TOEGANKELIJK WELZIJN door deskundigheidsbevordering

TOEGANKELIJK WELZIJN door deskundigheidsbevordering Welzijn Designed for all

INHOUD TOEGANKELIJK WELZIJN DOOR DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING 1 Welzijn nieuwe stijl vraagt om een andere manier van werken Doel is het toegankelijk maken van welzijnsdiensten en maatschappelijke dienstverlening INHOUD Vrijwilligers en professionals werken samen aan toegankelijkheid Deskundigheidsbevordering van medewerkers én vrijwilligers Een programma op maat PROGRAMMA DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING 2 Toegankelijkheid voor kwetsbare doelgroepen vraagt bewustwording en training Bejegening van mensen met beperkingen is de kern van het programma BOUWSTENEN VAN HET PROGRAMMA 3 Aanbod professionals Aanbod vrijwilligers Inbedding Route kiezen OVERZICHT VAN DE MODULES 5-18 PROJECTORGANISATIE Meer over de organisaties achter de trainingen Toegankelijk Welzijn 19 Cliëntenbelang Amsterdam MEE Amstel en Zaan De Regenboog Groep / Amsterdamse Vriendendiensten De Omslag Vrijwilligersacademie Amsterdam Uitvoeringsorganisatie OSA AANMELDEN 23

WELZIJN NIEUWE STIJL VRAAGT OM EEN ANDERE MANIER VAN WERKEN Een programma op maat

TOEGANKELIJK WELZIJN DOOR DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING Toegankelijk Welzijn door deskundigheidsbevordering Welzijn nieuwe stijl vraagt om een andere manier van werken Meer mensen uit de zogenoemde kwetsbare doelgroepen zullen gebruik gaan maken van het welzijnswerk. De ontwikkeling naar welzijn nieuwe stijl vraagt om een andere manier van werken. De eigen kracht van de betrokkenen is het uitgangspunt. Meer bewustwording over het herkennen en omgaan met mensen met een beperking is nodig. Doel is het toegankelijk maken van welzijnsdiensten en maatschappelijke dienstverlening De Gemeente Amsterdam wil dat welzijnsorganisaties en activiteiten toegankelijk zijn voor kwetsbare groepen. Hiertoe investeert de Gemeente Amsterdam in deskundigheidsbevordering. OSA- waarin Cliëntenbelang Amsterdam, De Amsterdamse Vriendendiensten (Onderdeel van de Regenboog Groep) en MEE Amstel en Zaan zijn vertegenwoordigd - De Omslag en de Vrijwilligersacademie zijn gevraagd om een gezamenlijk trainingsaanbod in te zetten. Zij bieden hun kennis en ervaring aan in een trainingsprogramma voor mensen die (vrijwillig of professioneel) actief zijn in welzijnswerk. Vrijwilligers en professionals werken samen aan toegankelijkheid Mede dankzij het eerste project Toegankelijkheid is er meer kennis in de welzijnsorganisaties over het omgaan met mensen met een fysieke, verstandelijke of psychische beperking. Het is bekend geworden dat voor een goed toegankelijkheidsbeleid het belangrijk is om de rol van vrijwilligers hierin te erkennen en versterken. Zonder vrijwilligers zouden veel welzijnsactiviteiten vervallen of van mindere kwaliteit zijn. Zij vervullen vaak een stabiele spilfunctie in welzijnsactiviteiten. Daarom is het nodig om naast de trainingen voor professionals ook aandacht te besteden aan deskundigheidsbevordering van vrijwilligers. Deskundigheidsbevordering van medewerkers én vrijwilligers Gezamenlijk bepalen professionals en vrijwilligers de toegankelijkheid van welzijnsactiviteiten en diensten. Slechts één groep trainen zou het effect van de training aanzienlijk verminderen en zou een gemiste kans zijn. Inzet is om professionals en vrijwilligers tegelijkertijd een trainingsaanbod te doen. Betrokken professionals en vrijwilligers worden uitgenodigd om deel te nemen aan het trainingsprogramma, toegespitst op hun rol in de organisatie. Door hun deskundigheid te bevorderen werkt Amsterdam aan het toegankelijker maken van de welzijnsdiensten voor kwetsbare doelgroepen. Een programma op maat De deskundigheidsbevordering voor Toegankelijk Welzijn bestaat uit een samenhangend pakket van beproefde trainingen; een pakket voor professionals, een pakket voor vrijwilligers. Het trainingsaanbod voor professionals in het welzijnswerk is gebaseerd op kennis en ervaring uit het project Toegankelijkheid van OSA en een aanbod van deskundigheidsbevordering door De Omslag. Voor de vrijwilligers is een trainingsaanbod ontwikkeld door de Vrijwilligersacademie. Met het totale aanbod wordt het mogelijk om lokaal in de behoefte te voorzien. Zo wordt in het welzijnswerk kennis en ervaring toegepast voor een effectieve inzet van getrainde professionals en goed toegeruste vrijwilligers. Op die manier zorgt Amsterdam voor een grotere toegankelijkheid van maatschappelijke dienstverlening, buurthuizen en andere welzijnsactiviteiten voor kwetsbare Amsterdammers. Onder het convenant Welzijn designed for all, toegankelijk welzijnswerk voor mensen met een beperking afgesloten tussen OSA (namens haar leden) en Cliëntenbelang Amsterdam (toen nog SGOA) is er gewerkt aan de kennis in welzijnsorganisaties over het omgaan met mensen met een fysieke, verstandelijke of psychische beperking. Als resultaat hiervan zijn rond de 500 professionals getraind en ondersteund om het geleerde in praktijk te brengen. 1

PROGRAMMA DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING Het programma deskundigheidsbevordering Toegankelijk Welzijn is ontwikkeld door samenwerking van de Uitvoeringsorganisatie OSA, Vrijwilligersacademie en De Omslag. Daarbij wordt nauw samengewerkt met belangenorganisaties zoals MEE Amstel en Zaan, Amsterdamse Vriendendiensten (onderdeel van De Regenboog Groep) en Cliëntenbelang Amsterdam. Zij verzorgen met hun specifieke kennis van doelgroepen een groot deel van de trainingen. Toegankelijkheid voor kwetsbare doelgroepen vraagt bewustwording en training Uit onderzoek naar de sociale toegankelijkheid van buurthuizen blijkt onder andere dat mensen met een beperking vooral gebruik maken van speciaal voor hen georganiseerde activiteiten. Kennis over de kwetsbare doelgroepen was niet voor iedereen beschikbaar, waardoor er nog te weinig aandacht voor diversiteit is in beleid en praktijk. Om op een andere manier te kunnen werken, vooral gericht op de eigen kracht van de betrokkenen, is meer bewustwording nodig over het herkennen en omgaan met mensen met een beperking. Bejegening van mensen met beperkingen is de kern van het programma Het programma Toegankelijkheid is ingericht om welzijnsinstellingen en de mensen die er werken toe te rusten met kennis en vaardigheden voor het werken met kwetsbare doelgroepen. Door kennis over verschillende doelgroepen te vergroten en hun perspectief te leren kennen kunnen vooroordelen worden weggenomen. Training van vaardigheden in het omgaan met mensen met een beperking geeft handvatten voor de praktijk. Tot slot is er aandacht en ondersteuning voor het inbedden van kennis en vaardigheden in de eigen organisatie. Programma deskundigheidsbevordering 2

BOUWSTENEN VAN HET PROGRAMMA Aanbod professionals Bouwstenen van het programma Per doelgroep worden diverse modules aangeboden om bewust en beter om te gaan met mensen uit kwetsbare doelgroepen. De trainingen worden voor professionals per doelgroep aangeboden. Het is zowel mogelijk om te kiezen voor basismodules als enkel voor verdiepingsmodules. BASIS professionals Sociale toegankelijkheid voor mensen met lichamelijke beperkingen pagina 5 Herkennen van en omgaan met mensen met een verstandelijke beperking pagina 6 Bejegening van mensen met een psychische of psychiatrische beperking vanuit ervaringsdeskundig perspectief pagina 7 VERDIEPING professionals Fysieke toegankelijkheid pagina 8 Herkennen van en omgaan met mensen met een verstandelijke beperking pagina 9 Bejegening van mensen met psychische problematiek: de do s en don ts pagina 10 Aanbod vrijwilligers Ook voor vrijwilligers is er een basistraining voor het omgaan en steun bieden aan kwetsbare doelgroepen. In deze basistraining staat niet zozeer de doelgroep, als wel de benaderingswijze centraal. Aan de hand van de functie van vrijwilligers kan gekozen worden voor een basistraining individuele ondersteuning of ondersteuning groepsactiviteiten. In beide basistrainingen staat bejegening van kwetsbare groepen centraal. Vervolgens is er ook voor vrijwilligers verdieping mogelijk. Zij kunnen kiezen voor deskundigheidsbevordering op het herkennen en omgaan met mensen met een psychische beperking. Tevens is er een verdiepingsmodule over verlieservaringen, hetgeen kenmerkend is voor kwetsbare doelgroepen. Tot slot bieden we aan vrijwilligers de kans om hun vaardigheden te versterken met behulp van training op kwaliteiten en grenzen stellen. BASIS vrijwilligers Herkennen en omgaan met kwetsbare doelgroepen: individuele ondersteuning pagina 11 Bejegening van kwetsbare mensen: ondersteuning groepsactiviteiten pagina 12 VERDIEPING vrijwilligers Herkennen en omgaan met mensen met psychiatrische problemen pagina 13 Bejegening en omgaan met kwetsbare doelgroepen: kennis en vaardigheden over verlies pagina 14 Toerusten van vrijwilligers in het omgaan met kwetsbare mensen: ontdek je kwaliteiten pagina 15 Toerusten van vrijwilligers in het omgaan met kwetsbare mensen: grenzen stellen pagina 16 3

Inbedding Training van individuele medewerkers en vrijwilligers is de start. De welzijnsorganisatie dient wel ruimte te maken voor hetgeen geleerd is. Daarom worden op voorhand afspraken gemaakt op welke manier de organisatie voor inbedding zorgt. Hierbij wordt op twee manieren ondersteuning geboden. Ten eerste is er een praktijkgerichte inbeddingsmodule waarbij OSA deelnemende organisaties begeleid bij het vasthouden van de resultaten en deskundigheid. Een tweede ondersteuning wordt geboden met deskundigheidsbevordering volgens de Train de Trainer methodiek van de Vrijwilligersacademie. Coördinatoren (vrijwillig en professional) worden getraind om vrijwilligers te ondersteunen in de praktijk. Zij kunnen vervolgens hun kennis overdragen binnen de organisatie. INBEDDING TOEGANKELIJKHEID Organisatie en professionals: Toegankelijkheid in de praktijk pagina 17 Coördinatoren en vrijwilligers: Train de Trainer pagina 18 Hierna volgt een overzicht met per module een korte beschrijving van de kenmerken. Samen met de projectcoördinator van Uitvoeringsorganisatie OSA of de directeur van de Vrijwilligersacademie kan daaruit een keuze worden gemaakt. Bouwstenen van het programma Route kiezen Het trainingsprogramma start met een kennismakingsgesprek. Naast kennismaken is het doel om dichtbij de wensen van de organisatie, een keuze te maken uit de modules. De gekozen route sluit aan bij de activiteiten en doelgroepen waar men zich op richt. Wanneer helder is welke modules het beste passen, worden afspraken gemaakt en vastgelegd in een overeenkomst. Deelname aan het trainingsprogramma is geheel kosteloos en wordt mede mogelijk gemaakt door financiering van de Dienst Wonen, Zorg en Samenleven van de Gemeente Amsterdam. 4

SOCIALE TOEGANKELIJKHEID VOOR MENSEN MET LICHAMELIJKE BEPERKINGEN BASIS Professionals doelgroep: lichamelijke beperking Iedere Amsterdammer moet ongeacht zijn of haar beperkingen mee kunnen doen in Amsterdam. Dat houdt in dat gebouwen niet alleen in fysieke zin toegankelijk moeten zijn voor mensen met een lichamelijke beperking, maar ook dat mensen met beperkingen zich welkom voelen. Om die reden heeft Cliëntenbelang Amsterdam deze training ontwikkeld. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat Het doel van deze training is om medewerkers in staat te stellen op een open en effectieve manier te communiceren met mensen met fysieke beperkingen. Alle medewerkers die direct of indirect te maken hebben met mensen met fysieke beperkingen zoals agogen, baliepersoneel, beheerders en leidinggevenden. Door middel van beeldmateriaal en een presentatie wordt gewerkt aan kennis over sociale toegankelijkheid en fysieke beperkingen. Daarnaast is ruimte voor uitwisseling van eigen ervaringen. Cursisten maken kennis met het hebben van een beperking in een ervaringsparcours in kleine groepen. De oefening wordt afgesloten met een plenaire terugkoppeling. Eén dagdeel, maximaal 4 uur. De trainer is zelf ervaringsdeskundig of werkt samen met een ervaringsdeskundige co-trainer. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 12 deelnemers. Bijzonderheden De aanwezigheid van ervaringsdeskundige trainers of co-trainers worden door cursisten als een meerwaarde ervaren. Theorie en praktijk vallen hiermee samen. 5

HERKENNEN VAN EN OMGAAN MET MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING Medewerkers van welzijnorganisaties zien dagelijks veel mensen. Onder hen bevinden zich mogelijk mensen met (licht) verstandelijke beperkingen die niet altijd direct als zodanig te herkennen zijn. Vaak is het niet uiterlijk zichtbaar en een deel van hen is verbaal goed onderlegd. De beperking vormt meestal pas een probleem bij het maken, begrijpen en nakomen van afspraken. Het vroegtijdig herkennen van een (licht) verstandelijke beperking levert veelal betere mogelijkheden op om op een goede manier met problemen en vragen om te gaan of te voorkomen dat problemen uit de hand lopen. Daarom ontwikkelde MEE Amstel en Zaan deze basis- en verdiepingsmodule. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat Na deelname aan deze basismodule weten de deelnemers welk gedrag kan duiden op een verstandelijke beperking, wat het niveau is van denken en hoe zij op een positieve manier om kunnen gaan met mensen met een verstandelijke beperking. Medewerkers van welzijnsorganisaties die- zonder dat ze zich daar altijd bewust van zijn- te maken hebben met mensen met een verstandelijke beperking. De training bestaat uit een combinatie van theoretische uitleg en het oefenen en bespreken van praktijksituaties. Daardoor ervaren de deelnemers rechtstreeks het effect van verschillende benaderingswijzen. Eén dagdeel, maximaal 4 uur. De training wordt gegeven door ervaren trainers vanuit MEE Amstel en Zaan. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 12 deelnemers. BASIS Professionals doelgroep: verstandelijke beperking 6

BEJEGENING VAN MENSEN MET EEN PSYCHISCHE OF PSYCHIATRISCHE BEPERKING VANUIT ERVARINGSDESKUNDIG PERSPECTIEF BASIS Professionals doelgroep: psychische beperking Medewerkers van welzijnsorganisaties krijgen vanwege de ontwikkelingen in de ABWZ en de WMO steeds meer te maken met mensen met psychische of psychiatrische klachten. Mensen uit deze kwetsbare doelgroep zullen steeds meer aan activiteiten in de buurtcentra en Huizen van de buurt (willen) deelnemen. De Amsterdamse Vriendendiensten heeft daarom in samenwerking met ervaringsdeskundigen de training Bejegening ontwikkeld. Bewustwording en nieuwe inzichten leiden tot wederzijds begrip. Medewerkers kunnen beter omgaan met situaties waarin ze terecht kunnen komen. De training biedt inspiratie om mensen met psychiatrische klachten op hun kwaliteiten aan te spreken en te stimuleren. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers De training ontwikkelt bewustwording en biedt inzicht in mensen met psychiatrische problematiek, zodat medewerkers vanuit een breder perspectief kunnen omgaan met deze doelgroep. Doel van de training is het verbeteren van de communicatie met mensen met psychiatrische problemen en het vergroten van het begrip voor bepaald gedrag. De medewerkers leren beter gebruik te maken van de eigen kracht van de klant en een midden te vinden tussen uitsluiten of juist te veel beschermen. Tijdens de training worden onderwerpen behandeld als psychiatrische klachten, beeldvorming, serieus nemen en genomen worden en cliënt zijn. Medewerkers van welzijnsorganisaties die in hun werk te maken krijgen met mensen met psychische of psychiatrische problemen. Deelnemers oefenen in een groep van 8 tot 12 personen met concrete situaties uit de praktijk onder meer d.m.v. rollenspel en er wordt van gedachten gewisseld aan de hand van stellingen. Onderwerpen die tijdens de training aan de orde komen zijn o.a: Wat is een goede bejegening? Wat versta je onder een psychische beperking? Lastige situaties, tips en uiteraard de persoonlijke verhalen van de ervaringsdeskundigen. Eén dagdeel, maximaal 4 uur. De training wordt gegeven door een trainer samen met twee ervaringsdeskundige co-trainers. Zij geven u een inkijk in hun leefwereld zodat u zich als professional een realistisch beeld kunt vormen over mensen met psychische of psychiatrische klachten. Certificaat Ja, de cursisten ontvangen na afloop een certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan 8 tot 12 deelnemers. 7

FYSIEKE TOEGANKELIJKHEID Sociale toegankelijkheid voor mensen met een lichamelijke beperking begint bij de fysieke toegankelijkheid van een locatie. Beide zijn bepalend voor de mate waarin iemand zich welkom voelt en in staat is te doen waarvoor hij komt. In deze verdiepingsmodule fysieke toegankelijkheid van Cliëntenbelang Amsterdam leren deelnemers situaties te beoordelen op fysieke toegankelijkheid en praktische oplossingen te vinden voor knelpunten. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat Het doel van deze training is dat de deelnemers na afloop basiskennis hebben over de fysieke toegankelijkheid in en rondom gebouwen, ervaring hebben opgedaan in het beoordelen daarvan en kennis hebben van praktische oplossingen bij knelpunten. Werknemers die betrokken zijn bij de inrichting en het onderhoud van een locatie zoals beheerders, schoonmakers en leidinggevenden. De training wordt gegeven in groepen van maximaal 12 personen die aan de hand van adviesbladen kennis opdoen over de toegankelijkheid van een gebouw voor mensen met een fysieke beperking. Bovendien leren ze rechtstreeks in de praktijk door opdrachten op locatie. Eén dagdeel, maximaal 4 uur. De trainer is een bouwkundige en werkt bij deze module samen met een ervaringsdeskundige co-trainer. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 12 deelnemers. Bijzonderheden De aanwezigheid van een ervaringsdeskundige co-trainer maakt het hoe en waarom van richtlijnen direct inzichtelijk. Regels komen tot leven. VERDIEPING Professionals doelgroep: lichamelijke beperking 8

HERKENNEN VAN EN OMGAAN MET MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING VERDIEPING Professionals doelgroep: verstandelijke beperking Mensen met een (licht) verstandelijke beperking zijn niet altijd direct als zodanig te herkennen. De beperking vormt meestal pas een probleem bij het maken, begrijpen en nakomen van afspraken. Daarom ontwikkelde MEE Amstel en Zaan een verdiepingsmodule, in aansluiting op de basistraining herkennen van en omgaan met mensen met een verstandelijke beperking. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat Na deelname aan deze verdiepingsmodule weten de deelnemers wat het niveau van communiceren is van mensen met een (licht) verstandelijke beperking in relatie tot hun sociaal emotioneel functioneren. De totale training resulteert uiteindelijk in een verbeterde relatie en communicatie tussen de medewerker en de klant. Medewerkers van welzijnsorganisaties die te maken hebben of kunnen krijgen met mensen met een verstandelijke beperking. De training bestaat uit een combinatie van theoretische uitleg en het oefenen en bespreken van praktijksituaties. Daardoor ervaren de deelnemers rechtstreeks het effect van verschillende benaderingswijzen. Eén dagdeel, maximaal 4 uur. De training wordt gegeven door ervaren trainers vanuit MEE Amstel en Zaan. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 12 deelnemers. 9

BEJEGENING VAN MENSEN MET PSYCHISCHE PROBLEMATIEK: DE DO S EN DON TS Stichting De Omslag heeft deze cursus ontwikkeld voor medewerkers van welzijnsorganisaties in het kader van Welzijn Nieuwe Stijl. In deze cursus worden de onderwerpen en vragen op het gebied van psychische problematiek behandeld zoals de grens tussen normaal functioneren en het hebben van psychische of psychiatrische problematiek. Wat is normaal en wat is een psychiatrische diagnose? Wat zijn de symptomen, hoe ontstaan deze problemen en hoe ga je daar mee om? Deze en nog heel veel andere vragen worden tijdens de cursus in een afwisselend programma behandeld. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainer Certificaat Na afloop herkennen de cursisten de belangrijkste kenmerken van stemmingsstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, psychotische stoornissen en angststoornissen. Ze kunnen een aantal do s en don ts benoemen bij elk van de besproken ziektebeelden en preventieve maatregelen treffen bij het ontstaan van agressie. Bovendien kunnen de cursisten een aantal de-escalerende technieken en gespreksmodellen toepassen. Welzijnsmedewerkers die te maken hebben of krijgen met bezoekers met psychische problematiek. Er wordt in een interactieve werkvorm onder andere gebruik gemaakt van filmfragmenten, persoonlijke ervaringen van de cursisten, casuïstiekbespreking en oefensituaties. Vier dagdelen verspreid over twee dagen. De gecertificeerde trainer is gecertificeerd en is een GZ-psycholoog met ruime praktijkervaring, gespecialiseerd in de psychiatrie/psychopathologie. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 12 deelnemers. VERDIEPING Professionals doelgroep: psychische beperking 10

HERKENNEN EN OMGAAN MET KWETSBARE DOELGROEPEN: INDIVIDUELE ONDERSTEUNING BASIS Vrijwilligers kwetsbare doelgroepen algemeen Vrijwilligers maken vaak het eerste contact en begeleiden mensen in welzijnsactiviteiten. Om deze activiteiten toegankelijk te maken voor kwetsbare doelgroepen is het essentieel dat ook vrijwilligers zijn toegerust om met mensen met een beperking om te gaan. Kennis van de doelgroep en vaardigheden om hen te begeleiden zijn hiervoor onontbeerlijk. De Vrijwilligersacademie Amsterdam verzorgt voor vrijwilligers in de sector zorg en welzijn basistrainingen die hen een goede basis geven om hun werk te doen. Belangrijk onderdeel van de trainingen is het uitwisselen van ervaringen en gedachten, het bespreken van dilemma s en het oefenen van vaardigheden. Hier kunnen vrijwilligers elkaar inspireren en ondersteunen om kwetsbare doelgroepen zo goed en plezierig mogelijk te ondersteunen. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Certificaat Trainers Deze training heeft tot doel dat vrijwilligers helderheid krijgen over hun motivatie en hun positie en rol als vrijwilliger in relatie tot kwetsbare doelgroepen. Van daaruit leren ze effectief omgaan met als lastig ervaren gedrag en evenals met verlieservaringen. Daarbij leren ze afstand en nabijheid hanteren, hun communicatieve vaardigheden versterken, hun grenzen stellen en bewaken. Dit alles bevordert de kwaliteit van het werk dat de vrijwilligers doen en versterkt de toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Deze training is bedoeld voor vrijwilligers die individuele ondersteuning verlenen. Ervaren trainers bespreken en behandelen in drie avonden diverse onderwerpen. Het programma is actief en interactief. Drie dagdelen, maximaal 9 uur. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een erkend certificaat van deelname. De basistrainingen worden uitgevoerd door één van de vaste, gecertificeerde trainers van de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 14 deelnemers. 11

BEJEGENING VAN KWETSBARE MENSEN: ONDERSTEUNING GROEPSACTIVITEITEN De Vrijwilligersacademie Amsterdam verzorgt voor vrijwilligers in de sector zorg en welzijn basistrainingen die hen een goede basis geven om hun werk te doen. Vrijwilligers maken vaak het eerste contact en begeleiden mensen in welzijnsactiviteiten. Om deze activiteiten toegankelijk te maken voor kwetsbare doelgroepen is het essentieel dat ook vrijwilligers zijn toegerust om met mensen met een beperking om te gaan. Kennis van de doelgroep en vaardigheden om hen te begeleiden zijn hiervoor onontbeerlijk. Afhankelijk van het soort vrijwilligerswerk zijn er verschillende basistrainingen waaronder individuele ondersteuning en ondersteuning bij groepsactiviteiten. Deze training is bij uitstek geschikt voor vrijwilligers die groepen of groepsgewijze activiteiten begeleiden. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat Deze training heeft tot doel dat vrijwilligers helderheid krijgen over hun motivatie en hun positie en rol als vrijwilliger in relatie tot kwetsbare doelgroepen. Van daaruit leren ze effectief omgaan met als lastig ervaren gedrag en evenals met verlieservaringen. Daarbij leren ze afstand en nabijheid hanteren, hun communicatieve vaardigheden versterken. Zij krijgen inzicht in groepsdynamiek en leren hoe kwetsbare groepen op een goede manier kunnen deelnemen en zich welkom voelen. Deze training is bedoeld voor (nieuwe) vrijwilligers die met groepen werken, bijvoorbeeld in een inloophuis of huis van de wijk. Ervaren trainers bespreken en behandelen in drie sessies een scala aan onderwerpen. Het programma is actief en interactief. Drie dagdelen, maximaal 9 uur. De basistrainingen worden uitgevoerd door één van de vaste, gecertificeerde trainers van de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een erkend certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 14 deelnemers. BASIS Vrijwilligers kwetsbare doelgroepen algemeen 12

HERKENNEN EN OMGAAN MET MENSEN MET PSYCHIATRISCHE PROBLEMEN VERDIEPING Vrijwilligers doelgroep: psychische beperking De Vrijwilligersacademie Amsterdam verzorgt voor vrijwilligers in de sector zorg en welzijn vervolgtrainingen die aansluiten op de basistrainingen en die hen voorzien van extra kennis en vaardigheden. De trainingen gaan dieper in op onderwerpen uit de basistrainingen. Deze training gaat dieper in op onderwerpen als depressie, angst en psychose. Bovendien wordt stilgestaan bij de invloed van een psychiatrisch ziektebeeld op het dagelijks leven van iemand en hoe je daar mee om kunt gaan. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat Doel van de training is dat vrijwilligers na afloop inzicht hebben in de problemen die mensen met psychiatrische klachten ondervinden en hoe je hen kunt herkennen en ondersteunen. Deze training is bedoeld voor vrijwilligers die een basistraining hebben gevolgd en in dit onderwerp geïnteresseerd zijn. In deze vervolgtraining wordt ingegaan op de betekenis van depressieve en psychotische klachten en leren de vrijwilligers aan de hand van gesprekken met ervaringsdeskundigen hoe ze zo goed mogelijk met mensen met psychiatrische klachten kunnen communiceren. Daarnaast krijgen ze informatie en tips over hoe ze voor een cliënt of deelnemer iets kunnen betekenen en oefenen daarvoor met situaties uit hun eigen persoonlijke ervaring en hun ervaring als vrijwilliger. Twee dagdelen, maximaal 6 uur. De vervolgtrainingen worden uitgevoerd door één van de gecertificeerde trainers van de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een erkend certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 14 deelnemers. 13

BEJEGENING EN OMGAAN MET KWETSBARE DOEL- GROEPEN: KENNIS EN VAARDIGHEDEN OVER VERLIES Vrijwilligers maken vaak het eerste contact en begeleiden mensen in welzijnsactiviteiten. Om deze activiteiten toegankelijk te maken voor kwetsbare doelgroepen is het essentieel dat ook vrijwilligers in staat zijn om te gaan met het verlies dat mensen uit kwetsbare doelgroepen dikwijls (hebben) ervaren. Door welke processen gaat een mens heen na verlies van bijvoorbeeld baan, status of sociale contacten? Hoe krijg je daar inzicht in? Tijdens deze bijeenkomst krijgen deelnemers informatie, tips en tools om iemand te ondersteunen bij het verwerken van verlies. Ook wordt stil gestaan bij verlieservaringen van de deelnemers zelf. Deze training wordt aangeboden door de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat Na afloop van deze vervolgtraining hebben de vrijwilligers voldoende kennis opgedaan om iemand te ondersteunen bij het verwerken van verlies. Deze training is bedoeld voor vrijwilligers die de basistraining hebben gevolgd en in dit onderwerp geïnteresseerd zijn. Tijdens deze vervolgtraining leren vrijwilligers door welke verschillende processen iemand heen gaat die met verlies te maken heeft. Verder krijgen ze informatie en tips over hoe ze een cliënt of deelnemer die met verlies te maken heeft kunnen ondersteunen en oefenen daarvoor met situaties uit hun eigen persoonlijke ervaring en hun ervaring als vrijwilliger. Twee dagdelen, maximaal 6 uur. De vervolgtrainingen worden uitgevoerd door één van de gecertificeerde trainers van de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een erkend certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 14 deelnemers. VERDIEPING Vrijwilligers kwetsbare doelgroepen algemeen 14

TOERUSTEN VAN VRIJWILLIGERS IN HET OMGAAN MET KWETSBARE MENSEN: ONTDEK JE KWALITEITEN VERDIEPING Vrijwilligers kwetsbare doelgroepen algemeen Vrijwilligers maken vaak het eerste contact en begeleiden mensen in welzijnsactiviteiten. Om deze activiteiten toegankelijk te maken voor kwetsbare doelgroepen is het essentieel dat ook vrijwilligers zijn toegerust om met mensen met een beperking om te gaan. Kennis van de doelgroep en vaardigheden om hen te begeleiden zijn hiervoor onontbeerlijk. Iedereen heeft een aantal persoonlijke kwaliteiten. Vaak beschouwen we ze als gewoon, of zijn we ons er niet altijd van bewust. Toch is het goed om er eens bij stil te staan. Dit helpt vrijwilligers in hun (vrijwilligers)werk. Door bewustwording van de eigen kwaliteiten, is het mogelijk om beter aan te sluiten en zijn vrijwilligers beter in staat om zich in te zetten in het contact met mensen met een beperking. Dit versterkt betrokkenheid en verbetert de communicatie met kwetsbare mensen. Deze training wordt aangeboden door de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat Deze training heeft tot doel dat vrijwilligers zich bewust worden van hun kernkwaliteiten door vanuit hun kwaliteiten naar zichzelf en anderen te kijken en met anderen te communiceren. Deze training is bedoeld voor vrijwilligers die één van onze basistrainingen hebben gevolgd en in dit onderwerp geïnteresseerd zijn. Via het kernkwadrant worden kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën besproken en wisselen vrijwilligers ervaringen uit. Een dagdeel, maximaal 3,5 uur. De vervolgtrainingen worden uitgevoerd door één van de gecertificeerde trainers van de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een erkend certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 14 deelnemers. 15

TOERUSTEN VAN VRIJWILLIGERS IN HET OMGAAN MET KWETSBARE MENSEN: GRENZEN STELLEN In vrijwilligerswerk komen mensen vast en zeker situaties tegen waarin ze hun persoonlijke grens moeten bewaken. Soms moeten ze nee zeggen tegen een verzoek en vele. mensen hebben daar moeite mee. Door grenzen te stellen op een goede manier kunnen vrijwilligers bijdragen aan een veilig klimaat in welzijnsactiviteiten. Voor het welslagen van toegankelijk welzijn is dit erg belangrijk. In een duidelijk en veilig klimaat is de kans dat kwetsbare doelgroepen zich welkom voelen vele malen groter. De acceptatie van mensen in welzijnswerk wordt hiermee vergroot. Daarom zet de Vrijwilligersacademie Amsterdam deze training graag in voor vrijwilligers in welzijnswerk. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat In deze training leren vrijwilligers dan ook hun persoonlijke grens te stellen als maatje, buddy of vertrouwenspersoon, met behoud van een goede relatie met de ander. Deze training is bedoeld voor vrijwilligers die een basistraining hebben gevolgd en in dit onderwerp geïnteresseerd zijn. Tijdens twee bijeenkomsten staan vrijwilligers stil bij de verschillende grenzen die ze tegen kunt komen en ontdekken waar hun persoonlijke grenzen liggen. Verder komen ze erachter wat nee -zeggen soms zo ingewikkeld of moeilijk maakt en leren ze hoe ze dat toch zo goed mogelijk kunnen doen. Ze oefenen in het voeren van korte gesprekken met situaties uit de eigen praktijk. Twee dagdelen, 6 uur. De vervolgtrainingen worden uitgevoerd door één van de gecertificeerde trainers van de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een erkend certificaat van deelname. Aantal deelnemers De training biedt plaats aan maximaal 14 deelnemers. VERDIEPING Vrijwilligers kwetsbare doelgroepen algemeen 16

ORGANISATIE EN PROFESSIONALS: TOEGANKELIJKHEID IN DE PRAKTIJK INBEDDING Organisatie professionals De training Inbedding Toegankelijkheid is ontwikkeld door Uitvoeringsorganisatie OSA en leert deelnemers de opgedane kennis uit de gevolgde toegankelijkheidstrainingen duurzaam toe te passen in de organisatie. Ze krijgen ondersteuning bij het oplossen van praktische knelpunten en het ontwikkelen van beleid rond toegankelijkheid. Vanuit de ambitie van de organisatie wordt een inbeddingsplan opgesteld waarin alle facetten van toegankelijkheid aan bod komen. De deelnemers worden de dragers van toegankelijkheid in de organisatie. Zij leren de ambitie te behalen en anderen te motiveren voor de nieuwe werkhouding. Het gaat ten diepste om een cultuuromslag; een andere werkhouding. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Doel is dat de deelnemers antwoord kunnen geven op de vragen als Wat betekent toegankelijkheid voor onze organisatie en inhoud van activiteiten?, Wat betekent het voor het beleid? en Hoe kunnen verschillende groepen mensen met elkaar worden verbonden? De training sluit af met een concreet inbeddingsplan toegankelijkheid waarmee direct aan de slag gegaan kan worden. Managers en medewerkers die een sleutelrol gaan vervullen bij het toegankelijker maken van de organisatie ten behoeve van de doelgroepen en die daarvoor een andere werkhouding bij collega s willen bevorderen. Deelnemers zullen in groepen van 12 tot 15 personen op de werksituatie gerichte opdrachten krijgen die zij afwisselend in duo s of groepsverband uitwerken. Een huiswerkopdracht is onderdeel van de training. De totale tijdsduur van de training is 8 uur, opgedeeld in twee dagdelen van 4 uur. De tijdsinvestering van de huiswerkopdracht is afhankelijk van de status van toegankelijkheid in de eigen organisatie en wordt geschat op minimaal 4 en maximaal 12 uur. Trainers Certificaat Bijzonderheden De trainers hebben zowel inhoudelijke kennis van toegankelijkheid als wel bedrijfskundige kennis om de inbedding in de organisatie te kunnen begeleiden. MEE Amstel en Zaan en Uitvoeringsorganisatie OSA verzorgen de deskundige trainers. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een certificaat van deelname. Indien de organisatie expliciet een toegankelijkheidsbeleid heeft, kan deze trainingsmodule in onderling overleg aangepast ingevuld worden. Denk daarbij aan het koppelen van toegankelijkheidsbeleid aan een kwaliteitskeurmerk, de inzet van ervaringsdeskundigen en het vormgeven van gemengd aanbod. 17

COÖRDINATOREN EN VRIJWILLIGERS: TRAIN DE TRAINER De Vrijwilligersacademie Amsterdam heeft een schat aan kennis en ervaring in huis met betrekking tot het werken met vrijwilligers. Door intensieve samenwerking met de partnerorganisaties in zorg en welzijn, is er veel praktijkgerichte kennis verzameld. Om deze kennis te delen en te verspreiden heeft Vrijwilligersacademie een Train de Trainer methodiek ontwikkeld. Coördinatoren worden toegerust om vrijwilligers en activiteiten zodanig te begeleiden dat vrijwilligers, deelnemers en kwetsbare mensen zich (h)erkend voelen. Doel Doelgroep Werkvorm Tijdsinvestering Trainers Certificaat Dankzij deze module kunnen coördinatoren zelfstandig werken met competenties en verwachtingenmanagement. De getrainde trainers zijn in staat om te beoordelen wat een vrijwilliger inhoudelijk nog nodig heeft om zijn werk goed te doen en denken in functieprofielen. Zij kunnen vrijwilligers zodanig begeleiden dat hun inzet bijdraagt aan de toegankelijkheid van de activiteiten voor kwetsbare doelgroepen. Bovendien kunnen zij de training geven aan anderen binnen hun organisatie zodat ze de opgebouwde kennis en ervaring doorgeven. De inbeddingsmodule Train de Trainer is gericht op personen die vrijwilligers coördineren en begeleiden. In praktijk zijn dit vaak zelf ook vrijwilligers. Echter binnen dit programma deskundigheidsbevordering is gekozen om de module ook aan professionals aan te bieden met dezelfde taak. In deze module wordt stilgestaan bij vragen als Hoe zorg je ervoor dat vrijwilligers zich meer openstellen voor kwetsbare groepen?, Hoe begeleid je vrijwilligers hierbij?, Wat voor afspraken maak je met hen? en Wat zijn de noodzakelijke randvoorwaarden hiervoor? 14 uur, verdeeld over 2 dagen of 5 dagdelen. De training wordt uitgevoerd door één van de gecertificeerde trainers van de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Ja, de cursisten ontvangen na afloop een certificaat van deelname. INBEDDING Coördinatie vrijwilligers + professionals 18

PROJECTORGANISATIE Meer over de organisaties achter de trainingen Toegankelijk Welzijn Cliëntenbelang Amsterdam Cliëntenbelang Amsterdam is een onafhankelijke belangenbehartiger met een duidelijk doel: de kwaliteit van leven verbeteren van mensen die dat hard nodig hebben. Denk aan chronisch zieken, ouderen, mantelzorgers, en iedereen met een psychische aandoening of een lichamelijk of verstandelijke beperking. Wij behartigen de belangen op terreinen zoals zorg en welzijn, onderwijs, vervoer, toegankelijkheid, arbeid en inkomen. Cliëntenbelang Amsterdam kent de volgende drie kerntaken: Signalering, onder meer bestaande uit klachtopvang, het bundelen van signalen en het toetsen van (gemeentelijk) beleid. Collectieve belangenbehartiging, onder meer bestaande uit de vertegenwoordiging van mensen met een beperking en mantelzorgers. In het bijzonder van kwetsbare groepen die niet voor zichzelf kunnen opkomen. Service, onder meer bestaande uit het aanbieden van trainingen, cursussen en activiteiten voor lidorganisaties en overige achterban. Ook externe partijen kunnen hiervoor een beroep doen op Cliëntenbelang Amsterdam. Kijk voor meer informatie op www.clientenbelangamsterdam.nl MEE Amstel en Zaan MEE is er voor iedereen die als gevolg van een chronische ziekte of een beperking op lichamelijk, verstandelijk of cognitief gebied te maken heeft met complexe vraagstukken, of problemen ondervindt met zelfredzaamheid of maatschappelijke participatie. Ook direct betrokkenen, zoals familie en mantelzorgers, verwijzers en andere professionals kunnen met vragen contact opnemen. Wat biedt MEE Op professionele en onafhankelijke wijze biedt MEE Tijdelijke cliëntondersteuning op maat Informatie en advies Cursussen en groepen MEE Amstel en Zaan verzorgt een cursus Herkennen van en omgaan met mensen met een (licht) verstandelijke beperkingen voor externe partijen. Kijk voor meer informatie op www.meeaz.nl 19

De Regenboog Groep / Amsterdamse Vriendendiensten De Regenboog Groep is een netwerkorganisatie die beschikt over een uitgebreid en gevarieerd aanbod op het gebied van informele zorg, activering, opvang en hulpverlening. Zowel op het gebied van informele zorg als op het gebied van laagdrempelige opvang is De Regenboog Groep de grootste aanbieder in Amsterdam. De organisatie kan bogen op jarenlange ervaring in het werken met vrijwilligers en kwetsbare burgers. Het aanbod richt zich op mensen met een chronische psychiatrische stoornis, ernstige psychosociale problemen en/of verslavingsproblematiek. Onze dienstverleners en ondersteuners zijn voor het grootste deel vrijwilligers en/of ervaringsdeskundigen. Zij worden begeleid door professionals. Amsterdamse Vriendendiensten is een onderdeel van de afdeling Informele Zorg van De Regenboog Groep. Zij zet zich in voor mensen die vanwege psychische of psychiatrische problemen weinig contact hebben met andere mensen. Dat doet zij onder andere door een vrijwilliger te koppelen aan iemand uit de doelgroep. Als het klikt gaan de maatjes een jaar lang eens in de twee weken van alles met elkaar ondernemen. Daarnaast organiseert de Vriendendiensten diverse groepsactiviteiten. Kijk voor meer informatie op www.deregenboog.org en www.vriendendiensten.nl Onderdeel van De Regenboog Groep De Omslag Stichting De Omslag is een onafhankelijke, ideële project- en netwerkorganisatie voor vraagstukken op het gebied van activering en arbeid. De Omslag vormt op het gebied van participatie de spil voor een groot aantal organisaties in de geestelijke gezondheidszorg, maatschappelijke opvang, verslavingszorg, gehandicaptenzorg, welzijn en onderwijs. De Omslag ondersteunt deze organisaties bij het realiseren van maatschappelijke participatie van mensen met een beperking. Dat doen we onder andere door kennisdeling, het matchen van vraag en aanbod, het initiëren en begeleiden van diverse projecten voor de doelgroep en het geven van ondersteuning en advies aan professionals. Door middel van een sterk procesmatige en projectmatige manier van werken, brengt De Omslag partijen bij elkaar en verwezenlijkt gemeenschappelijke ambities op het terrein van dagbesteding, scholing en arbeid in zorg en welzijn. Kijk voor meer informatie op www.deomslag.nl 20

Vrijwilligersacademie Amsterdam De Vrijwilligersacademie Amsterdam heeft een exclusief trainingsaanbod voor vrijwilligers in zorg en welzijn. Zij kunnen zich oriënteren op vrijwilligerswerk, vaardigheden ontwikkelen en kennis verdiepen via trainingen en themabijeenkomsten. Over Uitvoeringsorganisatie OSA en de Vrijwilligersacademie Werving en deskundigheidsbevordering vrijwilligers in zorg en welzijn De Vrijwilligersacademie Amsterdam neemt de werving en training voor alle vormen van vrijwillige inzet in zorg en welzijn op zich. Daardoor zijn de vrijwilligers op verschillende terreinen inzetbaar, kunnen de wachtlijsten worden verkort en de kwaliteit van de zorg worden verhoogd. De Vrijwilligersacademie heeft tot doel het aanbod aan training en deskundigheidsbevordering zoveel mogelijk te bundelen en het aantal startmomenten per jaar te verhogen. Het trainingsaanbod van de Vrijwilligersacademie Amsterdam bestaat uit 4 niveaus: oriëntatie, basis, vervolg en verdieping. Oriëntatiebijeenkomsten zijn gratis en open voor iedereen. Basistrainingen zijn er voor vrijwilligers die zich inzetten in de informele zorg, via één van onze partnerorganisaties. Daarna is er voor deze vrijwilligers nog een nascholingsprogramma: specifieke vervolgtrainingen en verdiepingsbijeenkomsten. Het belangrijkste onderdeel van alle trainingen en bijeenkomsten voor vrijwilligers is het uitwisselen van ervaringen, het bespreken van dilemma s en het oefenen van vaardigheden. Kijk voor meer informatie op www.vrijwilligersacademie.net Uitvoeringsorganisatie OSA Uitvoeringsorganisatie OSA is een volledige dochter van de Vereniging OSA, een sectoraal platform voor welzijnsorganisaties en andere sociaal ondernemers. De OSA ondersteunt de lokale overheden, maatschappelijke organisaties en burgers bij het realiseren van maatschappelijke doelstellingen door initiëren, uitvoeren en bemensen van projecten. Uitvoeringsorganisatie OSA doet dat zonder winst-, maar mét investeringsoogmerk. Zij zijn zakelijke dienstverleners die werken vanuit kracht en maatschappelijke bevlogenheid. Naast de ondersteuning van samenwerkingsprojecten biedt Uitvoeringsorganisatie OSA een brede range van ondersteuningsproducten, zoals organisatiescan, effectmeting, projectbegeleiding, training, coaching en workshops. Ze hebben ruime ervaring op gebieden: toegankelijkheid, participatie, arbeidsmarkttoeleiding, mobiliteit, sociale firma s, innovatie, motiverende gespreksvoering en organisatievertegenwoordiging. Kijk voor meer informatie op www.osa-amsterdam.nl 21

22

AANMELDEN Wanneer u belangstelling heeft om deel te nemen, maken wij graag een afspraak voor een kennismakingsgesprek. Voor algemene informatie over de trainingen en het aanmelden van uw organisatie kunt u contact opnemen met: Aanmelden Mattheus Hofland, projectcoördinator Uitvoeringsorganisatie OSA Baarsjesweg 154-1 1057 HM Amsterdam t 020-412 50 10 m 06-28 74 55 45 e m.hofland@osa-amsterdam.nl 23

Mogelijk gemaakt door