RGB in de Drukwerkvoorbereiding

RGB in de Drukwerkvoorbereiding een handleiding voor een Late Binding workflow voor dtp ers voor de Nederlandstalige Creative Suite op Mac versie 1.3 - auteur: Marc Cielen marc-en-ciel.be - coloro.be 2010-2011

ALGEMEEN Alles uit deze handleiding mag vrij verspreid, vermenigvuldigd en gekopieerd worden, op welke wijze dan ook, geheel of gedeeltelijk, mits uitdrukkelijke vermelding van de oorspronkelijke auteur. marc-en-ciel.be - coloro.be 2010 2 - RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

ALGEMEEN VERANTWOORDING Al sinds de lancering van Adobe InDesign bestaat de mogelijkheid om digitale beelden in hun oorspronkelijke vorm (rgb) in een workflow voor drukwerk te gebruiken. Dat heeft een aantal grote voordelen: de hoogste kwaliteit van het beeld wordt bewaard tot op het laatste moment, je kan bijvoorbeeld perfect 16-bits beelden gebruiken, alle filters van Photoshop kunnen (niet-destructief) gebruikt worden en eventueel later aangepast, mocht de klant de aanpassing niet geslaagd vinden, er moet slechts één beeld bewaard worden, het originele Photoshop-bestand, inclusief lagen, maskers, filters enzovoort je kan rechtstreeks vanuit InDesign terug naar Photoshop om eventuele aanpassingen uit te voeren, nadat je het beeld sluit en terug naar InDesign gaat wordt het beeld automatisch aangepast in InDesign; je hebt dus steeds de recentste versie sinds het ontstaan van de Creative Suite kan je hetzelfde beeld in alle andere Adobe-programma s gebruiken, je kan dus met één beeld zowel traditioneel als op het web als op interactieve of personal media publiceren en misschien kan je zelf nog andere voordelen bedenken... Maar, het gebruik van rgb-beelden binnen drukwerk vraagt enkele specifieke vaardigheden van de dtp er. Om te beginnen moet je een basiskennis hebben van kleurbeheer (Colour management). Dat hoeft niet meteen een probleem te zijn, alle ins en outs van kleurbeheer moet je aan specialisten overlaten. Het volstaat dat je weet hoe en wanneer je profielen moet gebruiken. Als je je consequent aan de spelregels houdt krijg je zelfs een quasi perfect voorspelbare workflow, dat wil zeggen dat je op je eigen computer zo goed als zeker ziet hoe je drukwerk er straks zal uitzien. Ik gebruik de hier beschreven techniek al sinds de lancering van InDesign en heb in al die jaren altijd een voorspelbaar eindresultaat gehaald. Om te beginnen moet je je er bewust van zijn dat je voor deze werkwijze een goeie werkplek nodig hebt, dat wil zeggen: geen onstabiel daglicht of warm kunstlicht als beoordelingslicht. Philips Graphica Pro 950 (5000 K), die je in de betere vakhandel kan vinden. Deze lampen kosten ongeveer één vierde van de Just Normlicht lampen, die identiek hetzelfde zijn en trouwens ook door Philips geproduceerd worden. Als je over een wat groter budget beschikt kan je investeren in een beoordelingslichtkast, bijvoorbeeld: gti graphiclite of Just Normlicht, bij voorkeur met ingebouwde dimmer, zodat je de helderheid van de lichtkast kan aanpassen aan de helderheid van je scherm, dat is gemakkelijker dan andersom. Dan zal je moeten investeren in een goed kalibratieapparaat. Goed wil zeggen: niet de goedkoopste versies, want die geven vaak niet de mogelijkheid om de vereiste parameters aan te passen. Enkele bruikbare apparaten zijn: Eye-One Display 2 (alhoewel die nogal makkelijk stuk gaat) Spyder 3 Elite, met softwareversie 4 ColorMunki Photo of ColorMunki Design (= identiek hetzelfde apparaat) Eye-One XTreme Ook je beeldscherm is belangrijk, je hoeft niet meteen een high-end referentiescherm, je kan ook perfect drukwerk voorbereiden op een wat goedkoper scherm, zolang het maar goed kalibreerbaar is en een voldoende grote kijkhoek heeft. Uiteraard investeer je best in de hogere klasse van La- Cie, Eizo, NEC, maar andere merken hebben ook betaalbare en goed bruikbare schermen. Dan rest er nog alleen je scherm te kalibreren en zo goed mogelijk af te stemmen op je werkplek. Om je daarmee op weg te helpen staat in het eerste deel van deze handleiding de uitleg van de meest gebruikte kalibratiesoftware. Daarna krijg je een gedetailleerd overzicht van de exacte werkwijze binnen Photoshop, InDesign en Acrobat. Wanneer je deze werkwijze nauwgezet volgt moet je goeie resultaten behalen, maar denk erom: altijd overleggen met de drukker! En vooral controleren, controleren en nog eens controleren. Je zal moeten investeren in normlicht, bijvoorbeeld de Succes! Marc marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Verantwoording - 3

ALGEMEEN Wanneer je met de Eye-One Display 2 of Eye-One XT kalibreert met de software Eye-One Match, moet je altijd de Advanced Mode kiezen. In het scherm Choose Calibration Settings kies je naast White Point: Warm White (5000), tenzij je beoordelingslicht van een andere kleurtemperatuur hebt. In Eye-One Match hoef je verder alleen maar de contrastmeting en de helderheidsmeting uit te voeren. Denk erom dat je de helderheid van het scherm zelf moet aanpassen als je een softwarematige kalibratie uitvoert! Naast Gamma kies je ALTIJD 2,2 zowel voor Windows als voor Mac. Naast Luminance kies je de helderheid die het beste overeenkomt met de sterkte van je beoordelingslicht: als je alleen maar een algemene verlichting in je werkruimte hebt zal je eerder naar 80 cd/m2 moeten gaan, anders wordt het scherm veel te helder. Als je over beoordelingskasten beschikt zoals die van gti (graphic lite) of die van Just Norm Licht, dan kan je een luminantie van 100 à 140 cd/m2 gebruiken, naargelang de lichtintensiteit van de lichtkast. Best test je de juiste luminantie uit aan de hand van een ontwerp dat al afgedrukt of gedrukt werd. 4 - Kalibratie RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

ALGEMEEN Wanneer je met de ColorMunki Photo of ColorMunki Design kalibreert moet je altijd de Advanced Mode kiezen. In het hoofdscherm MOET je eerst het bolletje aanklikken naast Set the luminance level of my display to the following target value (het tweede bolletje), anders heeft het geen zin om een waarde te kiezen in het afrolmenu daarnaast. Nu kies je de helderheid die het beste overeenkomt met de sterkte van je beoordelingslicht: als je alleen maar een algemene verlichting in je werkruimte hebt zal je eerder naar 80 cd/m2 moeten gaan, anders wordt het scherm veel te helder. Je kan ook de luminantie meten als je het eerste bolletje aanklikt, maar dat werkt zelden goed. Kies naast Target White Point for display: D50, tenzij je beoordelingslicht van een andere kleurtemperatuur hebt. De Gamma kan je alleen in de voorkeuren instellen (preferences), maar je MOET die op 2,2 laten staan zowel voor Windows als voor Mac. Denk erom dat je de helderheid van het scherm zelf moet aanpassen tijdens de kalibratie! Als je over beoordelingskasten beschikt zoals die van gti (graphic lite) of die van Just Norm Licht, dan kan je een luminantie van 100 à 140 cd/m2 gebruiken, naargelang de lichtintensiteit van de lichtkast. Best test je de juiste luminantie uit aan de hand van een ontwerp dat al afgedrukt of gedrukt werd. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Kalibratie - 5

ALGEMEEN Wanneer je met eender welk apparaat en de software ColorNavigator kalibreert, moet je eerst een nieuw Target aanmaken, indien je deze parameters nog niet gebruikt hebt. In het eerste scherm klik je eerst op het bolletje naast Manual. Nu schuif je de schuiver onder Brightness naar de waarde die het beste overeenkomt met de sterkte van je beoordelingslicht: als je alleen maar een algemene verlichting in je werkruimte hebt zal je eerder naar 80 cd/m2 moeten gaan, anders wordt het scherm veel te helder. Als je over beoordelingskasten beschikt zoals die van gti (graphic lite) of die van Just Norm Licht, dan kan je een luminantie van 100 à 140 cd/m2 gebruiken, naargelang de lichtintensiteit van de lichtkast. Op de schuiver onder White Point schuif je de waarde naar D50, tenzij je beoordelingslicht van een andere kleurtemperatuur hebt. Klik nu op Next Je komt in het scherm voor de Gamma, je MOET die op 2,2 laten staan zowel voor Windows als voor Mac. Omdat de nieuwste versies van ColorNavigator alleen in combinatie met bepaalde Eizo-schermen werkt kan je geen softwarematige kalibratie uitvoeren. De software neemt de volledig controle van het scherm over, waardoor je verder geen aanpassingen meer hoeft uit te voeren. Best test je de juiste luminantie uit aan de hand van een ontwerp dat al afgedrukt of gedrukt werd. 6 - Kalibratie RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

ALGEMEEN Wanneer je met eender welk apparaat en de software ColorEyes Display Pro kalibreert, moet je in het hoofdscherm de parameters instellen. Klik op de knop Advanced. Klik op de onderlijnde koppeling White Point Target. Naast Select Standard selecteer je in het afrolmenu de waarde D50, tenzij je beoordelingslicht van een andere kleurtemperatuur hebt. Naast Luminance selecteer je in het afrolmenu de optie Other. Typ dan in het invulvakje de waarde in die het beste overeenkomt met de sterkte van je beoordelingslicht: als je alleen maar een algemene verlichting in je werkruimte hebt zal je eerder naar 80 cd/m2 moeten gaan, anders wordt het scherm veel te helder. Als je over beoordelingskasten beschikt zoals die van gti (graphic lite) of die van Just Norm Licht, dan kan je een luminantie van 100 à 140 cd/m2 gebruiken, naargelang de lichtintensiteit van de lichtkast. Best test je de juiste luminantie uit aan de hand van een ontwerp dat al afgedrukt of gedrukt werd. Met het pijltje naar rechts (bovenaan links in het kleine venster) kan je naar de volgende instelling gaan. Je kan ook op Close klikken en dan op de onderlijnde koppeling Gamma Target klikken. Je komt in het scherm voor de Gamma, je MOET die op 2,2 laten staan (of zetten) zowel voor Windows als voor Mac. Klik nu op Close. Om te kalibreren en te profileren klik je daarna op Profile Now. ColorEyes Pro regelt op de meeste schermen zelf de luminantie. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Kalibratie - 7

ALGEMEEN Wanneer je met eender welk ondersteund apparaat en de software ProfileMaker Pro (via de Measure Tool) kalibreert, moet je in het eerste scherm de parameters instellen.. Onder White Point kies je in het afrolmenu de waarde 5000 K, tenzij je beoordelingslicht van een andere kleurtemperatuur hebt. Onder Gamma, MOET je de waarde 2,2 kiezen, zowel voor Windows als voor Mac. Onder Brightness kies je de waarde 100%. Klik onderaan rechts in het schermpje op de pijl naar rechts (naast het cijfer 1 ). Volg op het scherm alle nodige stappen, en klik na elke stap op het pijltje naar rechts. Pas in het vierde scherm kan je aanvinken dat je zelf de luminantie wil kiezen, klik op het bolletje naast Luminance adjustment. En klik dan op het pijltje naar rechts om naar stap 5 te gaan. Klik het vinkje aan naast Desired Luminance en typ in het invulvakje daarnaast de waarde in die het beste overeenkomt met de sterkte van je beoordelingslicht: als je alleen maar een algemene verlichting in je werkruimte hebt zal je eerder naar 80 cd/m2 moeten gaan, anders wordt het scherm veel te helder. Als je over beoordelingskasten beschikt zoals die van gti (graphic lite) of die van Just Norm Licht, dan kan je een luminantie van 100 à 140 cd/m2 gebruiken, naargelang de lichtintensiteit van de lichtkast. Best test je de juiste luminantie uit aan de hand van een ontwerp dat al afgedrukt of gedrukt werd. Klik nu op Start. Er volgt een korte meting, je moet zelf de helderheid van de monitor aanpassen, tot de Quality indicator een groen pijltje geeft dat (ongeveer) in het midden staat. Klik dan op Stop en op het pijltje naar rechts voor de rest van de kalibratie. 8 - Kalibratie RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

ALGEMEEN Wanneer je met de Spyder 3 Elite en de software Spyder 3 Elite Versie 4 kalibreert kan je best je scherm terug op de fabrieksinstellingen zetten, anders kan de kanlibratie eigenaardige resultaten opleveren. Na het opstarten van de software doorloop je de eerste stappen, tot je in het onderdeel Calibration komt. Naast Gamma MOET je Gamma 2,2 laten staan (of selecteren) zowel voor Windows als voor Mac. Naast White Point kies je: 5000K, tenzij je beoordelingslicht van een andere kleurtemperatuur hebt. Best test je de juiste luminantie uit aan de hand van een ontwerp dat al afgedrukt of gedrukt werd. Klik dan op Next om de rest van de kalibratie uit te voeren. Denk erom dat je de helderheid van het scherm zelf moet aanpassen tijdens de kalibratie! De oudere software van de Spyder 3 Elite is niet aan te raden, omdat die zeer moeilijk te gebruiken is. Naast Brightness kies je de helderheid die het beste overeenkomt met de sterkte van je beoordelingslicht: als je alleen maar een algemene verlichting in je werkruimte hebt zal je eerder naar 80 cd/m2 moeten gaan, anders wordt het scherm veel te helder. Als je over beoordelingskasten beschikt zoals die van gti (graphic lite) of die van Just Norm Licht, dan kan je een luminantie van 100 à 140 cd/m2 gebruiken, naargelang de lichtintensiteit van de lichtkast. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Kalibratie - 9

BRIDGE Wanneer je met de Creative Suite werkt kan je best de kleurruimte van alle programma s op elkaar afstemmen, dat voorkomt een aantal problemen. Open Adobe Bridge. Als je Bridge in de Nederlandse taal staat dan ga je naar: Bewerken > Kleurinstellingen van Creative Suite. In het venster Kleurinstellingen van Suite kijk je of Europa, Prepress 2 (of 3) zichtbaar is. Zoniet zet je het vinkje naast Uitgebreide lijst met bestanden voor kleurinstellingen weergeven aan. Dan selecteer je Europa, Prepress 2 of Europa, Prepress 3. Het verschil zit alleen in het standaard cmyk-profiel dat in de versie 3 aangepast is aan de huidige standaarden. As de juiste instelling geselecteerd is klik je op Toepassen Omdat deze handleiding over drukwerk gaat heeft het gebruik van een andere instelling geen zin. 10 - De kleurruimten synchroniseren RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

BRIDGE Om je beelden te bewerken kan je gebruik maken van een grote keuze aan beeldbewerkingsprogramma s. Om rgb-beelden in een drukwerk workflow te kunnen gebruiken is het evenwel absoluut noodzakelijk dat het beeldbewerkingsprogramma beschikt over soft-proofing, dat wil zeggen: de mogelijkheid om via een drukpersprofiel de drukperskleuren op het beeldscherm na te bootsen, anders mag je deze handleiding al meteen dichtklappen en verder werken op de oude blinde manier. Persoonlijk geef ik de voorkeur om alle beelden die niet in het PSD-bestandsformaat opgeslagen zijn, ook jpeg en tiff via Camera Raw te openen, dat kan rechtsreeks vanuit de Bridge. In de voorkeuren voor Camera Raw, die je zowel in de Bridge als in Photoshop terugvindt, kan je instellen dat alle jpeg s en tiff s automatisch met Camera Raw geopend worden. Heb je dat liever niet dan kan je ook gewoon één of meerdere foto s in de Bridge selecteren, dan rechtsklikken en in het afrolmenu de optie openen met Camera Raw kiezen. Het voordeel van de omweg via Camera Raw is dat er een aantal basiscorrecties heel snel en goed kunnen uitgevoerd worden. Je kan ook je foto in beperkte mate opblazen, converteren naar Adobe RGB en omzetten naar de juiste resolutie. Al deze instellingen kan je bereiken door op de blauwe, onderlijnde koppeling onderaan in het Camera Raw venster te klikken. Denk erom dat je niet zomaar alle correcties in Camera Raw kan en mag uitvoeren, omdat Camera Raw geen softproofing heeft is de kans zeer groot dat je zodanig je kleuren gaat aanpassen dat ze niet meer drukbaar zijn. Meestal gebruik ik Temperatuur om de witbalans juist te zetten - Belichting - Herstel om alles uit de hooglichten te halen wat erin zit - soms Lichtopvulling en indien nodig Lokaal Contrast om de details wat op te halen dan wel te verdoezelen. De rest doe ik in Photoshop. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Camera Raw - 11

PHOTOSHOP Wanneer je met de losse programma s werkt, of de Bridge niet gebruikt kan je de kleurinstellingen ook per programma instellen. Zowel in Photoshop als Illustrator als InDesign vind je deze instellingen onder: Bewerken > Kleurinstellingen.... Om alle onderdelen te zien die je op de schermafbeelding ziet kan het nodig zijn om op de knop More Options rechts in het venstertje te klikken. In het afrolmenu naast Instellingen: kies je de optie Europa, Prepress 2 of Europa; Prepress 3. te kiezen. Je kan nochtans deze instellingen aanpassen aan je eigen situatie, als je bijvoorbeeld samenwerkt met een drukker die volgens één van de FOGRA- of ISO-profielen drukt, kan het interessant zijn om alle werkruimten van alle programma s daar op af te stemmen, zodat je een nog betere voorspelbaarheid krijgt. In ieder geval moet je steeds consequent dezelfde werkruimte gebruiken in alle programma s, anders loopt het verkeerd af. Heb je geen van beide ter beschikking, dan kan je zelf alle instellingen aanpassen zoals ze in de schermafbeelding staan, daarna klik je op de knop Opslaan en sla je deze instellingen op met een zelf gekozen naam. Omdat deze instellingen alleen van toepassing zijn op nieuwe documenten (standaard werkruimte) en op documenten die geen profielen bevatten (tijdelijke werkruimte) heeft het geen zin om andere parameters 12 - De kleurruimte van Photoshop instellen RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

PHOTOSHOP Wanneer je een rgb-beeld rechtstreeks opent in Photoshop kan het gebeuren dat je een waarschuwing krijgt in de volgende gevallen: 1. er zit geen profiel ingesloten in het beeld In dit geval kan je best het profiel Adobe RGB... toewijzen (dat is ook het enige geval waarin je een profiel mag toewijzen!). Omdat Adobe RGB een grote kleurruimte is is de kans klein dat je kleuren zullen veranderen. Kies dan: Tijdelijk RGB toewijzen: > Adobe RGB... of Profiel toewijzen: > Adobe RGB... Staat Adobe RGB niet als tijdelijk profiel ingesteld dan moet je even terug naar de kleurinstellingen en deze aanpassen. 2. er zit een ander profiel ingesloten dan Adobe RGB In dit geval converteer je het beeld best naar Adobe RGB om te vermijden dat er straks problemen zullen optreden met kleurveranderingen binnen transparante objecten. Kies dus: Documentkleuren omzetten naar werkruimte, op voorwaarde dat je werkruimte voor RGB ingesteld staat op Adobe RGB (1998). Converteren naar een ander profiel mag altijd, wat je dan doet is: de kleuren van de ene kleurruimte vertalen naar een andere kleurruimte. Als dat verstandig gebeurt (= relatief colorimetrisch) dan zal het uitzicht van de kleuren zo goed mogelijk behouden blijven. Bij het toewijzen van een profiel, worden de kleurnummers behouden, maar binnen een andere kleurruimte kan de kleur er helemaal anders gaan uitzien, daarom mag je niet zomaar toewijzen. Wanneer je een cmyk-beeld opent gelden dezelfde regels, maar je gebruikt dan uiteraard het standaard cmyk-profiel dat in je werkruimte ingesteld staat (bijvoorbeeld: Coated Fogra 27). Tevens krijg je meer correctieruimte (overhead). marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Een afbeelding openen - 13

PHOTOSHOP Het eerste wat je moet doen nadat je een beeld geopend hebt is: de softproofing instellen en aanzetten. Omdat je in Photoshop deze instelling niet als standaard kan aanzetten moet je dat steeds manueel doen. Ga naar: Weergave > Instellen Proef > Aangepast Selecteer naast Te simuleren apparaat: het profiel van de drukpers of het drukprocéde dat je op het scherm wil nabootsen. Heb je geen profiel van de drukpers, dan kan je gewoon de algemene cmyk-profielen gebruiken die bij de Creative Suite meegeleverd worden. Voor drukwerk op gecoat papier gebruik je één van de Coated FOGRA profielen. Voor drukwerk op ongecoat papier gebruik je het Uncoated FOGRA profiel. Voor rotatiedrukwerk gebruik je het Web Coated FOGRA profiel. Wanneer de drukker ISO-gecertificeerd drukt zouden de kleuren slechts heel miniem mogen afwijken. Je kan ook iets meer specifieke profielen en profielen voor andere drukprocédé s afhalen bij www.eci.org of www.colormanagement.org. Hoe nauwkeuriger het profiel bij de realiteit aansluit hoe beter de voorspelbaarheid. Let op! De optie... Nummers behouden mag niet aangevinkt worden, anders kunnen er sterke kleurverschuivingen optreden! Naast Rendering Intent kies je best Relatief Colorimetrisch en laat je Compensatie zwartpunt aangevinkt. Onder Weergave-opties (op het scherm) kan je best de optie Papierkleur simuleren uitgevinkt laten, tenzij je drukwerk op gekleurd papier wil proofen en daarvoor een geschikt profiel hebt (bijvoorbeeld: Yellowish Uncoated). De optie Zwarte inkt simuleren daarentegen MOET je bij drukwerkvoorbereiding aanvinken, omdat dat ervoor zorgt dat de typische glans van de zwarte inkt op het scherm nagebootst wordt. Dat is onontbeerlijk om een voorspelbaar resultaat te 14 - De softproofing instellen RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

PHOTOSHOP krijgen, want het is van grote invloed op het contrast van de afbeelding. Als je deze instellingen graag wil bewaren dan klik je op de knop Opslaan... rechts in het venstertje. Er wordt een nieuw invoervenster geopend waarin je een duidelijk naam kan typen. Verander in geen geval de map waarin de instelling opgeslagen wordt, anders herkent Photoshop ze niet meer automatisch. Klik op Opslaan. BELANGRIJKE NOTA. Hoewel er verderop een aantal aanpassingen uitgelegd worden ben je niet verplicht deze te gebruiken. Het gebruik van deze werkwijze sluit andere, meer traditionele werkwijzen niet uit, het is eerder een aanvulling die ervoor zorgt dat je niet blind moet werken. Zelfs als je door de jaren ervaring precies weet wat de afwijking tussen beeldscherm en drukwerk is, kan je via deze werkwijze veel nauwkeuriger en voorspelbaarder werken. De volgende keer dat je een afbeelding opent kan je rechtstreeks de softproofing aanzetten via: Weergave > Instellen Proef > (naam van de instelling). Zolang de softproofing ingeschakeld is zie je de kleuren zoals ze op het drukwerk zullen verschijnen. Je kan dus ongestoord alle mogelijke correcties en filters toepassen, je zal steeds het eindresultaat meteen zien. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk De softproofing instellen - 15

PHOTOSHOP In het volgende hoofdstuk gaan we het witpunt en het zwartpunt van de afbeelding opzoeken, controleren en indien nodig aanpassen. Ook hier zijn er weer verschillende werkwijzen mogelijk. Ik gebruik altijd de volgende werkwijze: Maak een nieuwe aanpassingslaag via Aanpassingen / Curven of door te klikken op de zwartwitte cirkel onderaan in het Lagen-paneel en dan de optie Curven te selecteren. 16 - Het witpunt en zwartpunt instellen RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

PHOTOSHOP Als het curvevenster bij jou anders uitziet dan in mijn voorbeeld, dan kan het zijn dat je even op het kleine symbooltje naast de grote pijl links onderaan in het venstertje moet klikken. We gaan eerst de doelwaarden van het witpunt instellen. opslaan als standaardwaarden? klik dan op Ja. Deze instelling hoef je dan later niet meer opnieuw te doen, maar controleer ze toch maar elke keer, vooral als er ook andere gebruikers op jouw computer werken. Dubbelklik op het witte pipetje (derde pipetje van bovenaan gerekend, links bovenaan in het venster). Vul de vereiste waarden in bij C M Y K, in mijn voorbeeld is dat C: 2 - M: 1 - Y: 1 - K: 0. Dat is een witpuntwaarde waar ik altijd goede resultaten mee behaald heb, maar dat is geen vastliggende waarde! Elk drukprocédé kan zijn eigen witpuntwaarde hebben, informeer best bij de drukker. Klik dan op OK. Als de vraag verschijnt: Wilt u de nieuwe doelkleuren marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Het witpunt en zwartpunt instellen - 17

PHOTOSHOP Nu gaan we de doelwaarden van het zwartpunt instellen. Dubbelklik op het zwarte pipetje (eerste pipetje van bovenaan gerekend, links bovenaan in het venster). Vul de vereiste waarden in bij C M Y K, in mijn voorbeeld is dat C: 79 - M: 76 - Y: 71 - K: 90. Dat is een zwartpuntwaarde die afgeleid is van een instelling waarbij de maximale inktdekking 316% bedraagt maar dat is geen vastliggende waarde! Elk drukprocédé kan zijn eigen zwartpuntwaarde hebben, die afhankelijk is van de maximale inktdekking, de start van het zwart, de hoeveelheid kleurvervanging (gcr of ucr) en het soort zwartplaat (licht, medium, zwaar) informeer best bij de drukker. Klik dan op OK. Als de vraag verschijnt: Wilt u de nieuwe doelkleuren opslaan als standaardwaarden? klik dan op Ja. Deze instelling hoef je dan later niet meer opnieuw te doen, maar controleer ze toch maar elke keer, vooral als er ook andere gebruikers op jouw computer werken. NOTA Bij de huidige offsetprocédé s is het gebruikelijk om een maximale inktdekking van 300% à 330% te gebruiken. Je moet er dus op letten bij het instellen van de zwartpuntwaarde dat je deze maximale inktdekking niet overschrijdt. Als je in het vakje L: de waarde op 4,5, 6 of 7 zet en de waarden a: en b: op nul, zal Photoshop de cmykwaarden zelf berekenen, maar dat kan resulteren in een kleurscheiding die niet overeenkomt met de uiteindelijke kleurscheiding, waardoor er weer contrast- of kleurverschuivingen kunnen optreden. Bij www.fogra.org, www.colormanagement.org, of www.eci.org vind je meer informatie over zwartpuntwaarden voor de verschillende drukprocédé s. 18 - Het witpunt en zwartpunt instellen RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

PHOTOSHOP Wanneer de witpunt- en zwartpuntwaarden ingesteld zijn kan je de helderste tonen in je afbeelding markeren. Klik één keer op het witte pipet (derde van bovenaan, links in het curvenvenster). Schuif met het witte pipet binnen de afbeelding en druk tegelijk de alt-toets in. Als je witte pixels ziet verschijnen is dat het witste wit in je afbeelding, markeer dat door de shift-toets in te drukken en op die plaats te klikken met het pipet. Als je gekleurde pixels ziet verschijnen zijn er twee mogelijkheden: ofwel zit er een kleurzweem in je afbeelding, je kan deze plek markeren (zie hierboven) zodat je ze later kan corrigeren met één muisklik. ofwel zit er helemaal geen wit in je afbeelding. In dat geval kan je de witte kant van de curve verschuiven tot je witte pixels ziet verschijnen, maar dat is niet noodzakelijk. Info-paneel kijken naar de waarden naast #1. Als deze waarden meer dan 2 niveau s uit elkaar liggen, is de lichtste kleur niet wit. Er kan sprake zijn van een kleurzweem, maar het kan ook een reflectie op een gekleurd voorwerp zijn. Als alle waarden hetzelfde zijn maar lager dan 255, dan is er geen wit in je afbeelding, je zal dan zelf moeten oordelen of je de lichtste kleur wit wil maken, het zou kunnen dat je daarmee de sfeer van de foto verknoeit, maar het kan ook zijn dat je het contrast van de foto verbetert. Als alle waarden hetzelfde zijn en tussen 254 en 255 liggen kan je je witpunt toepassen, dat doe je door met het geselecteerd witte pipet te klikken op het middelste punt van de kleurmarkering voor het witpunt die je in de vorige stap aangebracht hebt. Als het witpunt gemarkeerd is kan je ter controle in het marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Het witpunt en zwartpunt instellen - 19

PHOTOSHOP Om het zwartpunt te markeren klik je één keer op het zwarte pipet (eerste van bovenaan, links in het curvenvenster). Schuif met het zwarte pipet binnen de afbeelding en druk tegelijk de alt-toets in. Als je zwarte pixels ziet verschijnen is dat het zwartste zwart in je afbeelding, markeer dat door de shift-toets in te drukken en op die plaats te klikken met het pipet. Als je gekleurde pixels ziet verschijnen zijn er twee mogelijkheden: ofwel zit er een kleurzweem in je afbeelding, je kan deze plek markeren (zie hierboven) zodat je ze later kan corrigeren met één muisklik. ofwel zit er helemaal geen zwart in je afbeelding. In dat geval kan je de zwarte kant van de curve verschuiven tot je zwarte pixels ziet verschijnen, maar dat is niet noodzakelijk. Als het witpunt gemarkeerd is kan je ter controle in het Info-paneel kijken naar de waarden naast #2. Als deze waarden meer dan 2 niveau s uit elkaar liggen, is de donkerste kleur niet zwart. Er kan sprake zijn van een kleurzweem, maar het kan ook zijn dat er geen zwart in de foto zit. Als alle waarden hetzelfde zijn maar hoger dan 0 (nul), dan is er geen zwart in je afbeelding, je zal dan zelf moeten oordelen of je de donkerste kleur zwart wil maken, het zou kunnen dat je daarmee de sfeer van de foto verknoeit, maar het kan ook zijn dat je het contrast van de foto verbetert. Als alle waarden hetzelfde zijn en tussen 0 en 2 liggen kan je je zwartpunt toepassen, dat doe je door met het geselecteerd zwarte pipet te klikken op het middelste punt van de kleurmarkering voor het zwartpunt die je in de vorige stap aangebracht hebt. In dit geval zul je dus het zwartpunt alleen moeten toepassen als de zwartwaarde meer dan de maximale inktdekking van het gekozen drukprocédé oplevert. In alle andere gevallen kan het volstaan om de pijl aan de zwarte kant van de curve een beetje naar boven te schuiven om de donkerste partijen een tikje op te helderen. 20 - Het witpunt en zwartpunt instellen RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

PHOTOSHOP Wanneer we een afbeelding klaarmaken voor drukwerk kan het handig zijn om niet met niveau s te werken, maar met werkelijke inktdekking, zelfs als we nog steeds in rgb werken. dicht bij elkaar liggende lijnen te klikken. Als de instellingen aan je wensen voldoen klik je op OK. Daarom kan je best de instellingen van het curvevenster aanpassen. Ga naar de opties van het Aanpassingen-paneel of het Curven-paneel - klik op het kleine pijltje met korte lijntjes, rechtsboven in het paneel. Kies in het afrolmenu de optie: Opties voor curveweergave... Klik naast Mate tonen: op het bolletje naast Pigment/ Inkt% Als de curven van de kleurkanalen het overzicht bemoeilijken kan je deze hier ook uitschakelen, klik het vinkje weg naast Tonen: Kanaalbedekkingen. Heb je liever een fijnmazig raster in het curvenvenster, dan kan je dat instellen door op het vierkantje met de marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Het witpunt en zwartpunt instellen - 21

PHOTOSHOP NOTA: De volgende aanpassingen zijn smaakgebonden en kunnen per afbeelding verschillen. Omdat ik (dankzij de softproofing) vaststel dat de schaduwpartijen dreigen dicht te lopen, pas ik de curve rond de 75% een beetje aan: klik op ongeveer driekwart van de curve en verschuif het zopas aangebrachte punt een tikje naar rechts. tikje naar links te verschuiven is de blauwzweem weg. Je kan hier probleemloos alle andere traditionele aanpassingstechnieken (blijven) gebruiken, zolang je er op let dat de softproofing aan staat. Om het verloren gegane contrast terug wat op te krikken pas ik de curve ook in het 25%-gebied wat aan: klik op ongeveer één kwart van de curve en verschuif het zopas aangebrachte punt iets verder naar rechts, waarbij ik er steeds op let dat noch het witpunt, noch het zwartpunt al te grote veranderingen ondergaan. Om de lichte blauwzweem die in de foto zit wat te verzwakken schakel ik in het curvevenster over naar het blauwe kanaal - klik op het kleine afrolmenu net boven het curvevenster en selecteer de optie Blauw. Door het middengebied van de curve een heel klein 22 - Het witpunt en zwartpunt instellen RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

PHOTOSHOP In het volgende onderdeel gaan we onze afbeelding klaar maken voor druk. Tevens bouwen we een controlemogelijkheid in om aan te tonen dat een rgb-afbeelding bij de kleurenscheiding hetzelfde resultaat oplevert als een cmyk-afbeelding. Om een controlemiddel te hebben heb ik in mijn beeld 4 selecties aangebracht die elk met één kleur uit de afbeelding werden gevuld. Deze 4 kleurvlakken staan op een aparte laag die ik later in InDesign kan uitschakelen als ik ze niet meer nodig heb. Om kleurmarkeringen te kunnen aanbrengen moet ik eerst de markeringen van het witpunt en het zwartpunt verwijderen of verslepen. Selecteer in het gereedschapspaneel het Kleurenpipet, als het niet zichtbaar is zit het mogelijk verborgen achter het Pipet of de lineaal of... Hou de muisknop ingedrukt tot alle alternatieve gereedschappen zichtbaar zijn en klik dan op het Kleurenpipet. Stel in de optiebalk bovenaan de Monstergrootte in op 11 bij 11 Gemiddeld. Sleep de eerder aangebrachte kleurmarkeringen (witpunt - zwartpunt) over het eerste en het tweede kleurvlak. Klik dan met het Kleurenpipet een markering op het derde en het vierde vlak. Om de kleurwaarden te kennen zoals ze straks in het drukwerk zullen zijn moet je bij elke markering in het Info-paneel (#1, #2, #3, #4) klikken op het kleine zwarte pijltje naast het kleine pipetje. In het afrolmenu dat dan verschijnt kies je telkens de optie Kleur proefdruk. Het Info-paneel geeft nu voor elke kleur de samenstelling mee zoals die in het eerder in de softproofing gekozen drukpersprofiel zal zijn. Noteer indien gewenst die kleurwaarden, zodat je ze later kan vergelijken met de kleurwaarden in InDesign, Acrobat en de rasterwaarden op de film of drukplaat. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Kleurwaarden proofen - 23

PHOTOSHOP We gaan deze afbeelding die drukklaar is opslaan. Ga naar: Bestand > Opslaan als... Geef de afbeelding een duidelijke naam of behoud de naam die in het invulvak staat, als je met lagen gewerkt hebt kan je de originele jpeg-afbeelding niet zomaar overschrijven. Navigeer naar de juiste map, waar je de afbeelding wil opslaan. Kies naast Indesling de optie Photoshop. Zolang je met je afbeelding binnen de Creative Suite blijft is er geen enkele bewijsbare reden om een ander bestandsformaat te kiezen. daarom of het vinkje naast Kleurprofiel insluiten: aan staat, zo niet zet je het aan. Controleer ook of naast de vorige vermelding het profiel Adobe RGB (1998) staat, indien niet kan je best Annuleer klikken en je afbeelding eerst naar Adobe RGB converteren ( Bewerken > Omzetten in profiel... ). Als alles in orde is klik je op OK. Als er een venster met de vermelding Compatibiliteit maximaliseren verschijnt klik je gewoon op OK. (Je kan vermijden dat dit venster in de toekomst verschijnt door eerst het vinkje naast Niet meer tonen aan te zetten. Zet indien je dat wenst het vinkje naast Lagen aan, zodat de aanpassingslagen behouden blijven. BELANGRIJK! Als je een rgb-beeld voor drukwerk opslaat MOET het profiel in de afbeelding opgeslagen worden, kijk 24 - Een rgb-afbeelding opslaan RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

PHOTOSHOP Om straks beter te kunnen vergelijken heb ik de afbeelding ook naar cmyk omgezet. Ga naar: Bewerken > Omzetten in profiel.... In het venster dat daarna opent kijk je de volgende instellingen na: Staat onder Bronruimte Adobe RGB (1998)? Zoniet kan je best teruggaan en alle vorige stappen nog eens nakijken. Staat naast Profiel: Tijdelijk CMYK - Coated Fogra... (afhankelijk van je kleurinstellingen - zie eerder)? Onder Opties voor omzetten staat naast: Engine: Adobe (ACE) - er is geen aanwijsbare reden om dit te veranderen! Als je met lagen gewerkt hebt moet het vinkje naast Afbeelding samenvoegen om weergave te behouden aan staan, zoniet worden je aanpassingslagen weggegooid en zal je afbeelding er ineens helemaal anders gaan uitzien. Als alle instellingen in orde zijn klik je op OK. BELANGRIJKE OPMERKING! Als je niet met Creative Suite werkt, of je moet de afbeeldingen extern aanleveren, dan kan je best alle afbeeldingen op deze manier naar cmyk converteren! De rgb-versie is alleen geschikt voor een in-house workflow met late binding. Intent: Relative Colorimetric - er is geen aanwijsbare reden om hier iets anders te kiezen! Het vinkje naast Compensatie zwarte punten moet aan staan. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Een afbeelding converteren naar cmyk - 25

PHOTOSHOP Nadat de afbeelding geconverteerd is kan je in het infopaneel de vier kleurmarkeringen terug op Echte kleur zetten. De softproofing is automatisch uitgeschakeld en is ook niet meer echt nodig, omdat de kleuren nu cmyk zijn. BELANGRIJKE OPMERKING! Als je niet met Creative Suite werkt, of je moet de foto s extern aanleveren, dan kan je verder best de cmykversie gebruiken. Wil je echter een ander drukpersprofiel nabootsen zal je de softproofing weer zelf moeten aanzetten. Vergelijk nu de kleurwaarden van de vier kleurvlakken met die van de rgb-versie. Als alles goed is mag er een maximale afwijking van 1% in één of meer kleuren zijn, dit kan voorkomen door afrondingsfouten bij het omzetten. RGB heeft 256 waarden per kleurkanaal - cmyk slechts 100 (van 0% tot 100%). Zijn de afwijkingen groter, dan moet je terug naar de vorige stappen. 26 - Een afbeelding converteren naar cmyk RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

PHOTOSHOP Om straks de vergelijking tussen de verschillende versies te kunnen maken sla ik de cmyk-versie op twee manieren op. Ga naar Bestand > Opslaan als... Geef de afbeelding een duidelijke naam of voeg de uitbreiding cmyk toe aan de bestaande naam. Navigeer naar de juiste map waar je de afbeelding wil opslaan. Kies naast Indeling: de optie Photoshop, zeker als je binnen de Creative Suite werkt. In principe mag een cmyk-afbeelding geen profiel bevatten, maar om straks een aantal dingen te kunnen aantonen sla ik een versie op met (vinkje aan naast Kleurprofiel insluiten: ) en een versie zonder ingesloten profiel (vinkje uit naast Kleurprofiel insluiten: ). BELANGRIJKE OPMERKING! Als je opmaak doet met QuarkXpress kan het insluiten van een profiel in een cmyk-bestand tot kleurverschuivingen leiden! Ook het gebruik van het Photoshop (PSD) bestandsformaat kan problemen opleveren bij het kleurbeheer in QuarkXpress. In dat geval kies je best voor het TIFFbestandsformaat. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Een cmyk-afbeelding opslaan - 27

INDESIGN Start nu InDesign Wanneer je met de losse programma s werkt, of de Bridge niet gebruikt kan je de kleurinstellingen ook per programma instellen. Zowel in InDesign, Photoshop als Illustrator als vind je deze instellingen onder: Bewerken > Kleurinstellingen. Om alle onderdelen te zien die je op de schermafbeelding ziet kan het nodig zijn om op het vinkje naast Geavanceerde Modus bovenaan in het venstertje te klikken. In het afrolmenu naast Instellingen: kies je de optie Europa, Prepress 2 of Europa, Prepress 3. nieuwe documenten (standaard werkruimte) en op documenten die geen profielen bevatten (tijdelijke werkruimte) heeft het geen zin om andere parameters te kiezen. Je kan nochtans deze instellingen aanpassen aan je eigen situatie, als je bijvoorbeeld samenwerkt met een drukker die volgens één van de ISO-profielen drukt, kan het interessant zijn om alle werkruimten van alle programma s daar op af te stemmen, zodat je een nog betere voorspelbaarheid krijgt. In ieder geval moet je steeds consequent dezelfde werkruimte gebruiken in alle programma s, anders loopt het verkeerd af. Heb je geen van beide ter beschikking, dan kan je zelf alle instellingen aanpassen zoals ze in de schermafbeelding staan, daarna klik je op de knop Opslaan... en sla je deze instellingen op met een zelf gekozen naam. Omdat deze instellingen alleen van toepassing zijn op 28 - De kleurruimte van InDesign instellen RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

INDESIGN Wanneer je documenten voor drukwerk gaat opmaken - wat meestal de bedoeling is in InDesign - kan je voor je een nieuw document opent best even naar de voorkeuren gaan. Dit is een onderdeel dat heel vaak over het hoofd gezien wordt, maar dat wel bijdraagt aan een voorspelbare workflow. Ga naar: InDesign > Voorkeuren > Vormgeving van zwart... (Mac) Bewerken > Voorkeuren > Vormgeving van zwart... (Windows) Onder Opties voor zwart op RGB- en grijswaardenapparaten kies je naast: Op het scherm: Alle zwarte tinten nauwkeurig weergeven en naast Afdrukken / exporteren: Alle zwarte tinten nauwkeurig uitvoeren. 100% zwart, zonder andere kleur zal op het scherm zo juist mogelijk weergegeven worden, zoals het straks in druk zal uitzien. Lijkt dat zwart je wat grijs, dan moet je zelf een nieuwe kleur aanmaken die je Rijk Zwart kan noemen, die een gedeelte cyaan bevat of een klein percentage van cyaan, geel en magenta. Als je deze voorkeuren niet instelt kan het gebeuren dat je drukwerk gaat aanleveren waarin alle kleine zwarte tekst uit 100% van de vier kleuren bestaat, wat heel vaak voor problemen bij het drukken zorgt. Gewone leestekst die met 100% van de vier kleuren gedrukt wordt zal ook een heel stuk vetter gaan lijken. In het venstertje onder de instellingen zie je links een voorbeeld van Realistisch zwart en rechts een voorbeeld van Rijk zwart. Onder Overdrukken van [zwart] zet je het vinkje aan naast Staal [Zwart] overdrukken bij 100%. Hiermee zorg je ervoor dat alles wat alleen met 100% zwart ingekleurd is niet uitgespaard wordt uit de onderliggende kleur, maar er bovenop gedrukt wordt. In sommige gevallen is dat niet wenselijk, je kan dat oplossen door een tintstaal van 99% zwart te maken, die kleur zal dan altijd uitgespaard worden. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk De zwartweergave van InDesign instellen - 29

INDESIGN Wanneer je een bestaand document opent in InDesign en dat document werd aangemaakt met kleurinstellingen die niet overeenkomen met deze die hier net besproken zijn, dan kan je een waarschuwing krijgen. Als de rgb-werkruimte anders is, krijg je eerst een rgbwaarschuwing. Je kan dan best de optie Het document laten zoals het is: aanklikken. Doe je dat niet, dan kunnen de rgb-kleuren zeer sterk van uitzicht veranderen. Als de cmyk-werkruimte anders is, krijg je een cmykwaarschuwing. Ook hier kan je best de optie Het document laten zoals het is: aanklikken. Doe je dat niet, dan kunnen de cmyk-kleuren van uitzicht veranderen, hoewel het verschil vaak minder groot is dan bij rgb. Pas als het document geopend is kan je het converteren. Ga naar: Bewerken > Omzetten in profiel.... In het venster dat nu geopend wordt, controleer je of naast RGB-profiel: de optie: Werkruimte RGB - Adobe RGB (1998) staat. Naast CMYK-profiel: moet de optie: Werkruimte CMYK - Coated FOGRA 27 (ISO... staan, of het profiel dat je zelf in je Colour Settings hebt gekozen. Zoniet moet je annuleren door op Annuleren te klikken en terug naar je Kleurinstellingen gaan om deze aan te passen. De overige instellingen laat je ongewijzigd. Als alle instellingen gecontroleerd en juist zijn klik je OK. Sla nu je document op met de nieuwe instellingen, je kan het oude document eventueel overschrijven. 30 - Een bestaand document openen RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

INDESIGN Nu kan je een nieuw document aanmaken of een bestaand document openen. Telkens je een nieuw document hebt gemaakt of een bestaand document hebt geopend MOET je zelf de softproofing aanzetten. Ga naar: Weergave > Instellen proef > Aangepast... Als naast Te simuleren apparaat... het standaard cmykprofiel van je werkruimte staat zal je het vinkje naast CMYK Nummers behouden niet kunnen uitvinken. Je kan deze instelling zo laten als je volledige workflow op dat profiel gebaseerd is. Als je echter een ander drukpersprofiel wil gebruiken om te simuleren MOET je het vinkje uitzetten, anders kunnen er kleurverschuivingen optreden. De optie Zwarte inkt simuleren kan je bij drukwerkvoorbereiding best wel aanvinken, omdat dan op het scherm de karakteristieke glans van zwarte drukinkt nagebootst wordt. Hierdoor lijkt het zwart niet meer zwart, maar donkergrijs, en heel vaak vinden dtp ers dat niet mooi. Maar deze handleiding gaat niet over mooi, maar wel over realistisch. Drukwerk zal altijd een stuk platter lijken dan wat je op je scherm ziet. Daarom is het goed om gebruik te maken van alle mogelijkheden die een realistische voorvertoning opleveren, zodat drukwerk geen verrassing meer wordt. De optie Papierkleur simuleren vink je alleen aan als je drukwerk op gekleurd papier wil nabootsen en over een profiel voor dat papier beschikt. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk De softproofing instellen - 31

INDESIGN Om de controletest te kunnen uitvoeren heb ik de drie versies van de afbeelding, die ik in het eerste deel gemaakt heb, geïmporteerd in InDesign. Ga naar: Bestand / Plaatsen... navigeer naar de map waar de afbeeldingen staan, selecteer de afbeeldingen en klik op Open. Of selecteer de afbeeldingen in de Bridge en ga naar: Bestand > Plaatsen > In InDesign. Als je terug in InDesign zit, zie je een geladen cursor, waarin het aantal afbeeldingen aangegeven wordt, samen met een miniatuur van de eerste afbeelding. Je kan met die geladen cursor klikken of slepen, tot alle afbeeldingen geplaatst zijn. Ik heb bij elke afbeelding vier vakjes geplaatst. Elk vakje heb ik gevuld met een kleur uit de afbeelding, die kleur heb ik met het Pipet uit de afbeelding opgepikt. Dan heb ik het paneel Kleur geopend (Venster > Kleur > Kleur vanaf CS5). Als ik de kleuren van de eerste afbeelding aanklik zie ik dat dat rgb-kleuren zijn. Dat klopt, want de eerste afbeelding is ook rgb. Bij de tweede afbeelding - cmyk zonder ingesloten profiel - zie ik dat de kleuren cmyk zijn evenals bij de derde afbeelding - cmyk met ingesloten profiel. Ook dat klopt, beide afbeeldingen zijn cmyk. Ik zie tevens dat de kleurwaarden van de beide cmyk-beelden niet van elkaar verschillen, wat betekent dat het voor InDesign niet uitmaakt of je bij cmyk een profiel insluit of niet. Voor andere opmaakprogramma s kan dat wel verschil uitmaken! Uit deze en de volgende controle blijkt hoe belangrijk het is om de werkruimte van alle programma s op elkaar af te stemmen en consequent gebruik te maken van de juiste profielen. Als je afbeelding bijvoorbeeld in srgb zou staan en je zou er een kleur uit oppikken in InDesign, waar de standaard werkruimte voor rgb op Adobe RGB zou staan, dan zou er een kleurverschil optreden, wat later voor heel wat problemen kan zorgen. Dus: alles in Adobe RGB zetten! 32 - Kleuren uit afbeeldingen ophalen RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

INDESIGN Voor de volgende test open ik het paneel Separations Preview. Ga naar: Window > Output > Separations Preview. Kies in het paneel naast View: de optie Separations. Als je met de muispijl over een kleur gaat, zie je in het paneel de kleurwaarden van deze kleur. Meteen valt op dat er geen rgb-waarden weergegeven worden, maar de effectieve cmyk samenstelling, zowel voor de afbeeldingen als voor de kleuren die uit de afbeelding opgehaald werden. Uit deze test blijkt dat de maximale afwijking tussen de rgb en de cmykkleuren 1% is in één of twee kleuren, dat is normaal. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Kleurscheidingen controleren - 33

INDESIGN 34 - Een drukproef afdrukken RGB in drukwerk - marc-en-ciel 2010

INDESIGN Wanneer je een drukproef wil maken van je ontwerp ga je naar: Bestand > Afdrukken... Het volgende gedeelte verschilt op Mac en Windows. OP MAC: Je moet er aan denken dat je de printerspecifieke instellingen niet in het InDesign print-venster kan doen. Klik daarom eerst op de knop Printer Negeer de waarschuwing die nu verschijnt door op OK te klikken. Je komt in de afdrukdialoog van het systeem. Kies eerst naast Printer: de juiste printer. Als je al eerder instellingen had opgeslagen kan je die kiezen naast Instellingen: Op de eerste horizontale lijn van boven kies je in het afrolmenu de optie Kleurevenaring. Klik het bolletje aan naast Kleurevenaring fabrikant. Als je dat vergeet gaat Colorsync zelf een profiel selecteren op basis van de gekozen papiersoort en dat leidt meestal tot kleurafwijkingen. (Tenzij je goeie printerprofielen hebt en colorsync juist geconfigureerd is). Kies dan op de eerste horizontale lijn van boven in het afrolmenu de optie: Kwaliteit en Media. Stel de papierkwaliteit en de afdrukkwaliteit in, die voor het gebruikte papier noodzakelijk zijn. Deze instellingen moeten overeenkomen met de instellingen die je gebruikt hebt om de testkaarten af te drukken waarmee je een printerprofiel hebt laten maken! Kies dan op de eerste horizontale lijn van boven in het afrolmenu de optie: Kleuropties indien deze beschikbaar is. Bij sommige printers vind je deze optie onder Printerinstellingen of Printerfuncties. Schakel alle eventuele kleurcorrecties of kleurbeheer uit, op voorwaarde dat je dat ook gedaan hebt bij het afdrukken van de testkaarten waarmee je een printerprofiel hebt laten maken. Als alle instellingen juist zijn sla je die best op, zodat je ze later heel snel terug kan oproepen. Klik naast Instellingen: op het afrolmenu en selecteer bijna onderaan de optie Bewaar als... of Save As... Geef de instelling een duidelijk herkenbare naam. Je kan volgende keer meteen die instelling terug selecteren in het afrolmenu naast Instellingen:, maar je kan toch best steeds alle instellingen nog eens controleren, want in sommige printerdrivers blijven niet alle instellingen bewaard. Als alle instellingen juist zijn klik je op Druk af - er wordt nog niets afgedrukt, je komt terug in het printvenster van InDesign. ZEER BELANGRIJKE OPMERKING! Je kan zowel op rgb-printers (niet PostScript) als op cmyk-printers (wel PostScript) goeie drukproeven maken. Belangrijk is een goeie papierkeuze, fotopapier is zelden geschikt voor drukproeven, omdat het een veel te hoog contrast oplevert, een contrast dat in drukwerk nooit haalbaar is. De beste resultaten haal ik met gecoat proofingpapier en op licht velijnkarton voor ongecoate drukproeven. Als je op een niet-postscript printer afdrukt (die aangestuurd wordt met rgb-data) - de gewone thuisprinter dus - zal je altijd een afdruk krijgen die iets te optimistisch is, maar die qua kleur wel heel goed overeenkomt. Je kan wel een printerprofiel maken (of laten maken) waarin het contrast en/of de verzadiging lichtjes worden aangepast, zodat de overeenkomst nog nauwkeuriger wordt. Een PostScript printer (die met cmyk-data aangestuurd wordt) beschikt over een rip (raster image processor) waarin je de inktdekking van de verschillende kleuren kan aanpassen, zodat ze zo goed mogelijk overeenkomt met drukwerk. Daarna moet je een profiel maken (of laten maken) waarbij de testkaarten via de aangepaste inktdekking worden afgedrukt. Voor contractproeven (volgens ISO-norm) heb je steeds een goed gekalibreerde en geprofileerde printer nodig. Hoewel onze werkwijze reeds jaren getest werd en haar nut bewezen heeft, nemen wij geen enkele verantwoordelijkheid voor eender welke schade die ontstaan is door het gebruik van deze werkwijze. Het is aan de gebruiker om steeds de nodige controles en metingen uit te voeren en te communiceren met de drukker. marc-en-ciel 2010 - RGB in drukwerk Een drukproef afdrukken - 35