Afdeling diëtetiek Richtlijnen kaliumbeperkt dieet Telefoonnummer: 0344 674285 Kalium Kalium is een mineraal dat in vrijwel alle voedingsmiddelen voorkomt. Kalium is nodig voor de geleiding van zenuwprikkels. Ook heeft het samen met natrium (uit keukenzout) een belangrijke functie bij het regelen van de bloeddruk. Een gemiddelde Nederlandse voeding bevat 4000-6000 mg kalium per dag. Te hoog kalium Bij een goede nierfunctie houden de nieren het kaliumgehalte in het lichaam constant. Bij een verminderde nierfunctie wordt er minder kalium uitgescheiden en kan het kaliumgehalte in het bloed te hoog worden. Een te hoog kaliumgehalte kan leiden tot spierkrampen en hartritmestoornissen. Kalium in voedingsmiddelen Weinig kalium zit in: thee, rijst, pasta (macaroni, spaghetti enz.), frisdrank, kaas, (dieet)margarine, roomboter, olie, jam, suiker en honing Veel kalium zit in: aardappelen, groente, fruit, vruchtensappen, gedroogde vruchten, koffie, tomaat, melkproducten, appelstroop, cacao, noten, peulvruchten, natriumarme dieetproducten. Kaliumbeperkt dieet U heeft het advies gekregen om een kaliumbeperkt dieet te volgen. Hoeveel kalium u per dag mag innemen hangt af van de bloedwaarde. Het zal meestal uitkomen op een beperking van 2000-3000 mg per dag. Bij een kaliumbeperkt dieet zijn geen producten verboden. Sommige producten bevatten wel meer kalium, maar het gaat om de totale hoeveelheid kalium die u per dag binnenkrijgt. Binnen de toegestane maximale hoeveelheid kalium per dag kunt u variëren. Als het kalium met dieetmaatregelen niet voldoende zakt, kan de arts u (tijdelijk) kaliumbindende medicijnen voorschrijven. 154432 09102013
Basisregels De diëtist bespreekt met u uw individuele dieet. Wanneer dat afwijkt van de richtlijnen in deze brochure, volg dan de adviezen van de diëtist op. Hieronder geven we alleen algemene uitgangspunten voor een kaliumbeperkt dieet. De basisregels om de hoeveelheid kalium in uw voeding te beperken zijn: Gebruik geen vruchtensap en geen tomatensap. Neem liever limonadesiroop of frisdrank. Gebruik niet meer dan 1 portie fruit per dag. Drink maximaal 2 kopjes koffie per dag. Thee kunt u onbeperkt gebruiken. Gebruik geen chocolade. Neem liever een biscuitje, zuurtje of pepermunt. Eet niet elke dag aardappelen, wissel dit af met rijst en pasta. Wist u dat? Kalium oplosbaar is in water. Bij het koken van groente en aardappelen in ruim water gaat ongeveer 1/3 deel van het kalium verloren. Bij het koken in de magnetron minder kalium verloren gaat dan bij koken op het fornuis. Rijst en pasta bevatten weinig kalium. Vervang een paar week aardappelen door rijst of pasta. Aardappelen in de schil gekookt, gepofte aardappelen of gebakken aardappelen en frites veel kaliumrijker zijn dan gekookte aardappelen. Rauwe groenten bevat meer kalium dan gekookte groenten. Bij het roerbakken of stomen van groenten treedt geen kaliumverlies op. Groentenat beter niet gebruikt kan worden voor de sauzen omdat het veel kalium bevat. Natriumarme smaakmakers veelal veel kalium bevatten. Fruit op sap/siroop uit blik of pot bevat minder kalium dan vers fruit. Vervang vruchtensap door frisdrank of limonades. Deze bevatten zeer weinig kalium. 2
Er zijn veel voedingsmiddelen die u gewoon kunt eten. Hieronder staat een overzicht van voedingsmiddelen die weinig of erg veel kalium bevatten. 2 mandarijnen 100 1 peer 150 1 appel 150 1 sinaasappel 200 2 schaaltjes bosbessen 200 1 klein trosje druiven 250 1 grapefruit 250 1 schijf netmeloen 250 1 schijf watermeloen 250 7 verse abrikozen 350 1 banaan 450 2 schaaltjes bramen 500 2 kiwi s 500 1 klein schaaltje kersen 400 2 kleine perziken 400 1 schijf suikermeloen 550 Groente Groente, die erg veel kalium bevatten per portie (= 3 opscheplepels) zijn: (gekookt zonder zout) bleekselderij 600 postelein 1200 spinazie 300 spruitjes 750 tuinbonen 600 1 eetlepel tomatenpuree 250 1 tomaat rauw 200 Gebruik deze groente niet te vaak. 3
Aardappelen/zetmeelgerecht (gekookt zonder zout) 1½ opscheplepel macaroni/spaghetti 0 1 opscheplepel gekookte rijst 0 1 snee brood 50 2 opscheplepels aardappelpuree (Instant bereid) 300 1 portie aardappelen (= 2 aardappelen) 450 Melkproducten 1 schaaltje vla, gemiddeld 150 1 schaaltje yoghurt, vruchten 150 1 schaaltje yoghurt 150 1 schaaltje kwark, vruchten 150 1 glas karnemelk 200 1 glas melk 250 1 schaaltje magere kwark (150 gr) 250 1 glas chocolademelk 300 Dranken Thee (150 ml) 10 Koffie (150 ml) 98 Appelsap (150 ml) 161 Sinaasappelsap (150 ml) 270 Tomatensap (150 ml) 318 Hoeveelheid kalium Overleg met uw diëtist wat voor u een wenselijke hoeveelheid kalium is. Wanneer u met kaliumgetallen wilt rekenen kijk dan op www.dieetinzicht.nl 4
Tot slot Mocht u na het lezen van deze brochure nog vragen hebben dan kunt u contact opnemen met de afdeling diëtetiek, tel (0344) 67 42 85. 5
Ruimte voor aantekeningen 6
7
Ziekenhuis Rivierenland Tiel Pres. Kennedylaan 1 4002 WP Tiel Postbus 6024 4000 HA Tiel Tel. (0344) 67 49 11 Fax (0344) 67 44 19 Internetsite: www.zrt.nl