1/5 Kindergeneeskunde Borstvoeding voor een couveusebaby Inleiding Een vroeggeboorte komt meestal onverwacht. Ook na een gewone zwangerschap kan het gebeuren dat uw kindje meteen na de geboorte in een couveuse moet, omdat hij te klein is of ziek blijkt te zijn. Ook, of misschien juist, voor deze kindjes is borstvoeding de meest optimale voeding. Misschien mag u uw baby niet direct vasthouden en aan de borst laten drinken. Toch kan u wel uw moedermelk aan uw baby geven. Houd rekening met het feit dat niet alles zo vanzelfsprekend is, als meestal bij volgroeide en gezonde baby s het geval is. Borstvoeding voor een couveusebaby is een extra uitdaging, en geeft uiteindelijk vaak veel voldoening. Deze folder geeft u informatie over borstvoeding in het algemeen, en borstvoeding bij een couveusebaby in het bijzonder. Voordelen van borstvoeding Borstvoeding is de beste voeding die u uw kind kan geven. We noemen enkele voordelen: Moedermelk is afgestemd op de behoeften van de baby. Als u te vroeg bevallen bent, maken uw borsten melk aan die speciaal is afgestemd op de behoeften van de premature baby. Er zitten meer eiwitten, mineralen, groeifactoren en antistoffen in dan na een voldragen zwangerschap. Moedermelk beschermt tegen infecties en verhoogt de weerstand. Moedermelk vermindert de kans op allergie. Moedermelk is licht verteerbaar. Borstvoedingskinderen hebben vaak minder ontlastingsproblemen dan kinderen met flesvoeding. Het geven van borstvoeding bevordert de binding tussen moeder en kind. Algemeen In elke borst liggen de melkklieren in trosjes rond een aantal melkkanaaltjes. Deze monden in de tepel uit. Spiercellen die zich om de melkklieren heen bevinden zorgen ervoor dat de melk naar voren gebracht worden. Twee hormonen spelen een belangrijke rol bij de regulatie van de melkproductie: prolactine en oxytocine. Prolactine zorgt voor de aanmaak van moedermelk, oxytocine zorgt ervoor dat de opgeslagen melk naar voren wordt gestuwd. De kwaliteit van moedermelk is altijd goed. In de loop van de voeding verandert de melk enigszins van samenstelling. Het vetgehalte neemt toe naarmate de borst leger raakt. Het laatste deel van de voeding - de achtermelk - levert dus een groot aandeel in de energievoorziening.
2/5 Kolven Vaak zal een couveusebaby nog niet meteen aan de borst kunnen en mogen drinken. Om de productie van de moedermelk toch goed op gang te brengen is het belangrijk dat u zo snel mogelijk begint met kolven. In het ziekenhuis maak u meestal gebruik van een automatische elektrische kolf. Ook voor thuis zijn er verschillende kolfapparaten te huur en te koop. Meer informatie over afkolven vindt u in de folder Afkolven van moedermelk. Zodra uw baby mag beginnen met voeding, maar dit nog niet zelf kan drinken, zal de door u gekolfde melk via een maagsonde dit is een slangetje dat via de neus naar het maagje van u baby gaat worden toegediend. Ook al kolft u nog maar kleine beetjes, juist de eerste melk, het colostrum, is van groot belang voor uw baby. Kangoeroeën of buidelen Zodra de conditie van u baby het toelaat, kunt u gaan buidelen. Uw baby ligt dan met alleen een luier aan tegen uw blote bovenlichaam. Een warme doek of uw eigen kleding zorgt ervoor dat hij niet afkoelt. Tijdens het kangoeroeën kan u u baby al in de buurt van de tepel leggen. Als de baby wat ouder is, kan hij wat gaan sabbelen of zoeken aan de borst. Tijdens het buidelen is het ook een goed moment om sondevoeding te geven. De baby associeert dan het gevoel van gevoed worden met de geur en smaak van de tepel. Overigens is het kangoeroeën zeker ook voor vaders weggelegd. Vraag de verpleegkundige om de informatiefolder over kangoeroeën. Het aanleggen van de baby Als de baby echt aan de borst mag gaan drinken is het belangrijk dat hij goed aangelegd wordt. Verwacht niet dat hij meteen gretig aan de borst zal drinken. In het begin gaat het vooral om het oefenen. Let op de volgende aandachtspunten: Zowel moeder als kind hebben een ontspannen houding. Zorg voor zoveel mogelijk privacy. De baby ligt met hoofd en lichaam in één lijn, dicht tegen de moeder aan. Het hoofdje van de baby ligt vrij en naar de moeder toegewend, zodat hij het niet hoeft te draaien om bij de tepel te kunnen. Het mondje ligt net iets lager dan de tepel zodat de tong goed onder de tepel kan komen. De moeder wacht tot de mond van de baby opengaat. Door met de tepel de onderlip van de baby aan te raken of zachtjes tegen het kinnetje te drukken gaat de tong naar beneden en wordt de hapreflex gestimuleerd. Als het mondje wijd open is, brengt u de baby naar de borst (dus niet de borst naar de baby). De baby moet de tepel en een zo groot mogelijk deel van de tepelhof in zijn mond nemen. De tong van de baby ligt gedurende de hele voeding onder de tepel en maakt samentrekkende en uitrekkende bewegingen onder de tepel en tepelhof. Hierdoor worden de melkreservoirs in de borst steeds geleegd.
3/5 Houdingen bij het voeden U kunt zelf het beste beoordelen in welke houding u prettig kunt voeden. Zorg er wel voor dat u ontspannen zit met goede ondersteuning, zodat u de baby niet te veel hoeft te tillen waardoor u pijnlijke schouders of spierpijn zou kunnen krijgen. Er zijn verschillende houdingen mogelijk: Liggend op de zij Ga zo ontspannen mogelijk op uw zij liggen, trek het hoofdkussen stevig op uw schouder. Uw onderste arm ligt om de baby heen of onder uw hoofd en hoofdkussen. Leg de baby met de beentjes dicht tegen u aan. De buik van de baby komt tegen uw buik. Maakt de baby zoek en hapbewegingen, dan brengt u hem met uw andere hand zachtjes naar uw borst. Met een opgerolde handdoek of een dekentje in zijn rug blijft hij goed op zijn zij liggen. Zittende houding (madonnahouding) Hierbij gaat u ontspannen, maar wel goed rechtop zitten. Bij voorkeur in een stoel met armleuning. Zo kunt u de baby met uw arm ondersteunen. Een kussen op schoot of half op de leuning geeft uw arm ondersteuning. Zo voorkomt u dat de baby gaat hangen en de tepel uit het mondje glijdt of uw tepels beschadigt. Zittend met de baby onder de arm (bakerhouding of rugbyhouding) In deze houding legt u de baby op een groot kussen naast u, de beentjes onder uw arm door. U ondersteunt zijn hoofdje en rug met u onderarm. Zodra de baby gaat happen brengt u het mondje dicht naar u toe. Deze houding is vooral geschikt voor vrouwen met zware borsten of vlakke tepels, baby s die moeilijk drinken, bij stuwing en na een keizersnee. Cupfeeding Als uw baby zelf al mag proberen te drinken, maar niet iedere keer aan de borst kan, krijgt hij naast borstvoeding afgekolfde moedermelk per cupje. Drinken per cup is voor uw baby een positieve ervaring: hij wordt op schoot gehouden en oogcontact is goed mogelijk. Hij ruikt de melk en likt deze met de tong naar binnen. Het vergt weinig energie en voorkomt tepel/speenverwarring, in tegenstelling tot voeden met een fles. De mondmotoriek van uw baby wordt positief gestimuleerd. Bij sommige baby s lukt het niet om met een cupje te voeden, of de baby heeft na de cupfeeding nog erg veel zuigbehoefte. De verpleegkundige overlegt dan met u om toch met de fles bij te voeden. Naar huis zonder uw baby Het is een verdrietige ervaring om zonder uw kindje naar huis te gaan. De meeste moeders verlaten met gemengde, tegenstrijdige gevoelens het ziekenhuis. Aan de ene kant is het fijn om weer op uw eigen plek te zijn. Aan de andere kant bent u verder bij uw baby vandaan, en zal u minder vaak uw kindje kunnen bezoeken. Soms gaat thuis kolven wel beter dan in het ziekenhuis, omdat de omgeving rustiger is. Zorg dat u een automatische elektrische kolf in huis hebt (liefst met dubbele afkolfset) zodra u thuis komt Uit het ziekenhuis kunt u steriele flesjes meenemen. Iedere voeding moet in een ander flesje. Plak hierop een sticker met de naam van uw baby en datum en tijd van afkolven. Plaats het flesje meteen na het kolven in de koelkast. De moedermelk moet gekoeld meegenomen worden naar het ziekenhuis In het ziekenhuis mag het 48 uur in de koelkast bewaard worden. Het is dus belangrijk om de oudste voeding vooraan te zetten. Als u meer kolft dan uw kindje krijgt, kunt u thuis voeding invriezen. Raadpleeg voor meer informatie de folder Afkolven van moedermelk.
4/5 De thuiskomst van uw baby Normaal gesproken is een aantal dagen voor ontslag de te verwachten ontslagdatum bekend. Om te zien of uw baby alle voedingen aan de borst kan drinken, en om uw baby beter te leren kennen is er de mogelijkheid voor 12 of 24 uurs zorg. U verblijft dan een hele dag of een dag en nacht samen met uw baby op een kamer. Voordien worden afspraken gemaakt over al dan niet bijvoeden en dergelijke. Ook u partner mag blijven slapen. U kunt dan zelfstandig voor u baby zorgen, maar er is continu een verpleegkundige in de buurt die u met raad en daad bij zal staan. Wellicht kan u kindje met volledige borstvoeding mee naar huis. Soms blijkt dit te vermoeiend te zijn en wordt er na overleg met jou geadviseerd om borstvoeding af te wisselen met (afgekolfde moedermelk in) de fles. Als de baby sterker wordt zal het aantal keer dat u aan kunt leggen toenemen Wij adviseren in het belang van uzelf en uw kindje zo veel mogelijk de eerste tijd het ritme van het ziekenhuis aan te houden. Houd er rekening mee dat u thuis de tijd nodig hebt om aan u baby te wennen en bij te komen van de vermoeiende ziekenhuisperiode. Mogelijk blijf u nog lange tijd onrustig en onzeker, ook al gaat het goed met uw kind. Is het u onder deze moeilijke omstandigheid niet gelukt om borstvoeding te (blijven) geven, dan kun u er hopelijk vrede mee hebben, omdat u alles gedaan hebt wat binnen uw mogelijkheden lag. Goed voor uzelf zorgen Nog wat tips om ervoor te zorgen dat u zelf voldoende rust en voeding krijgt: U kunt een rusttijd vermelden op het geboortekaartje Een kraamfeest organiseren: voordeel: alle visite in één keer Geniet van het voeden. Probeer het een rustpunt voor uzelf te laten zijn. Neem de tijd om zelf even rustig te liggen of te zitten als de baby slaapt. Eet regelmatig. Drink voldoende, twee à drie liter per dag. U drinkt te weinig als uw urine donker van kleur is en sterk ruikt. Maak er een gewoonte van om tijdens elke voeding wat te drinken en/of te eten. Maak gebruik van alle hulp die u wordt aangeboden zoals boodschappen doen, stofzuigen, strijken. Nuttige adressen Vereniging van Ouders van Couveusekinderen Postbus 1024 2260 BA Leidschendam T 070 386 48 43 Internet: www.couveuseouders.nl Vereniging Borstvoeding Natuurlijk Postbus 119 3960 BC Wijk bij Duurstede T 0343 57 66 26 Internet: www.vbn.nl
5/5 Tot slot Mocht u na het lezen van deze informatie nog vragen of opmerkingen hebben, dan kun u zich wenden tot de verpleegkundigen van de vrouw-kind-eenheid en de afdeling Neonatologie. T 0543 54 44 98 of 0543 54 44 95. Geheimhouding en recht op privacy Alle medewerkers van ons ziekenhuis, dus ook artsen en verpleegkundigen, hebben een geheimhoudingsplicht. Alleen als u toestemming geeft, mogen zij gegevens aan derden verstrekken. Degenen die bij de behandeling van uw kind betrokken zijn, mogen onderling gegevens opvragen en uitwisselen als dat voor de behandeling van uw kind nodig is. Het recht op privacy houdt nog meer in. Alle (para)medische, verpleegkundige en verzorgende handelingen moeten worden uitgevoerd zonder dat anderen dat kunnen zien. Een vertrouwelijk gesprek met een zorgverlener dient in een aparte ruimte gevoerd te worden. Wij doen ons best om deze afspraken na te komen. Meer informatie staat in de folder De rechten en plichten van de patiënt verkrijgbaar op de afdeling. Adresgegevens SKB Streekziekenhuis koningin Beatrix Bezoekadres: Beatrixpark 1 7101 BN Winterswijk Postadres: Postbus 9005 7100 GG Winterswijk T 0543 54 44 44 F 0543 52 23 95 E-mail info@skbwinterswijk.nl Website www.skbwinterswijk.nl foldernummer: kin 483 versie februari 2015