Zaaknummer : 100956 Raadsvergadering : agendapunt : Commissie : Onderwerp : Energie Uitvoerings Programma 2015-2018 Collegevergadering : 6 oktober 2015 Agendapunt : 13. Portefeuillehouder : J. Pot-Klumper Meer informatie bij : C. Huijser tel: : 0545-250 223 Te bespreken: Het concept voorstel Energie Uitvoerings Programma 2015-2018. 1. Uitvoering te geven aan Berkelland energie neutraal in 2030. We spannen ons in voor het resultaat zoals vastgesteld in de programmabegroting 2016: In 2019 is 1/3 van het energieverbruik duurzaam opgewekt en/of bespaard ten opzichte van 2011. 2. Dit te realiseren door twee tranches van stimuleringsmaatregelen in het Energie Uitvoeringsprogramma 2015-2018. Deze richten zich op woningen, bedrijven en de gemeentelijke voorbeeld- en aanjaagrol. 3. In de eerste tranche worden goed lopende maatregelen voortgezet en de gemeentelijke voorbeeld- en aanjaagrol ingevuld. Daarvoor onderstaande kredieten beschikbaar te stellen: Achterhoek Bespaart regeling voortzetten in 2016-2018: 750.000, = Frontoffice voor inwoners en bedrijven energieloket in 2017, 2018: 142.000, = Gemeentelijke voorbeeldfunctie: snellere vervanging 690 LED lantaarnpalen, elektrisch rijden en energie onderzoek gemeentelijke gebouwen: 504.000, = Gemeentelijke aanjaag- en participatierol: 300.000, = totaal bedrag: 1.696.000,= De werkelijke uitgaven jaarlijks te dekken uit de algemene reserve. 4. In te stemmen met vier concept maatregelen en financiële kaders voor de tweede tranche. Het betreft de volgende maatregelen voor woningen en bedrijven: Een verbetert ruimtelijk kader voor duurzame opwekking in heel Berkelland Verbrede revolverend SVn fonds voor woningeigenaren, MKB en agrariërs (maximaal 4,5 miljoen, te financieren uit eigen liquide middelen) Asbest/Isolatieregeling voor 1.500 woningen van voor 1993 ( maximaal 630.000,= te dekken uit de algemene reserve) Regeling energiescan met investering advies voor bedrijfsleven (maximaal 800.000, = te dekken uit de algemene reserve). Na uw kaderstelling zal de dialoog met de betrokkenen vanuit bedrijven en wonen plaatsvinden. In het voorjaar van 2016 zal de tweede tranche voor besluitvorming aan uw raad worden voorgelegd. 5. Jaarlijks in het milieujaarverslag te rapporteren in hoeverre duurzame elektriciteit wordt opgewekt en gas wordt bespaard door woningen en bedrijven; Waarom dit voorstel? Het huidige gasverbruik van woningen en bedrijven bedraagt circa 50 miljoen m 3 gas per jaar en 230 miljoen kwh per jaar voor elektriciteit. Voor 2030 wordt behoefte van circa 40 m 3 aardgas verwacht en een toenemend elektriciteitsverbruik van woningen en bedrijven geschat tot 247 miljoen kwh per jaar. 1
Het gasgebruik neemt momenteel met -2% per jaar af en ons elektriciteitsverbruik neemt +5% per jaar toe. Ondanks groei van zonne-energie aansluitingen en isolatiemaatregelen die inwoners in onze gemeente nemen, blijkt dat Berkelland in het huidige tempo pas energieneutraal zal zijn rond het jaar 2080. De huidige maatregelen en middelen om die te bereiken zijn gering ten opzichte van de ambitie en hebben onvoldoende effect. Willen we energieneutraal Berkelland 2030 halen, dan is een intensivering van onze inspanningen nodig met een inzet van extra financiële middelen. Voor de intensivering van onze inspanning willen we de handvaten aanreiken in bijgevoegd energie uitvoeringsprogramma 2015-2018. Sinds 2009 bestaat de ambitie onze gemeente energie neutraal te laten worden in 2030 vanuit het akkoord van Groenlo. In de periode 2009-2012 werd het door de raad vastgestelde energie en klimaatprogramma uitgevoerd. In november 2013 is samen met de Achterhoekse gemeenten AGEM en ADV de intentie om in 2030 een energie neutrale Achterhoek te worden ondertekend. Begin 2015 werd de regionale energie transitie vastgesteld de Achterhoek. In het coalitieakkoord is benoemd dat we een duurzame gemeente zijn met als doel energieneutraal in 2030. In de programmabegroting 2016 staat de ambitie een intensievere aanzet te leveren in de periode 2015-2018 om 1/3 van de doelstelling te halen. De uitwerking daarvan vindt plaats via dit voorstel. In 2019 is één derde van het energieverbruik duurzaam opgewekt en/of bespaart ten opzichte van 2011 Bedrijven en huishoudens in onze gemeente geven nu circa 74 miljoen per jaar uit aan het betalen van energierekeningen. Het jaarlijkse investeringsniveau dat volgens de regionale transitienota nodig is voor een energieneutraal Berkelland tot 2030 bedraagt circa 26 miljoen per jaar. Investeren in besparing en duurzame opwekking van energie is een economische factor van betekenis. In het voorjaar van 2015 is door ons en meerdere colleges van de regiogemeenten ingestemd met de regionale energie transitienota Achterhoek. In onze gemeente heeft dit voorjaar een brainstormsessie plaatsgevonden met raadsleden, Berkelland Energie en werkgroep duurzaam van RvO Beltrum. De volgende stap is het vaststellen van een uitvoerings kader voor de ambitie. Wat is het effect? Met de voorgestelde omvang van de stimuleringsmaatregelen beogen we 85 miljoen kwh per jaar duurzaam op te wekken en een gasbesparing van 13 miljoen m 3 per jaar te realiseren voor eind 2018. We willen samen met bedrijven en inwoners en betrokken partners invulling geven aan onze ambitie om in 2030 energieneutraal te worden. Een robuuste impuls aan duurzame opwekking en besparing, levert navolgende maatschappelijke effecten op: Werk: isolatie (ver)bouwnijverheid / aanleg van installaties voor duurzame opwekking. Lagere energiekosten en toename van comfort en koopkracht. Positieve ontwikkeling op de marktwaarde van de woningen. Positief imago van duurzame gemeente, aantrekkelijk voor jongeren om te wonen. Energie zekerheid, energie onafhankelijk en CO2 reductie. Kansen voor technische & sociale Innovatie en Circulaire economie. Óf de voorgestelde stimuleringsmaatregelen ten aanzien van de woningen en bedrijven ook werkelijk leiden tot de beoogde duurzame opwekking van 85 miljoen kwh/jr. en gasbesparing van 13 miljoen m 3 per jaar is een aanname en kan niet exact becijferd worden. 2
Overheids participatie vraagt van ons dat bedrijven en woningeigenaren zelfstandig, in vrijheid en naar vermogen zullen besluiten al dan niet te investeren in besparen en/of duurzaam opwekken. Die vrijheid willen we ook daar nadrukkelijk houden waar die hoort. Om het draagvlak voor de 2 e tranche maatregelen te versterken willen we vier maatregelen aan uw raad en direct betrokken partijen voorleggen vóórdat de raad deze maatregelen vaststelt. Ondanks de relatief korte periode tot eind 2018, menen wij daarmee het draagvlak voor onze ambitie te verstevigen. Wél is de investeringsbereidheid bekend van de inwoners over de periode 2009-2014 met de Achterhoek bespaart regeling voor woningisolatie. Daarmee kan een schatting worden gegeven van het effect op de lange termijn tot 2030: Als we ons bij de aanpak tot 2030 richten op de circa 11.000 minder goed geïsoleerde koopwoningen (van vóór 1980 die bovengemiddeld stoken) kan worden becijferd dat dit een financieel effect voor bedrijven én huishoudens circa 6,5 miljoen per jaar aan bouwvolume én lagere energierekeningen oplevert. (zie par 3.2 van het energie uitvoeringsprogramma 2015-2018). Daarnaast zal ook de marktwaarde stijgen door een hoger energielabelklasse bij verkoop. Deze bedraagt volgens recente nationale bronnen een bandbreedte van gelabelde woningen gemiddeld ruim 20.000 euro. Een label-a woning levert ruim 5.000 meer op dan gemiddeld, en een label-g woning 15.000 minder. De doorlooptijd van woningen met een label A of B is significant korter dan woningen met de slechte labels F of G. Wat is de eigen investering van inwoners en bedrijven versus gemeentelijke bijdrage tot en met 2018? Met de beoogde 1 e en 2 e tranche maatregelen investeren 1.500 huiseigenaren hiervoor tot en met 2018 5,25 miljoen. De gemeentelijke bijdrage hieraan in de vorm van subsidies en bewustwording bedraagt 1,6 miljoen. De beoogde 1.600 bedrijven kunnen - als ze daadwerkelijk tot investeren in duurzame opwekking overgaan - een bijdrage van 500 krijgen voor de kosten van een energiescan. De eigen bijdrage van bedrijven aan deze scan bedraagt 1.000, =. Wij subsidiëren niet in de bedrijfsinvesteringen zelf, maar vervullen daarin een aanjaagfunctie. Samen met bewustwording (participatierol) bedraagt de gemeentelijke bijdrage voor bedrijven ruim 1 miljoen. Het benodigd investeringsbedrag dat verwacht kan pas geschat worden na raadpleging van de bedrijfspartners in de beeld- en oordeelsvorming voor de 2 e tranche. Argumentatie/onderbouwing: 1) Het uitvoeringsprogramma is nodig om voor eind 2019 een stevige versnelling te geven aan de ambitie. 2) Het huidige budget en inzet zijn onvoldoende voor de extra inspanning die nodig is; 3) Maatregelen in de gebouwde woningen en bedrijven op basis van no regret technologie (zonne-energie en isolatiemaatregelen) leveren het meeste rendement op; 4) De gemeente moet zelf het voorbeeld geven als we besparing en duurzame opwekking willen aanjagen; 5) Wat bespaard wordt in bestaande gebouwen hoeft niet duurzaam te worden opgewekt. Dit vraagt minder investering of proceduretijd voor nieuwe maatregelen voor zonne-energie, biomassa (mest en hout ) wind en restwarmte; 6) Bij onze inwoners is sprake van een toenemende investeringsbereidheid die blijkt uit: - Het gebruik van de Achterhoek bespaart regeling 2009-2014 (1.700 woningen in 5 jaar) - Het gebruik van het SVn fonds van 2 miljoen dat medio 2013 door uw raad is ingesteld groeit sterk. Momenteel staan 101 leningen uit voor een totaal bedrag van 651.890,=. -het aantal zonne-stroom aansluitingen is tussen 2011 en 2014 exponentieel gegroeid van 710 naar 1110, en is beduidend hoger dan andere gemeenten in Nederland. Tegelijk leidt het huidige groeitempo tot slecht 10% van de behoefte in 2030. Zonne-energie levert voor inwoners een hoger rendement dan spaarrente; 3
7) Nu aansluiten bij een groeiend draagvlak en investeringsbereidheid helpt onze ambitie door inzet van: -financiële maatregelen (leningen, subsidies en lage leges voor voorlopers), -procedurele maatregelen (ruimtelijke kaders en regels) -organisatorische maatregelen (ambtelijke uren, ondersteuning met capaciteit, lobby, samenwerking met en kennis van partners zoals ADV, AGEM, platform BV Berkelland en ander regiogemeenten). Samenwerking biedt ook mogelijkheden capaciteit voor uitvoerende werkzaamheden te delen; 8) De gemeentelijke financiële bijdrage door maatregelen aan woningen alleen, levert een geschatte multiplier met een factor 6 op, voor het bedrijfsleven (werkgelegenheid en meer inkomsten voor bouwbedrijven) en huishoudens (een lagere energierekening); 9) Verdeling van maatregelen naar een tweede tranche is nodig omdat beeld- en oordeelsvorming van betrokken uitvoerende partijen bijdraagt bij aan het draagvlak en de effectiviteit van de maatregelen voor woningen en bedrijven; 10) Een revolverend verbrede SVn fonds voor laagrentende leningen is ten minste budgetneutraal voor de gemeente. Kanttekeningen/risicoparagraaf Mocht er ten aanzien van de 2 e tranche maatregel (bewust) voor worden gekozen om geen ruimtelijke facilitering voor bijvoorbeeld mini- en middelgrote windturbines of zonneakkers toe te passen, de bijdrage aan de doelstelling 1/3 energieneutraal ook geringer zal zijn. Daaruit volgt de consequentie dat er bijvoorbeeld meer zonnepanelen of biomassa installaties binnen de bestaande ruimtelijke kaders gerealiseerd moeten worden. Vooral elektriciteit verbruikende bedrijven worden in dat geval beperkt in het bijdragen aan de ambitie. De achterstand in de ambitie energie neutraal te worden in 2030 is omvangrijk. Het is niet waarschijnlijk dat de ambitie gehaald wordt in de komende 15 jaar, door het alleen over te laten aan de markt en/óf rijks- of provinciaal stimuleringsbeleid af te wachten dan wel het afwachten van nieuwe technologische ontwikkelingen. De speerpunt (MKB) bedrijven en woningen hangt samen met het feit dat wij als gemeente daarop wél een zekere invloed kunnen uitoefenen doch minder op het energieverbruik dat samenhangt met mobiliteit of meerjarenafspraken over energiebesparing die het rijk maakt met grote bedrijven. In de Achterhoek is de laatste jaren een sterker netwerk van partners ontstaan die elk bijdragen aan een energie neutrale Achterhoek 2030. We noemen de tafel van Groenlo, POHO Rov, POHO duurzame economie en/of besturen van AGEM en stichting ADV en het Verduursaam energieloket. Allen delen goede intenties voor het thema. Tegelijk zijn er ook vele eigen opvattingen. De cofinancierings kansen nemen meer toe als één gezamenlijk bestuurlijk standpunt hierover wordt ingenomen. Bij het Verduursaam energieloket bestaan mogelijkheden informatie over en administratieve afhandeling van lokale subsidieregelingen als gezamenlijke gemeente weg te zetten. Financiële paragraaf Voor de voorgestelde 1 e en 2 e tranche maatregelen voor het energie uitvoeringsprogramma 2015-2018 wordt verwacht dat in totaal 3,126 miljoen euro nodig is. De jaarlijkse uitgaven dekken we uit algemene reserve. De uitbreiding van de ambtelijke uitvoeringscapaciteit wordt met 1 fte verhoogd binnen de bedrijfsvoering van de afdeling ruimtelijke ontwikkeling. 4
Naast deze 3,126 miljoen is 4,5 miljoen nodig voor een revolverend verbrede SVn fonds duurzaamheid. Dit fonds wordt gefinancierd uit eigen overtollige liquide middelen (thesaurie). Deze zetten we resolverend in tegen een rente die minimaal een rendement heeft dat gelijk is aan de rente op het schatkistbankieren. Voorgesteld wordt de gelden nodig voor de 2 e tranche stimuleringsmaatregelen pas later beschikbaar te stellen op basis van beeld- en oordeelsvorming door raad en direct betrokkenen vanuit bedrijfsleven en wonen. Medio 2016 verwacht het college een apart voorstel aan te bieden aan de gemeenteraad. De totale stimuleringskosten voor besparing en duurzame opwekking moeten gezien tegen de achtergrond van de totale jaarlijkse energierekening van circa 74 miljoen die particulieren en bedrijven betalen. Daarnaast bedraagt het investeringsniveau dat nodig is volgens de regionale transitienota voor een energieneutraal Berkelland tot 2030, 26 miljoen per jaar. Informatie en communicatie (in-en extern) In de voorbereiding op deze nota heeft enige afstemming plaatsgevonden met diverse organisaties zoals Coöperatie Berkelland Energie, de Raad van Overleg Beltrum, AGEM en ADV. Vóór verdere vaststelling wordt het concept maatregelen in de tweede tranche besproken met deze organisaties in beeld- en oordeelvormende sessies. In Berkelbericht wordt aandacht besteed aan het betrekken van inwoners, bedrijven en organisaties bij de procedure om tot vaststelling van de energie-uitvoeringsnota 2015-2018 te komen. Vervolg planning voor inspraak en participatie van 2 e tranche maatregelen Wij stellen voor om in het voorjaar van 2016 met uw raad én betrokkenen langs het volgende proces tot vaststelling te komen van maatregelen Het gaat om maatregelen waarbij draagvlak of medewerking nodig is van: - uw raad t.a.v. ruimtelijke regels voor duurzame opwekking - partners en organisaties die woningeigenaren kunnen bereiken - partners en organisaties die bedrijven kunnen bereiken Het gaat om onderstaande 2 e trache maatregelen en maximale kosten. Thema Ruimtelijke faciliteren van duurzame opwekking Besparing en Duurzame opwekking stimuleren bij particuliere woningen en bedrijven 2 e tranche maatregelen Beeld- en oordeelsvorming over ruimtelijke inpassing windturbines (klein en groot), zonneakkers, snelgroeiende houtopstanden, en mestvergisting Duurzaamheidslening van SVn uitbreiden: Naast duurzame opwekking bij particuliere woningen ook beschikbaar stellen voor aanpak van woningisolatie. Duurzaamheidslening van SVn voor agrariërs ook beschikbaar te stellen voor het MKB. Maximale kosten 4.500.000 Opmerking Zal leiden tot een beleidsnotitie die in bestemmingsplannen (Berkelland breed) verwerkt kan worden Beoogd wordt een nieuwe verordening op te kunnen stellen. In tranches van 1,5 miljoen per jaar. Revolverend tot 2033. 5
Besparing stimuleren bij particuliere woningen Duurzame opwekking en besparing stimuleren bij bedrijven Tegemoetkoming van 20% op asbest- onderzoek en verwijdering bij dakisolatie voor 1.500 woningen met WOZ waarde tot 200.000 en bouwjaar van voor 1993. Subsidie energiescan 1.600 bedrijven met investeringsraming en fiscaal advies 630.000 800.000 Beoogd wordt een nieuwe verordening op t stellen. Beoogd resultaat is dat per jaar 500 woningen worden gesaneerd. Onze bijdrage is 210.000, - per jaar. Aanpak totaal aantal woningen is dan 2.300.000, -. Beoogd wordt een nieuwe verordening op te stellen. Uitvoering in samenwerking met ODA en Platform Berkelland. Begin 2016 vier themasessies met oordeelsvorming van raadsleden met gerichte uitnodiging van organisaties per sessie: 1. ruimtelijke faciliteren van duurzame opwekking met windturbines (klein en groot), zonneakkers, snelgroeiende houtopstanden, en mestvergisting. Wat willen we ermee bereiken? Wat is de benodigde omvang en aard van deze voorzieningen? waar mogelijk maken? en hoe is deze landschappelijk inpasbaar?. Deze ruimtelijke beeld- en oordeelsvorming moeten leiden tot een beleidsnotitie die na een inspraakproces aan de raad ter vaststelling wordt voorgelegd. Tenslotte zal dit in een bestemmingsplan (regels en een verbeelding) worden vastgelegd. 2. Met Verbrede SVn fonds woningeigenaren en voor MKB bedrijven thema is het plafond en het aantal te bereiken woningen en bedrijven. Subsidieverordeningen voor asbestverwijdering bij dakisolatie bij woningen van voor 1993 over het aantal te bereiken woningeigenaren evenals het subsidiebedrag per woning. 3. Verbrede SVn fonds voor bedrijven Verdeling van het plafond tussen bedrijven en particuliere woningen. 4. Subsidieverordening energiescan met investeringsadvies voor bedrijven voor woningen en bedrijven van het aantal te bereiken woningeigenaren en bedrijven evenals de subsidiebedragen per woning en bedrijf om daarmee en draagvlak en haalbaarheid te verstevigen. Medio 2016 met uw raad te besluiten hoe invulling wordt gegeven aan het ruimtelijke faciliteren van duurzame opwekking. Evenals de 3 benodigde subsidie verordeningen als 2 e tranche maatregelen. Evaluatie Voor de monitoring van de ambitie en het energie uitvoeringsprogramma 2015-2018 zal jaarlijkse evaluatie plaatsvinden in het milieujaarverslag. Burgemeester en wethouders van Berkelland, de secretaris, de burgemeester, J.A. Wildeman. drs. J.H.A. van Oostrum. 6
Toelichting raadsvoorstel Onderwerp: Energie Uitvoeringsprogramma 2015-2018 De ambitie In de programmabegroting 2016 is in de programmalijn leefomgeving het volgende gewenste resultaat opgenomen: In 2019 is één derde van het energieverbruik duurzaam opgewekt en/of bespaart ten opzichte van 2011 Dat wil zeggen: op jaarbasis besparen en wekken bedrijven en bewoners 1/3 van de benodigde energie duurzaam op, van wat we in 2030 verwachten te verbruiken ten opzichte van 2011. Praktisch vertaald betekent de ambitie dat we ons inspannen eind 2018 een duurzame opwekking van circa 85 miljoen kwh/jr. aan elektriciteit en ook een besparing op aardgasverbruik realiseren van circa 13 miljoen m3/jr. door isolatie in gebouwen, restwarmtegebruik en duurzame warmteproductie in of nabij gebouwen. (zie par.1.4 energie uitvoeringsprogramma 2015-2016). Om de ambitie te halen zet de gemeente drie instrumenten in: financiële (leningen, subsidies en leges kosten nemen of korting voor de eerste x aanvragers) procedurele (ruimtelijke kaders en regels) organisatorisch (ambtelijke uren en ondersteuning met capaciteit en kennis van partners en lobby) Dat doen we door in de periode 2 tranches van stimuleringsmaatregelen in te zetten De eerste tranche eind 2015 en een tweede tranche medio 2016. Voor realisatie richten we ons op de volgende 4 speerpunten: duurzame opwekking en besparing in woningen duurzame opwekking en besparing in bedrijven de eigen voorbeeldrol van de gemeente de eigen faciliterende rol van de gemeente. Draagvlak voor de ambitie Er blijkt een groeiend draagvlak en investeringsbereidheid bij de inwoners om intensiever aan stimulering te werken en daarin te investeren. Dit blijkt uit de sterk groeiende aantallen SNv duurzaamheidsleningen, sneller opraken van de Achterhoek bespaart subsidies ten opzichte van andere Achterhoekgemeenten én de sterke toename van het aantal aansluitingen met zonne-energie t.o.v. andere gemeenten in Nederland. Het draagvlak blijkt ook uit de internetpeiling begin 2015 (zie bijlage 1 van het energie uitvoeringsprogramma 2015-2018) en de brainstormsessie met de raad in voorjaar 2015 waarbij ook actieve partijen zoals de coöperatie Berkelland Energie en de werkgroep Beltrum duurzaam van de Raad van Overleg Beltrum. Zie voor een samenvatting bijlage 2 van het energie uitvoeringsprogramma 2015-2018). Inmiddels zijn ook in Geesteren en Gelselaar inwonersgroepen gestart met initiatieven. Ook zien steeds meer bedrijven nut en noodzaak voor besparing en duurzame opwekking van energie in. Dit blijkt onder meer uit de bouw- en installatiebedrijven die zich aansluiten bij stichting Achterhoek duurzaam verbouwen en het platform BV Berkelland dat het thema duurzaamheid en innovatie nadrukkelijker op de agenda heeft. Zo start binnenkort een pilot op bedrijfsterrein Ruurlo waaraan 30 bedrijven deelnemen. Zij gaan energiescans doen en synergievoordelen in samenwerking zoeken. Op grond van het draagvlak lijkt de tijd rijp voor een volgende stap en versnelling van de 7
ambitie. In de periode tot en met 2018 zoeken we nadrukkelijker de aansluiting met het netwerk (partners, inwoners, instellingen en bedrijven) dat al bestaat, en stimuleren we nieuwe netwerken en verbindingen die bijdragen aan besparen en opwekken. Wat is er nodig? Duurzame opwekking Met de huidige (weliswaar exponentiële) groei van zonne-energie in onze gemeente halen we minder dan 10 % van de elektriciteitsbehoefte van circa 247 miljoen kwh/jr. in 2030. Willen we 1/3 van deze doelstelling halen met alléén zonne-energie, dan zijn 7000 daken van woningen nodig. Daarmee kan dan de voor 2018 benodigde hoeveelheid van 85 miljoen kwh elektriciteit /jr. worden opgewekt. Deze opgave kan naast panelen ook gedeeld worden met andere vormen van duurzame opwekking zoals zonneakkers, miniof middelhoge windturbines. Dit zal vooral voor de bedrijven een forse bijdrage aan de doelstelling kunnen opleveren omdat zij nu ca. 80% van de Berkellandse elektriciteitsconsumptie voor hun rekening nemen. Besparing Worden er besparingen tot 80% gehaald in 1500 woningen (isolatie van de schil) en 1600 MKB bedrijven (isolatie en efficiency), dan kan een nodige besparing op gas worden gerealiseerd van 13 miljoen m3 aardgas op de verwachte behoefte in 2030 van circa 40 miljoen m3 gas/jr. Het gaat dan om robuuste isolatie en efficiency-maatregelen en dito eigen investering van huishoudens en bedrijven. Opgemerkt wordt dat warmte in toenemende mate, door elektrische apparatuur kan worden opgewekt. Dit kan met warmtepompen en -collectoren op efficiëntere wijze dan met aardgas. Voor de periode gaan we uit van de huidige stand der techniek. Ruimtelijke kaders voor duurzame opwekking (2 e tranche maatregel) De kansen op een haalbare ambitie worden aanmerkelijk groter als de gemeente medio 2016 in een verbeterd ruimtelijk kader kan scheppen voor duurzame opwekking door wind, zonneakkers, kleinschalige mestvergisting en/of snelgroeiende houtopstanden. Naast de benodigde financiële inzet voor ambtelijke capaciteit, subsidies en leningen vragen vooral om de volgende aspecten om aandacht: - het ruimtelijk faciliteren van zonnepanelen naast daken ook op gevels evenals grotere grondopstelling van zonnepanelen; - het toepassen van mini- windmolens op daken van woningen - het aanwijzen van gebieden of zones in bestemmingsplannen waar toepassing van Kleinschalige mestvergisting uit mest of biomassa, middelgrote windturbines tot een ashoogte van 25 m in het buitengebied en/of op hogere bestaande gebouwen mogelijk wordt gemaakt. - agrarische grond ook ingezet kan worden voor de teelt van snelgroeiend hout als biomassa voor houtkachels - onderzoek naar koelte (parken) en voorkomen hittestress in grotere kernen op plaatsen waar veel ouderen wonen. - het aanpassen of vrijstellen van leges in de procedures voor de welstand, bestemmings planwijziging en omgevingsvergunning voor grondopstellingen van Zonnepanelen, windturbines en mestvergisting Met de voorgestelde maatregelen en bijbehorende volumes of aantallen beogen we de ambitie te realiseren. Als bijdrage aan dat debat vestigen we de aandacht op bijlage 5 van het energie uitvoeringsprogramma 2015-2018. We gaan daar in op de bijdrage, nut en noodzaak die we kunnen verwachten van vooral mini- en middelgrote windturbines en van zonneakkers en de ontwikkelingen van energieopslag versus smart grid waarbij investeringen in de 8
elektriciteits infrastructuur nodig zijn. Het vormt de opmaat naar de beleidsnotitie die vervolgens moet leiden tot een energie bestemmingsplan regels voor het hele grondgebied in onze gemeente. De uitwerking in 1 e en 2 e tranche maatregelen Naar buiten toe richten we ons op de bestaande gebouwde omgeving (woningen en bedrijven) met het stimuleren van besparen en duurzaam opwekking met zonne-energie. Gerichte subsidies en een verbrede laagrentende leningsfaciliteit zijn een belangrijke aanjager. Ook het aanjagen van MKB-bedrijven willen we bereiken door een energiescan met investeringsadvies te gaan subsidiëren. Continuïteit van deze prikkel blijkt ondersteunend aan de feitelijke realisatie van besparing of opwekking en de bereidheid van bedrijven en particulieren om zelf geld te investeren. De inzet richt zich op het stimuleren van bewezen technologie en no regret maatregelen. De stimuleringsinstrumenten die de gemeente inzet, haken aan bij wat er leeft en wat al in uitvoering is in Berkelland en waar sterkere sociale binding in wijken een vliegwieleffect kan hebben. Wij motiveren onze inwoners en bedrijven in een gebied met energie reuring en/of waar inwoners zelf met een initiatief komen, óf waar wij een gebouw/grondpositie hebben. Besluitvormingsproces 2e tranchemaatregelen Nadere keuzes ten aanzien 2 e tranchemaatregelen en specifiek het ruimtelijk faciliteren als bijdrage aan de doelstelling tot 2018, vind plaats in het besluitvormingsproces met de raad en een aantal direct betrokken en uitvoerende partijen uit onze gemeente. Daaruit volgen aparte besluiten. We nodigen de raad uit om bijdrage te leveren met beeld en oordeelsvorming zodat medio 2016 verdere besluitvorming kan plaatsvinden. Met de eerste en tweede tranche maatregelen willen gezamenlijk met uw raad vorm en inhoud geven zichtbaar en merkbaar een energie neutraal Berkelland. De doelen en maatregelen 2015 t/m 2018 uit het energie uitvoeringsprogramma in kort bestek: 1.500 energierenovaties van woningen voor 1980 Uitbreiden duurzaamheids- en stimuleringsregeling SVn met energiebesparende maatregelen Voortzetten Achterhoek bespaart door beschikbaar stellen budget voor het treffen van energiebesparende maatregelen aan woningen Regeling voor asbestsanering bij dakisolatie 7.000 nieuwe zonne-energie aansluitingen Door inzet duurzaamheids- en stimuleringsregeling SVn Strategische gronden en daken (particulieren en bedrijven) beschikbaar stellen voor zonpv 2 nieuwe biomassa installaties en restwarmte inzet: 9
Uitbreiden duurzaamheids- en stimuleringsregeling SVn met hout gestookte kachels. Opzetten lokaal duurzame opwekking door een afzetstructuur van gemeente eigen biomassa van snoeihout en maaisel te organiseren (bijv. i.s.m. gemeente Bronckhorst, AGEM of lokale bewonersgroepen). Warmtevraag onderzoeken (restwarmte bijv. Friesland Campina gebruiken woonwijk en/of bedrijven). Stimuleren kleinschalige mestvergisting (bedrijfsniveau voorbeeld Prinsen in Haarlo). Aangepaste regelgeving en ruimtelijke kader Opstellen structuurvisie voor (mini-)windturbines, zonneakkers, kleinschalige mestvergisting en verbouw van snelgroeiend hout (die samen de energiebehoefte tot 7000 huishoudens kan dekken). Gemeentelijke participatierol Faciliteren en aanjagen buurt en wijkinitiatieven samen met partners als Verduursaam energieloket. Drie duurzame participatie energie wedstrijden organiseren in wijken, kleine kernen of dorpen. Communicatie uitingen op internet en in Berkelbericht. Ondersteunen van lokale burgerinitiatieven en Verduursaam Energieloket. Onderzoek naar financieringsmogelijkheden zon, wind en biomassa. SVn regeling voor energiebesparing & duurzame opwekking. Regeling energiescan bedrijven met investeringsraming en fiscaal advies (1.600 bedrijven). Regeling voor asbestsanering bij dakisolatie. Regeling Achterhoek bespaart doorzetten tot en met 2018. Gemeente geeft het goede voorbeeld Extra investeringsimpuls openbare verlichtingsarmaturen met LED en dimmers. Bij vervanging investeren van drievoertuigen elektrische rijden voor bijvoorbeeld dienstreizen. Onderzoek naar energiemaatregelen gemeentelijke gebouwen en grond. In bijlage 3 van het energie uitvoeringsprogramma 2015-2018 is de volledige uitvoeringsagenda tot en met 2018 opgenomen en in bijlage 4 van het een toelichting op de belangrijkste maatregelen. Financiering en dekking Voorgesteld wordt de middelen voor 2 e tranche pas medio 2016 beschikbaar te stellen op voorstel van het college aan de gemeenteraad. De stimuleringskosten voor besparing en duurzame opwekking moeten worden gezien tegen de achtergrond van de totale jaarlijkse energierekening van circa 74 miljoen die particulieren en bedrijven betalen. Daarnaast is het investeringsniveau voor bedrijven en 10
woningeigenaren bedraagt volgens de regionale transitienota voor een energieneutraal Berkelland tot 2030 26 miljoen per jaar. In onderstaande tabel zijn alle door gemeente te financieren 1 e en 2 e tranche maatregelen weergegeven. Thema Financiële maatregelen Energie neutraal t/m 2018 (NB 2 e tranche maatregelen zijn in schraag en in groen weergegeven) Eenmalig budget met dekking algemene middelen t/m 2018 Dekking uit schatkist bankieren Struc tureel Opm. Besparing Particuliere woningen stimuleren Besparing en Duurzame opwekking stimuleren bij particuliere woningen en bedrijven Besparing stimuleren bij particuliere woningen Besparing en Duurzame opwekking stimuleren bij particuliere woningen en bedrijven Duurzame opwekking en besparing stimuleren bij bedrijven Gemeente-lijke voorbeeld- rol Achterhoek bespaart subsidie voor het treffen van isolerende maatregelen van particuliere woningen voorzetten in 2016, 2017 en 2018 voor 1.500 woningen Duurzaamheidslening van SVn uitbreiden: Naast duurzame opwekking bij particuliere woningen ook beschikbaar stellen voor aanpak van woningisolatie. Duurzaamheidslening van SVn voor agrariërs ook beschikbaar te stellen voor het MKB. Tegemoetkoming van 20% op asbest- onderzoek en verwijdering bij dakisolatie voor 1.500 woningen met WOZ waarde tot 200.000 en bouwjaar van voor 1993. Frontoffice voor inwoners en bedrijven Verduursaam energieloket samen met AGEM, ADV en de Achterhoekse gemeenten dekking voor jaren 2017 +2018 Subsidie energiescan 1.600 bedrijven met investeringsraming en fiscaal advies Extra investeringsimpuls vervanging van 690 openbare verlichtingspunten 750.000 630.000 142.000 800.000 369.000 4.500.000 Er volgt een nieuwe verordening. Per jaar 250.000 beschikbaar stellen. Regionaal volgen welke kansen het Gelders Energieakkoord van provincie Gelderland biedt. Er volgt een nieuwe verordening wordt opgesteld. In tranches van 1,5 miljoen per jaar. Revolverend tot 2033. Er volgt een nieuwe verordening. Beoogd resultaat is dat per jaar 500 woningen worden gesaneerd. Onze bijdrage is 210.000,- per jaar. Aanpak totaal aantal woningen is dan 2.300.000,-. Bedrag is 71.000,- per jaar. Bijdrage kan veranderen in overleg met ADV, AGEM en de Achterhoekse gemeenten Er volgt een nieuwe verordening. Uitvoering in samenwerking met ODA en Platform Berkelland. Ieder jaar uit algemene reserve stukje 123.000 vrij laten vallen. Gaat om kapitaalslast met afschrijving over 25 jaar óf investeringslijst 11
Gemeentelijke aanjaag Rol naar particulieren woningen en en bedrijven (overheidsparticipatie) Extra investeringskosten elektrisch rijden 3 kleine personenauto s voor dienstreizen (bijvoorbeeld aan serviceteams van Buitendienst en BOA's) Onderzoek energiemaatregelen ca. 35 gemeentelijke gebouwen (zoals energieneutraal maken van de gemeentewerf, sporthallen etc. ) Bestedingen voor onderzoek, wervingsacties, communicatie uitingen, wijk en buurt bijeenkomsten, en faciliteren aanjagen wijk buurt initiatieven Capaciteit voor Energieprogramma van 20 naar 60 uur voor uitvoering van subsidieafhandeling en interne en externe communicatie-taken. En coördinatie/begeleiden van ruimtelijk faciliteren duurzame opwekking Bewustwording energieverbruik in Berkellandse straten/wijken door Energiebattle 45.000 60.000 150.000 150.000 1 fte 2017 Kredietvoorstel aan de raad voor investering in E Neutraal Gemeentehuis volgt eind 2015 op basis van studie ADV, Wassink en Stork. 3x 50.000,- per jaar Afhandeling subsidie aanvraag onderbrengen bij Verduursaam Energieloket 3x 50.000,- per jaar Totaal 3.126.000,- 4.500.000,- Bijlagen bij het raadsvoorstel: Energie uitvoeringsprogramma 2015-2018 12