uit. De conclusie was dat een dergelijke bijeenkomst nuttig is, maar niet eenmalig mag zijn. Het blijft zoeken naar het vinden van de juiste aanpak en oplossingen. Daarom is afgesproken om één keer per jaar vanuit de drie regio s door ondernemers en onderwijs hun best practices op het vlak van techniek en transport uit te laten wisselen.

Afspraak 7: Uitwisseling arbeidsmarkt op DelTri niveau Eind november of begin december 2012 wordt op initiatief van de regio West-Brabant een eerste bestuurlijke bijeenkomst uitwisseling arbeidsmarkt op DelTri niveau georganiseerd. De best practices van uit de uitvoeringsprogramma s van de drie regio s zullen daar gepresenteerd worden. Het programma van deze bijeenkomst wordt door de ambtelijke trekkers van de drie regio s voorbereid. In West-Brabant houdt het Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid (RPA)zich met de coördinatie op de uitvoering bezig. In beide organisaties zijn de drie O s (Ondernemers, Onderwijs, Overheid) vertegenwoordigd. Voor de regio s Rotterdam en Drechtsteden vindt een evaluatie plaats over de Kennisinfrastructuur Mainport Rotterdam (KMR). Resultaten hiervan worden meegenomen in Arbeidsmarkt DelTri. 29

4.6 OVERIGE AFSPRAKEN Eind 2011 is de samenwerking binnen de Rijn-Maas-Schelde delta vernieuwd. Zes provincies (drie in Vlaanderen en drie in Zuid-West Nederland) hebben het initiatief genomen de Vlaams Nederlandse Delta op te richten. Dit samenwerkingsverband richt zich op de economischlogistieke ontwikkeling in de Vlaams Nederlandse delta rondom de havens van Rotterdam, Antwerpen, Zeebrugge, Zeeland Seeports, Gent Moerdijk, Oostende en Dordrecht. 30 Binnen de Vlaams Nederlandse Delta worden dit jaar de volgende thema s opgepakt: - Harmonisatie / afstemming wetgeving - Monitoring ontwikkelingen in VNDelta gebied - Pijp- en buisleidingen - Ten-T - Kustontwikkeling (werkgroep Kust) Voor meer informatie zie www.vndelta.eu Afstemming over de samenwerking in de Deltri-regio en de Vlaams Nederlandse Delta is relevant. Het DelTri Platform en de Vlaams Nederlandse Delta zijn beide lichte regionale netwerkorganisaties gericht op havengerelateerde economisch-logistieke ontwikkelingen. Ze hebben echter een verschillende geografische scope, er zitten deels verschillende partijen in het netwerk en ze kennen deels aanvullende thema s. Afspraak 8: samenhang DelTri en Vlaams-Nederlandse Delta Wat betreft de afstemming tussen het DelTri Platform en de Vlaams- Nederlandse Delta worden de volgende afspraken voorgesteld: - De voorzitter van het DelTri Platform is uitgenodigd in de bestuursveradering van de Vlaams Nederlandse Delta, om de ontwikkelingen binnen de DelTri samenwerking toe te lichten en de werkzaamheden van de Vlaams Nederlandse Delta en DelTri goed op elkaar

af te stemmen. Dit betreft onder andere het effectief gezamenlijk samenwerken met rijksoverheden en EU. Een voorbeeld is de inzet gericht op het TEN-T programma. De voorzitter van het Deltri-platform is reeds uitgenodigd voor de vergadering van 17 september aanstaande welke in Brussel zal worden gehouden. Bij nieuwe kwesties en thema s wordt op pragmatische wijze beoordeeld welke samenwerking gewenst is, zoals momenteel rondom LNG-vulstations aan de orde is. 31

BIJLAGE 1: Visie Dynamische Delta 2020-2040 (MIRT-VAR) 32 In het voorjaar van 2011 is een visie op het gehele Zuid-Westelijke Deltagebied Dynamische Delta 2020-2040 door de bij de (MIRT) Verkenning Antwerpen Rotterdam betrokken overheden vastgesteld (Rijk, de drie regio s in het Deltri-gebied en de provincies Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant). In deze visie gaat het om de samenhangende ontwikkeling van een delta met twee gezichten: een stedelijke, logistieke delta en het deltalandschap. Onderscheid is in deze visie gemaakt in een kerngebied van het deltalandschap (vnl. de Zeeuwsche eilanden), randgebieden en een verstedelijkingsas Rotterdam - Drechtsteden - West-Brabant en Antwerpen waarin vraagstukken van capaciteit, externe veiligheid en multimodaliteit spelen. Bovendien zijn in de visie een aantal bestuurlijke afspraken vastgelegd die overwegend via het Nationale Deltaprogramma (deelprogramma Zuidwestelijke delta en Rijnmond-Drechtsteden), het Deltri-platform, en/of het Zeehavenoverleg/de Vlaams Nederlandse Delta zouden worden uitgewerkt en bewaakt, waaronder: - De uitwerking van het concept- logistieke delta (incl. Rijk en havenbedrijven); - ruimtereservering in de provinciale structuurvisies voor de omleiding van het goederenspoor bij Zwijndrecht/Dordrecht en Roosendaal, de VEZA-spoorboog, een mogelijk tracé van een dedicated goederenspoorlijn en nieuwe bedrijvenlocaties bij Terneuzen en Moerdijk; - Erkenning van de klem op de stedelijke ontwikkeling door de milieueffecten van het, groeiende, goederentransport net met name het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor door bestaand stedelijk gebied in het bijzonder in Dordrecht en Zwijndrecht. Het Rijk zou daarom de ontwikkeling van de goederenstromen nader onderzoeken en de regio de ruimtelijke, economische en stedenbouwkundige effecten van de goederenstromen, om vervolgens begin 2013 de beide resultaten te bespreken en deze te betrekken bij het Externe veiligheid-onderzoek in 2018 en/of de uitwerking van de Logistieke Delta.

BIJLAGE 2: Verslag bijeenkomst 29 november 2011, Rotterdam Bespreking : DelTri-Platfrom Datum : 29 november 2011 Aanwezig : Jeannette Baljeu (voorzitter), Hans Smits (Havenbedrijf Rotterdam N.V.), Jasper Mos (Gemeente Dordrecht), Ada Grootenboer Dubbelman (regio West-Brabant), Ferdinand v.d. Oever (Havenschap Moerdijk), Jos van der Vegt (KvK Rotterdam), Marcel Voeten (KvK Zuidwest-Nederland, vervanger Rob van Renterghem), Alex Ouwehand (Milieufederatie Zuid Holland), Antoin Scholten (Drechtstedenbestuur, pfh Economie (Zwijndrecht)), Marlies Mulder (MkB Zuid Holland, vervangster Bruno Tideman), Nol Verdaasdonk (Brabantse Milieufederatie) en Yves de Boer (Provincie Noord Brabant). Gasten : Ewald van Vliet (trekker bedrijventerreinenstrategie, Stadsregio Rotterdam), en Judith van Brussel (Gemeente Breda) 33 Ondersteuning: : Albert Reijlink (Regio West Brabant, gemeente Breda), Paul Meijer (Stadsregio Rotterdam), Marco den Heijer (Gemeente Rotterdam), Tom de Graaf (Provincie Noord Brabant), Jaap Jelle Feenstra (Havenbedrijf Rotterdam N.V.), Mariëlle Overboom (Drechtsteden), Gido ten Dolle (gemeente Dordrecht), Fatna Boutahar (secretariaat DelTriplatform) en Frank van den Beuken (secretariaat DelTriplatform) Afwezig : Peter van der Velden (Regio West Brabant, gemeente Breda), Louise Beduwé (MKB Zeeland en Brabant), Bruno Tideman (MkB Zuid Holland), Christel Mourik (Stadsregio Rotterdam), Wim van Sluis (Deltalinqs), Rob van Renterghem (KvK Zuidwest-Nederland) Mededelingen Jeannette Baljeu opent de vergadering en heet de aanwezigen welkom.

Op 16 december a.s. is er een conferentie gepland in Antwerpen over vernieuwing van de samenwerking in de Vlaams-Nederlandse Delta. Yves de Boer zit in dit samen-werkingsverband. Hij wordt daarom gevraagd om een verbindende rol te spelen dit nieuwe samenwerkingsverband en het Deltriplatform, zodat beide samenwerkings-verbanden elkaar zoveel mogelijk aanvullen en ondersteunen. Hans Smits, Ferdinand van den Oever en Yves de Boer zullen een vergelijkbare rol vervullen in de afstemming tussen het Zeehavenoverleg en het DelTri Platform. 34 Ruimte Ewald van Vliet presenteert de stand van zaken rondom de bedrijven terreinen strategie. Uit de analyse tot nu toe blijkt dat er een behoefte is 500-1.000 ha (netto) bedrijventerreinen tot 2020. Kwantitatief gezien zijn er voldoende plannen voor nieuwe terreinen in ontwikkeling in de drie regio s. Maar in hoeverre deze terreinen aansluiten bij de kwalitatieve vraag is nog onduidelijk. Het doel is om op basis van een kwalitatieve analyse van vraag en aanbod te komen tot een gezamenlijke strategie. Van Vliet geeft aan dat om deze analyse te kunnen maken nog financiële bijdragen van de verschillende partners nodig zijn. Afgesproken wordt dat het onderzoek zich in de vervolgfase zal richten op de kwalitatieve match van vraag en aanbod, mede op basis van een kwalitatieve analyse van de marktvraag d.m.v. interviews van ondernemers. Verder wordt er gevraagd om ook andere kwalitatieve aspecten mee te nemen zoals ruimtelijke kwaliteit. Yves de Boer benadrukt het belang van de afstemming van de bedrijventerreinen-strategie (Stadsregio Rotterdam) en de inland hubstrategie (Provincie Noord Brabant). Inmiddels is afgesproken dat hiervoor de stuurgroep van de bedrijventerreinenstrategie wordt gebruikt. Ook geeft Yves de Boer aan dat de provincie financieel wil bijdragen aan de bedrijventerreinenstrategie.

De voorzitter geeft aan dat ze in overleg gaat met de GS Provincie Zuid Holland over de betrokkenheid van deze provincie bij het DelTri Platform en de bedrijventerreinenstrategie in het bijzonder. Havenvisie 2030 Hans Smits presenteert de aanpassingen havenvisie Rotterdam 2030 (incl. uitvoeringsagenda) en geeft een toelichting op het huidige proces van besluitvorming binnen Rotterdam rondom de Havenvisie. De Havenvisie 2030 is op 15 december 2011 vastgesteld door de gemeente Rotterdam. De concept-havenvisie 2030 is in het college van B&W behandeld. Voorafgaand daaraan hebben verschillende partijen de gelegenheid gekregen om hun reactie op de ontwerp-havenvisie 2030 te geven. De ontwerpversie is naar aanleiding van de ingekomen reacties bijgesteld. Alle partijen die gereageerd hebben, zullen eind deze week een brief ontvangen, waarin aangegeven wordt welke wijzigingen in de havenvisie 2030 zijn overgenomen. Daarnaast ontvangt iedereen een versie van de concept-havenvisie 2030 waarin de wijzigingen aangegeven worden. Het beeld is dat de belangrijkste opmerkingen die gemaakt zijn door de verschillende partijen overgenomen zijn in de concept-havenvisie 2030. De Havenvisie 2030 is op 15 december met algemene stemmen vastgesteld in de gemeenteraad van Rotterdam. De Havenvisie bevat ook een uitvoeringsagenda. Deze uitvoeringsagenda is flexibel en afhankelijk van veel verschillende partijen: er kunnen projecten bijkomen, maar ook eraf gaan. Hans Smits geeft aan dat het DelTriplatform een rol kan spelen in het aanjagen en monitoren van de voor DelTri relevante projecten uit deze uitvoeringsagenda. 35 Bereikbaarheid De discussie richt zich met name op afspraak 4.1 over de gezamenlijke inzet richting rijk en Europa Opgemerkt wordt dat aandacht voor OV en de mogelijkheden van rekening rijden gemist worden. Aangegeven wordt dat daar nu weinig mogelijkheden voor zijn, gezien de landelijke politiek. De inzet van de regionale partijen richt zich met name op de uitvoering van het programma Hoofdfrequent Spoor (PHS) en het programma Beter Benutten.

Afgesproken wordt om een analyse te maken over welke projecten uit de DelTri bereikbaarheidsagenda passen in het TEN-T programma en wat we als DelTri partijen mogelijk kunnen bereiken met dit programma. Het Havenbedrijf van Rotterdam zal hier het initiatief voor nemen. 36 Arbeidsmarkt Judith van Brussel presenteert de analyse arbeidsmarkt. De analyse wordt herkend. In de DelTri regio ontstaan met name tekorten in de technische beroepen en in de transportsector. De discussie spitst zich toe op de vraag in hoeverre het DelTri Platform de goede plek is om dit onderwerp te bespreken. Het werken aan oplossingen gebeurt primair in de betreffende regio s. Wel is het goed om het thema arbeidsmarkt op de agenda te houden om kennis en ervaringen uit te wisselen, mede in relatie tot de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen en de bereikbaarheid daarvan. Een aparte bestuurlijke bijeenkomst over dit onderwerp met de betrokken stakeholders en vakbestuurders wordt ook wenselijk geacht. Rondvraag Aandacht wordt gevraagd voor de financiering van projecten en activiteiten in het kader van het DelTri Platform. Het totale plaatje met betrekking tot de financiering van en de ambtelijke bijdrage aan projecten zal in het volgend DelTri Platform aan de orde komen De bestuurlijke voorbereidingsgroep zal hierover in januari afspraken maken, zodat in de eerste helft van 2012 al aan de belangrijkste opgaven kan worden gewerkt. Marlies Mulder (MKB) vraagt aandacht voor de betrokkenheid en vertegenwoordiging van bedrijven.

37 CONTACTGEGEVENS Dit is een uitgave van de: Gemeente Rotterdam Stadsregio Rotterdam Drechtsteden Regio West-Brabant Havenbedrijf Rotterdam Voor vragen over het DelTri Platform kunt u contact opnemen met de secretaris van het Platform. Frank van den Beuken ft.vdnbeuken@rotterdam.nl 010-48 97 224 06 23 08 25 11 Bezoekadres: Galvanistraat 15 3029 AD Rotterdam Postadres: Postbus 6575 3002 AN Rotterdam

env enverster enve