Studievoormiddag Provincie Vlaams-Brabant Warmtenetten: hoe, wat, waarom? Erik De Schutter
Vlaams energieonderzoek door VITO Energietechnologie Duurzame stedelijkheid KU Leuven Elektrotechniek Bouwfysica Mechanica imec Fotovoltaïsch onderzoek 2
Vlaams energieonderzoek door EnergyVille 3
EnergyVille Expertise in duurzame energie en intelligente energiesystemen in de gebouwde omgeving Elektriciteit Warmte/Koude Research Development Training Industriële Innovatie Voor: Industrie / bedrijven Overheden Met: Locale partners Regionale partners Internationale partners 4
Warmtenetten 5
Wat zijn warmtenetten? Centrale verwarming op wijkniveau Warmte van warmtebronnen via een leidingnet naar warmteafnemers Warmtenet gebaseerd op het nuttigen van restwarmte of duurzame warmteopwekking : Restwarmte: warmte die vrijkomt uit processen en die niet gebruikt wordt. Duurzame warmteopwekking: warmteopwekking als hoofdproduct op een duurzame wijze 6
Context: een (ver)duurzaam(d) energiesysteem EU regelgeving (20-20-20 en EU 2030) Duurzaamheid Betrouwbaarheid Betaalbaarheid via o.a. Reductie uitstoot broeikasgassen Hernieuwbare bronnen Energiebesparing Belang thermische netten neemt toe 5/06/2016 7
WAAROM WARMTENETTEN? Warmtenetten als bijdrage tot de oplossing Ecologische impact Enorme energie- en CO 2 -besparing Focus op warmte: 37% van het eindenergieverbruik heeft als doel het verwarmen van gebouwen, slecht 20% elektriciteit Kostprijs groene warmte 6-14 keer lager dan bij groene stroom Goedkope restwarmte of duurzame warmte nuttig inzetten via een warmtenet Schaalvoordelen hernieuwbare of duurzame energietechnieken via een warmtenet Luchtkwaliteit in stedelijk milieu verbetert: veel minder verbrandings-installaties in de stadskern: daling van NO x, SO x, fijn stof Toekomstige omschakeling naar hernieuwbare bronnen eenvoudiger
WAAROM WARMTENETTEN? Warmtenetten als bijdrage tot de oplossing Sociaal-economische impact Directe werkgelegenheid Investering in infrastructuur (CAPEX) Inzet van lokale restwarmte en lokale hernieuwbare warmte Geld blijft in eigen economie Inkomstenbron voor en verankering van lokale bedrijven Meestal geen hogere energieprijs: niet meer dan anders principe Prijsontwikkeling Duitsland EPB: Sterke daling E-peil punten tegen een lagere totaalkost
WAAROM WARMTENETTEN? Warmtenetten als bijdrage tot de oplossing (Geo-)politieke impact Daling van energieafhankelijkheid Bescherming tegen geopolitieke crisissen Bescherming tegen grote prijsfluctuaties Lokale en duurzame tewerkstelling Bijkomende impact Veiligheid Geen verbrandingsinstallatie in huis BE: 10.000 gebouwbranden per jaar BE: 450 CO-incidenten per jaar Geen gasnet in de straten
NADELEN WARMTENETTEN? Warmtenetten als bijdrage tot de oplossing Kostprijs warmtenet (extra investering door distributienet) Terugverdientijd investeringen lang Natuurlijke monopolies? Mogelijkheid tot onvoldoende ontwikkeling door gebrek aan interne competitie Vaste tarieven voor klant (geen onderhandelingen mogelijk) Klanten gevangen in warmtenet (hoge omschakelkosten) Falen van warmtenet heeft invloed op heel het systeem Een goed ontworpen warmtenet met de geschikte warmtebronnen en warmtevragers heeft een enorm potentieel en rendabiliteit waarbij de nadelen niet opwegen tegen de voordelen.
4 de generatie warmtenetten Source: Lund et al. 2014 12
WARMTEBRONNEN EN WARMTEAFNEMERS
Hoe pak je nu een warmtenet-traject aan? 14
Warmtenet: stappenplan Projectfases voor de realisatie en exploitatie van een warmtenet Verkenning: Bepalen kansrijkheid en haalbaarheid Verdieping: Robuuste onderbouwing haalbaarheid en commitment partijen Uitwerking: Tot een definitief investeringsbesluit komen Bron: Handreiking voor gebiedsgerichte warmte-uitwisseling 15
Warmtenetten in de praktijk Stappenplan Verkenningsfase: Doel: Inzicht in kansrijkheid en haalbaarheid van project Stakeholderanalyse: belangen van partijen in kaart brengen Business case: alle kosten, opbrengsten, rendement en robuustheid in kaart brengen Maatschappelijke kosten-baten analyse: effecten (direct betrokken maar ook de samenleving) in kaart brengen (draagvlak) Resultaat: Intentieovereenkomst (gezamenlijk besluit: stoppen of doorgaan) Gezamenlijke visie op het eindbeeld van het project (draagvlak) 16
Warmtenetten in de praktijk Stappenplan Verdiepingsfase: Doel: Inzicht in kansrijkheid en haalbaarheid van project verder onderbouwen en tot een principebesluit te komen Volledig technisch ontwerp, juridisch haalbaarheid, financiële haalbaarheid (financieringsplan) Niet meer gebaseerd op kengetallen Business case, maatschappelijke kosten-baten analyse bieden inzicht in de te verwachten kosten en baten Risicoanalyse: onzekerheden van project in kaart brengen Resultaat: principebesluit - samenwerkingsovereenkomst 17
Warmtenetten in de praktijk Stappenplan Uitwerkingsfase: Doel: tot een definitief investeringsbesluit te komen Aanbesteding voor onderdelen project (bouw, beheer, onderhoud) Financieringsprocedure doorlopen (projectfinanciering) Resultaat: Definitief investeringsbesluit in de vorm van realisatieovereenkomst. Realisatie kan nu beginnen 18
Creëren van draagvlak en Informeren 19
Warmtenetten in Vlaanderen Case: Roeselare 20 Bron: MIROM Roeselare
Warmtenetten in Vlaanderen Case: Roeselare Bron: MIROM Roeselare 21
Warmtenetten in Vlaanderen Case: Roeselare Bron: MIROM Roeselare 22
Case: Antwerpen Zuid 23
Case: Antwerpen Zuid: Warmte@Zuid www.warmteatzuid.be 24
Case: Stad Mortsel Warmtenetbronnen: Restwarmte (proces, verbranding) Biomassa/Houtsnippers WKK WP (al dan niet grondgekoppeld) Geothermie Zonthermisch (bio)gas 25
Multi-energie Geïnstalleerd netwerk Geoptimaliseerd netwerk Tot 30% reductie op kapitaalkost! 26
Eerste stap: Verkenning Oriënterende screening naar kansrijkheid Kartering warmtevraag en aanbod Identificatie voorkeursgebieden o.b.v. kartering Eerste screening (grotere) omgeving: bronnen (bvb restwarmtevalorisatie) afnemers (bvb WZC, ziekenhuis, wijken) Kansrijkheid: economisch, ecologisch, technisch 27
Ondersteunende samenwerking als expert hernieuwbare warmte EnergyVille, in zijn rol van toegepast onderzoekscentrum en mede-voortrekker van duurzame warmte en warmteverdeling, regionaal en internationaal, werkt samen met alle stakeholders en adviesbedrijven in het project (studiebureau s, engineering bureau s, bouwadviseurs, architecten, ), en levert expertise waar deze in het project ontbreekt en nodig is Zie ook Warmtenetwerk Vlaanderen (WNVL): http://www.ode.be/warmtenetten 28
Warmtenetten Conclusie Warmtenetten zijn niets nieuws Warmtenetten zijn een belangrijk middel in de transformatie naar een maatschappij die duurzaam met energie omspringt Een duidelijk beleidskader wordt uitgewerkt voor de uitbouw van warmtenetten Ondersteuningsmechanisme is beschikbaar Groot potentieel: Bronnen: Restwarmte, WKK, Afnemers: Hoge bevolkingsdichtheid, tertiaire sector 29
EnergyVille activiteiten en contact info Controle van thermische netten Substations Lage temperatuur netten en concepten Tools voor thermische netten Warmtemarkten en business modellen Warmtekaarten Adviesverlening ivm warmtenetten Erik De Schutter EnergyVille - Business development Thermische energie Thor Park, Poort Genk 8310, 3600 Genk, België GSM +32 492 977 923 erik.deschutter@energyville.be 30