Ketenanalyse staal Max Bögl Nederland B.V.
2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Inleiding 3 1.1 Wat is een ketenanalyse 3 1.2 Activiteiten Max Bögl 3 1.3 Opbouw 3 Stap 1: Globale berekening van scope 3 emissies 4 Stap 2: Keuze van ketenanalyses 5 Stap 3: Identificeren van schakels in de keten 6 Stap 4: CO2 uitstoot per schakel in de keten 7 Stap 5: Reductiemaatregelen 11 1.4 Totalen 11 1.5 Reductiemaatregelen 12 Colofon 14 Bijlagen 15 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 2/15
3 Inleiding In het kader van het behalen van niveau 5 op de CO 2-Prestatieladder voert Max Bögl twee analyses uit van GHG (Green House Gas) genererende ketens. Dit document beschrijft de ketenanalyse van staal. Deze ketenanalyse is opgesteld door Max Bögl onder begeleiding van CO 2 seminar.nl. 1.1 Wat is een ketenanalyse Een ketenanalyse houdt in dat van een bepaald product of dienst de CO 2 uitstoot wordt berekend van de gehele keten. Met de gehele keten wordt de gehele levenscyclus van het product bedoeld: van inwinning van de grondstof tot en met verwerking van afval (of recycling). 1.2 Activiteiten Max Bögl Max Bögl Nederland B.V. is de Nederlandse vestiging van de Duitse Max Bögl Groep. Met meer dan 6.000 medewerkers is dit bedrijf uitgegroeid van een bouwonderneming tot een internationaal opererend en innovatief bouw-, technologie- en dienstenbedrijf. Al sinds 1929 werkt Max Bögl aan de meest complexe projecten: gebouwen, infrastructuur, civiele projecten, bruggen- en tunnelbouw, staalbouw, systeembouw, utiliteitsbouw en energie. Max Bögl kan hierin end-to-end opereren: van bouwplan en bouw tot beheer. Inclusief de aan- en afvoer van bouwmaterialen. Duurzaamheid is één van de pijlers onder het bedrijf. Max Bögl combineert internationale ervaring en expertise met lokale kennis en competenties en levert zo maatwerk voor toonaangevende opdrachtgevers. Max Bögl is een betrouwbare partner binnen projecten wereldwijd. Het bedrijf werkt vanuit 35 vestigingen conform DIN EN ISO 9001:2008 en SCC aan projecten in Europa, China en de Emiraten. In Nederland is Max Bögl gevestigd in Amsterdam, aan de Design Strip op IJburg. Onze 25 medewerkers in Nederland werken aan toonaangevende projecten door het hele land. 1.3 Opbouw In dit rapport presenteert Max Bögl de ketenanalyse van staal. De opbouw van het rapport is als volgt: Stap 1: Stap 2: Stap 3: Stap 4: Stap 5: Globale berekening van scope 3 emissies Keuze van ketenanalyse Identificeren van schakels in de keten CO 2 uitstoot per schakel in de keten Reductiemaatregelen 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 3/15
4 Stap 1: Globale berekening van scope 3 emissies Voordat wordt bepaald welke ketenanalyse uitgevoerd wordt, maakt een berekening overzichtelijk wat de meest significante scope 3 emissiebronnen zijn. Onderstaand onderzicht geeft dat overzicht weer. Relevant Scope Omvang Beïnvloedbaar Ranking 1 / 2 Upstream Scope 3 Emissions 1. PurchasedGoods& Services Ja Nee 42.796 Ja 1 2. CapitalGoods Nee - - - - 3. Fuel- and Energy- Nee - - - - RelatedActivitiesNotIncluded in Scope 1 or 2 4. Transportation & Ja Nee 0 Ja Distribution (Upstream) 5. Waste Generated in Ja Nee 3.079 Ja 2 Operations 6. Business Travel Ja Ja - - - 7. Employee Commuting Ja Nee 8. LeasedAssets (Upstream) Nee - - - - 9. Investments Nee - - - - Downstream Scope 3 Emissions 10. Transportation & Distribution (Downstream) Ja Nee 219 Ja 3 11. Processing of SoldProducts Ja Ja - - - 12. Use of SoldProducts Ja Nee 0 Ja 4 13. End-of-Life Treatment of Ja Nee 0 Ja 5 Sold Products 14. LeasedAssets Nee - - - - (Downstream) 15. Franchises Nee - - - - De achterliggende berekening en rapportage zijn te vinden in bijlage 1 & 2. 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 4/15
5 Stap 2:Keuze van ketenanalyses Max Bögl zal conform de voorschriften van de CO 2-Prestatieladder 2.1 uit de top 2 een emissiebron moeten kiezen om een ketenanalyse van te doen. De top 2 betreft: - Gekochte goederen en services; - Geproduceerd afval tijdens werkzaamheden. Beide van deze emissiebronnen hebben betrekking op de dezelfde keten, namelijk de keten van de producten van Max Bögl. Meer emissiebronnen uit scope 3 hebben betrekking op deze keten, dit betreft de volgende emissiebronnen: - Transport en distributie upstream (categorie 2); - Transport en distributie downstream (categorie 10); - Aanleg van producten (categorie 11); - Gebruik van producten (categorie 12); - Recycling / afvalverwerking van producten (categorie 13). Het feit dat de keten van de gekochte (en geleverde) producten van Max Bögl zo dominant aanwezig is in de scope 3 emissiebronnen van Max Bögl, gecombineerd met het feit dat het leveren van deze producten de corebusiness van Max Bögl is, maakt dat Max Bögl de keuze heeft gemaakt om twee ketenanalyses uit te voeren op de meest dominante producten te weten: staal en beton. Dit rapport presenteert de ketenanalyse van staal. 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 5/15
6 Stap 3: Identificeren van schakels in de keten In dit hoofdstuk worden de schakels in de keten in kaart gebracht. Onderstaand schema presenteert de schakels in de keten van spoorstaven. De rode pijlen geven aan dat het gegenereerde afval uit de werkzaamheden worden afgevoerd en de keten verlaten. Figuur 1 Keten staal in projecten Max Bögl Per schakel zal in onderstaande tabel de partner worden gepresenteerd. Categorie Partner(s) Grondstoffen - Transport - Hoogovens - Transport - Producent staal MB Stahl- undanlagenbau Transport MB Transport&Geräte GmbH & Co Montage (uitvoeren projecten) Verschillende partijen waaronder - Max Bögl - LAREX - Burginvest Ophalen afval Spelt / Sita Demontage Nog onbekend Transport Nog onbekend Recycling Hoogovens IJmuiden 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 6/15
7 Stap 4: CO2 uitstoot per schakel in de keten In dit hoofdstuk wordt per schakel uit de keten (zie figuur 1) de CO 2 uitstoot berekend. Het gaat hierbij om de totale CO 2 uitstoot over de gehele keten van door Max Bögl Nederland BV gebruikte staal in 2012. Dit betreft twee projecten: Noord-Zuid Lijn en Stadsbrug Nijmegen. Alle schuin gedrukte getallen in deze berekening zijn schattingen. De uitgebreide berekening is te vinden in bijlage 3. Grondstof De eerste schakel van de keten is het inkopen van materialen. Onderstaande tabel presenteert de hoeveelheden ingekocht staal per station van de Noord-Zuid Lijn en de Stadsbrug Nijmegen. Ingekochte staalsoorten (in ton)* Station Rokin Stalen buizen (S355 J2h+N) 142 ton Station CTB Verschillende producten (S355 J2H+N) 720 ton Tijdelijk staal NZ-lijn Verschillende staalsoorten (vooral S355) 3.285 ton Stadsbrug Nijmegen Nader te specificeren 6.071 ton Totaal 10.218 ton *Verschillende bronnen, zie dominantieanalyse in bijlage 1 & 2. Onderstaande tabel rekent bovenstaande hoeveelheden ingekocht staal om naar CO 2 uitstoot.de conversiefactor is gekozen n.a.v. een onderzoek naar de beschikbare conversiefactoren van staal. Het constructiestaal uit het rapport van TNO komt het dichtst in de buurt bij het staal dat door Max Bögl is gebruikt. Zie bijlage 4. CO 2 uitstoot productie staal Station Rokin 142 ton 1,09 ton CO 2/ton staal* 155 ton CO 2 Station CTB 720 ton 1,09 ton CO 2/ton staal* 785 ton CO 2 Tijdelijk staal NZ-lijn 3.285 ton 1,09 ton CO 2/ton staal* 3.581 ton CO 2 Stadsbrug Nijmegen 6.017 ton 1,09 ton CO 2/ton staal* 6.617 ton CO 2 Totaal 11.138 ton CO 2 * Bron: Ontwerprichtingen duurzame portalen, TNO, 18 februari 2011 Transport grondstof hoogovens - producent (upstream) Al het definitieve staal wordt ingekocht bij MB Stahl- undanlagenbau. Het transport vanaf de inwinning van de grondstof naar de Hoogovens en van de Hoogovens naar MB Stahl- und Anlagenbau toe gebeurt per vrachtwagen met een lading van meer dan 20 ton. De afstand die deze vrachtwagen moet afleggen wordt geschat op 100 kilometer. Het tijdelijke staal wordt geleverd vanuit een lokale producent. Ook hierbij wordt uitgegaan van een afstand van 100km. In onderstaande tabel wordt de CO 2 uitstoot hiervan berekend. CO 2 uitstoot transport materialen naar Max Bögl Station Rokin 142 ton 100 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 2 ton CO 2 Station CTB 720 ton 100 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 8 ton CO 2 Tijdelijk staal NZ-lijn 3.285 ton 100 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 36 ton CO 2 Stadsbrug Nijmegen 6.017 ton 100 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 67 ton CO 2 Totaal 112 ton CO 2 *Handboek CO2-Prestatieladder v2.1, pagina 68 ** Schatting 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 7/15
8 Transport producent werk (upstream) Vanaf MB Stahl- und Anlagenbau en lokale staalleverancier voor het tijdelijke staal wordt het staal getransporteerd naar het werk in Nederland. Dit gebeurt per vrachtwagen met een lading van meer dan 20 ton. In onderstaande tabel wordt de CO 2 uitstoot van deze stap in de keten berekend. CO 2 uitstoot transport materialen naar Max Bögl Station Rokin 142 ton 700 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 11 ton CO 2 Station CTB 720 ton 700 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 55 ton CO 2 Tijdelijk staal NZ-lijn 3.285 ton 30 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 11 ton CO 2 Stadsbrug Nijmegen 6.017 ton 700 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 4467 ton CO 2 Totaal 545 ton CO 2 *Handboek CO2-Prestatieladder v2.1, pagina 68 ** Gegevens aangeleverd door YnzePieksma Montage De CO2 uitstoot van de projecten van Max Bögl Nederland BV is met een hoge mate van betrouwbaarheid berekend in de scope 1 & 2 emissie inventaris van het bedrijf. In de footprintberekening is een opsplitsing gemaakt tussen kantoren en de projecten Stadsbrug Nijmegen en NZ-Lijn. Deze gegevens bieden daarom en betrouwbare basis om de CO 2 uitstoot van de montage van staal te berekenen. Er wordt hierbij vanuit gegaan dat 40% van de project CO 2 uitstoot gerelateerd is aan de montage van staal, 40% aan de montage van beton en 20% overig. Onderstaand wordt door middel van deze aanname de CO 2 uitstoot van de montage berekend. CO 2 uitstoot montage staal (energieverbruik)* Acetyleen 1,015 liter 3,145 kg CO 2/ liter 0,05 ton CO 2 Weldap20 270 liter 3,825 kg CO 2/liter 0,10 ton CO 2 Zuurstof 155,700 liter 0,000 kg CO 2/liter 0,00 ton CO 2 Propaan 23,225 kg 3,385 kg CO 2/ kg 0,00 ton CO 2 StargonC18 101,600 liter 1,825 kg CO 2/liter 37,08 ton CO 2 Heftruckgas 206 kg 1,825 kg CO 2/ kg 0,08 ton CO 2 Gas 5,310 m3 1,825 kg CO 2/ m3 1,94 ton CO 2 Grijze stroom 3.292.079 kwh 0,455 kg CO 2/ kwh 1.498 ton CO 2 Groene stroom 1.271.412 kwh 0,080 kg CO 2/ kwh 102 ton CO 2 Totaal 1.937 ton CO 2 40 % t.b.v. montage staal** 775 ton CO 2 * Bron: Emissie inventaris projecten 2012 Max Bögl Nederland BV ** Schatting Behalve dat er tijdens het project energie wordt verbruikt wordt er ook afval geproduceerd. Evenals bij het energieverbruik wordt er van uitgegaan dat 40% van het afval te relateren is aan werkzaamheden rondom het monteren van staal. In de dominantieanalyse (zie bijlage 1 & 2) is het projectafval uitgebreid omgerekend naar CO 2. In onderstaande berekening wordt 40% hiervan gewijd aan de montage van staal. 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 8/15
9 CO 2 uitstoot montage staal (afvalproductie)* Totale CO 2 uitstoot afval 3.079 ton CO 2 Totale CO 2 uitstoot transport van afval 219 ton CO 2 Totaal 3.298 ton CO 2 40 % t.b.v. montage staal** 1.319 ton CO 2 * Bron: Dominantieanalyse (zie bijlage 1 & 2) ** Schatting Tot slot wordt er tijdens de bouw van de NZ-Lijn gebruik gemaakt van tijdelijk staal. Dit dient ook meegenomen te worden in de ketenanalyse. Na afronding van het project wordt 85% van het tijdelijke staal hergebruikt en 15% gaat terug naar de hoogovens. Onderstaande tabel bevat de CO 2 uitstoot van het transport hiervan. CO 2 uitstoot montage staal (transport afval)* 33 km** 0,11 kg CO Tijdelijk staal NZ-lijn 3.285 ton 2/tonkm* 2 ton CO 2 100 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 31 ton CO 2 Totaal 39 ton CO 2 * Bron: Handboek CO2-Prestatieladder v2.1, pagina 68 ** 33km is transportafstand naar IJmuiden, 100 km is een geschatte afstand Onderhoud / gebruik Voor zowel de Stadsbrug Nijmegen als de NZ-lijn zijn de onderhoudsactiviteiten marginaal. De Stadsbrug zal 1 x per 10 jaar geverfd worden. Aan de casco stations die voor de NZ-lijn worden gebouwd zal het gebruikelijke onderhoud van een station worden gepleegd. Het uitgebreid berekenen van deze CO 2 uitstoot schiet voorbij aan het doel. Daarom wordt gebruik gemaakt van gegevens uit een ketenanalyse van RailPro m.b.t. stalen spoorstaven. Uit deze analyse blijkt bij dat stalen spoorstaven met een levensduur van 45 jaar 1,59 % van de totale CO2 uitstoot wordt veroorzaakt door onderhoud en gebruik. De projecten van Max Bögl hebben een levensduur van minimaal 50 jaar. CO 2 uitstoot gebruik en onderhoud* Totale CO 2 uitstoot keten (= 98,41 %) 14.794 ton CO 2 Totale CO 2 uitstoot gebruik en onderhoud (= 1,59 %) 235 ton CO 2 * Bron: Ketenanalyse staal Max Bögl Nederland BV (zie bijlage 3) 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 9/15
10 Demontage staal Het energieverbruik van de werkzaamheden om het staal te demonteren komt overeen met het energieverbruik van het monteren van het staal. Daarom wordt voor deze schakel in de keten dezelfde berekening gebruikt als het monteren van staal. CO 2 uitstoot demontage staal * Acetyleen 1,015 liter 3,145 kg CO 2/ liter 0,05 ton CO 2 Weldap20 270 liter 3,825 kg CO 2/liter 0,10 ton CO 2 Zuurstof 155,700 liter 0,000 kg CO 2/liter 0,00 ton CO 2 Propaan 23,225 kg 3,385 kg CO 2/ kg 0,00 ton CO 2 StargonC18 101,600 liter 1,825 kg CO 2/liter 37,08 ton CO 2 Heftruckgas 206 kg 1,825 kg CO 2/ kg 0,08 ton CO 2 Gas 5,310 m3 1,825 kg CO 2/ m3 1,94 ton CO 2 Groene stroom 1.271.412 kwh 0,455 kg CO 2/ kwh 1.498 ton CO 2 Grijze stroom 3.292.079 kwh 0,080 kg CO 2/ kwh 102 ton CO 2 Totaal 1.937 ton CO 2 40 % t.b.v. demontage staal** 775 ton CO 2 * Bron: Emissie inventaris projecten 2012 Max Bögl Nederland BV ** Schatting Recycling Als het staal uit de projecten verwijderd is, wordt dit direct getransporteerd naar IJmuiden om omgesmolten te worden. CO 2 uitstoot transport materialen naar Max Bögl Station Rokin 142 ton 33 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 1 ton CO 2 Station CTB 720 ton 33 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 3 ton CO 2 Stadsbrug Nijmegen 6.017 ton 141 km** 0,11 kg CO 2/tonkm* 94 ton CO 2 Totaal 97 ton CO 2 * Bron: Handboek CO2-Prestatieladder v2.1, pagina 68 ** Afstand van project naar IJmuiden De ketenanalyse stopt bij deze schakel omdat het staal in IJmuiden wordt omgesmolten en aan zijn tweede (of derde, vierde) leven begint. Voor de producten die er dan uit worden vervaardigd zal een aparte ketenanalyse gemaakt moeten worden. 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 10/15
11 Stap 5: Reductiemaatregelen Om een overzicht te geven van de totale CO 2 uitstoot van de keten wordt onderstaand een tabel en een taartdiagram gepresenteerd. Nu de CO 2 uitstoot over de gehele keten bekend is worden reductiedoelstellingen opgesteld om deze CO 2 uitstoot te reduceren. 1.4 Totalen Totaal (ton CO2) Grondstoffen 11,138 Transport 657 Montage 2,127 Gebruik / onderhoud 235 Demontage 775 Recyclen 97 Totaal 15,029 Tabel: Overzicht CO 2 uitstoot per schakel uit de keten (in ton CO 2). 2% 5% 1% CO 2 uitstoot keten staal 14% Grondstoffen 4% Transport Montage 74% Gebruik / onderhoud Demontage Recyclen Grafiek: Resultaat ketenanalyse staal 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 11/15
12 1.5 Reductiemaatregelen Naast de productie van grondstoffen genereert de montage en demontage / sloop van het staal de grootste CO 2 uitstoot. Max Bögl spant zich actief in om deze CO 2 uitstoot re reduceren. Dit is vastgelegd in de doelstellingen voor scope 1 en 2 emissies van Max Bögl. De doelstelling van Max Bögl Nederland voor reductie van scope 1 en 2 emissies in de projecten is 5% in 2020. Om de CO 2 uitstoot van de gehele keten verder te reduceren neemt Max Bögl Nederland BV de volgende reductiemaatregelen: 1. CO 2-uitstoot van transport van staal verkleinen; 2. CO 2-uitstoot als gevolg van afval beperken; 3. CO 2-uitstoot als gevolg van montage beperken. Ad 1. Transport van grote stalen constructiedelen kan - als de omstandigheden zich daartoe lenen - niet alleen per as maar ook over water of per spoor worden vervoerd. De afweging voor de te kiezen vervoersmodaliteit kan bewuster worden gemaakt. Ad 2. Het genereren en afvoeren van afval tijdens projecten is een scope 3 emissie stroom en heeft veel impact op te de totale CO 2 uitstoot van het project. Verlagen met 10% vande CO 2-uitstoot als gevolg van afvalwerkt ook door in de keten staal. Ad 3. Dit valt binnen de scope 1 & 2 emissies van Max Bögl. Er worden veel maatregelen genomen om de CO 2 uitstoot van projecten te reduceren. De doelstelling is 6% in 2020. Op de website van Max Bögl is meer informatie over de (voortgang van de) maatregelen te vinden. Door het doorvoeren van de maatregelen zal de CO 2 uitstoot van de keten staal er als volgt uit zien: 2% 5% 1% CO 2 uitstoot keten staal 13% Grondstoffen 4% Transport Montage 75% Gebruik / onderhoud Demontage Recyclen 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 12/15
13 Met het succesvol doorvoeren van de hierboven geschetste reductiemaatregelen kan in de keten staal een reductie bewerkstelligd worden van circa 1,8%. Max Bögl Nederland stelt zich ten doel de CO 2 -uitstoot van de keten staal in 2020 met 1,8% te reduceren ten opzicht van 2012. 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 13/15
14 Colofon auteur(s) Duko Jonker, YnzePieksma, Thijs Lindhout kenmerk Ketenanalyse staal datum 15 mei 2013 versie 1.1 status Definitief 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 14/15
15 Bijlagen 1. 4.A.1_1 Dominantieanalyse Max Bögl 2012.docx 2. 4.A.1_2 Dominantieanalyse Max Bögl 2012.xlsx 3. 4.A.1_6 Ketenanalyse staal in projecten.xlsx 4. 4.A.1_7 Conversies per type staal 4.A.1_5 Ketenanalyse Staal 15/15