Verslag Landelijk overleg Elektrotechniek - Domein HBO-Engineering Datum: 2 november 2012 Aanwezig: Jeen Postma (Hanzehogeschool Groningen - j.postma@pl.hanze.nl) Jorien Schreuder (Hogeschool van Amsterdam - j.m.schreuder@hva.nl) Thjeu Houben (Domein hbo-engineering m.houben@fontys.nl) Pauline van den Born (Hogeschool Arnhem Nijmegen Arnhem - pauline.vandenborn@han.nl) Derk Pruisken (hp.pruisken@avans.nl) Harald Theunissen (Hogeschool Zuyd Heerlen - h.theunissen@hszuyd.nl) Antoine de Waal (Fontys Eindhoven - a.dewaal@fontys.nl) Jan Zijlstra (Hanzehogeschool Groningen - j.zijlstra@pl.hanze.nl) Enno Beenes (Hogeschool Arnhem Nijmegen Arnhem) Gerrit Jan Donker (Inholland Alkmaar) Thijs van Vliet (Avans den Bosch - mpm.vanvliet@avans.nl) Emile van de Logt (Hogeschool Rotterdam - e.h.w.van.de.logt@hr.nl) Jolling Lodema (Windesheim Zwolle - j.lodema@windesheim.nl) Hans Oerlemans (Hogeschool Utrecht - hans.oerlemans@hu.nl) Introductie Er kan vanuit het domein hbo-engineering geen (financiële) ondersteuning meer geboden worden aan dit overleg. We besluiten daarom om wel door te gaan en de organisatie zelf te doen. Daarbij zullen we de locatie (inclusief lunch) rouleren. De gastheer/vrouw is tevens de notulist van de bijeenkomst (besluit). Dat betekent dat deze bijeenkomst in Utrecht voor rekening is van de Hogeschool Utrecht en dat Hans Oerlemans de notulen zal maken. Het belang van dit overleg wordt ondersteund door de groep. Zeker door het rapport "vreemde ogen dwingen" is samenwerking zeer gewenst.
Status van het profiel Bachelor of Engineering Emile laat weten wat de status is: - voor de vakantie was de opzet gereed. Deze werdgoed ontvangen, de aanpassingen zijn verwerkt; - naar aanleiding van deze versie zijn nog vragen gekomen over de lijst met opleidingen aan het einde, hier komen nog wijzigingen op; - recent is voornamelijk aandacht besteed aan details en lay-out; - het streven is dat eind van het jaar het boekje officieel zal zijn; - inhoudelijk zal er niet veel veranderen. Het is mogelijk om de inhoud (met name hoofdstuk 5) al te gebruiken Werkgroep profilering Elektrotechniek (WG-PE) De werkgroep is niet meer bij elkaar geweest. Het is niet mogelijk gebleken om hiervoor voldoende tijd vrij te maken. Het is ook moeilijk om gezamenlijk tot een goede richting te komen. Doel van de werkgroep is om een voorstel te doen voor de profilering van elektrotechniek in Nederland. De opleidingen zitten er verschillend in, maar moeten wel van elkaar kunnen leren. Het veranderen van de naam elektrotechniek was de directe aanleiding om de werkgroep profilering in het leven te roepen. Noodzaak komt nu ook voort uit het teruggaan naar een negental stamopleidingen binnen het domein. Daarin moet het profiel van het vakgebied elektrotechniek wel heel duidelijk zijn. We zullen dat toch bij voorkeur gezamenlijk moeten doen. Wat verwachten we van de werkgroep? Een voorstel is om per opleiding een A4 te laten maken met een korte beschrijving van het profiel en waar de speerpunten liggen. Dat kan bestaand materiaal zijn. Een ander voorstel is om studenten van opleidingen op het gebied van communicatie of marketing hierbij in te zetten. Het gaat om de profilering van het beroep elektrotechniek in het algemeen. Dat staat los van de regionale profilering. Het doel is om het juiste beeld van elektrotechniek te kunnen schetsen. Dat kan bijvoorbeeld door een goede presentatie of een film. Het uiteindelijke doel is de instroom van studenten. We zouden landelijk iets kunnen doen met een presentatie waarin we het juiste beeld en het beroeps- en carrièreperspectief laten zien. Dat beeld kan dan naar potentiële studenten, bedrijven en overheidsinstanties worden gebruikt.
De opdracht is om onderstaande items te bekijken en daar een focus in te vinden. 1. Wat doen we landelijk, gemeenschappelijk? 2. Bedrijven, MBO, middelbare scholen betrekken. In welke mate? 3. Presentatie film/presentatie voorstellen (kijken naar bestaand materiaal) 4. Inventarisatie van de profielen van alle opleidingen (presentaties open dag?). Eventueel samen met een groep studenten. 5. Naamgeving van de opleiding. 6. Beroeps- en carrièreperspectief duidelijk maken De werkgroep profilering bestaat nu uit de volgende deelnemers: - Hans Oerlemans (HU) neemt taak over van Derk Pruisen (Avans) als Initiatiefnemer/Aanspreekpunt - Janny Slagter (Hanze) - Pauline van den Born (HAN) - Harald Theunissen (Zuyd) - (Derk Pruisken (Avans reserve, niet beschikbaar tot 2013)) Over een halfjaar: presenteren wat de focus is en wat verdere plannen zijn! (besluit) De vergadering stelt vast dat hier wel behoefte aan is. Wat is elektrotechniek? is de rode draad. Werkgroep Body of Knowledge & Skills (BoKS) (WG-BK) In het voorliggende voorstel (dat met de uitnodiging van deze vergadering is verstuurd) is de BoKS nu tot op formuleniveau beschreven. Dat is naar voorbeeld van de werkwijze bij de havo. Resultaten van eerder overleg tussen de noordelijke hogescholen is ook meegenomen. De eerste reactie in de vergadering is dat het wel heel gedetailleerd is vastgelegd. Als het te gedetailleerd wordt dan is het ook lastig om het er over eens te worden. Ook nieuwe ontwikkelingen komen er op die manier niet in. We zijn wel blij met de opzet. Er is al over nagedacht en de opzet is heel goed voor de discussie. Gemeenschappelijke (landelijke) BoKS moet, globaal gesteld, in de eerste twee jaren van de opleiding zitten. Er worden nog wel onderwerpen gemist (datacommunicatie, elektronica e.d), maar niet alles moet in de landelijke BoKS zitten. Niet alles wordt immers door alle opleidingen gegeven (energietechniek wordt bijvoorbeeld niet overal gedaan). De landelijke BoKS is het minimum dat ongeacht de afstudeerrichting wordt behandeld. Daarnaast is de ruimte voor profilering per hogeschool (en afstudeerrichting). Een van de ideeën is om de BoKS te beschrijven als eindtermen/leerdoelstellingen. Voorbeeld: De student is in staat een weerstandsnetwerk met daarin twee bronnen door te rekenen. Kijken naar de boeken die gebruikt zijn zou een manier zijn om te inventariseren.
Doel van de BoKS is dat deze de domeincompetenties ondersteunt. De niet-technische kennis zou ook in de BoKS kunnen. Zou ook meer op het uitvoeren metingen e.d. kunnen slaan. Deze suggesties worden aan de werkgroep meegegeven. Leden van de wergroep zijn: - Wim Harmsen (Saxion) Initiatiefnemer/Aanspreekpunt - Harald Theunissen (Zuyd) - Frank van Gennip (Fontys) zit er niet meer bij? - Marien van Westen (Hanze) - Enno Beenes (HAN) en/of Jan Geurts van Kessel (HAN) - Jorien Schreuder (HvA) Voor de volgende vergadering wordt een nieuwe versie van de lijst gemaakt, rekening houdend met bovenstaande opmerkingen (besluit). We kunnen dan daarmee de discussie voeren over wat wel en niet in de minimale landelijke basis moet. Marc van Kempen (Saxion TBK) zou, op uitnodiging, in de werkgroep zijn ervaringen kunnen delen. Werkgroep opleidingsprofiel (WG-CP) De werkgroep is niet meer bijeengekomen na de vakantie. Er is geen voortgang. De werkgroep is ook te klein. Er zou iemand bij moeten komen. Emile van de Logt gaat dat doen. Hij kent ook de discussies uit het landelijke overleg over het profiel BoE. Het opleidingsprofiel moet de link leggen tussen de competenties en de BoKS. Werkgroep Opleidingsprofiel : - Emile van de Logt (HR) - Jorien Schreuder (HvA) neemt over van Erik Steuten (HvA) over als Initiatiefnemer/Aanspreekpunt - Antoine de Waal (Fontys) (Frank van Gennip (Fontys) doet niet meer mee) - Jeen Postma (Hanze) Opdracht: Vaststellen van het landelijk profiel (acht competenties). Over een halfjaar ligt er een voorstel waarmee we dan verder kunnen in het kader van de accreditatie (besluit). Ervaringen van opleidingen met nieuwe bachelorprofiel Rotterdam: Er is in het team al ervaring opgedaan met de niveaus. Zij komen ongeveer tot dezelfde niveaus voor elektrotechniek als tijdens de landelijke workshops. Er wordt een update gemaakt van het opleidingsprofiel
en ze kijken daarbij hoe het eindniveau geborgd kan worden. Niet alle competenties komen bij het afstuderen aan bod. Die moeten eerder worden aangetoond in een assessment. Analyseren en ontwerpen zullen wel altijd in de afstudeeropdracht moeten zitten. Dat is een ontwerpkeuze. De andere competenties kunnen al eerder worden bewezen. HAN: heeft de domeincompetenties gebruikt om competentie-indicatoren per onderwijseenheid te definiëren om daarmee te laten zien waar aan welke competenties wordt gewerkt. Toetsen zijn daarmee altijd gekoppeld aan de competenties. Bij afstuderen komen alle competenties aan bod. Windesheim: Aan het einde moet je alle competenties hebben. Alles in het afstuderen is de wens, maar is wel moeilijk te organiseren. Je hebt met studenten, opdrachten èn bedrijven te maken. Dat maakt het wel complex. HvA: kent een assessment vóór het afstuderen waarin moet worden aangetoond dat alle competenties op niveau zijn verworven. Daardoor is er veel meer vrijheid in het afstuderen. Eén of twee competenties die onder de maat zijn kunnen dan wel in de afstudeeropdracht op niveau worden gebracht. Dat werkt al zo en kan relatief gemakkelijk aan de nieuwe competenties worden aangepast. In jaar drie kun je dus heel gericht werken aan het verzamelen van de elementen. Dit geeft ook richting aan begeleidingsgesprekken met studenten. Er volgt een discussie of er wel of niet een ontwerpopdracht op niveau III in de afstudeeropdracht moet zitten. We zijn het er over eens dat het niet noodzakelijk is als eerder al aangetoond is dat ontwerpen op niveau III beheerst wordt. Je moet dan wel, ook eerder in de opleiding, de gerealiseerde competentieniveaus goed vastleggen. Dat kun je die ook bij de accreditatie gebruiken. Het begrip ontwerpen is ook nog rekbaar. Men kan ook een advies ontwerpen. Dat maakt de uitkomst van de discussie nog wollig. In het beroep wordt ook niet altijd een ontwerp gemaakt. Ontwerpen zit er meestal wel in. Managen en beheren zit niet altijd in de afstudeeropdracht. Juist die zou je op andere plaatsen in het curriculum moeten doen. Hoe gaan we om met studenten die volgens het oude profiel zijn opgeleid en (straks) in het nieuwe competentieprofiel gaan afstuderen? In Rotterdam is naar de studenten gecommuniceerd dat ze tot februari in het oude competentieprofiel kunnen afstuderen. In het nieuwe stramien is een assessment aan de hand van de nieuwe competenties verplicht. De student sluit de oude opleidingen af en weet wat hij nog moet doen om aan de nieuwe competenties te voldoen.
Hiervoor wordt een soort beoordelingsformulier gemaakt. HR wil bij de accreditatie over twee jaar kunnen laten zien waarbij de nieuwe criteria gebruikt worden. Het bachelorprofiel en bovenstaande werkwijze helpen ook bij het beoordelen van opdrachten voor deeltijd en duale studenten. Het zou heel sterk zijn bij de accreditatie als we de manier waarop we de competenties gebruiken bij het afstuderen landelijk met elkaar kunnen delen en met elkaar kunnen afstemmen. We zouden zelfs elkaars beoordelingsformulieren kunnen gebruiken. Er zijn ook mogelijkheden om dit voor het hele domein Engineering te doen. De werkgroep opleidingsprofiel gaat ook kijken naar de begripsvorming van de competenties binnen de context van de elektrotechniek (actie WG-CP). Naamgeving van de opleiding In het voorjaar zal er een besluit worden genomen over de nieuwe indeling van de stamopleidingen binnen Bachelor of Engineering. Dat is een mooi moment om de naam ook te veranderen. Het is nu te vroeg om hier al een besluit over te nemen. Thjeu Houben zal ook kijken of er eisen worden gesteld aan de namen van de opleidingen. Hiermee kunnen we het proces alvast in kaart brengen (actie Thjeu). Hier ligt een opdracht van de werkgroep profilering. Zij zullen een rondje maken bij alle opleidingen om hen te vragen welke naam ze zouden willen hebben ofconcreter: is de naam Electrical Engineering breed gedragen?naar aanleiding hiervan moeten we bepalen of we de naamsverandering zouden willen. Er moet wel gekeken worden vanuit het oogpunt van de aankomend student (actie WG-PE). Volgende vergadering De volgende vergadering is in Maart 2013 tijdens de toetsweken. Daarna nog één keer voor de zomer. We gaan dan naar de HAN in Arnhem. Pauline is aanspreekpunt (besluit). Rondvraag Derk Pruisken: Avans maakt zich zorgen over de financiering van deeltijd en vraagt of er al meer over bekend is. Hier is niets concreets over bekend. Er wordt nog gesproken over het alternatief van een commerciële opleiding.