A. INHOUDELIJK PLAN 1. typering Tafel van Vijf is een Amsterdams gezelschap dat poëtisch en fantasievol muziektheater maakt voor kinderen van 4 t/m 12 jaar. Inhoudelijk gelaagd, multidisciplinair theater waarin live muziek, tekst en beeld gelijkwaardig zijn. Herman van Baar is de artistiek leider. Tafel van Vijf is een efficiënte, project-gerichte organisatie zonder vast personeel, zonder kantoor en zonder bezit, aangesloten bij theaterbureau Theaterzaken Via Rudolphi. Karin van den Berg is de zakelijk leider. missie Tafel van Vijf wil geëngageerd, vitaliserend muziektheater maken dat kinderen raakt en doet nadenken. Met ons werk willen we kinderen laten ervaren dat je als mens sterk genoeg bent, dat je het leven aankunt, wat er ook gebeurt. activiteiten Tafel van Vijf speelt in de vlakke vloertheaters in Nederland, voor vrij publiek en scholen. Alle voorstellingen zijn ingebed in een educatief traject. Elk jaar wordt een nieuwe productie uitgebracht en een oude hernomen. Tafel van Vijf zoekt bij alle projecten artistiek, organisatorisch en educatief samenwerking met kunstenaars en instellingen die verwant zijn, fascinaties delen en kinderen serieus nemen. De komende twee jaar zijn dit: Oene van Geel, Meral Polat, Lavalu, susies haarlok, the Nordanians, Liesbeth Coltof, de Toneelmakerij, Bellevue, het Mozeshuis, Arkade-Cilon, SWING, het Rijksmuseum, het Joods Historisch Museum, Schouwburg Kunstmin, Erfgoedcentrum Diep, SKV ToBe, theater De Regentes, het Koorenhuis en het Haags Historisch Museum. 2. artistieke visie en signatuur visie Tafel van Vijf wil vertellen met muziek in een theatervorm met spel en zang, waarin ook veel te zien is. In onze voorstellingen zoeken we altijd naar een vorm van poëzie die contrastrijk, onvoorspelbaar en niet-realistisch is. Met live muziek in een klank- en lichtspel dat hallucineert, in een taal die niet dagelijks is, maar wel begrijpelijk. Beeldend theater dat ook voor kinderen te lezen is als niet echt, maar waar je wel in mee kunt gaan, wat ontroerende kracht heeft. Een kinderpubliek is een volwaardig publiek dat kwaliteit verdient. Daarom maakt Tafel van Vijf muziektheater met volwaardige muziek. Geen sfeer- of filmmuziek, die de spanningsboog ondersteunt, maar muziek met een eigen karakter die op zichzelf bestaansrecht heeft en een verbinding aangaat met tekst, spel, beeld en handeling. thematiek Groei, vrijheid en angst zijn onze belangrijkste thema s. Als een kind groter wordt, wordt zijn wereld ook groter. Daarbij verovert het vrijheid, want steeds laat het iets wat vertrouwd en klein is achter en komt er iets nieuws en groters voor in de plaats. Maar daar hoort ook angst bij. Daarom willen we dat elk van onze voorstellingen ook een veilig laboratorium is om angst te beleven en te onderzoeken. Onze samenleving lijkt momenteel in de greep van angst. De economische en politieke situatie maakt ouders onzeker over de toekomst. Kinderen worden door die angst en onzekerheid aangeraakt. Tafel van Vijf gaat daarom de komende vier jaar verhalen vertellen die gaan over grote veranderingen. We putten daarbij uit verhalen die we delen met veel andere volken, zoals de verhalen die zowel in de Koran als in de Bijbel staan en verhalen uit onze nationale geschiedenis. Vrijheid is in onze nieuwe projecten het centrale thema. De verhalen die we als uitgangspunt nemen gaan over opstand en verzet en de gevolgen daarvan. Vrijheid veroveren betekent grenzen overschrijden. Daardoor ontstaat zowel angst voor verlies van het vertrouwde als angst voor het onbekende. Hoe ga je daarmee om en hoe overwin je die angst? Wat doe je met die veroverde vrijheid? Die vragen staan centraal in de komende voorstellingen. artistieke ambities voor de periode 2013-2016 Tafel van Vijf produceert in 2013 Mama Musa (7+), over Mozes; in 2014 Mijn Broer&Ik (10+), over het rampjaar 1672; in 2015 De Grote Mensen Boom (5+), naar het paradijsverhaal en in 2016 Circus (6+), naar Matisse s Jazz. Elk jaar hernemen we ook een succesvolle productie uit het verleden. De komende periode willen we de kwaliteit van ons werk vergroten. Dat doen we door samen te werken met regisseurs, componisten, musici en zangers van topniveau, makers die hebben laten zien dat ze over talent en oorspronkelijkheid beschikken en het avontuur niet schuwen. 1
muziek De energie die musici door hun concentratie en spel genereren heeft een grote theatrale kracht. Die kracht willen we de komende jaren meer benutten. We gaan de muzikanten en hun persoonlijkheid volkomen integreren in de voorstelling. Dat betekent dat we de voorstelling ook naar de muzikanten en hun mogelijkheden toe kleuren. Tafel van Vijf blijft experimenteren met verschillende muziekstijlen: voor ieder project zoeken we naar nieuwe klanken die voortkomen uit verrassende combinaties. We confronteren barok met rockmuziek, wereldmuziek met jazz, altviool met elektronica en scat met koorzang. In alle projecten werken we met musici en muziek die het beste passen bij de vorm en de thematiek van het stuk. We gaan nieuwe muzikale vertelvormen onderzoeken, zoals het werken met een koor in een soort modern, op kinderen gericht, oratorium. Daarmee bouwen we voort op de weg die we bij Waterwolf zijn ingeslagen. Daar gingen we uit van een tekst die meer een libretto was en waar een hoofdpersonage een geheel gezongen rol had. We vonden verschillende mogelijkheden voor het combineren van gesproken en gezongen teksten. Dat gaan we nu in stukken met grotere bezetting toepassen. beeld We gaan door met ons onderzoek naar projecties, zoals in Waterwolf. We creëren bewegende beelden die een contrast maken met de beweging op het toneel zelf. Dat geeft diepte aan de kijkervaring We gaan werken met talentvolle videokunstenaars en theatervormgevers die ons stimuleren tot onverwachte keuzes. Daarbij hoort het gebruik van objecten of poppen, zoals in Waterwolf, tot de opties. tekst Herman van Baar schrijft alle teksten, in nauw overleg met regisseur en componist. Hij wil de kwaliteit van zijn librettoteksten vergroten en in dialogen experimenteren met verschillende vormen. Hij doet twee van de vier regies, in de andere voorstellingen speelt hij mee. Als Herman van Baar zowel de schrijver als de regisseur is, worden die processen in de tijd gescheiden. Renée Zonnevylle is onze dramaturg. 2013-2014 De komende twee jaar maken we een 7+ en een 10+ voorstelling. De centrale thematiek van vrijheid, opstand en verzet vertalen we daarin naar de relatie tussen een volk en zijn leider(s). De eerste voorstelling wordt een muzikale vertelling met muzikale invloeden uit verschillende windstreken, waarin de musici ook als een klein koor van vier mannenstemmen tegenover een vrouwelijke solist staan. In de tweede voorstelling is zowel de muzikale als de gesproken dialoog complexer. Het wordt een voorstelling die een soort mengvorm is tussen een toneelstuk, een oratorium en een rock-opera, waarbij een gemengd koor met een zingende koorleider staat tegenover sprekende solisten. We hernemen een 6+ en een 4+ voorstelling. 2015-2016 De twee jaar daarna maken we een 5+ en een 6+ voorstelling. De thematiek van vrijheid, opstand en verzet, vertalen we dan naar de relatie kind-ouder. De voorstelling in 2015 is ook expliciet multi-cultureel met muzikale invloeden uit het Oosten. In 2016 maken we een voorstelling waarin de muzikant met zijn instrument het centrale personage is. We hernemen dan de 7+ en de 10+ voorstelling uit 2013-2014. relatie tot het verleden Vier jaar geleden stelden we ons ten doel een productiekern te ontwikkelen voor muziektheater voor kinderen, om van daaruit voorstellingen te maken waarin we muziek, beeld en tekst combineren. Dat is gelukt. We hebben vier voorstellingen gemaakt: Clara & Franciscus (9+), Kippenbeertje (5+), Waterwolf (6+) en Jammie!!! (5+). Er is gewerkt aan een onvoorspelbare, niet realistische vorm van theater met grote contrasten en onverwachte wendingen. De rol van de muziek is onderzocht door te variëren in soorten muziek en grootte van bezetting. Een overkoepelend thema was de natuur. We hebben een stap gemaakt van theater met muziek naar muziektheater, waarbij we tegelijkertijd experimenteerden met extreme beeldvormen. De voorstellingen communiceren bijzonder goed met kinderen. Clara & Franciscus leidde tot heftige discussies op de tribune. In Kippenbeertje bleek het proces van uitsluiting haarfijn te worden aangevoeld. Bij Waterwolf gaan de kinderen ademloos in het verhaal mee. Jammie!!! is gericht op interactie, waar gretig gebruik van wordt gemaakt. We willen de lijnen van de afgelopen jaren doortrekken. We blijven streven naar thematische helderheid, een grotere rol voor de muziek en de musici, een open relatie met de kinderen in de zaal en een verrassend beeld. 3. plaats in het veld en bijdrage aan pluriformiteit Tafel van Vijf specialiseert zich in kleinschalig muziektheater voor kinderen van 4 t/m 12 jaar. De combinatie van inhoudelijkheid, toegankelijkheid en een multidisciplinaire benadering maakt ons werk bijzonder. We gebruiken lichte muziek die altijd live gespeeld wordt en die integraal is opgenomen in de theatrale handeling. In elke voorstelling wordt gezongen. Door te experimenteren met het combineren van disciplines en muziekstijlen draagt Tafel van Vijf bij aan de groei en ontwikkeling van het muziektheater voor kinderen. 2
positie t.o.v. verwante instellingen Tafel van Vijf voelt zich onderdeel van het jeugdtheater. Verwante collega s binnen de Bis zijn het Filiaal in Utrecht, Stella Den Haag en Sonnevanck in Enschede. Zij hebben een belangrijke functie in hun regio. Het Filiaal verovert de grote zaal en werkt met één componist, Stella werkt veel vanuit symfonische muziek, Sonnevanck werkt de komende jaren samen met de opera en het orkest in Enschede. In Amsterdam onderscheiden we ons van De Toneelmakerij. Zij richten zich ook op jongeren en volwassenen. Zij werken regelmatig met livemuziek, maar bewerken vaak bestaande muziek, die niet altijd dramatisch geïntegreerd wordt. Bij Orkest Max Tak, Samba Salad en Oorkaan is de muziek belangrijker dan de dramatische inhoud. Ze willen verschillende soorten muziek toegankelijk maken voor kinderen. Buiten Amsterdam is Holland Opera belangrijk, die zich vooral concentreren op de klassiek geschoolde stem. Frank Groothof maakt muziektheater waarin hij zelf centraal staat. Tafel van Vijf is het enige professionele jeugdtheatergezelschap in Amsterdam dat uitsluitend oorspronkelijk Nederlands muziektheater produceert, met een nieuwe tekst en nieuw gecomponeerde, niet-klassieke muziek, gecomponeerd door verschillende componisten en door verschillende musici en performers uitgevoerd. substantiële samenwerkingsverbanden Zowel in als buiten Amsterdam gaan we in breed verband samenwerken met musea en theaters. We koppelen theaterbezoek aan museumbezoek en leggen daarmee een verbinding tussen muziek, kunst en erfgoed. Binnen elke stad ontwikkelen we gezamenlijk een educatietraject, benaderen we gezamenlijk private fondsen, koppelen we onze marketing activiteiten en de vrije kaartverkoop door kortingsbonnen. Dat betekent voor Tafel van Vijf een enorme vergroting van naamsbekendheid en potentieel publiek. Voor onze voorstelling Mama Musa in het najaar van 2013 zijn we een samenwerking gestart met het Joods Historisch Museum (JHM), het Mozeshuis en Arkade-Cilon. Doel van het project is kinderen bewust te maken van de verbindende kracht van oude verhalen die verschillende religies met elkaar gemeen hebben. We spelen een serie voorstellingen in de Mozes en Aäronkerk, waarna de kinderen het JHM bezoeken aan de andere kant van de straat. De scholen benaderen we gezamenlijk met JHM en Arkade-Cilon, een instelling die scholen helpt hun identiteit vorm te geven. Een deel van de voorstellingen wordt gespeeld voor een gemengd publiek van kinderen, ouders en/of ouderen. Voor onze historische voorstelling Mijn Broer&Ik, in het najaar van 2014, zijn we een samenwerking gestart het Rijksmuseum en Theater Bellevue. Er is een serie voorstellingen in Bellevue, waarna de kinderen het Gouden Eeuw deel van het Rijksmuseum bezoeken. In Dordrecht, waar de gebroeders De Witt opgroeiden, werken we samen met schouwburg Kunstmin, skv ToBe en erfgoedcentrum Diep. De Gemeente Dordrecht levert een financiële bijdrage en rondom de voorstelling wordt een De Witt weekend georganiseerd. In Den Haag werken we samen met theater de Regentes, het Koorenhuis en het Haags Historisch Museum. Het voorstellingsbezoek wordt daar gecombineerd met een bezoek aan de Gevangenpoort, waar de broers werden vermoord. In Amsterdam spelen we vrije- en schoolvoorstellingen in Podium Mozaïek, Meervaart, Ostadetheater, Bijlmer Parktheater en Krakeling. In samenwerking met de theaters worden scholen benaderd en bieden we educatie aan. educatie We willen dat kinderen door onze voorstelling geraakt worden en gaan nadenken, maar ook dat we ze inspireren om muziek te maken, toneel te spelen en een museum te bezoeken. De samenwerkingsverbanden met andere organisaties en instituten zijn daarom educatief gekaderd. Bij elke voorstelling ontwikkelen we een dvd voor in de klas, waarin aan bod komt waar de voorstelling over gaat en hoe hij is gemaakt. Net als voorheen werken we samen met SWING, die de scholen workshops muziek aanbiedt die zijn aangepast aan de voorstelling. culturele diversiteit Ons publiek bestaat uit kinderen met verschillende culturele achtergronden. We willen dat zij zich met de personages in de stukken kunnen identificeren. Daarom putten we uit de grote verhalen uit de Bijbel en de Koran, waarbij we ons richten op de algemeen menselijke kern van die verhalen. We beginnen met de verhalen van Adam en Eva en Mozes, gespeeld door acteurs van verschillende afkomst, met muziek geïnspireerd op melodieën uit het Oosten. Na 2016 zetten we deze lijn voort met een voorstelling over Yusuf (Jozef) en Isa (Jezus). 4. ondernemerschap 4a. publiek en marketing visie en doelstellingen publieksbereik We willen zo veel mogelijk kinderen muziektheater van hoge kwaliteit aanbieden en ze op die manier in aanraking brengen met kunst. Want iedere stap gezet door een kind in een culturele instelling kan leiden tot theater- of museumbezoek met hun ouders of door henzelf als ze volwassen zijn. 3
Kinderen groeien snel, dus de binding met ons publiek is een tijdelijke. Continuïteit in de contacten met de afnemers van onze voorstellingen is daarom heel belangrijk. De contacten met de theaters, festivals, kunstzinnige vormingsinstituten en scholen houden we daarom al jaren met grote inzet levend en breiden ze uit waar het kan. omvang en samenstelling publiek en ambities jaar voorstellingen aantal voorstellingen aantal bezoekers 2009 Henkelmannetje 20 1924 Clara & Franciscus 30 3308 2010 Kippenbeertje 27 2792 2011 Clara & Franciscus reprise 33 6178 Waterwolf 21 1991 In de afgelopen drie jaar hebben we tussen de 20 en 33 voorstellingen per productie gespeeld. In 2009 en 2011 een reprise en een nieuwe voostelling, in 2010 alleen een nieuw project. In 2011 hebben we 8169 bezoekers getrokken. De komende jaren willen we het aantal toeschouwers en het aantal voorstellingen uitbreiden. Eerst en vooral door het maken van sterke voorstellingen. We verwachten ons bereik te kunnen uitbreiden binnen en als gevolg van de samenwerkingsverbanden die we aangaan. We vergroten daardoor onze naamsbekendheid, verbreden ons publiek en intensiveren onze relatie met scholen. jaar voorstellingen aantal voorstellingen aantal bezoekers 2013 Waterwolf reprise en Mama Musa 65 8900 2014 Henkelmannetje reprise en Mijn Broer&Ik 65 10615 marketing De voorstellingen van Tafel van Vijf worden aan de theaters, festivals en cultuureducatie-instituten aangeboden als onderdeel van de verkoopbrochure van Theaterzaken Via Rudolphi (TVR). Karin van den Berg verkoopt de voorstellingen en onderhoudt de contacten met de afnemers. De publiciteit van Tafel van Vijf wordt verzorgd door een medewerker bij TVR. Voor Tafel van Vijf is door TVR een uitgekiend marketingapparaat ontwikkeld waarin onze kernwaarden muziek, poezie en fantasie centraal staan. Onze vaste vormgever Lies Goemans geeft onze identiteit helder en herkenbaar weer. Via landelijke en regionale pers wordt een belangrijk deel van het publiek bereikt. Voor het vergroten van het vrije publiek concentreren we ons op het scherper afbakenen van de doelgroep. We binden specifieke media aan ons als de tijdschriften Ook, Groter Groeien, J/M en sites als cultuurbarbaartjes.nl en jongegezinnen.nl. Ook koppelen we het thema van een voorstelling aan specifieke media. We richten ons op media voor ouderen, want de groep grootouders wordt groter en heeft wat te besteden. We breiden ons sociale netwerk verder uit, door het verzamelen van adresgegevens bij voorstellingen. Trailers en educatiefilmpjes zetten we in met de mogelijkheid om persoonlijk te reageren op onze Facebookpagina, die van TVR en KIJKUIT. Tafel van Vijf is aangesloten bij KIJKUIT, een collectief van jeugdtheatergroepen dat fungeert als kwaliteitslabel. KIJKUIT streeft naar een sterke positie van het gesubsidieerde jeugdtheater in het theaterlandschap. Door onszelf te koppelen aan grotere kunst- en erfgoedinstituten met bewezen kwaliteit profiteren we van hun naamsbekendheid, straalt hun kwaliteit op ons af en gaan we mee in hun publiciteitsstroom. speellocaties Tafel van Vijf speelt in het theater, omdat we willen dat kinderen de weg naar het theater ontdekken. Met een aantal theaters hebben we een nauwe band: Krakeling, Podium Mozaïek, Meervaart, Bijlmer Parktheater en Ostadetheater in Amsterdam, Kunstmin Dordrecht, de Regentes Den Haag, de Poorterij Zaltbommel, de Fransche School Culemborg, Agnietenhof Tiel, Toneelschuur Haarlem, Kikker Utrecht en theater a/d Slinger Houten. Zij hebben de intentie uitgesproken onze voorstellingen de komende jaren af te nemen. Hiernaast zijn we altijd op zoek naar nieuwe speelplekken en samenwerkingen. 4b. financiering en bedrijfsvoering doelstelling Tafel van Vijf streeft ernaar het deel van de begroting dat bestaat uit overheidssubsidies te verlagen door meer eigen inkomsten te verwerven en door efficiënt te werken. financieringsmix jaar eigen inkomsten % andere inkomsten % bijdrage Fonds PK % 2009 51439 23 % 117082 53 % 102389 47 % 2010 64633 42 % 64633 42 % 90135 58 % 2011 78392 41 % 99082 52 % 92203 48 % Tussen 2009 en 2012 hebben wij het eigen inkomstenpercentage weten te verhogen van 23 % naar 41 % per jaar. We willen dit percentage de komende jaren verhogen tot minimaal 44 %. 4
jaar eigen inkomsten % andere inkomsten % bijdrage Fonds PK % 2013 159900 49 % 219900 68 % 105000 32 % 2014 158925 44 % 233925 60 % 157000 40 % publieksinkomsten Om de publieksinkomsten te verhogen zullen we succesvolle voorstellingen uit het verleden met kleine bezetting hernemen. Zoals Waterwolf (in 2013), Henkelmannetje (in 2014) en Jammie!!! (in 2016). Aangezien de marktsituatie, door de btw verhoging en de bezuinigingen bij de theaters, niet rooskleurig is, kunnen we onze prijzen slechts mondjesmaat verhogen. We houden daarbij steeds voeling met de markt en stellen ons prijsbeleid bij waar nodig. subsidies publieke middelen Voor financiering van onze projecten streven we naar een evenwichtige financieringsmix van privaat en publiek geld. We vragen de Gemeente Amsterdam om gemiddeld 19 % van de exploitatie te dekken. Incidentele subsidie wordt verkregen van de gemeenten Dordrecht en Den Haag die investeren in Mijn Broer&Ik. private inkomsten Met een aantal private fondsen hebben we een goede relatie die we hopen te continueren. Toegespitst op de projecten doen we een beroep op voor ons nieuwe fondsen. Via zijn persoonlijk netwerk gaat Herman van Baar de komende jaren enkele vermogende vrienden en relaties bewegen Tafel van Vijf financieel te ondersteunen. Theaterzaken Via Rudolphi Tafel van Vijf is sinds het ontstaan van de groep in 2003 verbonden aan Theaterzaken Via Rudolphi (TVR). Door in te zetten op effectiviteit, kostenbesparing en Het Nieuwe Werken is TVR in de afgelopen jaren veranderd van eenmanszaak met personeel in een collectief van freelancers. Dit collectief bestaat uit vier zakelijke leiders en meerdere publiciteitsmedewerkers, die verbonden zijn aan de verschillende groepen en projecten. TVR zorgt voor continuïteit en professionaliteit voor de betrokken groepen door het inzetten van een bureaumanager, een algemeen publiciteitsmedewerker en een boekhouder. Deze medewerkers zijn op de hoogte en betrokken bij de administratie en publiciteit van alle groepen. Hierdoor is Tafel van Vijf zowel voor het publiek als de medewerkers altijd aanspreekbaar en worden zaken snel en effectief afgehandeld. TVR huurt een grote etage, waar naast een aantal vaste werkplekken, voldoende ruimte is voor flexibel werken en vergaderingen. Tafel van Vijf heeft hierdoor een vaste backoffice in de stad, een constante factor, die flexibel inzetbaar is. Voor het gebruik van deze service draagt Tafel van Vijf per jaar een percentage van de omzet af aan TVR. noodstrategie In het geval dat er onvoldoende middelen gevonden worden, ook bij andere financiers, zal er bezuinigd moeten worden. In het bezuinigingsproces zit een artistieke ondergrens. Als die wordt bereikt, wordt in overleg met de betrokken fondsen een nieuw concept voorgelegd vanuit dezelfde thematiek. kosten Wij willen met zo weinig mogelijk middelen een zo groot mogelijk resultaat verkrijgen. Door niemand vast in dienst te nemen, door overhead bij TVR en techniek bij Muss b.v. per project in te kopen en doordat Tafel van Vijf geen bezittingen heeft en wil hebben, houden we de kosten zo laag mogelijk. 4c. cultural governance Tafel van Vijf hanteert de Code Cultural Governance: er is een rooster van aftreden van het bestuur, er worden jaarcijfers gepubliceerd en er is een schriftelijke functieverdeling die de relatie bestuur en directie regelt. 5. spreiding We streven naar spreiding door het hele land en door de hele stad. Spreiding door het land wordt bemoeilijkt doordat de Bis-gezelschappen zich steeds intenser regionaal manifesteren. Zowel in de regionale theaters als op de regionale scholenmarkt is daardoor minder ruimte voor ons. Ook het opheffen van steunpuntfuncties in veel provincies maakt het afzetten van schoolvoorstellingen moeilijker. We compenseren deze tendens door per project intensieve contacten aan te gaan met specifieke regio s. In 2013 richten we ons voor de afzet van Waterwolf op Zeeland en Flevoland. We werken daartoe samen met Theater Zeelandia. Voor Mama Musa richten we ons vooral op Brabant en Limburg. In 2014 wordt Mijn Broer&Ik in Dordrecht en Den Haag gespeeld. Met het Rijksmuseum zetten we een speciaal programma op waarbij scholen uit de verste provincies naar Amsterdam worden gehaald om de voorstelling te zien en het museum te bezoeken. We willen een kwart van de voorstellingen in Amsterdam spelen. Spreiding door de stad gaat steeds beter: we staan met de buurttheaters waar we kunnen spelen in nauw contact en spelen daar zowel vrije- als schoolvoorstellingen. buitenland Tafel van Vijf maakt theater voor kinderen in Nederland, in de Nederlandse taal. Kansen op de buitenlandse markt zullen we zeker aangrijpen. Er zijn gesprekken met Jugendtheater Schnawwl Mannheim over het in productie nemen van Waterwolf in het najaar 2013. Met HETPALEIS in Antwerpen is een relatie opgestart. 5
B. ACTIVITEITEN PER PODIUMCIRCUIT Podiumcircuit klein a. producties Voor de kleine zaal maken we in 2013 een nieuwe voorstelling Mama Musa (7+). We hernemen dat jaar onze voorstelling uit 2011 Waterwolf (6+). In het voorjaar van 2014 hernemen we onze succesvolle kleutervoorstelling uit 2007 Henkelmannetje (4+). Alleen voor Mama Musa vragen wij uw steun in dit circuit. b. artistieke beschrijving 2013 voorjaar herneming WATERWOLF (6+) Een voorstelling met poppen en een animatiefilm over angst en liefde voor water. Een man, een vrouw en hun kind wonen aan zee, onder aan de dijk. De man is bang voor water, zo bang dat er in huis geen water mag zijn. s Nachts als het kind droomt van de Waterwolf begint het te stormen. De vader raakt in paniek, maar de moeder wordt betoverd door het wind- en watergeweld. Dan slipt het kind naar buiten en ziet voor het eerst de zee. Waterwolf wordt gespeeld door een zangeres, een musicus en een acteur. De instrumentale muziek is transparant en het product van een onderzoek naar hoe water tot klinken kan worden gebracht. Daartoe heeft componist/drummer Martin Franke zelf allerlei instrumenten gemaakt. De moederrol wordt helemaal gezongen door zangeres/componist Mariëlle Woltring (Lavalu). Herman van Baar speelt de vader. Geregisseerd door Jellie Schippers, vormgegeven door Myriam van Gucht met video van Douwe Dijkstra. Raimund Gross vervangt in de herneming Martin Franke. Het instrumentarium blijft ongewijzigd. Raimund was al aanwezig op repetities afgelopen jaar, hij is een collega van Martin met dezelfde capaciteiten. Het zintuiglijke karakter van Waterwolf wordt versterkt door multi-muzikant Martin Franke die ter plekke een origineel palet aan ritmische watermuziek tevoorschijn tovert. De Volkskrant 2013 najaar nieuwe voorstelling MAMA MUSA (7+) te hernemen voorjaar 2015 Het verhaal van Musa (de Islamitische naam van Mozes) is het oudste verhaal over het veroveren van vrijheid. Een mythische vertelling met een hoofdpersoon die zowel prins, moordenaar, vluchteling, angsthaas als leider is. Een verhaal als een groot sprookje, waarin onzichtbare machten (God en de tovenaars van de Farao) met elkaar in gevecht gaan en de natuur in verschillende gedaanten (insecten- en kikkerplagen, een opensplijtende zee, de woestijn, de hoogste berg) een krachtige tegenspeler is van de nietige mens. motivatie Herman van Baar: Op de kleuterschool werd mij met een viltbord en plakplaatjes het verhaal van Mozes verteld. Dat heeft diepe indruk gemaakt. Het rieten mandje, een opensplijtende zee en een man die met stenen tafels van een berg afkomt. Het verhaal wordt door kinderen van nu nog steeds gretig aangehoord. Maar niet altijd wordt beseft dat dit verhaal wordt gedeeld door drie grote religies. De eenvoudige basisregels voor samenleven (samen te vatten in: Wat jij niet wil dat jou geschiedt, doe dat ook een ander niet ), die aan het einde van het verhaal worden geopenbaard zijn in onze individualistische samenleving steeds minder vanzelfsprekend. Daarom wil ik dit verhaal opnieuw vertellen en daarmee aan kinderen laten zien hoe angst, vrijheid en het stellen van regels samenhangen. De rol van het volk in dat proces maakt het verhaal actueel. Zodra het bevrijd is begint het klagen over basisvoorzieningen als eten en drinken. Die waren zeker gesteld in het slavenbestaan en ineens is er niets. Dat spanningsveld tussen vrij zijn van onderdrukking, maar slaaf zijn van je dagelijkse behoeften is waar ieder vrij mens en ieder vrij volk mee worstelt. concept De voorstelling is een muzikale vertelling in een video-installatie bestaande uit gezongen en gesproken delen, emotionele commentaren daarop vanuit het moederperspectief en puur instrumentale stukken. Als zangers vertegenwoordigen de musici het Joodse volk. Er is ook dialoog bijvoorbeeld tussen de moeder en het volk, al dan niet gezongen en in de vorm van (twist)gesprekken over het verhaal. De verteller is een vrouw die zich identificeert met de moeder van Musa, die haar kind noodgedwongen in een mandje in de rivier legde en het niet zelf kon opvoeden. Via de moederogen ontstaat een invoelbare, emotionele invalshoek die ook mogelijkheden tot humor schept. Ze is overbezorgd en leeft intens mee met de beproevingen die haar zoon moet doorstaan. We horen haar angst, verdriet en trots en altijd wordt ze geplaagd door de behoefte aan zijn nabijheid. Ze wordt vertolkt door zangeres en actrice Meral Polat (van Turkse komaf), begeleid door de unieke en inventieve muziek van The Nordanians (Oene van Geel altviool, Mark Tuinstra gitaar en Niti Ranjan Biswas (van Indiase afkomst) tabla; aangevuld met contrabassist Marko Bonarius. synopsis De Joden waren slaven in Egypte. Hun groeiende aantal maakte de Egyptenaren bang. Daarom mochten ze niet teveel zonen hebben. Maar Mama Musa wilde haar baby niet afstaan aan soldaten en legde hem in een mandje in de rivier. Een Egyptische prinses vond het jongetje en voedde het op. Op een dag ontdekt Musa dat hij geen prins is, maar een Jood. Hij zoekt zijn echte moeder op. Hij is ontzet over de situatie van zijn volk en doodt een soldaat die een joodse slaaf mishandelt. Hij vlucht, maar keert terug, aangespoord door een stem die zich Ik Die Ben noemt. Musa wil zijn volk weghalen uit Egypte. Maar de Farao weigert. Er volgen 10 plagen. Na de laatste plaag stemt de Farao toe, maar achtervolgt de Joden toch. Ze ontkomen doordat de zee opensplijt. De Farao echter verdrinkt met zijn 6
hele leger. Dan zijn de Joden in de woestijn en klagen, ze hebben honger en dorst. Musa vraagt raad aan Ik Die Ben. 40 dagen is hij boven op een berg. Niemand verwacht hem nog terug, behalve zijn moeder. Het volk bedrinkt zich en aanbidt een gouden kalf. Plotseling is Musa terug. Hij is razend. Hij heeft uitgebreid met Ik Die Ben gepraat en 10 leefregels meegekregen. Wie die regels wil volgen mag met hem mee. Als het volk verder trekt en Mama Musa van haar zoon de zekerheid krijgt dat alles goed komt, sterft ze in alle rust. muziek De muziek wordt gecomponeerd door Oene van Geel. Hij is ervaren in het schrijven voor muziektheater en heeft een herkenbare handtekening. Hij maakt grote contrasten en zorgt door zijn dramaturgische manier van denken voor een heldere muzikale lijn. Voor Mama Musa maakt hij allereerst goede, pakkende songs voor de zangeres. De stem van Meral Polat is donker. Haar warmte, sprankeling en Turkse zangtechniek passen goed bij het geluid van The Nordanians dat zich kenmerkt door een krachtige ritmiek. Voor de meer vertellende delen componeert Oene kamermuziek met een oosters exotische klankkleur. Daarbij maakt hij ook gebruik van deelbezettingen, bijvoorbeeld alleen strijkers en zang of gitaar en tabla met effecten. Daarnaast componeert hij meerstemmige lyrische zang, met een duidelijke link naar renaissance-/oude muziek, ook voor de mannenstemmen alleen. beeld Vormgever Renée Zonnevylle maakt een video-installatie waarin de spelers bewegen. Ze gaat werken met all-over - en deelprojecties. De beelden maken o.a. de wonderbaarlijkheden zichtbaar en de beleving van de natuur, zoals het woestijnzand, de Nijl, de zee, sprinkhanen en kikkers maar dan vervormd, uitvergroot en/of vertraagd. De deelprojecties vallen op verrassende plekken, op doeken of voorwerpen die door Meral of de musici tevoorschijn worden gehaald. Daardoor ontstaat een constant wisselend beeld. Ze maakt een verhoging achterop toneel die een gevoel van grote breedte creëert, waar Meral en de musici voor en op kunnen bewegen. De kostuums zijn geïnspireerd op Marokkaanse dracht. thematiek Musa moet zijn angst en onzekerheid overwinnen, de Farao vermurwen en leiding geven. Steeds opnieuw komt hij te staan tegenover zijn volk dat mort uit angst. Door die confrontatie komen belangrijke thema s als gezamenlijkheid en verbondenheid aan de orde, die uiteindelijk hun beslag vinden in de 10 geboden: je kunt wel vrij zijn, maar in die woestijn van vrijheid heb je regels nodig om liefdevol met elkaar om te kunnen gaan. 2014 voorjaar herneming HENKELMANNETJE (4+) Een multimediavoorstelling met live video en animaties over nieuwsgierigheid naar de wereld en angst voor de ander en het andere. Een roadmovie voor kleine kinderen, waarvan the making of live op het toneel te zien is. Henkelmannetje is gebaseerd op het prentenboek van Harriet van Reek, die ook de vormgeving heeft gedaan. Herman van Baar bewerkte het boek tot een tekst voor twee broers in een kamer die een fantasiereis maken. Voor de jongste broer is er geen onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid. Telkens weer strijdt zijn nieuwsgierigheid met zijn angst. De oudste broer wil het liefst mee op reis en zijn broertje over zijn angst heen helpen. Maar de jongste wil het allemaal alleen doen. De grote broer speelt muziek en samen zingen ze. Het toneelbeeld is de kamer van de broers. Daar bevinden zich tafels, waarop maquettes staan van landschappen en interieurs (bergen, de zee, een paleis, een circus, etc.). Er zijn popjes van de personages. Die popjes worden door de landschappen bewogen. Dat wordt live gefilmd en geprojecteerd in het raam van de kamer. Has Drijver heeft de muziek gecomponeerd en voert die uit. Hij speelt accordeon, gitaar, tuba en sopraansax. Hij heeft verschillende thema s gecomponeerd die steeds terugkomen. Daarnaast gebruikt hij liedjes uit verschillende landen. Zo zingt hij een Schubert lied en een lied uit de Chinese Opera. Herman van Baar speelt Henkelman. Staunenswerte Fülle an Impulsen, Ideen und Nachdenkenswertem, Mannheimer Morgen vooruitzicht 2015-2016 In 2015 en 2016 trekken we de lijnen die we ingezet hebben in 2013 en 2014 door. Ook dan maken we een voorstelling uitgaande van een verhaal dat zowel in de Koran als in de Bijbel staat. In 2015 maken we De Grote Mensen Boom (5+), geïnspireerd op het paradijsverhaal. In 2016 maken we nog een voorstelling waarin het ouder-kind conflict centraal staat Circus (6+). We hernemen onze voorstellingen uit 2012, 2013 en 2014. 2015 najaar nieuwe voorstelling DE GROTE MENSEN BOOM (5+) Een voorstelling over zelluf doen en ongehoorzaamheid, over groot willen zijn. Het paradijsverhaal als een sprookje over het verwende meisje Eefje dat alles had wat je je maar kan wensen, maar dat zich toch verveelde. Een verhaal over groei, want Eefje leeft in ideale omstandigheden, maar ze groeit eruit, de tuin waar ze woont wordt te klein voor haar. Die bevrijding doet pijn en brengt haar in de kou, maar ze ontdekt mogelijkheden die ze niet kende. We willen kinderen in deze voorstelling laten voelen hoe spannend het is als je later groot bent. Ieder kind bouwt hutten, waarin het doet wat ouders doen. Dan voelt een kind zich groter dan het is. In ieder kind is ook verlangen naar een plek waar je kunt doen wat niet mag, waar alles is wat voor kinderen verboden is. 7
Dat verlangen drijft Eefje. Ze woont in de allermooiste tuin die er is. Ad, haar buurjongen, komt elke dag met haar spelen. Maar Eefje vindt alles saai. Behalve de Grote Mensen Boom. Kinderen mogen daar niet van eten, want dan zijn ze van het ene op het andere moment groot. Daar kan je aan dood gaan. Maar Eefje wil juist heel graag groot zijn, dus plukt ze een appeltje en bijt. De tuin verdwijnt en het leven is plotseling héél anders. Ze moeten voor zichzelf zorgen. Ze bouwen een hut en maken een tuintje. Na de schrik gaan ze langzaam maar zeker geloven dat hun eigen tuintje het allermooiste tuintje ooit wordt. Met zangeres Jessica Manuputty in een compositie van Renske Taminiau. Renske maakt prettige, kleurrijke jazz op de grens van pop, die zich kenmerkt door een grote vertelkracht. 2016 najaar nieuwe voorstelling CIRCUS (6+) Muzikale slapstick in clowns tenue door een acteur en een altviolist over een zoon die zijn vader niet wil opvolgen. Met veel beeld en muziek en weinig tekst. Tegen de achtergrond van bewegende beelden uit Matisse s boekje Jazz. Met Oene van Geel, altviool en Herman van Baar, acteur. We gaan voor de tweede keer werken met het beeldend theaterduo Schippers en van Gught, aangevuld met videokunstenaar Douwe Dijkstra. De muziek van Oene van Geel heeft dezelfde vitaliteit als het werk van Matisse. In deze voorstelling combineren we die. Twee werelden staan tegenover elkaar. De wereld van de vader, die langzaam maar zeker vergaat en de wereld van de zoon vol verlangen naar het onmogelijke. We zien de vader keer op keer pogingen tot humor doen met trucs die mislukken als een tragische Tommy Cooper. De wereld van de zoon wordt vertolkt door de muziek en de verschijning van Oene van Geel. Oene heeft een aanstekelijke performerskwaliteit, die het verdient gezien te worden. Beide werelden botsen keer op keer. Dat geeft vuurwerk, tot de vader het begeeft en de zoon wegvliegt in zijn fantasie. De piste wordt omringd door projectiemogelijkheden die een circustent suggereren. Daarop zien we in kleur zowel de droombeelden van de zoon als van de vader. Het zijn geknipte mozaïeken met herkenbare vormen die in elkaar overvloeien, geïnspireerd op de knipselkunst van Matisse. Oene van Geel componeert muziek die hij zelf uitvoert. Zijn muziek is kleurrijk, beweeglijk en vol contrasten. Hij speelt op zijn altviool en gebruikt elektronica en een loopstation. Daarnaast gebruikt hij zijn lijf en zijn stem. Hij zal zelf zo weinig mogelijk spreken, maar muziek, zang en ritmische jabbertalk gebruiken om te communiceren. 2016 voorjaar herneming JAMMIE!!! (5+) Jammie!!! is muziektheater, waarin de principes van een jamsessie worden toegepast op de kunst van het verhalen vertellen. Vertolkt door een acteur met een rijke fantasie (Herman van Baar) en drie extreem flexibele jazz muzikanten (trio Robinson, Freitag&Caruso). Kinderen nemen hun lievelingsspeelgoed mee naar het theater, geven het af bij het toneel en zien en horen vervolgens hoe een acteur en drie jazzmusici daarmee jammend verhalen vertellen. Hoewel het speelgoed uitgangspunt is, staat de muziek centraal. De uitdaging is zoveel mogelijk muzikaal te vertellen. De acteur is zowel verteller als poppenspeler. Hij creëert overzicht of zoemt in op een situatie met een dialoog met verschillende stemmen. De musici nemen ook initiatieven. Zij verklanken verhaaldelen, zetten een lied in uitgaande van een situatie, kunnen het verhaal versnellen of vertragen of gaan als instrument in de rol van een personage, waardoor bijvoorbeeld een dialoog ontstaat tussen een pop/object en een instrument. c. complexiteit van de activiteiten Mama Musa Mama Musa heeft zowel hoge voorbereidingskosten als hoge uitvoeringskosten. De voorbereidingskosten zijn relatief hoog doordat er zowel een nieuwe tekst als een nieuwe compositie moet worden geschreven. Er wordt zes weken full time gerepeteerd door alle uitvoerenden, om inhoud, muziek en beeld zodanig op elkaar af te stemmen dat een effectieve totaal vertelling ontstaat. Vier musici en een zangeres zingen en spelen niet voor de hand liggende, complexe muziek in een video installatie als decor. Het vergt enige tijd voordat de precisie die video-mapping eist door zowel techniek als spelers wordt beheerst. Het aantal van vijf uitvoerenden is relatief hoog voor dit circuit, wat maakt dat uitvoeringskosten hoger zijn dan de uitkoopsom. De voorstelling reist langs de kleine zalen in heel het land met relatief gecompliceerde techniek. De opbouwtijd zal vijf uur zijn. Wij opteren daarom voor mediumcomplexiteit kleine zaal. Voor de hernemingen is de complexiteit niet relevant. Daarvoor vragen wij geen geld bij u aan. d. werkwijze en productie Mama Musa Herman van Baar schrijft het libretto in nauw overleg met componist Oene van Geel. Zij worden daarin begeleid door Renée Zonnevylle, die ook de dramaturgie doet. Als het libretto klaar is begint Oene met componeren. Als de repetities beginnen is de muziek gecomponeerd. De eerste twee weken van de repetitieperiode worden volledig door muziekrepetities in beslag genomen. Daarna werken we twee weken halve dagen aan scènes en halve dagen aan de muziek. De laatste twee weken wordt alles geïntegreerd en komt er video bij. 8
e. verkoop en beoogd speelplan Mama Musa Er is een serie vrije voorstellingen door het hele land en er worden schoolvoorstellingen gespeeld, in totaal 35. Daarvan worden 10 voorstellingen gespeeld begin november 2013 in de Mozes en Aäronkerk in Amsterdam in het kader van onze samenwerking met het Mozeshuis, het JHM en Arkade-Cilon. Twee van die voorstellingen zijn vrije voorstellingen. De overige vrije voorstellingen worden vanaf oktober 2012 verkocht door Karin van den Berg via persoonlijk contact met de theaters. De scholen in Amsterdam, Noord- en Zuid-Holland worden benaderd vanuit Arkade-Cilon. Zij bieden de voorstelling en het museumbezoek aan als onderdeel van een project over Mozes. Waterwolf In de eerste helft van 2013 hernemen we de voorstelling Waterwolf. De verkoop daarvan door Karin van den Berg is in volle gang. In samenwerking met Theater Zeelandia zetten we een serie voorstellingen af in Zeeland in het kader van 60 jaar Watersnoodramp. Een zelfde samenwerking willen we in Flevoland organiseren. In totaal hopen we zo 15 voorstellingen af te zetten. Ook wordt een serie voorstellingen afgezet in Zuid-Holland. Het Kunstgebouw overweegt voorstellingen voor plaatsen langs de kust en De Regentes in Den Haag koopt een serie in samenwerking met Het Koorenhuis. Henkelmannetje In het voorjaar van 2014 hernemen we de voorstelling Henkelmannetje. De voorstelling zal vooral spelen in het vrije circuit, waar de vraag naar kleutervoorstellingen groot is. De voorstelling trok zowel in 2007 als in 2009 volle zalen en heeft in 2010 in Mannheim gestaan in een Duitse versie. De verkoop begint in oktober 2012. f. de doelgroep We richten ons op genoemde leeftijdscategorieën, die overeenkomen met groepen in het onderwijs (onderbouw, middenbouw of bovenbouw). In de vrije voorstellingen richten we ons ook op de ouders en grootouders. g. de specifieke marketinginstrumenten Mama Musa Voor onze voorstelling Mama Musa voeren we gezamenlijke publiciteitsacties met het Joods Historisch Museum (JHM), het Mozeshuis en Arkade-Cilon, zowel op het vrije publiek als op basisscholen gericht. Voor de vrije voorstellingen besteden we, naast onze reguliere afnemers, extra aandacht aan theaters in Brabant en Limburg, waar ook voor onze voorstelling Clara & Franciscus meer belangstelling was dan normaal. Bezoekers in het hele land krijgen bij het kopen van een kaartje voor de voorstelling een kortingsbon voor JHM uitgereikt; bezoekers van het museum krijgen een kortingsbon voor het bezoeken van een vrije voorstelling van Mama Musa in het hele land. Het JHM heeft contact met de Joodse Omroep. Ook via hen zoeken we publiciteit. Daarnaast benaderen we de overige confessionele omroepen (KRO/NRCV, EO, IKON, RKK). Waterwolf In 2013 is het 60 jaar geleden dat Zeeland onderliep. Daarom gaan we de communicatie richting redacties structureel koppelen aan de watersnoodramp zodat ze een redactioneel aanknopingspunt hebben. We richten ons daarbij vooral op regionale huis-aan-huisbladen die vaak zitten te springen om content. Daarnaast gaan we door met onze zwembadacties waarbij kinderen op vertoon van hun zwemabonnement of zwemdiploma een vriendje of vriendinnetje met korting mogen meenemen. Henkelmannetje De redacties van specifieke media, waar we steeds beter mee in contact staan, als de tijdschriften Ook, Groter Groeien, J/M voor Ouders en sites als cultuurbarbaartjes.nl gaan we voor Henkelmannetje benaderen voor samenwerking. Met eenvoudige middelen willen we zo nieuw publiek werven en kinderen al thuis met de voorstelling bezig laten zijn. We denken aan een constructie waarbij de kinderen hun versie van het Henkelmannetje tekenen en op vertoon hiervan hun vriendje of vriendinnetje mee mogen nemen naar de voorstelling. Die tekeningen worden vervolgens gepubliceerd op Facebook, de website en in een tijdschrift. h. planning Waterwolf We hernemen Waterwolf in januari 2013. Vanaf 1 februari spelen we een serie voorstellingen in Zeeland. De tournee duurt tot eind april 2013. Mama Musa Begin oktober 2013 is de première van Mama Musa. De repetities beginnen eind augustus van dat jaar. Zowel tekst als muziek zijn dan klaar. Voorafgaand aan de compositieperiode wordt het libretto geschreven in het voorjaar van 2013. De tournee duurt tot eind december 2013. Henkelmannetje We hernemen Henkelmannetje vanaf januari 2014. De tournee duurt tot eind april 2014. 9
Podiumcircuit midden a. producties Voor de midden zaal maken we in 2014 de nieuwe voorstelling Mijn Broer&Ik (10+). b. artistieke beschrijving 2014 najaar nieuwe voorstelling MIJN BROER&IK (10+) te hernemen voorjaar 2016 In het rampjaar 1672 werd Nederland door jaloerse buitenlandse vorsten van alle kanten aangevallen. De tegenstellingen tussen aanhangers van de machtige raadspensionaris Johan de Witt en aanhangers van de rechtenloze prins van Oranje werden daardoor op de spits gedreven. Na een staatsgreep van de prins werden Johan en Cornelis de Witt door het volk vermoord. Zij waren aanhangers van De Ware Vrijheid : de overtuiging dat een land beter geen koning kan hebben, want die denkt alleen maar aan zichzelf. motivatie Herman van Baar: Sinds ik de boeken van Luc Panhuysen over dit onderwerp las, heeft het mij niet meer losgelaten. Het gaat over een dramatisch moment in onze geschiedenis waarop een zondebok letterlijk wordt geofferd. De gang van zaken eromheen is dermate theatraal dat ik daar een voorstelling over wilde maken. Lang heb ik getwijfeld of het verhaal geschikt is voor kinderen. Toen ik Liesbeth Coltof polste voor een samenwerking heeft zij mij overtuigd. Het is een spannend verhaal, dat echt gebeurd is waarmee je kinderen kunt laten zie hoe processen van gemanipuleerde angst en ongecontroleerde emotie werken en waartoe ze kunnen leiden. We willen voor kinderen inzichtelijk maken dat er altijd bepaalde mechanismen in werking treden bij grote problemen. De schuldvraag staat dan centraal. Kinderen kennen dat uit eigen ervaring en wijzen graag naar een ander, net als ieder mens doet.. concept Mijn Broer&Ik is als een passiespel, met één van de broers, Cornelis, in de rol van aangeklaagde. Een muzikaal verhaal over idealisme en verraad. Een verhaal waarin een getergd volk een verlosser meent te zien in een bleke, jonge prins. Een verhaal waarin de ietwat onhandige, maar slimme knecht Henk zijn meester Cornelis de Witt, die hij eerst adoreert, langzaamaan gaat haten. Dat overgaan van Henk van het ene van naar het andere kamp is de leidraad van de voorstelling. Zijn ontmoeting met Gijsje, een fanatiek prinsgezind meisje, is daarin belangrijk. Het stuk is als een kamer-rock-opera met een klein koor, solisten en een band. Het stuk bestaat uit gespeelde scènes, vertellingen en commentaren, alles deels gezongen, deels gesproken. Het koor (10 á 12 stemmen) speelt het volk. In koralen horen we de gemoedstoestand van het volk dat eerst opgelucht en blij is, maar daarna geconfronteerd wordt met angst en ellende. Dat leidt tot woede, haat en uiteindelijk moordlust. Henk en Cornelis worden gespeeld door acteurs. Zij spelen vooral gesproken scènes. Scènes over hoe Cornelis werkt in opdracht van zijn broer ter verdediging van het land en de obstructies die hij daarbij ontmoet vanuit het volk. Gijsje, het volksmeisje, is de koorleider. Zij soleert en acteert, is de trait-d union tussen het volk aan de ene kant en Henk en Cornelis de Witt aan de andere kant. We zien alleen Cornelis, Johan de Witt is de grote onzichtbare roerganger. In directe confrontatie scènes tussen Cornelis en het volk staat een gesproken rol tegenover een zingende groep. Ook in de scènes tussen Henk en Gijsje zetten we spreken tegenover zingen. Daarmee bouwen we voort op een muziektheatrale vorm die we in Waterwolf hebben ingezet. De band begeleidt het koor en de scènes. Ze speelt daarnaast zelf ook een rol: die van verdraaiende media. Eén van hen is de prins; gezamenlijk veranderen ze objectieve berichten die binnenkomen in bewijzen van slecht bestuur van De Witt. Steeds een beetje erger, tot ze zelf berichten gaan verzinnen. synopsis Het volk juicht: de broers hebben met succes de Engelsen verslagen! Met een gedurfd plan hebben ze de hele Engelse vloot in de thuishavens opgeblazen en het vlaggenschip buit gemaakt. Helden zijn het. Henk was met zijn meester Cornelis mee op zee en heeft het allemaal meegemaakt. Hij is er trots op de knecht van een De Witt te zijn. Maar Engeland zit niet stil. Samen met Frankrijk wordt een geheim verbond gesloten tot vernietiging van Nederland. Ook Duitsers sluiten zich aan. De broers zien te laat dat de aanval dit keer niet uit zee, maar vanaf land zal komen. Er is echter nauwelijks een leger, want een leger is gevaarlijk: dat kan zomaar gebruikt worden door een legerleider om de baas te worden in het land. Zoals de vorige prins deed. Dus deze prins mag geen legerleider zijn. Als bezetenen proberen de broers te redden wat er te redden valt. Maar het volk verzet zich tegen mobilisatie, het wil niet vechten, is bang en kiest voor eigen nering. Vrouwen gaan voor hun mannen staan, ook in de forten. Het ontstemd Cornelis. Maar Henk begrijpt het volk wel. Het land wordt bezet door Fransen en Duitsers. Er wordt verkracht en gemoord, steden en dorpen afgebrand. Holland, vol vluchtelingen, ligt veilig achter de waterlinie. Iedereen is bang en boos: hoe kon dit gebeuren? Henk ziet wat er gebeurt: prijzen vliegen de pan uit, niemand werkt meer. Dan ontmoet hij Gijsje. Ze daagt hem uit om i ets te doen, hij moet helpen het land te redden. Henk twijfelt. 10
Opnieuw verslaat Cornelis de Engelsen op zee. Maar als hij thuis komt is zijn broer Johan bijna vermoord, grijpt de prins de macht en blijkt zijn heldenstatus als sneeuw voor de zon te smelten. Het volk, inclusief Henk, komt in opstand tegen De Witt. Henk zorgt er mede voor dat Cornelis verdacht wordt van een moordplan op de prins en gevangen wordt gezet. Als Cornelis bij gebrek aan bewijs wordt vrijgelaten, waarschuwt Henk zowel broer Johan als de schutterij. Beide broers worden voor poort van de gevangenis vermoord. Daarna vergrijpt het volk zich aan de lijken alsof het aasgieren zijn. Als Henk Gijsje en het volk ziet doorslaan in hun agressie komt hij bij zinnen. Hoe heeft hij zijn verstand kunnen verliezen? muziek Theaterband susies haarlok componeert alle muziek, inclusief de koorstukken. Susies haarlok bestaat uit vier componisten met een eigen stijl en werkwijze. De ideeën die zij aanleveren worden collectief uitgewerkt tot susies haarlok muziek : pop- en rockmuziek doorspekt met elementen uit modern-klassieke muziek, computermuziek en jazz, zoals het gebruik van dissonanten, onregelmatige maatsoorten, polyritmiek en muziektechnologie. Daarnaast zijn ze altijd op zoek naar nieuwe klanken, instrumenten en technologie om de muziek aan theatrale kracht te laten winnen, zonder de toegankelijkheid van popmuziek te verliezen. De muziek die zij voor Mijn Broer&Ik gaan componeren zal stijlelementen uit de barok bevatten zoals de basso continuo en eenvoudige klankverwijzingen met klavecimbel en cello. Susies haarlok heeft vaker met een op het eerste gezicht verrassende (muzikale) stijl of historische periode als uitgangspunt gewerkt. In Clara & Franciscus (2009) was dat de Middeleeuwen, in Wij weten ook niet wat er gaat gebeuren (2010) sciencefiction, in Breaking the news (2012) is dat televisie- en Hollywoodmuziek. Ze gaan dan niet op zoek naar imitatie of vergezochte combinaties, maar naar nieuwe klanken en compositietechnieken, met een gemeenschappelijke achtergrond die tevens voor meer dramatische diepgang zorgt. De muziek voor het volk, vertolkt door het koor, krijgt een eigen muzikale lijn. Bij aanvang zingt het polyfone muziek, die de toeschouwer direct mee voert naar plaats en tijd van de vertelling. Als onder invloed van de media het volk steeds eenlijniger wordt, wordt de muziek minder genuanceerd, bijvoorbeeld door minder meerstemmigheid en hoekige ritmiek. Aan het einde van de voorstelling zingt het koor alleen nog maar dissonanten en woeste ritmes. Toetsenist Arthur Wagenaar heeft als componist een ruime ervaring met koormuziek, hij schreef onder andere een opdrachtcompositie voor het Nederlands Studentenkoor. Het koor is het markante studentenkoor Dekoor uit Utrecht. Zij slepen internationale prijzen binnen, omdat ze gecompliceerde muziek ogenschijnlijk met gemak kunnen zingen in een theatrale presentatie. De koralen worden voor het koor uitgewerkt door de koordirigent Christoph Mac-Carty, die meespeelt in ons project Jammie!!!. beeld Guus van Geffen ontwerpt het decor. Een grote hoeveelheid beeld- en geluidsdragers (boxen, tv s en schermen) zal het beeld domineren. Op die manier wordt de kakofonie aan meningen door de vloed aan vlugschriften en pamfletten verbeeld die toen over het volk werd uitgestort. Daarvoor worden speciale animaties ontworpen, zowel letteranimaties in verschillende grootte, die woorden of zinnen ritmisch weergeven als combinaties van letters en beeld. Ook zijn er (gemanipuleerde) journaaluitzendingen met informatie over het verloop van de oorlog. Er wordt gespeeld op podia van verschillende hoogte. Dieuweke van Reij ontwerpt de kostuums. De kostuums worden tijdloos historisch met hedendaagse accenten; alleen de prins en Cornelis hebben langharige pruiken en manchetten met veel kant. thematiek Angst is het centrale thema van het stuk. Het volk wordt erdoor gegrepen en gedreven. Cornelis de Witt heeft het vermogen angst te voelen of zich in te leven afgezworen. Ongevoelig zijn is zijn kracht. Het onvermogen van de idealist De Witt staat recht tegenover de impulsieve woede en noden van het volk. Hij, integer maar arrogant, is niet in staat in te zien dat zijn ideeën worden ingehaald door de werkelijkheid. Hij heeft geen antwoord op de alledaagse noden van de mensen. De mensen worden opgehitst, vals voorgelicht en gaan vanuit hun angst geloven in waanbeelden. In die turbulentie zien we een Dordtse jongen, die langzaam maar zeker van het ene naar het andere kamp over gaat, waarbij een fanatiek Haags meisje hem naar uitersten drijft. tekst Herman van Baar schrijft de tekst en wordt daarbij begeleid door Ad de Bont (voormalig artistiek leider van de Toneelmakerij en internationaal vermaard theaterauteur.) De tekst is een combinatie van libretto en scenisch materiaal. Herman wil met dit stuk een stap zetten in zijn ontwikkeling als schrijver, door heldere liedteksten te schrijven in een poëtische vorm die niet alleen de emotie vertolken, maar juist ook de emoties inzichtelijk maken. De scènes moeten daarmee effectief contrasteren. 11
team Liesbeth Coltof regisseert. Zij is als geen ander in staat is een dergelijk complex stuk helder op het toneel te zetten. Ze heeft ervaring in het regisseren van grote groepen mensen en in het werken met bands. Herman en Liesbeth kennen elkaar van Huis aan de Amstel. Susies haarlok, bestaande uit: Wessel Schrik (bas en elektronica); Tjalling Schrik (drums); Arthur Wagenaar (toetsen) en Harald Austbo (cello), voert de muziek zelf uit. Tafel van Vijf werkte al eerder met Wessel en Tjalling Schrik in Clara & Franciscus en Kippenbeertje. Mariëlle Woltring (Lavalu) zingt en speelt de rol van Gijsje. Zij speelt ook mee in Waterwolf. De rol van Henk Smits, de knecht, wordt gespeeld door een stagiaire van de toneelschool. Liesbeth staat in nauw contact met verschillende opleidingen en houdt het talent daar in de gaten. Herman van Baar speelt de rol van Cornelis de Witt. c. complexiteit van de activiteiten Mijn Broer&Ik heeft 17 tot 19 uitvoerenden. Daarmee is het podium van de kleine zaal doorgaans niet groot genoeg om een effectieve enscenering tot stand te brengen. Daarom wordt deze voorstelling gespeeld in de middenzaal. Er zijn zowel hoge voorbereidingskosten als hoge uitvoeringskosten. De voorbereidingskosten zijn hoog doordat er zowel een nieuwe tekst als een nieuwe compositie moet worden geschreven en met veel mensen lang moet worden gerepeteerd. Er wordt 6 weken full time gerepeteerd om inhoud, muziek, spel, beeld en techniek op elkaar af te stemmen, dus inclusief montage. Vier musici, een zangeres, twee acteurs en een amateurkoor zingen en spelen niet voor de hand liggend materiaal. Het amateurkoor zal bestaan uit een pool van zangers dat rouleert. Ook dat brengt extra kosten met zich mee. Het aantal van 19 uitvoerenden is hoog voor dit circuit, wat maakt dat uitvoeringskosten hoger zijn dan de uitkoopsom. Er wordt weliswaar met amateurs gewerkt, maar ook zij moeten reizen, eten en drinken. De voorstelling reist langs de midden en grotere kleine zalen in heel het land met veel techniek. De opbouwtijd zal vijf uur zijn. Wij opteren daarom voor mediumcomplexiteit middenzaal. N.B. Het is uitzonderlijk dat Tafel van Vijf produceert voor de middenzaal. De podiumgrootte is inherent aan het thema en de noodzaak het volk een hoofdrol te geven. Zodra Herman van Baar het idee voor deze voorstelling kreeg is hij dan ook op zoek gegaan naar co-producenten. Vooral Liesbeth Coltof van de Toneelmakerij reageerde enthousiast op het plan. Een co-productie bleek in tweede instantie echter niet mogelijk door de buitenproportionele bezuinigingen waar Liesbeth mee te maken kreeg. Tafel van Vijf heeft vervolgens besloten het project toch te gaan produceren, in een versoberde versie, ondersteund met een amateurkoor. Liesbeth Coltof blijft tot onze vreugde bereid de regie te doen, waarbij haar salaris door de Toneelmakerij wordt betaald. In onze plannen compenseren we dit voor ons grootschalige project met een klein project in 2016, zodat de gemiddelde grootte van onze projecten gelijk blijft en een herneming van dit project in datzelfde jaar financieel haalbaar is. d. werkwijze en productie Herman van Baar schrijft het stuk in nauwe samenwerking met Liesbeth Coltof, Ad de Bont en susies haarlok. Als het stuk af is wordt de muziek gecomponeerd. Wanneer de repetities beginnen zijn tekst en muziek klaar. Bij het begin van de repetities zullen steeds halve dagen voor de muziekrepetities zijn en halve dagen voor de scènes. Het koor repeteert apart. Na drie weken, als de muziek is gekend, wordt al het materiaal twee weken lang gecombineerd gerepeteerd. Op specifieke dagen wordt al het koorwerk geënsceneerd. Deze periode van vijf weken wordt afgesloten met enkele try-outs. Na de zomer van 2014 is er een week montage in Theater De Regentes met aansluitend de première. e. verkoop en beoogd speelplan Vanwege de schaal en kosten van de voorstelling hebben we een groot deel van de afzet geborgd door samenwerkingsverbanden in drie steden. De theaters daar hebben de voorstellingen al geopteerd. In Dordrecht zetten we twee vrije voorstellingen en vier schoolvoorstellingen af. In Den Haag spelen we twee vrije en acht schoolvoorstellingen evenals in Amsterdam. In totaal 26 voorstellingen. We gaan de voorstelling voor groepen van 250 á 300 toeschouwers/scholieren spelen. Daarnaast spelen we nog 11 vrije voorstellingen in de rest van het land, deze worden vanaf oktober 2013 verkocht. f. de doelgroep We richten ons met Mijn Broer&Ik in de vrije voorstellingen op kinderen van 10 jaar en ouder en hun (groot)ouders. In de schoolvoorstellingen richten we ons op de groepen 7 en 8 van het Basis Onderwijs. Daar waar onze samenwerkingspartners in contact staan met het Middelbaar Onderwijs spelen we ook voor de onderbouw daarvan. g. de specifieke marketinginstrumenten Voor onze voorstelling Mijn Broer&Ik zijn we een samenwerking gestart met het Rijksmuseum, het Haags Historisch Museum/De Gevangenpoort en met Erfgoedcentrum Diep in Dordrecht. We voeren gezamenlijke publiciteitsacties, zowel gericht op het vrije publiek als op scholen. 12
Bezoekers in het hele land krijgen bij het kopen van een kaartje voor de voorstelling een kortingsbon voor het Haags Historisch Museum/De Gevangenpoort uitgereikt; bezoekers van zowel het Rijksmuseum als van het Haags Historisch Museum krijgen een kortingsbon voor het bezoeken van een vrije voorstelling van Mijn Broer&Ik in het hele land. Arkade-Cilon zet een project Burgerschap op, waar de voorstelling een onderdeel van is. Centraal daarin staat het versterken van verbondenheid en het tegengaan van verruwing. Dit project zetten ze af in Noord- en Zuid-Holland. We verwachten daardoor een toeloop van basisscholen op de voorstellingen die geopteerd staan. h. planning De voorstelling gaat in première eind september of begin oktober 2014 in Den Haag, waar de gebroeders de Witt zijn vermoord. We repeteren in mei en juni 2014. In de winter van 2013-2014 wordt het stuk geschreven. In de maanden maart en april 2014 wordt er gecomponeerd. De tournee duurt tot eind december 2014. We streven ernaar het stuk te hernemen in het voorjaar van 2016. C. TOELICHTING OP DE BEGROTING a. 2009, 2010, 2011 Tafel van Vijf is ontstaan uit een initiatief van Peter Drost en Fay Lovsky en haar band. Theaterzaken Via Rudolphi heeft voor deze samenwerking in 2003 de stichting Theaterproducties Via Rudolphi opgericht. Toen Herman van Baar in 2005 de artistieke leiding van Tafel van Vijf op zich nam, ontwikkelde het initiatief zich tot een groep die ieder jaar een nieuwe voorstelling produceert. Halverwege 2009 is daarom een eigen stichting opgericht. De cijfers in de exploitatierekening 2009 hebben alleen betrekking op de voorstelling Clara & Franciscus die onder de vlag van de nieuwe stichting is geproduceerd. De reprisetournee van Henkelmannetje in datzelfde jaar viel nog onder de stichting Theaterproducties Via Rudolphi. De bezoekcijfers van deze tournee zijn wel meegenomen in de gerealiseerde prestaties 2009. b. jaarcijfers Omdat de stichting halverwege 2009 is opgericht is er voor gekozen om het jaarwerk pas na 2010 te verrichten. Er is daarom 1 document aan de aanvraag toegevoegd voor beide genoemde jaren. De jaarcijfers voor 2011 zijn nog in ontwikkeling en worden voor het eind van de maand maart opgestuurd. De ingevulde cijfers van 2011 zijn dus voorlopig. c. circuit en complexiteit Tafel van Vijf heeft tot nu altijd voor de kleine vlakke vloer zaal geproduceerd en zal dat hoofdzakelijk blijven doen. In het verleden bleek een zaal echter wel eens te klein voor een voorstelling en is er veelvuldig in de middenzalen gespeeld, vooral als het schoolvoorstellingen betrof. In 2013 wordt Mama Musa gemaakt voor zalen onder of rond de 200 zitplaatsen. Er wordt dan ook aangevraagd voor het Podiumcircuit Klein, binnen de tweede trede van complexiteit. In 2014 produceren we Mijn Broer&Ik, een voor Tafel van Vijf grote voorstelling, voor de middenzaal. Daarom vragen we aan voor het Podiumcircuit Midden en hanteren de tweede trede van complexiteit. Hiernaast nemen we ieder jaar een kleine voorstelling in reprise waarvoor geen subsidie bij het Fonds wordt aangevraagd. Door elk jaar een nieuw project te combineren met een reprise brengen we ons jaarsaldo op nul, want het overschot van de nieuwe projecten dekt het tekort van de reprises. In 2015 en 2016 worden weer twee nieuwe kleine zaal voorstellingen geproduceerd. Om in 2016 de reprise van Mijn Broer&Ik te kunnen compenseren wordt de nieuwe voorstelling in dat jaar kleiner dan de voorgaande. d. beheerslasten Tafel van Vijf heeft de organisatie ondergebracht bij Theaterzaken Via Rudolphi. De personele beheerslasten zijn de kosten voor de zakelijk leider die voor 0,2 fte op de begroting staat. De materiële beheerslasten zijn de kosten die Tafel van Vijf vergoedt aan TVR voor de kantoor- en huisvestingskosten, de bureaumanager en de financiële administratie. e. personeel en fte s In de personele lasten zijn de kosten voor voorbereiding en uitvoering vrijwel gelijk, de hogere voorbereidingskosten van een nieuwe productie worden gecompenseerd door de te verwaarlozen voorbereidingskosten van een reprise. Bij de materiële lasten ligt het zwaartepunt financieel in de uitvoering. Ook dit komt door de twee reprises die vrijwel geen voorbereidingskosten hebben. Tafel van Vijf heeft niemand vast in dienst, per project wordt het hele team samengesteld, waar de artistiek leider een onderdeel van is in de rol van schrijver, regisseur en/of speler. De CAO Nederlands Theater dient als uitgangspunt waar het salariëring betreft en Tafel van Vijf is aangesloten bij het Pensioenfonds Cultuur. 13
Steeds vaker wordt er gewerkt met als zelfstandige werkende theatermakers, musici en technici, die het project aannemen of per voorstelling betaald worden. De fte s zijn berekend op basis van een inschatting van het aantal te werken uren. Medewerkers in 2013 Waterwolf uitvoerend: 1 musicus, 2 spelers en 2 technici, daarnaast voorbereidend: 5 personen. Mama Musa uitvoerend: 4 musici, 1 actrice/zangeres en 2 technici, daarnaast voorbereidend: 9 personen. Medewerkers in 2014 Henkelmannetje uitvoerend: 1 musicus, 1 speler, 1 cameravrouw, 2 technici, daarnaast voorbereidend: 5 personen. Mijn Broer&Ik uitvoerend: 4 musici, 2 spelers, 1 stagiaire spel, 2 technici en 12 amateurzangers, daarnaast voorbereidend: 14 personen. f. publieksinkomsten Er wordt uitgegaan van 65 voorstellingen per jaar, waarvan de helft voor scholen. De gemiddelde uitkoopsom over 2013 en 2014 komt uit op bijna 1350 euro per voorstelling, inclusief auteursrechten. Dit bedrag is een gemiddelde van 95 kleine zaalvoorstellingen en 35 middenzaalvoorstellingen. Bij de schoolvoorstellingen liggen de bezoekersaantallen relatief hoog, doordat we in de middenzaal voor 250 á 300 kinderen spelen, in de kleine zaalvoorstellingen echter voor 150 á 200 kinderen. In de vrije voorstellingen loopt het bezoekersaantal over de hele linie terug. In de kleine zaal trekken we vaak tussen de 75 en 100 mensen, in de middenzaal verwachten we hogere bezoekersaantallen. g. overige en andere inkomsten Er is een aanvraag gedaan bij de Gemeente Amsterdam voor 60.000 euro per jaar. Voor het project Mijn Broer&Ik is door de gemeente Dordrecht een bijdrage toegezegd van 10.000 euro en verwachten we van fondsen uit de Gemeente Den Haag, die we benaderen samen met onze Haagse samenwerkingspartners, een ondersteuning van 5.000 euro. Door de maatschappelijk betrokken thematiek, het educatief karakter van de projecten en de samenwerking met grote bekende partners verwachten we bij meerdere private fondsen aan te kunnen kloppen. Fondsen die Tafel van Vijf eerder hebben gesteund als VSB, SNS Reaal en Lira, maar ook Doen en het Prins Bernhard Fonds, en andere, voor Tafel van Vijf nieuwe fondsen die zich meer richten op sociale verbinding, contact tussen verschillende bevolkingsgroepen en cultureel maatschappelijk bewustzijn. Via Arkade-Cilon ontstaat ook toegang tot voor ons nieuwe fondsen, zoals stichting Porticus. Daarnaast richten we ons op het werven van ondersteuning uit mecenaat: Herman van Baar zal binnen zijn eigen netwerk vermogende relaties aan Tafel van Vijf verbinden. Slotwoord Na de grote schok van de aangekondigde bezuinigingen hebben we onze veren opgeschud en is Herman van Baar met zijn plannen langs vele instanties gegaan om samenwerkingsverbanden aan te gaan. Vrijwel iedereen reageerde enthousiast en werd aangestoken door onze bevlogenheid en drang om goed en inhoudelijk muziektheater te maken voor alle kinderen van Nederland. We hopen dat ook u enthousiast bent over onze plannen. Wij wensen u veel wijsheid toe in de toekenning van de weinige middelen die u ter beschikking staan. 14