Inhoudsopgave. 1 Inleiding 2. 2 Cijfers overgewicht 7. 3 Deelconvenant school 10. 4 Deelconvenant consument & vrije tijd 14. 5 Deelconvenant werk 18

Inhoudsopgave Voorwoord 1 1 Inleiding 2 2 Cijfers overgewicht 7 3 Deelconvenant school 10 4 Deelconvenant consument & vrije tijd 14 5 Deelconvenant werk 18 6 Deelconvenant JOGG 22 7 Convenantbureau 27 8 Adressen convenantbureau, partners 28 en overige organisaties Lijst met afkortingen, voetnoten, colofon 31

1 Doorstart Het eerste jaar van het Convenant Gezond Gewicht zit er bijna op. De doorstart van het in 2005 opgestelde Convenant overgewicht is een feit. Op alle deelterreinen: werk, school, consument & vrije tijd en JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht) zijn dit jaar flinke slagen gemaakt. Met steun van een enthousiast en versterkt team op het convenantbureau hebben alle convenantpartijen per deelconvenant de plannen voor de komende vijf jaar vastgesteld en nieuwe activiteiten ondernomen. Door de nieuwe structuur is de samenwerking verbeterd tussen de partijen die het verschil kunnen maken in de praktijk: in de bedrijven, op de scholen, in de winkels en de wijken. We rekenen daarbij op de steun van het nieuwe kabinet en de nieuwe gemeenteraden die dit jaar gevormd zijn. Zij kunnen ook op ons, de partners van het Convenant Gezond Gewicht, rekenen. Ik zal mij de komende jaren blijven inzetten om onze ambitie Nederland de gezondste jeugd van Europa, waar te maken. Met vriendelijke groet, Paul Rosenmöller Voorzitter stuurgroep Het Convenant Gezond Gewicht bouwt verder op het kabinetsbeleid zoals vastgelegd in de Nota Overgewicht van 2009. Publiekprivate samenwerking, gerichte voor lichting en activiteiten die gezond eten en bewegen gemakkelijker maken, vooral voor jongeren en hun ouders, vormen de kern van de deelconvenanten. Cijfers van landelijke onderzoeken die het Convenant Gezond Gewicht gebruikt bij de monitoring en evaluatie, laten zien dat zo n gerichte, directe aanpak nodig is en werkt. Overgewicht is weliswaar een nationaal (en internationaal) probleem, maar er zijn grote verschillen tussen verschillende groepen mensen en hun leef- en werkgebieden. Met het effectief en efficiënt bestrijden van overgewicht draagt het convenant bij aan het terugdringen van de snel stijgende kosten voor de gezondheidszorg. Maar investeren in activiteiten die gezond eten en voldoende bewegen bevorderen, levert veel meer op dan alleen financieel voordeel. Fitte mensen voelen zich beter, kunnen meer aan, hebben meer plezier in het leven, op het werk en op school. Leven langer en gelukkiger. Met die boodschap gaan we de komende jaren ambi tieus en gericht door om ouders, kinderen, jongeren, ouderen, politici, werkgevers en werknemers, docenten, artsen en onderzoekers allemaal in beweging te brengen en te houden voor een gezonde leefstijl in een gezonde leefomgeving. Voorwoord

2 Rijksoverheid is zeer betrokken Om de energie die het convenant bij partijen en personen heeft opgewekt vast te houden en de ontwikkelde plannen en aanpakken om te zetten in integrale en structurele activiteiten, heb ik ingezet op een vervolg van het convenant. Ons beleid heeft zich gericht op verscherping en verbinding van bestaand beleid. Versterking van de lokale integrale aanpak zorgt voor slagkracht. Verbinding van informatie, partijen, professionals en kennis zorgt voor transparantie en doelmatigheid. Onder andere de uitvoering van de Kamermoties, 100% gezonde schoolkantines in 2015 en de implementatie van de Epode-aanpak bij gemeenten, verloopt via het convenant. De rijksoverheid is een van de partijen bij het convenant en is zeer betrokken. Ab Klink, oud-minister van VWS 1 1 Inleiding

3 Het aantal kinderen en volwassenen dat te zwaar is, neemt toe in Nederland. Het is een groeiend probleem. Voor mensen met overgewicht, maar ook voor de samenleving. Het Convenant Gezond Gewicht streeft naar een goede balans tussen eten en bewegen. Het Convenant Gezond Gewicht is een vervolg op het Convenant overgewicht (2005-2010). Bewust werd gekozen voor een nieuwe naam: niet langer het probleem, maar het resultaat staat centraal. De convenantpartners willen overgewicht en obesitas op de maatschappelijke agenda zetten en mensen bewustmaken van de gezondheidsrisico s. Ook willen de convenantpartners de groei van overgewicht en obesitas omzetten in een daling. Die trendbreuk hebben de partners zich voor de loop van dit convenant ten doel gesteld. Op 23 november 2009 werd tijdens de Nationale Balans Top in Den Haag het Convenant Gezond Gewicht getekend. Minister Klink van Volksgezondheid, Welzijn en Sport plaatste zijn handtekening, evenals ruim twintig organisaties: bedrijven, sportorganisaties, maatschappelijke organisaties, gemeenten en werkgevers- en werknemersorganisaties. Het Convenant Gezond Gewicht loopt van 2010 tot 2015. De rijksoverheid vindt dat het Convenant Gezond Gewicht duidelijk meerwaarde heeft. De Nota Over gewicht uit 2009 prijst de gezamenlijke actie van overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties. De samenwerking tussen de convenantpartijen, die al begon in 2005, werpt vruchten af. Overgewicht en obesitas staan bij steeds meer organisaties op de agenda en de bewustwording in de samenleving is toegenomen. De samenwerking gaat nu door met nog meer ambitie en concretere afspraken. Jaarverslag Dit jaarverslag rapporteert over de activiteiten uit het koepelconvenant in 2010, het eerste jaar van het Convenant Gezond Gewicht. Ook beschrijft het de uitvoering, de realisatie van ambities en inspanningsverplichtingen van de deelconvenanten in dezelfde periode. Het spreekt voor zich dat het Convenant Gezond Gewicht geen nieuwe start is. De activiteiten die begonnen onder het Convenant overgewicht gaan door, met vernieuwde ambitie. In dit jaarverslag komen vooral nieuwe elementen en activiteiten aan de orde. Nieuwe structuur Het Convenant Gezond Gewicht heeft een nieuwe organisatiestructuur. Hierdoor is het voor organisaties effectiever om samen te werken en om concrete afspraken te maken, omdat partijen bij die ambities betrokken zijn waar zij een rol kunnen spelen en invloed kunnen uitoefenen. In het koepelconvenant zijn de algemene doelstellingen opgenomen en procedurele en organisatorische afspraken gemaakt. Daarnaast zijn er vier deelconvenanten: werk, school, consument & vrije tijd en JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht). In de deelconvenanten zijn partijen actief die op hun terrein daadwerkelijk invloed kunnen uitoefenen. Daarnaast werkt het convenant samen met kennisinstituten, netwerken en organisaties die beschikken over kennis op het gebied van overgewicht en obesitas. Zoals het Centrum Gezond Leven van het RIVM en het Voedingscentrum. Activiteiten koepelconvenant Stuurgroep De stuurgroep ziet erop toe dat de afspraken uit het koepelconvenant en de deelconvenanten worden uitgevoerd. Verder brengen stuurgroepleden desgewenst hun deskundigheid in voor de uitvoering van de deelconvenanten en beantwoorden zij vragen van het convenantbureau. Elke partij van het koepelconvenant is vertegenwoordigd in de stuurgroep. De convenantpartijen hebben Paul Rosenmöller opnieuw verzocht en bereid gevonden voorzitter van de stuurgroep te zijn. Stuurgroep Paul Rosenmöller Voorzitter Dhr. M. Jansen Dhr. M. Limmen

4 Ambassadeur Gezond Gewicht en JOGG Naast voorzitter van de stuurgroep, is Paul Rosenmöller ook nationaal ambassadeur Gezond Gewicht en JOGG. Hij heeft in 2010 op vele bijeenkomsten, congressen en symposia gesproken en treedt regelmatig op in de media om het convenant en haar activiteiten breed in de samenleving onder de aandacht te brengen. Congres Overgewicht - samen op weg naar de juiste balans Zwolle, de eerste JOGG gemeente van Nederland, Paul Rosenmöller en Wethouder E. Dannenberg ondertekenen samen de intentieverklaring voor Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG). Paul Rosenmöller over gezonde werkvloer. Den Haag eerste grote JOGG stad! Paul Rosenmöller en Wethouder Rabin Baldewsingh ondertekenen samen de intentieverklaring voor Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG). Gezonde Jongeren speerpunt gemeente Den Haag. Symposium De gezonde werkvloer: recht of plicht? Plannen van aanpak vastgesteld De stuurgroep heeft op 28 april 2010 voor de eerste keer in de nieuwe samenstelling vergaderd. In dit overleg heeft ze van elk deelconvenant het plan van aanpak vastgesteld voor de komende vijf jaar. De stuurgroep vond dat er veel concrete afspraken zijn gemaakt en sprak de verwachting uit dat de convenantpartijen elkaar bij de uitvoering zullen versterken. De afgelopen jaren zijn de deelnemers veel eigen activiteiten gestart om overgewicht en obesitas terug te dringen. De stuurgroep wees erop dat gezamenlijke projecten de voorkeur hebben. Door het convenant is een proces in gang gezet om de samenhang tussen de activiteiten van de verschillende partijen te vergroten. Daardoor valt er de komende jaren (nog) meer effect te verwachten van de activiteiten uit de plannen van aanpak. Convenantbureau Vanwege de nieuwe structuur van het convenant is ook het convenantbureau anders ingericht. Accountmanagers begeleiden de uitvoering van de deelconvenanten en JOGG heeft een aparte afdeling binnen het bureau. Op dit moment wordt gewerkt aan het onderbrengen van de convenantactiviteiten in een zelfstandige stichting. Monitoring Voor de monitoring maakt het convenantbureau gebruik van gegevens uit twee landelijke onderzoeken: POLS (Permanent Onderzoek LeefSituatie) van het CBS en de Monitor Bewegen en Gezondheid (onderdeel van OBiN: Ongevallen en Bewegen in Nederland). De monitor wordt beheerd door TNO. Speciaal voor de monitoring van het Convenant Gezond Gewicht worden binnen OBiN, sinds mei 2010, aanvullende vragen gesteld over (determinanten van) eetgedrag. Tijdens de Nationale Balans Top op 22 november 2010 presenteerde TNO een eerste gedeelte van de nulmeting van de OBiN gegevens en de meest recente cijfers van het CBS. Deze nulmeting onder de Nederlandse bevolking geeft inzicht in de bewustwording van overgewicht en obesitas en kennis over de gezondheidsrisico s en de mogelijkheden voor preventie en aanpak. Het convenant gebruikt POLS van het CBS om de trend te meten van overgewicht en obesitas onder kinderen en volwassenen in Nederland. Koninklijke Vereniging van leraren Lichamelijke Opvoeding Dhr. P. den Ouden Dhr. L. Hartveld Mevr. R. den Besten Dhr. L. de Vries Mevr. Y. Sanders Dhr. L. van Grinten

5 Financiën Het Convenant Gezond Gewicht ontvangt gedurende de looptijd van het convenant een financiële bijdrage van de ministers van VWS, OCW en in 2010 van Jeugd en Gezin. Daarnaast dragen de convenantpartijen financieel bij aan de uitvoering, naast de inzet van eigen mens kracht en middelen. Ook andere partijen hebben financieel bijgedragen. Het convenantbureau bracht in november 2010 financieel verslag uit aan de stuurgroep. Vanaf 2011 doet het bureau dat elk halfjaar. Het ministerie van VWS heeft aanbevolen ook voor de deelconvenanten met bud getten te werken. De stuurgroep houdt hiermee, voor zover mogelijk, rekening bij het vaststellen van de jaarbegroting voor 2011. Communicatie Het communicatiebeleid ondersteunt de activiteiten van het Convenant Gezond Gewicht en helpt de doelstellingen van het convenant te realiseren. De volgende communicatiedoelstellingen en -middelen zijn hiervoor vastgesteld. 1 Overgewicht en obesitas op de maatschappelijke agenda zetten, evenals de maatregelen voor het terugdringen ervan - zowel op nationaal, regionaal als lokaal niveau. 2 Zorgen dat Nederlanders zich beter bewust zijn van de gezondheidsrisico s van overgewicht en obesitas. Ook moeten mensen meer kennis hebben over deze risico s en weten welke maatregelen bijdragen aan de preventie en aanpak van overgewicht en obesitas. 3 Het introduceren en positioneren van JOGG als landelijke beweging en merk voor een gezonde en actieve leefstijl. Het Convenant Gezond Gewicht wil verschillende doelgroepen bereiken. De keuze van communicatiemiddelen is afhankelijk van de boodschap en de doelgroep. Om goed aan te sluiten bij de betreffende doelgroep worden vanuit de deelconvenanten ook communicatieactiviteiten ontwikkeld. Het Convenant Gezond Gewicht gebruikt, met name, de volgende communicatiemiddelen: Website De website van het Convenant Gezond Gewicht heeft een kleine restyle ondergaan. Informatie op de site is nu beter te vinden. Bepaalde teksten zijn herschreven en de partnerpagina s zijn bijgewerkt en voorzien van recente gegevens. In 2011 wordt het extranet verbeterd zodat dit voor de convenantpartners weer toegankelijk is om te rapporteren over de voortgang van hun activiteiten. Naast nieuwsberichten van het convenant staat er ook informatie op de website over de convenantpartners. Relevante artikelen uit de media zijn op de website via een link te vinden. De vernieuwde website bevat ook informatie voor de pers, zoals factsheets en fotomateriaal. Nieuwsbrief De nieuwsbrief bevat recente berichten over de activiteiten van het convenant en haar partners. De nieuwsbrief gaat vier keer per jaar uit naar de partners, overige betrokken partijen en geïnteresseerden. Net als de website van het Convenant Gezond Gewicht is ook de vormgeving van de nieuwsbrief aangepast. Artikelen, interviews en columns Paul Rosenmöller wordt regelmatig benaderd voor een interview. Ook de leden van het convenantbureau en partners zijn beschikbaar voor interviews in vakbladen, kranten en websites of via radio- of tv-programma s. Vanaf 2011 krijgen partners van het convenant de gelegenheid iets te vertellen over hun recente activiteiten, bijvoorbeeld in de vorm van een column, op de website van het Convenant Gezond Gewicht. Factsheets Om de communicatie te stroomlijnen, heeft het convenantbureau factsheets van het koepelconvenant en de deelconvenanten toegezonden aan de deelnemers. Voor de verdere verspreiding onder het publiek zijn deze op de website van het convenant geplaatst. De factsheets geven een beschrijving van de ambities en activiteiten van het betreffende deelconvenant. Dhr. van Zijl Dhr. H. Stam Dhr. E.R. Steenborg Mevr. C. Ros Dhr. E. Lenselink Mevr. T. van den Heuvel

6 Communicatie door convenantpartijen Deelnemers aan het convenant hebben hun leden en achterban in 2010 geïnformeerd over de afspraken die zijn gemaakt. Onder andere via hun websites en periodieken. Voor de komende jaren staan voorlichting en communicatie over het convenant, en vooral over de doelstellingen en bijbehorende activiteiten, vast op de agenda van de deelnemers. Hun achterban blijft zo niet alleen op de hoogte, maar wordt ook zelf aangemoedigd om de stijgende trend van overgewicht en obesitas te keren. Congres Overgewicht Samen met het ministerie van VWS organiseerde het Convenant Gezond Gewicht het Congres Overgewicht. Dit vond plaats op 14 januari 2010 bij het ROC Midden Nederland te Utrecht. Er waren meer dan 300 deelnemers, waaronder GGD-medewerkers, gemeenteambtenaren, zorgprofessionals, bedrijfsleven, universiteiten en partners van het Convenant Gezond Gewicht. JOGG-ambassadeur Paul Rosenmöller en drie leerlingen van het ROC Midden Nederland lanceerden de website van JOGG. s Middags volgden de deelnemers kennissessies. Bij een van deze sessies lichtte het Convenant Gezond Gewicht de JOGG- aanpak toe. Aan het einde van de dag kwamen tijdens een vernieuwende mindmapsessie de uitkomsten van de kennissessies samen in een masterplan. Dit masterplan helpt de deelnemers aan de slag te gaan om samen de juiste balans te bereiken. Nationale Balans Top De Nationale Balans Top is het jaarlijks congres van het Convenant Gezond Gewicht. Deelnemers horen op deze dag het laatste nieuws over de activiteiten en de plannen voor het komende jaar. In november 2010 was het onderwerp Fit for You(th). Er vonden onder andere dialogen plaats tussen jongeren, partners van het convenant en prominenten. Daarbij stond de vraag centraal hoe de ideale toekomst met JOGG eruitziet en hoe we dit ideaalbeeld samen kunnen waarmaken. Professor Jeff French, CEO van Strategic Social Marketing Ltd, gaf een introductie over sociale marketing, een van de pijlers van JOGG. Op het marktplein waren de meest recente activiteiten van de partners uit de verschillende deelconvenanten te zien. De Nationale Balans Top vond plaats op de Haagse Hogeschool. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Dhr. A.J.J. Dingelstad Mevr. K. Kervezee Mevr. A. van de Kamp Dhr. C.W. van der Waaij Dhr. J. van Zundert Dhr. T. Verheij

7 2 Cijfers overgewicht Voor de monitoring en evaluatie van de doelstellingen in het Convenant Gezond Gewicht, is begin 2010 afgesproken om aan te sluiten bij twee lopende landelijke onderzoeken: De Monitor Bewegen en Gezondheid (onderdeel van OBiN: Ongevallen en Bewegen in Nederland) voor het meten van (determinanten van) eet- en beweeggedrag, determinanten van een gezond gewicht en het aanbod en gebruik van relevante activiteiten op scholen en bij bedrijven. Deze monitor wordt beheerd door TNO. POLS (Permanent Onderzoek Leefsituatie) van het CBS voor de trendmeting van overgewicht en obesitas. Dit jaar zijn ook de gegevens van de Vijfde Landelijke Groeistudie van TNO (10 juni 2010) bekend gemaakt. De BMI gegevens uit dit onderzoek zijn verkregen door kinderen en jongeren te wegen en meten. Deze meetmethode is anders dan bij POLS en OBiN, daar is sprake van zelfrapportage. Omdat de gegevens uit de Vijfde Landelijke Groeistudie zeer recent zijn, staan deze cijfers in dit jaarverslag. Ook zijn internationale gegevens opgenomen. De gegevens uit de Vijfde Landelijke Groeistudie en de internationale gegevens worden niet gebruikt voor de monitoring en evaluatie van de doelstellingen van het convenant. Tijdens de convenantperiode zullen jaarlijks resultaten uit deze twee onderzoeken worden weergegeven in het jaarverslag van het convenant. De cijfers in dit jaarverslag dienen als een eerste aanzet voor de nulmeting. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag waren de gegevens van de Monitor Bewegen en Gezondheid (onderdeel van OBiN) nog niet gereed. Daarom zijn voor de monitoring en evaluatie van het convenant in dit jaarverslag alleen de gegevens van POLS vermeld. Tijdens de Nationale Balans Top op 22 november 2010 maakte TNO de gegevens van De Monitor Bewegen en Gezondheid bekend. Vanaf dat moment zijn deze cijfers ook beschikbaar gesteld op de website van het convenant: www.convenantgezondgewicht.nl. Dhr. T. Schmitz Mevr. Y. van Sluys Dhr. M. Merkelbag Mevr. J. de Jager Dhr. P. van Rooij

8 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 45% 10% 40% 35% 0% 30% A Eerste aanzet nulmeting Convenant Gezond Gewicht via POLS Trends van overgewicht 2 De uitkomsten voor matig overgewicht bij volwassenen van 20 jaar of ouder waren in 2009 nagenoeg gelijk aan die van 2008. Vier op de tien mannen en drie op de tien vrouwen hebben matig overgewicht. Het percentage volwassenen met ernstig overgewicht blijft echter nog steeds toenemen. Bij mannen (11,2%) was het aandeel met ernstig overgewicht sinds 1981 niet eerder zo hoog (overgewicht en obesitas berekend op basis van zelfrapportage van lengte en gewicht). Mannen: Vrouwen: matig ernstig overgewicht overgewicht (25 BMI<30) (25 BMI<30) 25% Vrouwen: matig overgewicht (25 BMI<30) 20% Personen van 20 jaar en ouder met overgewicht. (bron: CBS) 15% Vrouwen: ernstig overgewicht (25 BMI<30) 14% 10% 12% 5% Mannen: ernstig overgewicht (25 BMI<30) 0% 10% Percentage overgewicht 8% 6% 4% 1980 Het percentage overgewicht en obesitas (op basis van zelfrapportage van lengte en gewicht) bij kinderen en jongeren verloopt schommelend, maar er is onmiskenbaar een stijgende trend. Gemiddeld genomen is het percentage overgewicht in 30 jaar gestegen met maar liefst 40%. Het percentage jongeren met obesitas lijkt zich gemiddeld genomen te stabiliseren. 1980 1982 1982 1984 1984 1986 Mannen: matig overgewicht (25 BMI<30) Vrouwen: matig overgewicht (25 BMI<30) 1986 1988 1988 Mannen: ernstig overgewicht (25 BMI<30) 1990 1990 1992 1992 1994 1994 1996 1996 1998 1998 2000 2000 2002 2002 2004 2004 2006 2006 2008 2010 2008 2010 B Vijfde Landelijke groeistudie van TNO 3 In de Vijfde Landelijke Groeistudie zijn actuele groeigegevens verzameld van kinderen en jongeren van 2 tot 21 jaar, door het meten van lengte en gewicht [Schönbeck et al, 2010]. Hierbij is alleen gekeken naar kinderen en jongeren van Nederlandse, Turkse en Marokkaanse afkomst. De resultaten van de studie zijn onderverdeeld in deze drie etniciteiten. De studie laat zien dat de prevalentie van overgewicht en obesitas bij alle kinderen en jongeren, zowel jongens als meisjes, blijft stijgen. 35% 35% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 5% 0% 0% 35% 35% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 5% 0% 0% 1980 1980 Nederlands Nederlands Jongens Nederlands Nederlands Meisjes 1998 1998 Turks Turks Marokkaans Marokkaans Turks Turks Marokkaans Marokkaans 2010 2010 2% 14% 0% 12% 10% 8% 6% 4% 1980 1982 1984 1986 1988 Percentage obesitas 1990 1992 1994 1996 1998 Percentage overgewicht 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Volgens de studie heeft op dit moment 13,3% van de jongens van Nederlandse afkomst, 32,5% van Turkse en 25,2% van Marokkaanse afkomst overgewicht of obesitas. Het aantal jongens met overgewicht en obesitas is vanaf 1997 gestegen met gemiddeld zo n 50%. Bij jongens van Turkse afkomst heeft nu zelfs een op de drie overgewicht of obesitas. 2% Percentage obesitas 0% 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 Personen van 0 tot 20 jaar met overgewicht. (bron: CBS) 2006 2008 2010 Bij meisjes liggen deze cijfers nog wat hoger. In 2010 is 14,9%, 31,7% en 29,1% van de meisjes van respectievelijk Nederlandse, Turkse en Marokkaanse afkomst te zwaar. Dat betekent dat op dit moment maar liefst een op de drie meisjes van Marokkaanse en Turkse afkomst overgewicht of obesitas heeft. Bij de meisjes is de stijging minder hard vergeleken met de jongens, maar lagen de cijfers in 1997 al veel hoger. Toch is het stijgingspercentage van meisjes met een Nederlandse etniciteit fors: 25%.

9 C Internationale ontwikkelingen 4 Volgens de laatste cijfers van de Wereld Gezondheidorganisatie (WHO) zijn er nog steeds wereldwijd 1,6 miljard volwassenen met overgewicht en lijden er minstens 400 miljoen volwassenen aan obesitas. De dramatische toename van het wereldwijde lichaamsgewicht wordt door de WHO bestempeld als Global Epidemic. Als deze ontwikkeling doorzet, zullen tegen 2015 zo n 2,3 miljard mensen te zwaar zijn, van wie er zeker 700 miljoen aan obesitas lijden. In de afgelopen dertig jaar is het aantal kinderen in de VS met overgewicht verdrievoudigd. Bijna een op de drie kinderen is nu te zwaar. Van de kinderen en pubers lijdt inmiddels al zo n 17% aan ernstig overgewicht. De kosten van medische hulp aan obesitaspatiënten in Amerika bedragen jaarlijks 150 miljard dollar. Zuidoost-Azië, Midden-Oosten en Afrika laten zowel in welvaart als in overgewicht een stijgende lijn zien. In Europa heeft een derde van de kinderen overgewicht. Gebrek aan beweging en een ongezonde leefstijl zijn nog steeds grote risico s voor ziektes als obesitas. Jaarlijks overlijden wereldwijd 2,6 miljoen mensen aan de gevolgen van overgewicht. D Conclusie Uit de gepresenteerde gegevens blijkt dat het percentage overgewicht in Nederland nog altijd een stijgende lijn vertoont, zowel bij kinderen en jongeren als bij volwassenen. Voor volwassenen geldt deze stijgende lijn ook voor obesitas. Wat betreft obesitas bij kinderen en jongeren laat het POLS onderzoek zien dat het percentage zich iets stabiliseert, echter volgens de Vijfde Landelijke Groeistudie blijft het percentage kinderen en jongeren met obesitas stijgen. Aandacht en actie ter voorkoming en terugdringing van overgewicht en obesitas bij zowel kinderen en jongeren als volwassenen blijft dan ook hard nodig. Inleiding deelconvenanten Het kwam al aan de orde in hoofdstuk 1: het Convenant Gezond Gewicht bestaat uit de deelconvenanten school, werk, consument en vrije tijd en JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht). De deelnemende partijen hebben zich in elk geval bij één deelconvenant aangesloten maar soms ook bij meerdere. Uitgangspunt is, dat een organisatie een concrete bijdrage kan leveren aan een deelconvenant, bij voorkeur in de vorm van gezamen lijke projecten die mogelijk kwantitatief meetbaar zijn. Voor het deelconvenant JOGG geldt een iets andere aanpak. Dit deelconvenant is ondertekend door alle partners van het koepelconvenant. Voor JOGG is geen werkgroep gevormd, maar een begeleidingscommissie. Voor elk van de vijf pijlers van JOGG is er een vertegenwoordiger in deze commissie die het JOGG-bureau adviseert over de strategische koers, keuzes en middelen. Plannen voor de komende jaren Vanzelfsprekend zijn de convenantpartijen in 2010 doorgegaan met de vele activiteiten waarmee zij al onder het Convenant overgewicht zijn begonnen. In 2010, maar vooral in de komende jaren, zullen ze vanuit deze activiteiten nog meer de verbinding zoeken. Waar is nog meer samenwerking mogelijk? En welke projecten kunnen samengaan? Dit proces is met het convenant in gang gezet en zal de komende jaren verder doorgaan. Natuurlijk zijn er ook nieuwe initiatieven. Het eerste kwartaal van 2010 heeft iedereen hard gewerkt aan de plannen van aanpak per deelconvenant. De plannen bestrijken de gehele looptijd van het convenant. Conform de eisen bevatten de plannen van aanpak minimaal de activiteiten, de taken en verantwoordelijkheden van partijen en een planning. Verder zijn in 2010 per deelconvenant de werkgroepen, en voor JOGG de begeleidingscommissie, ingesteld en voorzitters gekozen. Hierna volgt per deelconvenant een verslag van een aantal nieuwe elementen en de inzet voor 2010. Dit is een greep uit de inspanningen die partijen in 2010 hebben geleverd. Voor een compleet beeld wordt verwezen naar de plannen van aanpak: www.convenantgezondgewicht.nl.

10 Samenwerken maakt het verschil De aandacht voor voeding en bewegen binnen de mbo-opleidingen krijgt door de samenwerking binnen dit convenant echt meer aandacht. Door de verschillende ervaringen te bundelen, kan het middelbaar beroepsonderwijs werken aan gezondere scholen waarin bewegen en voeding, in een goede balans, bijdragen aan het opleiden van gezonde werknemers. Nederland beter maken door te werken aan gezonde studenten en daarmee aan gezonde werknemers, is een doel in het mbo dat ik van harte ondersteun. Jan van Zijl voorzitter MBO Raad 3 School

11 Alle kinderen en jongeren hebben recht op een gezonde schoolomgeving. Dat vinden de partners van het deelconvenant school. School is een goede ingang om theorie en praktijk over gezonde voeding en bewegen samen te brengen. Hier kan bij kinderen en jongeren de basis worden gelegd voor gezond en bewust gewoontegedrag later. Ambities deelconvenant school Een gezonde leefstijl op het gebied van voeding en bewegen verdient een integrale en structurele aanpak op scholen. Het deelconvenant school wil dat bevorderen door: 1 Effectieve lesmethodes. 2 Een gezonde schoolkantine en een gezond aanbod in automaten. 3 Elke dag één uur sport en bewegen voor, tijdens of na school. 4 Ouders, scholen en onderwijscateraars bewustmaken van het belang van gezonde voeding en bewegen. Werkgroep deelconvenant school NHS (voorzitter) G4 GGD Nederland KVLO MBO Raad NISB NOC*NSF NVD NZO PO-Raad Productschap Tuinbouw, vertegenwoordigd door de stichting GroentenFruit Bureau Veneca Vewin VIDA VO-Raad Het Voedingscentrum en het RIVM Centrum Gezond Leven zijn als kennisinstituten nauw betrokken bij de verschillende activiteiten van de partijen. 5 Samenwerken met relevante partijen in de omgeving van scholen, zoals gemeenten, sportverenigingen en bedrijven. 6 Schoolbeleid over gezond eten en drinken. 7 Monitoring en evaluatie binnen scholen. 8 Signalering en doorverwijzing jeugdgezondheidszorg. Inspanningsverplichtingen deelconvenant school De partijen hebben zeven subwerkgroepen ingesteld om uitvoering te geven aan de inspanningsverplichtingen van deelconvenant school: 1 Lobby Deze werkgroep lobbyt bij overheid, gemeenten en scholen voor een integrale aanpak van overgewicht op de scholen. 2 Samenhang De werkgroep samenhang versterkt het verband tussen de vele bestaande en nog te ontwikkelen beweeg- en voedingsinterventies en wil het scholen gemakkelijker maken om aan de slag te gaan. 3 Ouderparticipatie De partijen uit deze werkgroep bevorderen dat ouders zich beter bewust worden van de noodzaak voor hun kinderen om voldoende te bewegen en gezond te eten. 4 Gezonde Schoolkantine Deze werkgroep stimuleert een gezonde schoolkantine op alle scholen en een gezond aanbod in de automaten. Het convenant geeft uitvoering aan de Kamermotie 100% gezonde schoolkantines in 2015. 5 Sport: beweegnorm Deze werkgroep werkt aan het verhogen van het aantal uur sport en bewegen voor, tijdens of na school. 6 Sport: vakleerkracht primair onderwijs Deze werkgroep pleit voor het vergroten van de kwaliteit van het bewegingsonderwijs in het basisonderwijs, door het stimuleren van de terugkeer van de vakleerkracht. 7 Kwaliteitsstandaard voortgezet onderwijs Deze werkgroep ontwikkelt samen met middelbare scholen een kwaliteitsstandaard voor een gezonde leefstijl op het gebied van voeding en bewegen. Het is de bedoeling dat alle interventies uit het deelconvenant school in de Interventiedatabase van het CGL komen te staan. v.l.n.r.: Marlies van den Bel (PO-Raad), Femke Hoekstra (G4), Liesbeth Preller (NISB), Jan Faber (MBO Raad), Wineke Remijnse (NVD), Margret Ploum (VCN), Karen van Reenen (NHS), Vivian Bos (CGL), Sabine Neppelenbroek (GGD Nederland), Aad Vernooij (NZO), Guus Klein Lankhorst (KVLO), Wendy van Hal (convenantbureau). Niet op de foto: Marja Slagmoolen (GroentenFruit Bureau), Gerda op het Veld (NOC*NSF), Liesbeth Dirven (Veneca), Cees Verkerk (Vewin), René van Winden (VIDA), Martin Merkelbag (VO-Raad)

12 Nieuwe activiteiten en inzet 2010 Toetreding Nederlandse Zuivel Organisatie In 2010 trad de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO, lid FNLI) toe tot het deelconvenant school. Deze partij is onder meer betrokken bij de website Gezonderwijs en heeft een onderwijsaanbod voor het primair- en voortgezet onderwijs. Lobbybrief De werkgroep is in 2010 gestart met het opstellen van een position paper voor gemeenten, scholen en de politiek. Het is een oproep om aandacht en bekendheid te geven aan het belang van een integrale aanpak op scholen om overgewicht en obesitas te voorkomen. Samenhangbijeenkomst In het najaar van 2010 vond een bijeenkomst plaats om meer samenhang aan te brengen in het aanbod van voedings- en beweeginterventies. Er werd gesproken over het ideale scenario voor een gezond aanbod van eten en drinken en meer bewegen en sport op scholen (primair, voortgezet en MBO). Centraal stonden de vragen Hoe maken wij het scholen gemakkelijker en Hoe laten wij de scholen door de bomen het bos weer zien? Hierbij speelt een belangrijke rol dat van scholen al veel gevraagd wordt en er prioriteiten liggen bij rekenen en taal. Naar aanleiding van deze bijeenkomst wordt het ideale scenario verder uitgewerkt met een daarbij behorend plan van aanpak. Gezonde schoolkantine en rondetafelgesprekken cateraars Dit jaar organiseerden het Convenant Gezond Gewicht en het Voedingscentrum gezamenlijk een symposium over de gezonde schoolkantine. De titel was: Alle schoolkantines gezond in 2015, maar hoe? Het W.J. Bladergroen College uit Purmerend won de Stimuleringsprijs De Gezonde Schoolkantine 2009-2010. In het najaar organiseerde de werkgroep gezonde schoolkantine rondetafelgesprekken met cateraars. Hiermee wil zij draagvlak creëren voor gezonde schoolkantines in Nederland volgens de richtlijnen van de Gezondheidsraad. Bewegen en sport Het deelconvenant school bouwt een samenwerking op met het Platform Sport, Bewegen en Onderwijs, ingesteld door het ministerie van VWS. Zo sluit het deelconvenant aan bij de hoofddoelstelling van dit platform dat 50% van de jeugdigen in 2012 voldoet aan de beweegnorm: 60 minuten matig intensief bewegen per dag. Daarnaast willen de partijen uit het deelconvenant de kwaliteit van het bewegingsonderwijs in het basisonderwijs verbeteren. Onder andere is de Campagne 3+2 = een fit idee van de KVLO opgezet. De KVLO wil voor iedere leerling drie uur gym per week op school door een vakleraar én een naschools sportaanbod van twee uur voor primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Zo kan elk kind van 6 tot 18 jaar op iedere doordeweekse dag een uur sporten en bewegen onder deskundige begeleiding. Inventarisatie activiteiten en interventies ouderparticipatie Welke activiteiten en interventies bestaan er op het gebied van ouderparticipatie? Een landelijke bijeen komst is georganiseerd om te weten te komen wat verschillende landeli jke instituten al doen op het gebied van ouderparticipatie. In 2011 wordt verder gekeken naar de mogelijke samenhang tussen deze activiteiten. Een gezond kind presteert beter Taal en rekenen zijn belangrijk, maar het is ook belangrijk dat een kind lekker in zijn vel zit. Daarom voeren we een lobby vanuit het deelconvenant school. We willen de sense of urgency van overgewicht meer op de kaart zetten bij overheden en scholen. Gelukkig zijn veel gemeenten en scholen er al mee bezig maar er valt nog veel te winnen. Scholen weten wel dat aandacht voor gezond leven voor kinderen belangrijk is, maar zien niet altijd in dat ze daar zelf ook een rol in en belang bij hebben. Een voorbeeld? Een kind dat lekker in zijn vel zit levert betere schoolprestaties. Karen van Reenen programmaleider Jeugd Nederlandse Hartstichting en voorzitter werkgroep deelconvenant school

13 Nationaal Schoolontbijt Van 2 tot en met 5 november 2010 vond voor het achtste achtereenvolgende jaar het Nationaal Schoolontbijt plaats. Het thema was Samen ontbijten geeft energie. Aan dit grootste ontbijtevenement van Nederland deden 2500 basisscholen mee. Haagse basisschoolkinderen ontbeten op 3 november tijdens het Haagse Binnenhofontbijt samen met leden van de Eerste en Tweede Kamer. Het Convenant Gezond Gewicht steunt Het Nationaal Schoolontbijt. Paul Rosenmöller was aanwezig bij het Binnenhofontbijt. Gezondste schoolkantine staat in Purmerend Gezond eten en drinken, dat staat bij het W.J. Bladergroen College in Purmerend voorop. De school heeft met zijn gezonde kantineaanpak de Stimuleringsprijs De Gezonde Schoolkantine 2009-2010 gewonnen. Met de hoofdprijs van 10.000 euro gaat de school biologische producten en verse sappen verkopen. De leerlingen bereiden en verkopen zelf smoothies en vers afgebakken bruine broodjes met gevarieerd gezond beleg. Ze volgen kooklessen en lopen stage in de kantine. In de lessen besteedt de school eveneens aandacht aan gezond eten. Het Bladergroen College is onderdeel van de Purmerendse ScholenGroep en ook voor de overige scholen maken de leerlingen gezonde broodjes. Zo vervult het Bladergroen College een voorbeeldfunctie voor de omgeving. dat als er meer laag caloriehoudende snoep, snacks en frisdranken in zitten, scholieren vaker voor deze producten kiezen. Bovendien is het aannemelijk dat eten en drinken de leerprestaties beïnvloeden. Het Voedingscentrum hoopt dat andere scholen zich laten inspireren door de winnaars. Zeker op weg naar 2015, het jaar waarin alle schoolkantines in Nederland gezond moeten zijn. 160 scholen deden mee Het aanbod in de gemiddelde schoolkantine bestaat lang niet altijd uit een evenwichtig en gezond aanbod. Daarom reikt het Voedingscentrum elk jaar een prijs om gezonde schoolkantines te stimuleren. De scholen uit het voortgezet onderwijs worden uitgedaagd om plannen te bedenken om hun school gezond(er) te maken. De prijs is drie keer uitgereikt sinds 2007 en al 160 scholen deden mee. Waarom zoveel aandacht voor de schoolkantine? Het is dé plek om jongeren een goed voedingspatroon aan te leren, zeker als er in de lessen ook aandacht aan wordt besteed. Uit onderzoek blijkt bovendien dat leerlingen liever geen ongezonde hap in de schoolkantine zien. Bij een onderzoek naar automaten bleek

14 Gezonde voeding hoort bij sporten Gezonde voeding hoort bij sporten, NOC*NSF wil daar sporters en verenigingen bewust van maken. Daarom zijn wij betrokken bij het project De gezonde sportkantine van het deelconvenant consument en vrije tijd. In navolging van de gezonde keuze in de school- en bedrijfskantine gaan we aan de slag om de sportkantine gezonder te maken. We roepen verenigingen op om creatief te zijn, zoals de sportvereniging Houtrust in Den Haag. Het broodje gezond wordt daar wisselend vernoemd naar de ouder die de meeste kilometers (tijdens de training van hun kinderen) aflegt op de hometrainers die ze in de kantine hebben geplaatst. Hartstikke leuk, effectief en origineel! Erik Lenselink manager sportontwikkeling NOC*NSF 4 Consument & vrije tijd

15 Een gezonde keuze moet de gemakkelijke keuze zijn, volgens het deelconvenant consument & vrije tijd. De convenantpartijen willen consumenten helpen bij het maken van gezonde keuzes voor eten en drinken en daarnaast voldoende beweging en sport bevorderen. Ambities deelconvenant consument & vrije tijd 1 De consument is beter in staat een balans te vinden tussen voeding en bewegen. 2 Er is een aanbod van producten, concepten en gerechten die eenvoudiger passen in een gezond voedingspatroon. 3 Voorlichting en informatieverstrekking over voeding, bewegen en sport in het algemeen en op productniveau. 4 Dagelijks bewegen gecombineerd met sport en spel bevorderen en zo een lichamelijk actieve leefstijl van de consument stimuleren. 5 De consument op lokaal niveau in staat stellen gezond te eten, meer te bewegen en te sporten (JOGG). Werkgroep deelconvenant consument & vrije tijd FNLI (voorzitter) CBL KHN NISB NOC*NSF Productschap Tuinbouw, vertegenwoordigd door de stichting GroentenFruit Bureau Vewin Inspanningsverplichtingen deel convenant consument & vrije tijd Verlagen van de energetische waarde en voedingswaarde van voedingsmiddelen. Fabrikanten, koks en productontwikkelaars informeren over mogelijkheden om nieuwe producten, concepten en recepturen te ontwikkelen. Verantwoorde portiegroottes aanbieden. Een groter aanbod van producten met een keuzebevorderend logo in supermarkten. Voorlichting en informatie over de gezonde keuze en meer bewegen op etiketten, door gebruik van logo s en de omgeving waar producten worden gekocht. Georganiseerde sporten en het sportaanbod versterken, waardoor mensen meer gaan bewegen. Mogelijk in combinatie met school en werk. Goede en eenduidige voorlichting aan de consument over bewegen en sport voor een betere balans tussen bewegen en eten en drinken. Gezonde sportkantine: aanbod van eten en drinken passend in een gezond voedingspatroon. Nieuwe activiteiten en inzet 2010 Dit deelconvenant wil de balans tussen voeding en bewegen verder versterken. Dit door partijen vanuit de voedingskant en de beweegkant nauwer te laten samenwerken. Het project De gezonde sportkantine is daar een mooi voorbeeld van. Het deelconvenant wil zich de komende jaren ook richten op de gezonde keuze voor eten en drinken in recreatie- en attractieparken, bij evenementen en op andere locaties waar mensen vrije tijd doorbrengen, zoals bioscopen. Het Voedingscentrum en het RIVM Centrum Gezond Leven zijn als kennisinstituten nauw betrokken bij de verschillende activiteiten van de partijen. v.l.n.r.: Cécile Prakke (convenantbureau), Evelien Brugman (KHN), Valérie Klostermann (VCN), Juul van Rijn (NISB), Christine Grit (FNLI), Marja Slagmoolen (GroentenFruit Bureau), Carolien Frenkel (convenantbureau), Henrieke Crielaard (CBL). Niet op foto: Martine Witteveen (NOC*NSF), Cees Verkerk (Vewin)

16 Minder zout en minder energie De leden van FNLI zijn druk bezig met productherformulering. We werken aan producten die minder zout bevatten, een betere vetzuursamenstelling hebben en bovendien minder energie leveren. Dit laatste doen we door de energiedichtheid te verlagen of door de porties te verkleinen. Inmiddels hebben we 10% zoutreductie behaald. Regelmatig moedigen we onze leden aan om verdergaande stappen te ondernemen, onder andere via nieuwsberichten, tips om recepturen aan te passen en informatiesessies. En uiteraard via het FNLI Zichtboek, een online boek dat laat zien wat de levensmiddelenindustrie doet om overgewicht in Nederland aan te pakken. Christine Grit manager Voeding & Gezondheid FNLI Verbeterde productsamenstelling en portiegroottes CBL, FNLI en KHN gaan meer samenwerken. Ze stimu leren hun leden om de energiedichtheid van producten, concepten en gerechten te verlagen en portiegroottes te optimaliseren. In het plan van aanpak zijn hiervoor verschillende activiteiten opgenomen, zoals het verbinden van de taskforces zout en vetzuur samen stelling aan het convenant, productinnovatie en de verdere ontwikkeling van Europees gestandaardiseerde portiegroottes. De FNLI rapporteert jaarlijks over verbeterde productsamenstelling van de Nederlandse levensmiddelenindustrie. KHN en CBL werken aan een betere samenwerking tussen groothandels en horecaondernemers. Dit om de bekendheid van horecaondernemers met producten die gemakkelijk in een gezond voedingspatroon passen te vergroten en hen te stimuleren bewuster in te kopen: met aandacht voor varianten met minder energie, minder zout of een betere vetzuursamenstelling. De gezonde sportkantine In eerste instantie door NOC*NSF en KHN, maar in nauwe samenwerking met alle partijen, wordt de komende convenantperiode gewerkt aan de gezonde sportkantine. Omdat er nog weinig bekend is over sportkantines, zijn de deelnemers begonnen met een inventarisatie van het aantal sportkantines, het aantal sportverenigingen en de belangstelling bij de verschillende sporten voor dit project. Ook inventariseren zij hoeveel kantines er in eigen beheer zijn en hoeveel er zijn uitbesteed aan horecaondernemers. Veel verschillende sportlocaties zijn betrokken in de inventarisatie, van zwembaden, fitnessbedrijven tot aan maneges en sportverenigingen. De ervaringen met de gezonde schoolkantine komen in dit project goed van pas. Voorlichting consument Gezond eten en voldoende bewegen is ook een keuze. Maar om de gezonde keuze te maken, is bewustzijn en kennis noodzakelijk. Voor een betere voorlichting aan de consument werken de convenantpartijen op veel onderdelen samen. Nieuw is het project Impulsaankopen bij de kassa. Elke winkelformule die is aangesloten bij het CBL gaat een proef uitvoeren om in het schap voor de kassa ook de gezonde keuze aan te bieden. Het CBL zet zich er verder voor in dat de voedingswaardedeclaratie op 80% van de huismerken komt te staan. Ook de FNLI stimuleert haar leden om zoveel mogelijk de voedingswaarde te vermelden, veelal in combinatie met de Dagelijkse Voedingsrichtlijn. De partijen zetten zich er verder voor in dat meer producten in aan merking komen voor een eenduidig keuzebevorderend logo. Het deelconvenant ondersteunt verder de massamediale campagne van de stichting KidsVitaal voor kinderen van 7-12 jaar. Ook is afgesproken dat de convenantpartijen aandacht vragen voor elkaars campagnes, zoals de campagne 2X2 van het GroentenFruit Bureau en Het nieuwe eten van het Voedingscentrum. De Vewin heeft de voorlichting voor het drinken van kraanwater voortgezet met de campagne Kraanwater, daar kom je klok mee rond.

17 Sport en bewegen Convenantpartijen roepen consumenten op mee te doen aan de activiteiten van het NISB en NOC*NSF. NOC*NSF moedigt, onder andere, inactieve Nederlanders aan te gaan sporten. Hiervoor is bijvoorbeeld Proeftuinen nieuwe sportmogelijkheden opgezet, om uit te testen welk sportaanbod het aantrekkelijkst is om ook daad werkelijk te gaan sporten. NISB wil de 30-minuten bewegen campagne voortzetten en ook supermarkten, de levensmiddelenindustrie en de horeca gaan aandacht besteden aan het belang van voldoende bewegen en sport. Opleidingen Het Voedingscentrum adviseert mbo-opleidingen voor categorymanagers, productontwikkelaars en marketeers in de horeca, food en retail en levert input om gezondheid en voeding in de opleidingen meer aandacht te geven. Daarbij richt het Voedingscentrum zich op zowel de opleidingen als op de instellingen die lesmaterialen maken. Voor het hbo wordt de hbo Bachelors Award ingesteld voor food managers. KHN neemt in het trainingsprogramma voor de regioadviseurs ook het thema gezonde voeding op. Omdat er verschillende partijen zijn die opleidingen en trainingen ontwikkelen, zijn er afspraken gemaakt om nauwer samen te werken. Kansen voor gezonde voeding in de horeca Er is een belangrijke ontwikkeling gaande op het gebied van voeding, meent Koninklijke Horeca Nederland (KHN). Het aanbod van verse sappen, salades en gezonde broodjes krijgt steeds meer de overhand in het straatbeeld. Met een toenemende vraag naar kwaliteit biedt dit voor horecaondernemers een kans om zich te onderscheiden. KHN behartigt de belangen van 20.000 horecaondernemers. Van snackbars en hotels tot restaurants en bedrijven in het toerisme en de recreatie. Gezonde voeding aanbieden is volgens KHN niet alleen een kans voor horecabedrijven. De horeca heeft als aanbieder van voeding ook een maatschappelijke rol. Daarom wil KHN haar leden bewustmaken van wat zij aanbieden, zodat ze goede keuzes kunnen maken op het gebied van voeding. Ook kleine stapjes Zo is er de campagne Verantwoord frituren, die ondernemers aanmoedigt vloeibaar frituurvet te gebruiken. Bij de Caloriechecker, gemaakt met het Voedingscentrum, kunnen koks online de ingrediënten van een gerecht invoeren en zien wat de voedingswaarde is. Verder werkt KHN samen met groothandels, zodat ondernemers ook als ze inkopen doen aandacht hebben voor gezondheid. De KHN regioadviseurs spelen een belangrijke rol. Zij kunnen horecaondernemers in het land laten zien dat je al met kleine stapjes gezonder bezig kunt zijn.

18 Overgewicht verdient aandacht - ook op het werk Overgewicht is een serieus risico voor de individuele gezondheid én een groeiend maatschappelijk probleem. Bewustwording en aanpak van dit probleem verdient daarom aandacht op school en op de werkvloer. Het CNV vindt dat het hoort bij de algehele zorg voor veiligheid en gezondheid op het werk. Het is belangrijk om gezonde voeding en het belang van regelmatig bewegen steeds aan de orde te stellen. Campagnes, gezondheidsweken en regelmatig aanbieden van healthchecks met daarnaast aanbod van gezonde lunches en sportactiviteiten kunnen helpen om gezonder te gaan leven. Het blijft echter de keus van de individuele werknemer om hieraan deel te nemen. Sonja Baljeu beleidsadviseur Arbeidsomstandigheden vakcentrale CNV 5 Werk

19 In tijden van vergrijzing, langer doorwerken en concurrentie op de arbeidsmarkt is het belangrijk om fit for the job te blijven. In het deelconvenant werk zijn afspraken gemaakt om een gezonde leefstijl in en om de werkomgeving te bevorderen. Goed werkgeverschap, maatschappelijke betrokkenheid en het kunnen sturen op ziekteverzuim het zijn voor werkgevers allemaal redenen die een gezond gewicht en een gezonde leefstijl uitgangspunt van bedrijfsbeleid maken. De werkvloer is een logische omgeving om vitaliteit en een gezonde leefstijl te stimuleren en faciliteren. In deze nieuwe convenantperiode werken werkgevers en werknemers nauw samen. Ze stimuleren bedrijfsrestaurants en andere verkooppunten op de werkvloer (zoals automaten) met een gezond aanbod en moedigen mensen aan dagelijks te bewegen en meer te sporten. Goede praktijkvoorbeelden kunnen anderen inspireren. Daarom staat het delen van kennis en ervaring in dit deelconvenant centraal. Werkgroep deelconvenant werk VNO-NCW (voorzitter) CNV FNLI FNV MHP MKB-Nederland NISB NOC*NSF Productschap Tuinbouw, vertegenwoordigd door de stichting GroentenFruit Bureau Veneca VIDA Ambities deelconvenant werk 1 Werkgevers en werknemers ervan bewustmaken dat de werkvloer een logische omgeving is om een gezonde leefstijl te stimuleren en te faciliteren. 2 Activiteiten bevorderen die zijn gericht op een gezonde leefstijl in het algemeen, en een gezond aanbod van eten en drinken in en om de werkvloer in het bijzonder. 3 Bedrijfsbeleid voor een gezonde leefstijl en vitaliteitbeleid stimuleren en bevorderen vanuit een business case benadering. 4 Lokale bedrijven stimuleren mee te doen aan de lokale aanpak JOGG. Inspanningsverplichtingen deelconvenant werk: Actieve communicatie en voorlichting aan leden en achterban over het belang van een gezonde leefstijl, ook op de werkvloer. Ervoor zorgen dat vitaliteit en gezondheid regelmatig op de agenda staan van werkgevers en werknemers. Het delen van kennis en informatie over best practices stimuleren. Bevorderen dat bedrijfsrestaurants en overige verkooppunten op het werk een gezond aanbod in eten en drinken voeren. Gedurende een werkdag (natuurlijke) beweegmomenten bevorderen. Stimuleren dat werknemers deelnemen aan beweeg - en sportactiviteiten en dit waar mogelijk en nodig faciliteren. Bevorderen dat er voldoende instrumenten en opleidingsmaterialen zijn om activiteiten bij leden en achterbannen van de convenantpartijen te ondersteunen. Het Voedingscentrum is als kennisinstituut nauw betrokken bij verschillende activiteiten en brengt ook eigen activiteiten in. Namens NOC*NSF is stichting Sport en Zaken actief in de werkgroep. v.l.n.r.: Liesbeth Dirven (Veneca), Eric van der Veen (Stichting Sport en Zaken), Marja Slagmoolen (GroentenFruit Bureau), Nynke Bergsma (FNLI), Henk van der Velden (FNV), Sonja Baljeu (CNV), Milo Bakker (MKB), Cécile Prakke (convenantbureau). Niet op foto: Alfred van Delft (VNO-NCW), Carolina Verspuij (FNV Formaat), Hans Arends (NISB), Klaartje de Boer (MHP), Margret Ploum (VCN), René van Winden (Vida)

20 Vitale werknemers, nu en in de toekomst Communicatie en voorlichting zijn de belangrijkste activiteiten uit het deelconvenant werk. Anderen inspireren en enthousiasmeren met goede voorbeelden uit de praktijk, daar zetten we sterk op in. Door communicatie naar onze achterbannen, die op hun beurt weer richting bedrijven communiceren, wordt de bewustwording voor vitaliteit en een gezond gewicht op het werk vergroot. Mensen brengen veel tijd door op het werk, dus het is een geschikte plek om hier aandacht voor te vragen. Daarbij pleit ik er zeer voor dat het niet blijft bij een ad hoc activiteit of een actieweek, maar dat communicatie over een gezonde leefstijl een vast onderdeel wordt in het communicatiebeleid van bedrijven. Ons uiteindelijk doel: duurzaam bedrijfsbeleid op dit gebied. We moeten in Nederland een voorsprong opbouwen met vitale werknemers voor nu en in de toekomst. Kees van der Waaij bestuurder VNO-NCW en directievoorzitter Unilever Nederland Holdings B.V. Symposium en brochure Op 11 oktober 2010 organiseerde het Convenant Gezond Gewicht en de Stichting van de Arbeid het symposium De gezonde werkvloer: recht of plicht?. Naast het delen van best practices stond de vraag centraal in hoeverre een werkgever zich met de leefstijl van het personeel mag bemoeien en wanneer sprake is van een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Ieder jaar zal een symposium worden georganiseerd met steeds een andere invalshoek. Om de aandacht voor vitaliteit en een gezond gewicht verder te vergroten, hebben het deelconvenant en de Stichting van de Arbeid een brochure gemaakt: Maak werk van vitaliteit. De FNLI heeft twee posters gemaakt voor gezond eten en meer bewegen op het werk. Iedereen kan ze op het eigen werk gebruiken met vermelding van het eigen logo. Volgens het communicatieplan zullen de convenantpartijen in de bedrijfs-, branche- en vakbladen minstens twee keer per jaar aandacht besteden aan gezond eten en meer bewegen. In 2011 wordt bekeken of dat goed verloopt. Verder gaat het deelconvenant in 2011 opnieuw best practices verzamelen bij de achterban van de convenantpartijen. Dat gebeurt tweejaarlijks. Uitgangspunten in de communicatie: Doe het als werkgevers en werknemers samen. Houd het eenvoudig: beter kleine stappen dan ingewikkelde systemen. Zorg dat de aanpak dichtbij de mensen zelf ligt, positief en concreet is. Gezonde leefstijl en vitaliteit moeten onderdeel worden van duurzaam bedrijfsbeleid. Nieuwe activiteiten en inzet 2010 Gezonde leefstijl en communicatiebeleid Communicatie en voorlichting aan de achterban over het belang van een gezonde leefstijl in en om de werkomgeving. Dat is een van de belangrijkste inspanningsverplichtingen van de partijen die deelnemen aan dit deelconvenant. In het plan van aanpak heeft de werkgroep een communicatieplan opgenomen om de bewustwording van een gezonde leefstijl en vitaliteit te vergroten. Het is de bedoeling dat dit niet ad hoc gebeurt, maar dat het structureel een plek heeft in het communicatiebeleid van bedrijven en organisaties. De uitvoering van het communicatieplan is een gezamenlijk project van alle partijen. In 2010 zijn hiervoor onder meer een factsheet, teksten voor websites en basisinformatie over best practices gemaakt. Best practices beter toegankelijk Goede voorbeelden stimuleren en inspireren anderen om ook aan de slag te gaan met een gezonde leefstijl en vitaliteit op de werkvloer. De convenantpartijen gaan samenwerken om de bestaande databanken met praktijkvoorbeelden beter toegankelijk te maken. Het is niet de bedoeling om iets nieuws te creëren, maar aan te sluiten bij de bestaande databases van CGL, NISB, TNO en anderen. Dat zal niet eenvoudig zijn, maar toch vindt iedereen het belangrijk te onderzoeken of dit kan.