Beleving van milieu 2012 Gemeente Amersfoort Zwaantina van der Veen Oktober 2012 Milieubewust handelen is gewoner geworden. Er zit groei in de mate waarin Amersfoorters een bijdrage leveren om de stad energieneutraal te maken. Aandachtspunt blijft wel het verschil tussen zeggen en werkelijk doen. In vergelijking met is wel uit de Stadspeiling gebleken dat dit verschil kleiner is geworden. Bij de onderwerpen duurzame energie en het beperken van afval is het verschil tussen bereidheid en daadwerkelijk doen het grootst. Hier lijkt voor de gemeente de meeste winst te behalen. Voor de toekomst lijkt er ook veel bereidheid te zijn om elektrische te gaan rijden of biobrandstof/ aardgas te gaan tanken. Qua energiebesparing in huis is er op het gebied van zonnepanelen de meeste winst te behalen. Dit blijkt ook uit de informatiebehoefte die er is over subsidiemogelijkheden op dit gebied. Aanleiding De afdeling Milieu heeft een milieubeleidsplan opgesteld met daarin de thema s water, bodem, lucht, geluid, afval, gezondheid & externe veiligheid, energie & klimaat en flora & fauna. Dit plan liep tot 2011, maar is in 2011 met 2 jaar verlengd door de gemeenteraad. Aan de speerpunten/ milieuthema s in dit beleidsplan zijn doelstellingen gekoppeld en deze doelstellingen zijn uitgewerkt in indicatoren op drie niveaus: prestatie-indicatoren (wat hebben we gerealiseerd), effectindicatoren (wat zien we er van terug) en belevingsindicatoren (hoe wordt het beleefd). De afdeling Milieu heeft hierin streefwaarden geformuleerd en wil weten wat de ontwikkelingen zijn binnen de verschillende milieuthema s. Hierover heeft de afdeling in en 2011 gerapporteerd in de Milieubalans. De metingen op het gebied van de prestatie-indicatoren en effectindicatoren heeft de afdeling Milieu zelf verricht. De meting van de belevingsindicatoren kan Milieu niet zelf uitvoeren. Onderzoek & Statistiek (O&S) heeft voor de meting van de belevingsindicatoren in het onderzoek beleving van milieu uitgevoerd op basis van vragen in de Stadspeiling. O&S is gevraagd om de beleving van het milieu onder Amersfoorters opnieuw te meten en deze uitkomsten te vergelijken met. De uitkomsten kan de afdeling gebruiken bij het evalueren van het milieubeleidsplan en het opstellen van het nieuwe plan in 2013. Onderzoeksopzet De Stadspeiling is gehouden onder 1350 Amersfoorters in de leeftijd van 18 tot 85 jaar (exclusief bevolking in tehuizen en instellingen). Deze inwoners heeft O&S via een steekproef uit het bevolkingsregister getrokken. De respondenten in de steekproef kregen eind mei een schriftelijke uitnodiging met een verwijzing naar de vragenlijst op internet. Bewoners zonder internet konden telefonisch een papieren vragenlijst met retourenvelop aanvragen. Begin juni heeft O&S een gerichte herinnering gestuurd en half juni een tweede herinnering (beide met een verwijzing naar de digitale vragenlijst en zonder papieren vragenlijst). Deze methode leverde 542 ingevulde vragenlijsten op. Dit is een netto respons van 40%. In, toen de Stadspeiling nog huis-aan-huis opgehaald werd, was de respons 66%. Hoewel de respons duidelijk lager is dan in, zijn er geen aanwijzingen dat dit van invloed is op de aard van de antwoorden. De betrouwbaarheid van de uitkomsten wordt verbeterd, doordat de uitkomsten achteraf gewogen
worden naar stadsdelen en bewonerskenmerken, zodanig dat de respondenten een betere afspiegeling vormen van de Amersfoortse populatie. De vragen zijn tevens aan het AmersfoortPanel gesteld. Dit heeft O&S gedaan omdat het onderzoek in de toekomst eventueel alleen via het panel gehouden kan worden. De uitkomsten van het AmersfoortPanel neemt O&S niet mee in deze rapportage, omdat dit de vergelijkbaarheid met naar verwachting zal verkleinen. Bekendheid doelstelling bereidheid Ruim kwart kent doelstellingen 2030 Van alle Amersfoorters is 28% bekend met de doelstelling in het milieubeleidsplan om als stad in 2030 CO2-neutraal te zijn. De rest is hier (nog) niet van op de hoogte. In was deze bekendheid 21% en deze is dus toegenomen. Bekendheid met doelstelling 2012 28% 72% 21% 79% 0% 20% 40% 60% 80% 100% bekend onbekend Bereidheid en gedrag Bereidheid groot, in praktijk brengen wisselend De uitvoering van het milieubeleidsplan slaagt alleen als Amersfoorters bereid zijn om hieraan een bijdrage te leveren. Aan de hand van 8 deelvragen is deze bereidheid gepeild. Het gaat dan om bewoners die de bereidheid al getoond hebben ( ik doe het al ) en die dit nog niet doen, maar wel bereid zijn ( ik ben bereid ). In het algemeen blijkt de bereidheid om een bijdrage te leveren groot, maar is de praktijk wisselend. Zo zijn veel mensen bereid om verder te investeren in een energiezuinig huis, maar het grootste deel hiervan doet dat nog niet. 2 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012
Bereidheid maatregelen te nemen eenvoudig energie besparen 2012 fiets of ov gebruiken in stad 2012 investeren in energiezuinig huis 2012 duurzame energie gebruiken 2012 * beperken van afval 2012 elektrisch gaan rijden 2012 * tanken biobrandstof/aardgas 2012 inzetten milieu in de buurt 2012 0% 20% 40% 60% 80% 100% doet het al bereid *Dit is niet gemeten in Meeste bereidheid voor energie besparen en gebruik fiets/ov De meeste bereidheid is er voor het besparen van energie en het gebruiken van de fiets of het openbaar vervoer voor korte stadsritten. Hiertoe is respectievelijk 94% en 91% bereid en een meerderheid hiervan doet dit ook al. Praktijk blijft wat achter bij overige maatregelen Bij de overige mogelijke maatregelen om een bijdrage te leveren aan de duurzaamheiddoelstelling blijft de praktijk van het daadwerkelijk doen wat achter bij de bereidheid. Zo wil 40% wel gaan investeren in een energiezuinig huis, maar 28% doet dit. Een zelfde beeld is te zien bij het gebruik van duurzame energie, beperken van afval en het inzetten voor milieu in de buurt. Ook bij elektrisch gaan rijden en gebruik maken van biobrandstof of aardgas voor de auto blijft het daadwerkelijke gedrag achter bij de intentie. Op deze laatste twee punten hangt dit uiteraard ook samen met de beperkte mogelijkheden op dit terrein. Meer gebruik van fiets en ov in stad In vergelijking met zijn er meer inwoners die de fiets of het openbaar vervoer gebruiken voor stadsritten. Ook geven in 2012 meer Amersfoorters aan dat ze al op eenvoudige manieren energie 3 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012
besparen, investeren in een energiezuinig huis en afval beperken. Het verschil tussen praktijk en bereidheid is op deze punten afgenomen. Wat betreft de bereidheid als men het nog niet doet, zijn er geen significante verschillen. Deze is dus gelijk gebleven. Verwachte maatregelen om woning energiezuiniger te maken Over het energiezuiniger maken van de woning zijn ook verdere vragen gesteld. Uit de vraag hierover blijkt dat de meeste inwoners in een huis wonen dat al dubbel glas heeft. Ook dakisolatie en spouwmuurisolatie heeft een meerderheid. Dit is logisch omdat veel huizen tegenwoordig standaard hiermee opgeleverd worden. Zonnepanelen en een zonneboiler zijn minder gangbaar. Maar zonnepanelen is van alle mogelijke energiemaatregelen wel de maatregel waartoe de grootste groep bereid is. Zo verwacht 14% van de Amersfoorters met een koopwoning de komende 5 jaar zonnepanelen aan te schaffen. dubbel glas (HR++ glas) dakisolatie spouwmuurisolatie vloerisolatie zonnepanelen zonneboiler 0% 20% 40% 60% 80% 100% heeft 't al bereid Geld en al energiezuinig huis belangrijkste redenen om niet te investeren Van de personen die aan hebben gegeven dat ze verwachten geen maatregelen te nemen en die niet alle maatregelen al genomen hebben, noemt 34% als reden dat het huis al energiezuinig is. Een andere grote groep (31%) gaat het niet doen, omdat zij de maatregelen te duur vinden. Onvoldoende kennis, gedoe en het niet belangrijk vinden zijn van ondergeschikt belang (respectievelijk 9, 5 en 2% noemde dit als belangrijkste reden). Positief over samen met buurtgenoten energiemaatregelen nemen Inwoners zijn over het algemeen positief over het samen met straatbewoners / buurtgenoten maatregelen nemen om hun huis energiezuiniger te maken. Zo geeft 46% aan dat zij dit zeker zullen overwegen als buren dat samen gaan doen. Verder geeft 44% aan dan misschien maatregelen te nemen en daarover na te denken. Een grote minderheid zou niet mee doen (7%) of weet niet of hij of zij mee zou doen (3%). 4 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012
Houding als buurtgenoten samen maatregelen nemen voor energiezuiniger huis 7% 3% 44% 46% zou dat zeker overwegen zou er over nadenken zou er niet aan meedoen weet niet / geen mening Mening van inwoners over milieumaatregelen Bewaken milieuregels bedrijven en zwerfvuil verwijderen belangrijkste taken gemeente Uit de vraag waar de gemeente haar inspanningen op het gebied van natuur en milieu vooral op moet richten, blijkt dat inwoners het bewaken van milieuregels van bedrijven en het verwijderen van zwerfvuil het meest belangrijk vinden. Gemeentelijke taken waar ze minder belang aan hechten, zijn het bestrijden van geluidshinder en voorlichting aan inwoners over duurzaamheid of energiebesparing. 5 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012
Mening inwoners over belang milieumaatregelen gemeente bewaken milieuregels bedrijven zwerfvuil verwijderen goede fietsverbindingen goede afvalscheiding goede fietsstalling in de binnenstad onderhouden van openbaar groen stimuleren duurzaam ondernemen scholen helpen bij natuur- en milieuonderwijs meer ruimte voor natuur in de wijk stimuleren gebruik milieuvriendelijke materialen stimuleren van milieuvriendelijke initiatieven milieuvriendelijke voorzieningen voorlichting over energiebesparing voorlichting en educatie 2012 bestrijden van geluidshinder in de wijk 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 Opmerking: de mate waarin inwoners de maatregelen belangrijk vinden is omgerekend naar een gemiddelde score. De omrekening is als volgt: zeer belangrijk = 3, belangrijk = 2, niet (zo) belangrijk = 1. Dit maakt het mogelijk om antwoorden in één cijfers samen te vatten. Openbaar groen en natuur in wijk wat minder belangrijk in Opvallend is dat inwoners het zorgen voor meer ruimte voor natuur in hun wijk en het onderhouden van openbaar groen iets minder belangrijk vinden dan in. Dit sluit aan bij de veranderende ideeën hierover dat dit niet meer alleen de taak van de gemeente is, maar ook van burgers. Verder valt op dat voorlichting en educatie aan inwoners over duurzaamheid wel laag scoort qua belang, maar dat het ervaren belang hiervan ten opzichte van wel wat gegroeid is. Meeste aandacht naar zwerfvuil en goede fietsverbindingen Er is ook gevraagd welk van de bovenstaande maatregelen de meeste aandacht van de gemeente moet krijgen. Hier konden inwoners drie onderwerpen kiezen. Uit deze vraag blijkt dat zwerfvuil 6 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012
verwijderen en goede fietsverbindingen voor inwoners bovenaan staan qua prioriteit. Deze aspecten werden ook vaak als (zeer) belangrijke taken van de gemeente gezien. Ook hier scoort voorlichting laag en dit hoeft van de inwoners dus niet de meeste aandacht te krijgen. Belangrijkste taak gemeente zwerfvuil verwijderen goede fietsverbindingen bewaken milieuregels bedrijven onderhouden van openbaar groen goede afvalscheiding bestrijden van geluidshinder in de wijk goede fietsstalling in de binnenstad scholen helpen bij natuur- en milieuonderwijs milieuvriendelijke voorzieningen stimuleren duurzaam ondernemen stimuleren gebruik milieuvriendelijke materialen stimuleren van milieuvriendelijke initiatieven meer ruimte voor natuur in de wijk voorlichting over energiebesparing voorlichting en educatie 2012 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Informatiebehoefte Meeste behoefte aan informatie over subsidiemogelijkheden en duurzame energie Ook is er gevraagd over welke milieuonderwerpen inwoners geïnformeerd willen worden door de gemeente. Zij hebben vooral behoefte aan informatie over duurzame energie en subsidiemogelijkheden voor milieuvriendelijke voorzieningen. Weinig vraag is er naar informatie over bodemkwaliteit, schone auto s, natuurvriendelijk tuinieren en straling. Zo n drie op de tien inwoners hoeft overigens over geen van deze onderwerpen informatie te ontvangen van de gemeente. Minder behoefte aan informatie over energiebesparing en luchtkwaliteit Op het gebied van energiebesparing, luchtkwaliteit en straling neemt de informatiebehoefte af. In het algemeen neemt de informatievraag wat af, want in gaf 23% aan geen behoefte te hebben aan informatie van de gemeente over milieuonderwerpen en in 2012 is dit 29%. 7 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012
subsidie milieuvriendelijke voorzieningen duurzame energie energiebesparing luchtkwaliteit / luchtvervuiling kwaliteit van het oppervlaktewater duurzaam inkopen / consumeren gezond binnenklimaat afvalbeperking afvalinzameling / afvalscheiding straling natuurvriendelijk tuinieren schone auto's bodemkwaliteit geen behoefte aan informatie 2012 0% 10% 20% 30% 40% Bekendheid en bezoek CNM Driekwart kent centrum en ruim helft bezocht het ooit Aan Amersfoorters is gevraagd in hoeverre ze het gemeentelijke Centrum voor Natuur en Milieu kennen en wel eens bezocht hebben. Hieruit blijkt dat 74% het kent en dat ruim de helft van alle inwoners (53%) hier wel eens geweest is. Daarmee is het de bekendheid en het bezoek ongeveer hetzelfde als in toen 72% het kende en 50% het had bezocht. Afvalscheiding 69% Amersfoorters tevreden over afvalinzameling Een ander thema is afval en afvalscheiding. Van alle Amersfoorters geeft 69% aan dat ze tevreden zijn met de mogelijkheden om het afval te scheiden. Ruim een kwart (27%) is hierover niet (helemaal) tevreden. De overige 4% heeft hier geen mening over. De tevredenheid over de afvalinzameling is vergelijkbaar met toen 68% hierover tevreden was. Te weinig afvalsoorten ingezameld is meest gehoorde klacht Als inwoners niet tevreden zijn met de afvalscheidingmogelijkheden, dan komt dit doordat er te weinig soorten afval ingezameld worden (bijvoorbeeld geen blik). Dit noemt 37% van inwoners die niet tevreden zijn. Andere redenen voor onvrede zijn te weinig bakken voor kunststof (27% van de 8 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012
inwoners die niet tevreden zijn), afval dat niet vaak genoeg opgehaald wordt (22%), te kleine afvalbakken (22%) en te weinig papierbakken in de buurt. Verder geven veel mensen (34%) aan dat ze om een overige reden niet tevreden zijn. Uit de gegeven antwoorden blijkt dat dit vaak gaat om bewoners van appartementen waar gft en restafval helemaal niet gescheiden kan worden. Verder is een veel genoemde klacht dat het scheiden van plastic te weinig gefaciliteerd wordt. Deze inwoners vinden dat ook plastic opgehaald moet worden, in containers of in hiervoor verstrekte zakken. Verder wordt er vaak opgemerkt dat het gft-afval in ieder geval in de zomer vaker opgehaald moet worden. Een greep uit de gegeven antwoorden: Het zou erg stimulerend werken als het plastic ook gewoon wordt opgehaald in plaats van dat je zelf met immense zakken moet gaan zeulen. Ik zou graag gft willen scheiden. Dit kan nu nog niet. (aldus een inwoner van een appartement) Met name de beperkte capaciteit van de GFT-container en het slechts eens per twee weken ophalen van het afval leidt er toe dat in het seizoen van maart tot en met oktober enorme voorraden tuinafval ontstaan. Onderwerpen waar juist weinig onvrede over is, zijn de informatievoorziening en de kledingbakken. Geluidsoverlast Verkeer belangrijkste oorzaak geluidsoverlast Een ander onderdeel van het gemeentelijke milieubeleid is geluidsoverlast. Uit de vragen hierover blijkt dat inwoners het meest last hebben van geluidsoverlast door verkeer. Zo geeft 28% van de inwoners aan dat ze hiervan een beetje overlast ervaren en 11% ervaart hier veel overlast van. Het blijkt vooral te gaan om geluidsoverlast door auto s en brommers. Van de personen die last hebben van geluidsoverlast door verkeer geeft 89% aan dat zij overlast ervaren van auto s en 67% van brommers / scooters. Geluidsoverlast door bussen of vrachtverkeer en trein komt minder voor (respectievelijk 45% en 16% noemt dit). 9 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012
28% beetje geluidsoverlast verkeer 61% 11% veel geluidsoverlast verkeer geen geluidsoverlast verkeer 29% van inwoners ervaart geluidsoverlast van buren Bijna een kwart van de inwoners (24%) ervaart een beetje geluidsoverlast van de buren en 5% heeft hier veel last van. Zeven op de tien inwoners geven echter aan dat geluidsoverlast door buren bij hen niet voorkomt. 71% 24% 5% beetje geluidsoverlast buren veel geluidsoverlast buren geen geluidsoverlast buren Overig overlast vooral door evenementen en (hang)jongeren Verder komt bij 23% van de inwoners andere vormen van geluidsoverlast voor. Bij 18% gaat het om een beetje overlast en 5% heeft vaak last van overige vormen van geluidsoverlast. Bij overige vormen van geluidsoverlast is er gevraagd in hoeverre dit gaat om overlast van industrie/ bedrijven, evenementen of horeca. Hierbij blijkt het vaak te gaan om overlast door evenementen. Verder gaat het vaak om nog overig overlast, dus buiten industrie/ bedrijven, evenementen en horeca om. 10 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012
Inwoners blijken dan last te hebben van geluidsoverlast door (hang)jongeren in de buurt die veel lawaai maken. 77% 18% 5% beetje overige geluidsoverlast veel overige geluidsoverlast geen overige geluidsoverlast 11 Beleving van milieu, Stadspeiling 2012