Referentie Rapport Van Postbus 60055, 6800 JB Arnhem Velperplein 8, 6811 AG Arnhem Telefoon (026) 355 13 55 Fax (026) 355 13 99 info@kplusv.nl www.kplusv.nl Evaluatierapport Polarisatie en Radicalisering Gemeente De Bilt: Programma preventie polarisatie en radicalisering Opdrachtgever Ministerie van Veiligheid en Justitie Arnhem, 22 november 2010
Inhoud 1 Inleiding 1 1.1 Achtergrond evaluatie 1 1.2 Opzet evaluatie 1 1.3 Projectbeschrijving 1 2 Voor de start van het project 3 2.1 Betrokkenheid 3 2.2 Draagvlak en beleid 3 2.3 Samenwerking met externe partijen 4 3 Start en opzet van het project 5 3.1 Start en aanleiding 5 3.2 Doelgroep en doelstelling 5 3.3 Risico's 6 3.4 Organisatie en communicatie 7 3.5 Verantwoording 7 4 Uitkomsten van het project 8 4.1 Realisatie producten/activiteiten 8 4.2 Realisatie versus budget 9 4.3 Monitoring, bijsturing en zelfevaluatie 9 4.4 Borging van het project 9 5 Doeltreffendheid 10 5.1 Doelbereik en reikwijdte 10 5.2 Maatschappelijk effect 11 6 Leerpunten 12 6.1 Succes- en risicofactoren 12 6.2 Samenwerking 12 6.3 Best practice 13 Bijlagen 1 Relevante definities 2 Geraadpleegde bronnen
1 Inleiding 1.1 Achtergrond evaluatie In het kader van de uitvoering van het Actieplan Polarisatie en Radicalisering 2007-2011 vinden verschillende activiteiten plaats. Een deel hiervan wordt mede gefinancierd door het ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ). Dit gebeurt door toekenning van een decentralisatie-uitkering aan gemeenten en door toekenning van een tijdelijke subsidie aan maatschappelijke organisaties. In opdracht van het ministerie van VenJ worden alle projecten en aanpakken waarvoor een decentralisatie-uitkering of een subsidie is toegekend geëvalueerd. Met deze evaluatie streeft het ministerie van VenJ een aantal doelen na: leren voor volgende projecten en aanpakken; de resultaten van projecten en aanpakken inzichtelijk maken; het bereik van projecten en aanpakken inzichtelijk maken; 'best practices' benoemen en toegankelijk maken voor betrokkenen. 1.2 Opzet evaluatie De evaluatie is uitgevoerd door bestudering van het onderzoeksplan, de beschikbare achtergronddocumentatie en eventueel beschikbare eigen evaluatiedocumenten. De projectleider heeft parallel daaraan een webenquête ingevuld. De ingevulde webenquête vormde voor de onderzoekers, tezamen met vragen naar aanleiding van de overige documentatie, de gespreksrichtlijn voor de gesprekkenronde. De onderzoekers hebben gesproken met de adviseur Integrale Veiligheid van de gemeente De Bilt. Doel van het gesprek was een nadere invulling en verdieping van de uit schriftelijke bronnen verkregen informatie. Het resultaat is het onderhavige rapport. De diverse elementen uit de evaluatie zijn weergegeven in de navolgende paragrafen. 1.3 Projectbeschrijving In deze paragraaf wordt het project beschreven zoals het project is beschreven in de gehonoreerde aanvraag voor een decentralisatie-uitkering bij het ministerie van VenJ. De gemeente De Bilt heeft in haar plan van aanpak voor de decentralisatie-uitkering beschreven dat radicalisering geen incidenteel verschijnsel is maar een trendmatig karakter vertoont en dat er beter inzicht verkregen dient te worden in dit verschijnsel. De gemeente heeft hiertoe beleidsvoering rondom radicalisering in de gemeente De Bilt beschreven en vergeleken met geadviseerd beleid door VenJ en dat vertaald naar een concreet activiteitenprogramma. De projectnaam is: Programma preventie polarisatie en radicalisering. Het project liep volgens het plan van aanpak van 2008 tot 2009. Het project heeft enige vertraging opgelopen en wordt daadwerkelijk uitgevoerd van medio 2009 tot eind 2010. Pagina 1
Het richt zich met name op: polarisatie; rechtsradicalisering/extremisme; islamradicalisering. In de oorspronkelijke projectopzet was de volgende doelstelling opgenomen: 'Het tegengaan van polarisatie en radicalisering in De Bilt'. In de onderstaande tabel zijn de activiteitencategorieën weergegeven en de activiteiten die bij dit specifieke project zijn geformuleerd. Categorie activiteiten Kennisuitwisseling Bevorderen contacten Acties t.b.v. de doelgroep Welke deelprojecten en/of activiteiten waren bij de start van het project geformuleerd? Kenniscongres voor alle betrokkenen met als doel het ontwikkelen van expertise en deskundigheid op het gebied van radicalisering. Afstemmingsoverleg tussen beleidsmakers en professionals uit de gemeente. Intercultureel Jeugd Project: het in contact brengen van jongeren met verschillende achtergronden en culturen. Sportactiviteiten organiseren: jongeren betrekken bij elkaar en de samenwerking en saamhorigheid tussen de verschillende betrokkenen verbeteren. In totaal heeft het ministerie van VenJ aan de Gemeente De Bilt een bedrag van 10.000 toegekend voor het project 'Programma preventie polarisatie en radicalisering'. Pagina 2
2 Voor de start van het project De volgende paragrafen gaan over de situatie voorafgaand aan de start van het project. We kijken hierbij in het bijzonder naar de bekendheid van de organisatie met het vraagstuk van polarisatie en radicalisering, het bestaande beleid en de samenwerking met externe partijen. 2.1 Betrokkenheid Bij betrokkenheid gaat het om de mate waarin de organisatie voor de start van het project al betrokken was bij het vraagstuk van polarisatie en radicalisering. De gemeente is bekend geraakt met de decentralisatie-uitkering of subsidieregeling: naar aanleiding van een onderzoek van een student van de opleiding Integrale Veiligheidskunde die stage liep bij de gemeente De Bilt. Deze student heeft onderzoek gedaan naar radicalisering in de gemeente en is hierdoor bekend geraakt met het Actieplan VenJ en de subsidiemogelijkheden. 2.2 Draagvlak en beleid In deze evaluatie is gevraagd naar het draagvlak binnen de organisatie voor het gestructureerd tegengaan van polarisatie en radicalisering. Het gaat om de aandacht op management en/of bestuurlijk niveau in de organisatie. Dit kan onder meer tot uiting komen in beleid en concrete doelstellingen. Voor de start van het project was binnen de gemeente op bestuurlijk/managementniveau aandacht voor het vraagstuk van polarisatie, niet voor radicalisering. Ook was voor de start van het project binnen de gemeente al beleid gericht op het tegengaan van polarisatie. De volgende concrete doelstelling was geformuleerd: Polarisatie tegengaan door onder meer het organiseren van activiteiten met diverse bevolkingsgroepen vanuit het plaatselijke platform Respectvol Samenleven dat zich inzet voor leefbaarheid. Het betrof beleid op het vlak van: polarisatie. Dit beleid richtte zich niet op afgebakende doelgroepen. De gemeente De Bilt geeft in het plan van aanpak aan dat zij het thema radicalisering een plaats wil geven in het Integraal Veiligheidsplan (IVP) van de gemeente. Het IVP kent een periode van vier jaar waarin thema's voorkomen die structurele aandacht behoeven. Pagina 3
2.3 Samenwerking met externe partijen In de regel wordt voorafgaand aan de projecten al samengewerkt met diverse partijen. In de evaluatie is gevraagd naar de samenwerking en het succes van de samenwerking. Door de gemeente werd voor de start van het project al samengewerkt met andere externe organisaties bij het tegengaan van polarisatie. De gemeente werkte voorafgaand aan dit project al samen met: onderwijsinstellingen; sportverenigingen; welzijnswerk (bijvoorbeeld buurthuizen, jeugdcentra); multiculturele organisaties; politie; justitie; gemeente(n). De gemeente kwalificeert de samenwerking met bovengenoemde organisaties als volgt: Type organisatie Onderwijsinstellingen Sportverenigingen Welzijnswerk (bijvoorbeeld buurthuizen, jeugdcentra) Multiculturele organisaties Politie Justitie Gemeente(n) De gemeente/organisatie kwalificeert de samenwerking als: Enigszins succesvol Enigszins succesvol Zeer succesvol Enigszins succesvol Zeer succesvol Succesvol Enigszins succesvol De projectleider geeft aan dat de samenwerking met sommige partners makkelijker verliep omdat relaties met hen al waren gelegd in andere projecten. Pagina 4
3 Start en opzet van het project Dit hoofdstuk gaat in op de start en opzet van het project. Het gaat hierbij om de aanleiding van het project, de initiatiefnemers en de beoogde doelen en doelgroepen bij de start van het project. Ook wordt ingegaan op de succes- en risicofactoren, de organisatie en de communicatie en de verantwoording. 3.1 Start en aanleiding Mede naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek van de student van de opleiding Integrale Veiligheidskunde naar radicalisering in de gemeente is door het afdelingshoofd Openbare Orde en Veiligheid besloten om een aanvraag voor een decentarlisatie-uitlering te doen. De aanleiding voor de aanvraag was: er hebben zich signalen voorgedaan; anders namelijk: de gemeente geeft aan dat radicalisering een trendmatig karakter vertoont en dat zij in wil zetten op een preventief beleid ten aanzien van radicalisering en polarisatie. De gemeente De Bilt kent geen georganiseerde groep die zich direct bezig houdt met radicalisering. Als het gaat om islamradicalisering zijn er binnen de gemeente geen signalen die hierop wijzen, dit geldt tevens voor links radicalisering. Wel houdt de gemeente rekening met omgevingsinvloeden van omringende gemeenten die invloed kunnen hebben op De Bilt. De signalen en voorvallen in De Bilt zijn meer in de 'rechtse hoek' te plaatsen. Het zou hierbij gaan om een groep van 20 tot 25 jongeren die zich ongeorganiseerd bezig houden met rechtse ideeën, het uitdragen van symbolen en vormen van verbaal geweld. Het gaat om jongeren in de leeftijdscategorie 15 tot 19 jaar met een Nederlandse afkomst. In de omgeving van De Bilt (Lopik) bevindt zich een meer georganiseerde groep van jongeren die zich bezig houden met rechtse ideeën en meer signalen van radicalisering afgeven. Naast deze groep zijn er binnen de gemeente enkele jongeren die bepaalde uitingen geven die wijzen op rechts gedachtegoed. Het project heeft bij de start enige vertraging opgelopen door wisseling van projectleider. 3.2 Doelgroep en doelstelling In de onderstaande tabel zijn de doelstellingen weergegeven zoals deze in het oorspronkelijke projectplan waren opgenomen. In de evaluatie is vervolgens gevraagd of de doelstellingen nog gelden. De gemeente geeft aan dat gedurende het project geen nieuwe doelstellingen zijn toegevoegd. Doelstelling Geldigheid doelstelling Doelgroep Tegengaan van polarisatie en radicalisering in De Bilt. Doelstelling geldt nog. Jongeren met radicale gedragsuitingen, waaronder een groep Lonsdale jongeren in Groenekan (kern van De Bilt), allochtone en autochtone jongeren en professionals. Pagina 5
De onderstaande tabel geeft de deelprojecten of activiteiten weer en het beoogde bereik daarvan. Categorie activiteiten Deelprojecten en/of activiteiten Omvang beoogde doelgroep Kennisuitwisseling Bevorderen contacten Acties t.b.v. de doelgroep Kenniscongres voor alle betrokkenen met als doel Geen raming het ontwikkelen van expertise en deskundigheid op gedaan. het gebied van radicalisering. Afstemmingsoverleg tussen beleidsmakers en Geen raming professionals uit de gemeente. gedaan. Intercultureel Jeugd Project: het in contact Geen raming brengen van jongeren met verschillende gedaan. achtergronden en culturen. Sportactiviteiten organiseren: jongeren betrekken bij elkaar en de samenwerking en saamhorigheid tussen de verschillende betrokkenen verbeteren. 3.3 Risico's Kritieke succes- en risicofactoren zijn de factoren die een grote impact kunnen hebben op het welslagen van het project. De gemeente heeft voorafgaand aan het project 'best practices' bestudeerd die in diverse beleidsstukken 1 2 3 als succesfactoren zijn beschreven bij het voorkomen en bestrijden van radicalisering. Zes 'best practices' zijn getoetst aan De Biltse situatie en als volgt opgenomen in het plan van aanpak: De rol van de gemeente als regisseur: Voorbeeld van regievoering door de gemeente is het Actieteam Team Jongeren (ATJ) waarin verschillende actoren actief zijn (politie, jongerenwerk, scholen, woonstichting et cetera). Het thema radicalisering wordt ondergebracht binnen de bestaande structuur van het ATJ. Duurzaamheid: De gemeente wil de duurzaamheid van het thema radicalisering garanderen door het onder te brengen in het IVP dat een periode van vier jaar beslaat. Inclusief beleid: Het toevoegen van het thema radicalisering aan het jeugdbeleid in het IVP zorgt voor een complete aanpak. Kennisplatform: De gemeente wil een platform opzetten om alle professionals en andere betrokken partijen op de hoogte te stellen en te houden over het thema radicalisering. Integrale aanpak: Het thema radicalisering wordt onderdeel van het AJT. Iedere schakel binnen de veiligheidsketen kent een uitvoerder binnen het actieteam. Verder is de gemeente bezig om het thema met omringende gemeenten te bespreken. 1 2 3 Actieplan polarisatie en radicalisering 2007-2011, pagina 11-21. Saluti, stedelijk adviesorgaan interculturalisatie. Nederland tegen terrorisme: 'hoe kan een gemeente radicalisering tegen gaan?' Pagina 6
Feedback: Jaarlijkse evaluatie met alle betrokkenen waardoor de gemeente, als regisseur, kan zorgen voor aanpassingen en voortzettingen binnen het traject. 3.4 Organisatie en communicatie Voor de aansturing en uitvoering van de afzonderlijke activiteiten is geen projectorganisatie ingesteld. Voor de interne en externe communicatie over de activiteiten is geen plan opgesteld. De gemeente De Bilt licht toe dat het om een klein budget gaat en dat de activiteiten onderdeel uitmaken van het IVP. De beleidsmedewerker Integrale Veiligheid is verantwoordelijk voor de uitvoering van de activiteiten. 3.5 Verantwoording De verantwoording aan bestuur/management over de voortgang en besteding van de middelen vindt plaats door: informele verantwoording in het veiligheidsoverleg dat wekelijks plaatsvindt. Aan dit overleg nemen de burgemeester, de wijkchef politie, de brandweercommandant en een vertegenwoordiging van de afdeling Openbare Orde en Veiligheid deel. Pagina 7
4 Uitkomsten van het project Dit hoofdstuk belicht datgene wat het project heeft opgeleverd aan producten of activiteiten. Ook wordt ingegaan op het budget en het proces van monitoring en zelfevaluatie. 4.1 Realisatie producten/activiteiten Categorie activiteiten Deelprojecten en/of activiteiten Gerealiseerd? Toelichting indien niet gerealiseerd Kennisuitwisseling Bevorderen contacten Training professionals Acties t.b.v. de doelgroep Kenniscongres voor alle betrokkenen met als Ja, gerealiseerd. doel het ontwikkelen van expertise en deskundigheid op het gebied van radicalisering. Afstemmingsoverleg tussen beleidsmakers en Ja, gerealiseerd. professionals uit de gemeente. Toegevoegde activiteit: workshop 'in dialoog Ja, gerealiseerd. met jongeren': 2-daagse training voor professionals over vaardigheden in omgang met jongeren met radicale gedragsuitingen. Intercultureel Jeugd Project: het in contact Nee, niet brengen van jongeren met verschillende gerealiseerd. achtergronden en culturen. Sportactiviteiten organiseren: jongeren Ja, betrekken bij elkaar en de samenwerking gerealiseerd. en saamhorigheid tussen de verschillende betrokkenen verbeteren. De projectleider geeft aan dat hier wellicht nog uitvoering aan wordt gegeven. De projectleider geeft aan dat de sport&spelbus hier invulling aan geeft. Deze mobiele bus van jongerenwerk bestaat al enige jaren in De Bilt. Het kenniscongres heeft plaatsgevonden in januari 2010. Circa 35 personen hebben deelgenomen vanuit diverse disciplines: wijkagenten, jongerenwerkers, zorginstellingen, gemeente et cetera. Sprekers deze dag waren betrokkenen uit de gemeente en een deskundige van het COT en Radar Advies. Conclusies van deze dag was dat in De Bilt moet worden ingezet op: de relatie tussen politie en jongerenwerk: de samenwerking tussen politie en jongerenwerkers is heel belangrijk en vooral lastig omdat jongerenwerkers een vertrouwensband hebben met jongeren en niet alle informatie met politie kunnen delen; het jongerenwerk: jongerenwerkers hebben te maken met jongeren met heftige uitlatingen maar vinden het moeilijk om op een goede wijze met deze uitingen om te gaan. In navolging op de resultaten van het kenniscongres is besloten een twee-daagse toerustingsmodule te geven aan drie jongerenwerkers, de wijkcontactambtenaar en de medewerkers integrale veiligheid van de gemeente. In de workshop 'In dialoog met jongeren' zijn vaardigheden getraind om signalen van radicale gedragsuitingen te herkennen en hiermee om te gaan. Deze activiteit is niet omschreven in het plan van aanpak. De gemeente geeft aan de activiteiten te laten willen aansluiten op bestaande behoeften. Dit betekent ook dat de gemeente graag nog een activiteit wil ontplooien om een impuls te geven aan de relatie tussen jongerenwerk en politie. Daarnaast denkt de gemeente na over het organiseren van een activiteit voor radicaliserende jongerengroepen, bijvoorbeeld een barbecue in het jongerencentrum of een survivalkamp in de Ardennen. Pagina 8
Onderzoekers merken op dat de gemeente De Bilt aan het plan van aanpak voor de decentralisatie-uitkering geen projectmatige invulling geeft en daarnaast open staat om activiteiten af te stemmen op behoeften en zich hierbij richt op radicalisering. Dit maakt dat het plan van aanpak niet op strikte wijze wordt uitgevoerd: sommige activiteiten zijn (nog) niet van de grond gekomen en nieuwe activiteiten worden toegevoegd. 4.2 Realisatie versus budget Voor het project is een budget opgesteld. In dit budget is een verdeling opgenomen tussen een bijdrage door VenJ en de bijdrage door de gemeente (in uren en in een bijdrage aan de 'out of pocket'-costs). De gemeente heeft aan VenJ een bijdrage van 10.000 gevraagd en toegekend gewezen gekregen. De projectleider geeft aan dat het kenniscongres circa 1.200 en de workshop 'In dialoog met jongeren' circa 2.700 heeft gekost. Het begrote budget is tot nu toe voldoende gebleken voor het realiseren van de doelstellingen. De gemeente denkt na op welke wijze het resterende budget ten goede kan komen aan de risicojongeren. Ideeën hiervoor zijn het organiseren van een barbecue in het jongerencentrum of een survivalkamp in de Ardennen. 4.3 Monitoring, bijsturing en zelfevaluatie Een onderdeel van projectmanagement is monitoring en vervolgens bijsturing. De realisatie van de projectdoelstelling en het bereik naar de doelgroep wordt niet gemonitord. De gemeente gaat geen zelfevaluatie uitvoeren omdat de activiteiten maar een zeer kleine omvang hebben. 4.4 Borging van het project De borging heeft betrekking op de wijze waarop de uitkomsten en leerpunten van het project een structurele plaats hebben gekregen in het beleid van de gemeente/organisatie. Dit betekent, bijvoorbeeld, dat de kennis, contacten en producten die zijn ontstaan in het project, nu structureel worden toegepast door de initiatiefnemende organisatie en door andere betrokken organisaties. Er is in deze fase van uitvoering binnen de eigen organisatie meer aandacht voor processen van polarisatie en radicalisering dan voor de start van het project. Binnen de organisatie is geen persoon aangewezen die verantwoordelijk is voor de borging van het project in structureel beleid. Het thema radicalisering heeft al een plaats gekregen binnen het IVP, dat een periode van vier jaar beslaat, om het thema een duurzaam karakter te geven. Het activiteitenprogramma wordt jaarlijks geüpdatet en er wordt bezien welke elementen binnen het programma passen. Het is de projectleider onbekend of resultaten van het project tot nu toe zijn ingebed in het beleid van de betrokken externe organisaties. Pagina 9
5 Doeltreffendheid De doeltreffendheid komt aan bod aan de hand van het doelbereik, de reikwijdte en de maatschappelijke effecten van het project. 5.1 Doelbereik en reikwijdte Bij doelbereik gaat het om de realisatie van de doelstellingen. Reikwijdte betreft de mate waarin in het project de beoogde doelgroepen zijn bereikt. De onderstaande tabel geeft het doelbereik weer zoals dat door de gemeente zelf wordt ervaren. Doelstelling Realisatie doelstelling Eventuele toelichting Tegengaan van polarisatie en radicalisering in De Bilt. Deels Het is nog een lopend traject. Daarbij strekt deze doelstelling zich ook uit tot na het door VenJ ondersteunde project. De onderstaande tabel geeft de reikwijdte van het project weer. Is met het project - en de geleverde producten en activiteiten - de beoogde doelgroep bereikt? Wat was, na afronding van het project, de omvang van deze doelgroep? Komt het gerealiseerde bereik van de doelgroepen overeen met de raming vooraf? Doelgroep Is de beoogde doelgroep bereikt? Omvang doelgroep? Komt het gerealiseerde bereik overeen met de raming vooraf? Jongeren met radicale Gedeeltelijk Weet niet/onbekend Er was geen raming gedragsuitingen, waaronder vooraf. een groep Lonsdale jongeren in Groenekan (kern van De Bilt). Allochtone en autochtone jongeren. Gedeeltelijk Weet niet/onbekend Er was geen raming vooraf. Professionals Gedeeltelijk Weet niet/ onbekend Er was geen raming vooraf. De gemeente geeft aan dat de groep Lonsdale jongeren in Groenekan ten tijde van de decentralisatie-uitkering nog speelde, maar kort daarna uit het straatbeeld is verdwenen. Het Intercultureel Jeugd Project, een activiteit gericht op het in contact brengen van jongeren met verschillende achtergronden en culturen, en gericht op het tegengaan van polarisatie, is (nog) niet uitgevoerd. Jongeren zijn wel bereikt met de sport&spelbus. Het kenniscongres kende een goede opkomst en in de workshop 'In dialoog met jongeren' heeft verdieping plaatsgevonden voor professionals die daar behoefte aan hadden. Pagina 10
5.2 Maatschappelijk effect Uiteindelijk moeten de projecten bijdragen aan het verder tegengaan van polarisatie en radicalisering in de maatschappij. Dit is het beoogd maatschappelijk effect van de door het ministerie ondersteunde projecten. Het project heeft volgens de projectleider tot nu toe enigszins bijgedragen aan een daadwerkelijke vermindering van processen van polarisatie en radicalisering in de samenleving. De projectleider neemt aan dat deze processen enigszins verminderen zijn omdat nu bestuurlijke aandacht voor het thema bestaat en betrokken professionals handvatten hebben gekregen om met radicaliserende gedragsuitingen om te gaan. Pagina 11
6 Leerpunten Dit hoofdstuk belicht de geconstateerde succes- en risicofactoren, de samenwerking en elementen in het project die eventueel kunnen dienen als goede voorbeelden. 6.1 Succes- en risicofactoren Terugkijkend heeft de projectleider bij het project (tot nu toe) de volgende succesfactoren benoemd: Kennisdeling met betrokken partners. Het ontstaan van algehele bewustwording van het thema bij professionals. Verdere toerusting van jongerenwerk: handvatten bieden aan jongerenwerkers om met signalen van radicalisering daadwerkelijk aan de slag te gaan. Onderzoekers voegen hieraan de volgende succesfactoren toe: Aansluiting zoeken bij 'best practices' om polarisatie en radicalisering te voorkomen, zoals deze zijn geformuleerd door onder andere VenJ. Het thema radicalisering voorafgaand aan het project een duurzame en integrale plaats geven binnen het 'jeugdbeleid' in het Integraal Veiligheidsplan dat een periode van vier jaar beslaat. Het thema radicalisering onderbrengen binnen de bestaande overlegstructuur van het Actie Team Jongeren, waarin alle betrokken partners zitting hebben. Terugkijkend heeft de projectleider bij het project (tot nu toe) de volgende risicofactoren te benoemen: Onduidelijkheid bij gemeente en eerstelijnswerkers ten aanzien van de definties van polarisatie en radicalisering: wat houden deze begrippen precies in en welke gedragingen zijn hieronder te scharen? Onderzoekers voegen hieraan de volgende risicofactoren toe: geen projectmatige maar ad hoc uitvoering van activiteiten. 6.2 Samenwerking In het kader van de evaluatie is gevraagd of het project heeft bijgedragen aan een verbetering van de samenwerking met betrokken organisaties. Het antwoord is: ja, enigszins. De kennis opgedaan in het project is niet overgedragen aan andere organisaties. Pagina 12
6.3 Best practice Er is sprake van een 'best practice' als het afgeronde project of elementen ervan geschikt zijn als positief voorbeeld voor andere organisaties die een dergelijk project willen starten. De projectleider vindt het project of elementen ervan niet geschikt als positief voorbeeld/'best practice' voor andere organisaties die een dergelijk project willen starten. Pagina 13
Bijlage 1 Relevante definities Onderstaande toelichting is gebaseerd op de definities zoals die door de AIVD en het ministerie van VenJ worden gehanteerd: Activisme is de benaming voor het fenomeen waarbij personen of groepen op buitenparlementaire wijze maar binnen de grenzen van de wet, streven naar bepaalde idealen. Borging van projecten: de verankering van het beleid ontwikkeld in het project, de kennis opgedaan in het project en de resultaten van projecten in de dagelijkse uitvoering door betrokken organisaties. Borging blijkt onder anderen uit de wijze waarop het beleidsonderwerp aandacht krijgt in nieuw beleid, verantwoordelijkheden voor het beleidsonderwerp zijn toegewezen in de organisatie en middelen zijn toegekend om het beleidsonderwerp uit te werken en uit te voeren. Decentralisatie-uitkering: een uitkering die via het Gemeentefonds ter ondersteuning en stimulering van de aanpak op lokaal niveau door het Rijk wordt verstrekt aan gemeenten. Extremisme is het fenomeen waarbij personen of groepen, bij het streven naar bepaalde idealen, bewust over de grenzen van de wet gaan en (gewelddadige) illegale acties plegen. Polarisatie is de verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving die kan resulteren in spanningen tussen deze groepen en toename van segregatie langs etnische en religieuze lijnen. Radicalisering is het proces van toenemende bereidheid om diep ingrijpende veranderingen in de samenleving (eventueel op ondemocratische wijze) na te streven, te ondersteunen of anderen daartoe aan te zetten. Ingrijpende veranderingen zijn ontwikkelingen die een gevaar kunnen opleveren voor de democratische rechtsorde (doel), vaak met ondemocratische methoden (middel), die afbreuk doen aan het functioneren van de democratische rechtsorde (effect). Subsidie: een financiële bijdrage op grond van een tijdelijke subsidieregeling die door het Rijk wordt verstrekt aan zelfstandige rechtspersonen met als doel de ondersteuning van bovenlokale activiteiten ten behoeve van het voorkomen of tegengaan van polarisatie en radicalisering onder jongeren. Terrorisme is het uit ideologische motieven dreigen met, voorbereiden of plegen van op mensen gericht ernstig geweld, dan wel daden gericht op het aanrichten van maatschappijontwrichtende zaakschade, met als doel maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen, de bevolking ernstige vrees aan te jagen of politieke besluitvorming te beïnvloeden. De aan polarisatie en radicalisering verbonden fenomenen en processen kunnen zich manifesteren vanuit rechtse of linkse politieke overtuiging, vanuit islamitische geloofsovertuiging, of vanuit verbondenheid met dierenrechten. Pagina 1
Bijlage 2 Geraadpleegde bronnen Rapport Radicalisering, gemeente De Bilt, juni 2007. Agenda kenniscongres radicalisering en polarisatie 26 januari 2010 De Bilt. Presentatie 'dialoog met jongeren', 1 en 2 april, Weesp. Webenquête. Interview met de adviseur Integrale Veiligheid van de gemeente De Bilt. Pagina 1